Irische Texte/1/Wörterbuch/C

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Irische Texte, vol. 1  (1880) 
C

[ 408 ]C

Ca Pron. interrog. quid, ubi Z 356, in cate ubi est SC. 15.

ca Oss. III 5 für co a.

cä, ca für ocä, oc ä FA. 2 LBr. u. ö.

cabsaideclit)S(7.42s.cobsaideclit.

cacc F. excrement Ir. Gl. 1075. — Sg. Gen. issin otrach cacae FB. 25 Eg.

cach, cech Pron. indef. adj. je- der; quivis Z'^. 360; später gach. — [ 409 ]S(j. Nom. cach cosnam ScM. 22, 7; J23.132, 2G; CC. 2; SC. 5; 27; JJ. 310, g; 311, L'6; FJB. 65; 91; cach süil di- Gl. zu Oss. III 7; cach nüa SC. 43; SP. V 12 ; gach CG. 3 £'</. ; cat7t ul SC. 34; Fi?. 32; cach n-eölas SC. 43; cach gnäth ibid.; atraig cach fer / dialailiu Lg. 1; Fi?. 28; cach fer "^ dib FB. M; c'ach öen cheöl F^. 10 (cec/t i^Br.); FB. 44; cach oen fil i tir imiauäebFJ..4(ccch iioem iJ5r.); cech uoeb Hy. 1, 19; j). 40, 13; 17; 42, 6; 132, 25; 169,14; SC. 5; 45,22; cech ni SC. 48; p. 39, 11; cech n-amreid Hy. 1, 3-1; cech n-derg SC. 43; cech n-ecmais tiii'd. ; cech ard ihid. ati-aig cech fer dib dia- ^ lailiu Lß. ^ cec/i bö ocus cec7» mil ro chlumed, nombligtis . . uadib .¥- Xy. 8; ScM. 9 ; cach ben und cech hen liinter einander SC. 5; ofe JVoHi. ist lüoM auch zu fassen: Dia dim cech soeth doringba Hy. 6, 9. — Gen. zeigt für Masc. und Neutr. Tceine Flexion: catha cach thcdma Hy. 4, 4; TE. 1 LU.; 2; FA. 15; adaig cach raithi p. 311, 27; cluas cach bi Hy. 5, 24; p. 328, 4; 5; gac/i triuin jj. 142, 3; TE. 10, 15 ; for rinn cech diiail TE. 3 Ey.; FA. 35; SC. 32; p. 309, 33; cet cach mil TE. 10, 17; cech oen chlüi p. 191, 17; cech fir no marbtais SC. 2; Crist i cridiu cech duine immim rorda Hy. 7, 58; i n-gin cech öen ro dorn labrathar ibid. 59; domrn air fiado cech thratha Hy. 6, ig; tri üara cach domnaig FA. 30 LU. {die fem. Form cecha LBr.) Fem. cacha höen-anma FA. 14 (cecha LBr.^ FB. 65; cacha huilc FA. 21 (cecha LBr.) cacha datha FA. 11; i n-öe cecha breclenui SC. 33, 22; FA. 21; cecha oen-claisse FA. 10; öenaig na samua cecha bliadna SC. 1; dogres cecha samna 2; do- beread leth toraid cecha fecais esti p. 40, 32; am din gach dochruiti p. 142, 2; cech nona ScM. 20 [:vgl. O'Bon. Gramm, p. 381). — Dat. cach, cech bei M., N. und F.: do cach aird FA. 6; 33 {cech LBr.): SC. 33, 20; do cach fir dib FB. 56; as cach ing Hy. 1, is; ria cach Iffch FB. 23; in cach coirc ScM. 1; 0s.S. II 10; FB. 81; binnithir cach ceol FA. 2 {cech LBr.); 11; 14; FB 32; ÄP. II 3; La. 17, 15; do cacli budiu i<l. 9 (cech LBr.); ria cach mnäi i.B. 22; 23; do gach blicht TF. 9, 7; ar gach fcib p. U-2, 5; as cech set Hy. 2, gi; üas cech Isech FB. 22; ferr cech näth Hy. 5, 91; do cech öen FB. 11; cach oen läii SP. II 15; cach dia TE. 9 LU.; 11; cech oen aidchi Fcy. 16i cech inbaid Hy. 4, 8. — Acc. cach n-, cech n- für M; N. und F. (bistveilen auch ohne das n-): cach n-äth FB. 23; cach n-accobor TE. 13 LU.; im cac/t n-imguin Ff/. 12; SP. V 4; F.4. 26 (cech LBr.) 34; gach n- eirnd j). 142, 8; (7C 1 Fe/.; ar cech n-ernbas Hy. 6, u; 15; 7, 39; 43; fri cech tress Hy. 1, 4; 5, 17; 7, 49; ar cac/i lö Oss. II 9; gach FF. 7 Fg.; for cech leth FJ.. 21; p. 131, 17 (cach); 133, 5 (cach); cach leth no theged p. 130, 23 {oder Nom.?); ebenso cech mod Gl. zu nach mod JETi/. 5, 17; nach dem Comj)arat.: as trommu cach n-osnaid FB. 20; auch bei Zeitbestimmungen ausser dem Gen. und Dat. der Acc. {oft Tiaum unterscheidbar) : cach n-aidchi p. 130, 23; FB. 56; 80; cach n-aidche ocus cach läi FA. 26 {cech dia LBr.); cech n-aidchi Hy. 2, 30; gach lai TE. 13 Eg. ; cech laa Fr/. 12; cach trath Oss. II 9; o/me n-: slucit cach anmaiu FA. 20; SC. 30, 7. — Fm. Acc. vor da; eter cac/t da en zivischen je zivei Vögeln CC. 2; FB. 27; eter cach da claiss FA. 13 (cech LBr.); etir cech da dorus Sc3L 5.

cjicli Pron. indef. subst. Jeder; quivis Z"^. 361. — Nom. doroich cäch ScM. 10; SC. 2; 27; 41; ar (or) cäch saqte jeder ScM. 11; 12; 13; 14; cäch dib F^ 8 ; ScM. 6; p. 145, 13; ÄC. 4; "7^74; corri- acht cäch araile ScM. 18; FF. 40; 65 ; cäch a chele SP. II 13 ; ocus cach olchena CC. LU.; FA. 5; 10; SC. 33, 33; cach ffi dib FB. 45; cach üadib Hy. 2, g2; cach rod gab, cach ro chuala Hy. 5, 102; lus; in [ 410 ]cach (i. cech oeni dos fuc do betliu Hy. 2, 36; cacli thucai Hy. 5, 85 V Gen. li si'ila cäicli FB. 23; a gais- ced i'ias gaiscedaib caich FB. G8; ocus caich archena FA. 29; ocus iu chäich o tudchad SC. 20; Dat. do chäch SC. 2; 18; do cäch Hy. 2, 33; 5i; FB. 54; ocus do cbach olchena SC. 20; for cach fil indi Hy. 1, 5o; Acc. atchiam cäch for cach leth |j. 133, 5; sech cäch FB. 54; 59; 62; ri cäch SC. 33, 27; FB. 23; for cach n-äi FB. 30; fri cach 86 FB. 20. — Idiomatische Wendungen: „cinnus atai indusa a cach deit?"' . . „iss messa a cach ar cach 16 ocus ar gach n-aidhqi" TE. 7 Fg.; is ferr a chäch ito-sa SC. 28. Zu vergleichen ist ivohl: bit messa assa messa Gl. zu se- ductores proficient pejus Wh. 30«  („erunt pejores atque pejoresZ'^. 277); ferr asa ferr Gl. zu de die in diem, renovatur anima Wb. 15". — In folgenden Stellen fehlt das Länge- zeiclien, und könnte daher das ad- jectivische csich vorliegen: cöra cach duit rochalma TE. 10, 2; cruth {zu lesen cruthac/i?) cach co hEtain, coem cach co hEtain TE. 5 Fg. {schön ganz tcie E.?). Vgl. is ard cech recht co himchim SC. 45, 22.

caclia, ceeha tvie gross auch, 10 ie viel auch. — bes cot midfider cacha be dim airddi FB. 92 (ca- chambe do airdi Eg.) ui fordämair trä a briith cacha raba di met a thorse cen techt do descin FB. 85 (ce ro bai do meit a toirsi Eg.). Ebenso cecha dernai do fertaib Gl. zu Hy. 5, 41.

cachranüair für cach iar n-üair, nach O'Don. Gramm, p. 381 für cach re n-iiair „each second hour". — cachranüair . . inn iiair aile FA. 24; 2'>i {abwechselnd die eine Stunde . . die andere Stunde).

cachti). 127, 26; 27 {TE. 13) lies cesf oder cesc.

caclit „a maid servant; confine- ment; bonds" O'R.; i. cumal no innilt O'Dav. p. 62. — Acc. buäid cen cacht SC. 34, 7.

cachtaim II ich nehme ge- fangen; „I imponnd, conftne" O'Don. Suppl. — Praet. PI. 3 con- dot chachtsat SC 28, 3.

cäem s. coem.

caer bacca Z^. 30; cäer finem- nach uva Lr. Gl. 267.

cäera Schaaf; Gl. zu öi Corm. p. 33, ZI 259. — Gen. süil chäi- rech Lg. 19 ; cro caerach ovile Ir. •> Gl. SöTTTT Gen. oc iugairc chae- rech p. 42, 3i; Bat. di chäirib Tir. 6; Acc. argairt . . cocrcha Hy. 5, 33.

caer-thaim M. Vo gelbe er - baitm, Eberäsche. — Dat. do Chferthiund Cliiana da dam FB. 36.

cäi, cöi Klagen; lamentiim Ir. Gl. 770. — Dat. oc cöi TE. 13 LU.; oc cöi ocus ic dogra FA. 26; do ' rurmis dam brön fo chäi Lg. 18, 2 {reimt auf täi).

caicait s. cöeca.

cilid. heilig; sanctus Corm.p. 11; i. üasal . O'Day. p. 66, 70, 72. — Coemgen caid cain Fei. Jun. 3, vgl. die Anm. zu Hy. 5, 20,

cäid Oss. I 12 {„hard" O'C, „wild" Süll.)?

caidche, coidche immer; always, ever O'B., O'Don. Gramm, p). 266. — caidche FB. 17; chaidche Lg. 12 ; coidchi Hy. 5, 30 {die ErMürnng CO oidchi ist ivohl nur etymologische Spielerei; auch 0'Beillys „caidhche fine calm weather" ivird wohl nur aus dieser Stelle geflossen sein!).

cailc F. Kalk; creta Ir. Gl. 58. — Gen. amal bed öenchloch calca LU. p. 23=s 24; Dat. di cailc na sciath FB. 15.

cailciu F. „a small shield" O'R. {die Schilde wurden mit Kalk oder Kreide weiss gemacht, vgl. FB. 15'?).

caill F. Wald; coill silva Ir. Gl. 115. — Gen. caille Fochlad Hy. 2, 16; iar cuairt chaille Lg. 17^ 34 - Dat. i caill chäid Oss. 1 12; do chailf Hy. 1 Praef. (s. immaire); a caille Fochlad|j.l9,39; asin caillid/>.46,24; Acc. fou caillid p»- 46, 26; PI. Dat. hi cailtib FB. 35 (coilltib Fg.). — Davon caillteamhuil Silvester Ir. Gl. 1061.

caille F. Schleier. — Gen. inna caille Gl. zu Hy. 5, 15; Acc. cen [ 411 ]chaille l'or a ciuiin Gl. zu non velatu ccqntc Wh. 11c [Z-, 055); caillc Hy. 5, 15.

caillecli F. No n n e ; anus if ^. 8 1 1 ; con caille. — Sg. Nom. in chaillecb Hy. 5, 97; p. 43, 13; li; Acc. in caillig comail Hy. 5, 39: Du. Acc. fail di cbaillig irriched Hy. 5, 105.

cs'iim s. cöem.

cäime s. cöime.

csiiu sc /tön, freundlich; bonus Z'^. 30 tecain indecens ibid.); geht öfter dem Subst. voraus, s. unter Compos. — Nom. Cathbad cöem- ^ j^ aiuech^cäin irtJJ; citmthach cäin sc; füan iSTioT "FB- 45 ; 51 ; _?). 310, sTt cruth SC. 40; FB. 22; 23; cur 71; lia cäin cermnse FB. 48 ; folai chaiu TE. 3 Eg.{ delb F£. 24; is cäin . . ■^ in t-samaisc Xr/ 9; C'(7. 2 (aluinn Eg.); FB. 42; cid cäin lib in laecbrad j^ Lg. 17, 1 ; jj. 132, 17; cain forgall My. 1, 53; cain bai fri lobru truagu Hy. 5, 9; fir-cbäin fäilti TE. 5 E'^.; (?e»i. am ben-sa curad cäin FB. 30; -- Daf. CO mid cboUan cbain Lg. 17, 5? Acc. curaid cäin SC. 42; Koc. a Cbii cbain SC. 45, 21. — ^cZr. cain ro gnata bene acta sunt Ml. 39 a; inna cain tinscantai bene coepta 131^; cain temadar Hy. 1, 2 (i. alaind); cäin feid a rose FB. 24; cäin füalaing ihid. — Compar. cainiu ■^ sratb Lif. 18, 13 ; enlaith ba cäini SC. 3. — Compos. cain-chomrac LU. p. 121a, 29; cain comram FB.ll cäin tarb tnüthach ScM. 15; ina chäin cnis FB. 24.

cäin F. Gesetz; „a Statute law" O'Don. Suppl.; davon verschieden cäin emenda, i. e. damni reparatio, L: Gl. 98? — Nom. cäin öis, . . era, . . airlice (ST. 2(5; is hi tra cäin böi au inbuid sin la Bretnu Corm. p. 30 Mogheime; Acc. ro la cain forsna clanna Hy. 1, 54; PI. Nom. cäua Ü'lJon. Suppl.

caindiithrachtach wohlgesinnt. — PI. Acc. aurfoemaid . . na cäin- duthracbtaig p. 170, 7 {der Form nach Nom.).

caiudel = 7rti. candela; coinnill H. Gl. 44. — Sg. Nom. caindell SC. 33, 12; Gen. ciud üen-chainle FA. 13 (cbondli LBr.); cainlle Gl. zu les Hy. 2, .05; PI. Gen. i n-delbail) ])rim-cainneli^>4.13(-choindel/vjBr."); Dat. diua cainlib sin FA. 13 (cond- lib LBr..

caindleöracht in tige FB. 92, Erleuchter des Hauses zu sein? Abstractum von caindlöir cande- larius Z 781 {Wb. 31i Gl. zu Onesimum acoluthum).

caing'el 31. cancelli, die Schrun- Tcen; caincell a cancella i. cliath {„hurdle") Corm. Transl. p. 46. — Sg. Gen. forsna crunnu caingil sin FA. 13, vgl. crand-caingel i. crann- cliath and-sin i. cliath isin cranu eter laocha ocus cleirct fo chos- mailes ro m-bui fial Tempuill Corm. Transl. l. c. — Vgl. cro-chaingel.

for cäini FB. 22 lies forcäini.

cäiuim, cöinim III ich loeine, beioeine, beklage. — Praes. PI. 3 rel. innani chöinte Gl. zu deplo- rantium Ml. 29^'. — Praes. sec. do chäineth for a chatraig FB. 80 — S-praet. Sg. 3 cöinis TE. 12 LU. — Pass. Praes. Sg. 3 cainhV CG. 4 Eg. — Inf. cäijiiud to lament Corm. Transl. p. 32; Dat. oc a cäiniud FB. 70.

cäinte „a satirical poet, a sati- rist" O'Don. Suppl.; Corm. Transl. p. 31. — Nom. ban-chainte Lr/. 6j ^ ;>lfi PI. Nom. mna aupthacha ocus canti FA. 27 {„slanderers"); 29 LBr.

cair Hy. 5, 5 (ni pu char Fr.)"^

cair i. cinnas O'Dav. p. 64.

cair Lg. 17, 37 für coir.

cairb „the cheeJc, jaw" 0"R. — Sg. Gen. a carbui Gl. zu a cuill Oss. III 4 Ed.?

cairche O'R., cairceth i. mibe erbaill (fDav.p. 65, das Haar des Schivanzes. Vgl. casschairchech.

cairde F. Freundschaft; pac- tum South. Ps. b&> (Goid.'^ p. 59). — Sg. Gen. ni forcraid cairde J'JS. 56.

cairdes M. Freundschaft; cair- des no dluthad pactum Gild. L01: Gl. 49. — Sg. Nom. TE. 16; ol is frit mo chairde „for tvith thee is my covenant'^ Fei. Epil. 533; Acc. asluindmeit ar cardes fris in hac laude Gl. zu Hy. 1, 15.

[ 412 ]caire F. Tadel. — Acc. in caü'i Gl. zu notam imqiiitaUs Ml. 28c, o; cinid fil cbairi linn Ml. 30a, 2 {Gl. zu nos alienos a culpa).

cAirech L g. l^ s. cäera.

cairig'im lll ich tadele. — Praes. Sfj. 1 Bep. no chairigur vitupero Z'^. 438; 3 cairighid . . fair fein inni sin TE. 6 Ey. ; PI. 3 Bep. ni ros cairgetär imö pecdaib FA. 28 {als Perf.). — S-praet. Sg. 3 cairigsi {so zu lesen für cairigius?) a menma Ailül es tadelte ihn sein Sinn, den Ailill {das Object zweimal ausge- drückt, zuerst durch das affigirte -i) TE. G LU. — Inf. cairigud repre- hensio ZI 238.

cairm für ce airm {toelcher Ort), mit nachfolgendem relativen i n- = 10 0. — cairm i cuala cluas nach bi Htj. 5, 24; ScM. n H.

cairptecli M. Wagenfahrer. — Sy. Nom. SC. 37, 1 ; Acc. atchiu- sa cairptech issammag FB. 44; Gl. zu culmaire 68, 10.

csiirpteoracht F. Wag en fahr - Icunst. — Acc. FB. 35 Eg. (cairm- teoracht LU.).

cairrcech steinig, von carric. — Sg. Nom. talam . . cairrcech p. 19U, 33.

CO caisirne p. 190, 34, vgl. casir.

caissle CG. 2 LU., vgl. caiseal „a hulwarli. a ivall" O'B.

caith IV eise? — Bat. do Chöem- gen chaith airdirc Gl. zu Rij. 5, 19. — Vgl. cath und cäid.

cäith, cäithech acihs, furfur Z 30; „chaff" Corm.p. 9 cäithigud.

cäithigfud „depreciation" Corm. Transl. p. 31; cathiugud i. tathair O'Bav. p. 67.

caithim III ich verzehre. — Sg. 3 nad chaithi gui non edit Z^. 182. — Praes. sec. Sg. 3 nis caithed Gl. zu nis toimled Hy. 2, 5. — S-praet. PI. 3 ni ros caithset p. 41, 15. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 ar na caite Hy. 2, 55. — Inf. Nom. caithem in domuin di fein Gl. zu Hy. 5, 8; Bat. do cathim a satha dia eöil SC. 23; dia tomailt ocus dia cathim FA. 28; Acc. ni cair in domuin cathim Hy. 5, s.

caitiii kleine Katze, s. cat. — PI. Nom. tri caittini FB. 57.

ealatli hart; calad i. cn'iaidh O'Bav. p. 65. — Sg. Nom. nir bu chalad Hy. 5, 8 (i. nir bu gaud); calath cethardu FB. 49; p. 310, 19? Compos. caladh-gelu a dha glun TE. 4 E().

calca FB. 23 zu colg?

cäletliau FB. 50, p. 310, 22 zu lesen crüalethan {mit Ergänzung der Abkürzung für ru über dem c)?

calleic s. colleic.

calma tapfer, muthig; fortis GM. Lor. Gl. 22, 158. — ro-chalma TE. 10, 2. — Compar. cia beth nech bas chalmu aud FB. 89.

calmatus M. Tapferkeit, Muth; strength, hravery O'Bon. Suppl.; vql. calmdacht militia Gild. Lor. Gl. 14. — Nom. FB. 79; Bat. ar calmatus p. 142, 7; j). 328, 10.

cam i. re no comrac O'Bav. p. 64 ; i. comland „strife" Corm. Transl. p. 47 {nach Stokes mittellat. campus, Kamx)f).

camail M. Kameel. — PI. Gen. de finnaib gabur no chamaill Gl. zu Hy. 4, 11 {s. cilicc).

camm krumm. — Sg. Nom. sron Cham FB. 37 Eg. PI. Bat. cusna findchoelanaib cammaib cum tor- tuosis intestinis Gild. Lor. Gl. 229. — Compos. camm-dere straho, cam- thuisil casus ohliqui Z^. 64. — Vgl. fo-chamm.

cammaib i. doridisi {zurück, wie- I ^ derum) CC. 3 LU.; vgl. dobert cam- j Vi mai corrici lär ind lis LU. p. 23, i;. J |

cammaib tarnen Z^. 701.

cau interrog. Adv. zvoher. — can do no cuich a tigerna icoher ihm = woher er komme FB. 38 Eg. ; can deit . . ocus can dollot TE. 5 Eg. can do deochaid no cid dochöid p. 132, g; cia deochaid no can don luid SC. 12.

caiig-eu, caingeu F. Handel; Geschäft; negotium Z'^. 241. — Sg. Bat. tria changin chon ScM. 21, s; Acc. dorrimi . . in caingm FB. 56 ; PI. Acc. tre caingne con ScM.'2,?,H.

cauim, cauaim I ich singe; vgl. for-chauim. — Praes. Sg. 3 [ 413 ]canaitl . . läid SC. 18; canaid cet salm Hy. 2, 30 (nach Stolces Praes. see.); rel. crouan canas SC. 37, 4; PI. 3 canait ceol FÄ. 5; claschetol 31. — Imperat. PI. 2 canaid cöir coscracli cridemail FB. 52. — Prues. sec. DOS canad Hy. 2, 25; PI. 3 no chantais filid p. 310, 7. — Perf. Sg. 3 ro chächain . . in so CC. 7 LU. SC. 37; cachain . . läid SC. 29; PI 3 caclinaitir CC. 2 E(f. — S-praet. Sg. 3 ro chan läid SC. 30; 33; Dep. ro canustar TE. 9 Ey. ; PI. 3 ro chansat . . brechta Avmdechtu SC. 48; cansit ceol SC. 1. — Pass. Conj. PI. 3 canihV dreclita SC. 3. — Praet. Sg. 3 conid desin ro cet Sc3L 20. — Inf. 6r firindi do can- taiu do cethri drudib fair SC. 23; oc cantain chiüil do FA. 9.

canöiu Kanon, „tlie canonical scripture" Corm. Transl. p. 35, 41. — Acc. legais canoin Hy. 2, 12.

cautaiu Inf. zu cauim.

car i. brise O'Dar. p. 64; car cech m-brisc „everything hrittle' Corm. Transl. p. 49 carna; „hritüe, smart" CfB.

ear Hy. 5, 5 Fr.?

1. cara i. clocha CDav. p. 63, i. carrac p. 68; vgl. fo chora i. fo chlocha Corm. p. 24 gaire.

2. cara „a leg or Jumnch" O'R. ? — Acc. cluais co caraid FB. 38 Fg.; 40 Eg.

3. cara 31. Freund; aniicus Z'^. 255. — Sg. Nom. p. 40. 35; p. 328, 20; diammad chara dam SC. 11, 7; caro p. 142, L'o; (?en. carat SC. 29, 4; droch-carat TE. 5 -EV/.; D«f. ni messo . . do cbarait Sc3I. 2; Acc. cärait SC. 41; PI. Nom. carait FB. 84; Gen. niptar aigthe carat ScM. 5; Dat. jen di chardib sid- chairechta FB. 41; Acc. cardiu SC. 26; cairdiu 31, 7 (cairda H.?)

caraini II ich liebe; carim «mo Z'^. 434. — Praes. Sc). 1 caraim-se SP. II 3; 5 caraid "»S-P. II 4; u; reL mar charas SC. 44, 10 (carfus H). — Praes. der Geicolinlieit ni cha- rand mo mey^ma müad SC. 45, 3; ni fil diib mnäi nachit cbarad SC. 6; "Jl^ PI. 3 carddais mnä Lg. 17, 41. — Praet. Sg. 3 cartho CC. 7 Eg. {vgl. budigthcV — S-praet. Sg. 1 inti ro charus co holl SC. 45, 20; ro cha- ras TE. 5 Eq. ; 3 carais Hy. 5, 50 ; TE. 6; caras CC. 7 iiJ.; rot char SC. 30, 12; ni car Hy. 5, 1 (i. ni ro char), ni cair Fr. ni car 94; ni cair Hy. 5, 8 (i. ni ro char); Dep. cech hen ro charastar (9C'. 5; ni ro charastar Gl. zu ni bu cair Hy. 5, 5 ; (rZ. .SM Hy. 5, 50; PZ. 3 ro charsat p. 131, 22. — Pass. Praes. Sg. 3 mene chartar SC. 44, 10.

carati'ad Freundschaft; amor Z^. 856. — Sg. Nom. biaid deg- caratrad de Sc3I. 2 ; Gen. do chuin- chid for caratraid SC. 13.

carbacli Oss. I 11?

carbad „the jaio" O'B. — Gen. a carpait Gl. zu a cuill Oss. III 4?

carl>ui s. cairb.

carmocol carhunctilus SG. i.T^ {Zr-. 42 — Sy. Gen. co n-gemmaib carmocail ^j. 309, 36; ligrad öir ocus airgit ocus charrmocail FB. 2; co cathairib ocus chorönib carrmocail FA. 13; Dat. gemma bec do charr- moccul TE. 3 Eg.

card SC. 33 s. carn.

cai'des s. cairdes.

carn, auch carnd, card geschrie- ben {vgl. ifern"), M. Carn, ein Steinhaufen; nach LU. p. 86^1, 38 ff. (Tog. Bruid. D. Derg.) herrschte die Sitte bei den Fianna, dass jeder Tlieilnehmer eines Baubzuges vor demselben einen Stein zu eitiem Haufen beitrug, und dass dann jeder üeberlebende loieder einen Stein ivegnalun, so dass die Zahl der übrig bleibenden Steine die Zahl der Gefallnen angab. — Sg. Gen. doberat cloich cach fir leö do chur chairnd LU. p. 86^, 40; Dat. CO fuarusa he sin card »S'C'. 33, 3; Acc. connici in card 2.

carna i. feoil {Fleisch) ffClery [Corm. Transl. p. 50). — Sg. Nom. cuirm ocus cärna Corm. p. 54 orc treith.

carna FB. 68, s? cernai Ey.

carmiil F. Aufhäufen {vgl. cen- däil 1? „a mote ofstones", carnaim ,,I pile" OB. — Nom. in carnail Sc3I. 18. [ 414 ]cariiilii a liillock, O'It.

carpait s. carbad.

carpat M. Wagen, carpentum; ä i. fen no carr no carpat Corm. p. 5. — Sg. Nom. carpat fidgrind fethaide p. 310, 27; indilltä- do charpat FB. 34; 36; carpat ocus da cch Sc3I. 2; carpat serda LU. p. 125^, 5 {vgl. corpai-cZess ibid. p. 73=1); Gen. carpait FB. 70; fer- tais in cbarpait Sc3I. 19; p. 310, 21; for furis in chaipait FB. 70; roith a charpait SC. 37, 4; a da roth ro-charpait FB. 34; üas ehret charpait SC. 15; hi cengul da creit cröncharpait p. 310, 40; tochim a charpait FB. 44; culgaire carpait SC. 17; err öen-charpait FB. 35; p. 310, 43; Dat. i carput Hy. 5, 52; ^ Xff. 19; ScM. 20; CC. 1 LU.; p. 3 107 31 ; 43 ; hi carput da rath Hif. 5, 84; asin charput Sc3I. 20; FB. 36; fo charput SC. 37, 5; FB. 43; j-cc. carpat Hy. 5, 51; carp«i fri carpai FB. 53; in roth ocus in cai'pat ocus na heocho ScM. 9; indel dun in carpat SC. 6; teit . . sin carpat ibid. ; hert a char- pat les SC. 35; PI. Gen. fothrond coccat carpat FB. 20; for lorc na tri carpat 70; Dat. inna carptib CC. 1 LU.; carbtib p. 140, 12; ina gcairptib CC. 1 Eg. ; 3 ; Acc. cairptiu CC. '6 LU; p. 140, 29; SC. 30, 4; etir firu ocus carp^m 2^- 144, 10; imlaat noi cairptiu CC. 1 LU.; innlit 2>. 143, 7; ara scortis a cairp- tiu CC. 2 LU; p. 144, 4; dar cath- cairptiu SC. 40.

carr M. Wagen, Lasttvagen; biga Ir. Gl. 263 (vgl. 70); ä i. fen no carr no carpat Corm. p. 5. — Sg. Gen. ro-cret cairr ScM. 22, 5.

carric Fels, Stein; saxum Z^. 812. — Sg. Dat. doscirred di niarbad do charraic FB. bl'^ PI. Acc. a,mal chairrci p. 190, 34. — Vgl. cairrcech.

carthach amans Z^. 810. — Nom. cartach a fiaith SC. 18, 4.

cass das gelockte, geioellte Haar; vgl. casta, for-chas, buide- chass, casschairchech, cassmongach.

cassal ein Oberkleid; penula. lacerna Z^. 768. — PI. Nom. cassla FA. 28 (caslacha LBr.); Dat. co caslaib lin gil FA. 4 (casraib LBr.).

cassar = cassalJ — PI. Dat. co casraib lin gil FA. 4 LBr. (cas- laib LU.

casschairchech mit geivelltem Schwans versehen. — Nom. ech . . casmongach caschairchech j). 131, 15; PI. Nom. casschairchig FB. 45; p. 310, 16.

easir Hagel; casair hau O'B. — Sg. Acc. cen chasir cen snechta FA. 35. — Vgl. caisirne, cessair.

caslacha FA. 28 LBr. gleich- bedeutend mit cassla LU.

caslechta iveich? caisleachta „polished, smooth" CB. — Sg. Nom. brat caslechta TE. 3 Eg.

cassnioug'ach mit gelockter oder welliger 31 ahne versehen. — Sg. Nom. p. 131, 15; FB. 50; 2^. 310, 24; PI. Nom. casmongaig FB. 45; j9. 310, 16.

casta kraus, lockiq; crispus L: Gl. 632. — Sg. Nom. rigon . . chaem-casto p. 145, 5.

cat M. Katze; catt ab eo quod est cattus Corm.p. 10. — Scj. Gen. des cait FB. 30; LU. p. 1131^, so; caitt j9. 73; PI. Nom. ro thinsat na cait 57.

cätaid s. catu.

catamail würdig, zu catu? „cädhamail friendly, fair" O'B. — Sg. Acc. ni fil rigain catamail acot-su SC 46.

cate SC. 15; caiti i. cinndas O'Dav. p. 63; cate, cote quid est Z 356.

cath weise, lat. catus? Dat. don cath Coemgen Hy. 5, 19, i. donstruith (lies don t-sruith); s. caith.

cath M. Kampf, Kämpfen. — Sg. Nom. in cath fechta i m- Bethron Hy. 2, 57; cath do thabairt eturru Lg. IQ; Sc3I. 18; cath for ^ ilmilib 'p. 131, 39; curthir in cath SC. 32; bes nip cath in t-itrcur SC. 38, 10; uair ita in cath oc a ferthain SC. 33; ni ba cath co n- gaiscmfZ dogentar FB. 21 ; briathar- chath na m-ban FB. 22 Ueberschrift; bid Ha turim a chath das Kämjifen [ 415 ]um ihn ScM. 3, lo; Gen. tinol catlia SC. 15; concheiul catha ceirp SC. 81,5; is gloiul catlia cr(Khoml):i,n- FB. 71; conboing catha cröcbomliäg 24; brisiiul mi'iad mor-chatha comboing tar ccrait n-ccomhind 53; Dctt. don cath Hy. 5, oi; m; SC. 36; hi cath p. 141, 7; saigthcch do catb SC. 18; nimtha maith .. do chath fri firu indiu zu hämpfcn SC. 13 {als Inf. zu catbaigim); Acc. cen chath Xry. 18, 35: rechmi cath n- imrind 'n-imda sC. 19, 3; Fl. Dat. i catbaib Lg. 12; i catbaib ocus i conghalaib FA. 32 LBr.; Acc. gniid catbu SC. 18, s; ro roena reunn catha cach thedma Hij. 4, 4. — Comp. s. catb-barr, -biiadach, -charpat, -mil.

catliaigim III ich Tcämpfe. — Praes. PI. 1 ni fri biasta cbathaigmit- iii FB. bl. — Praes sec. PI. 3 co catbaigtis SC. 49. — S-praet. Sg. 3 Dep. cathaigestar JSy. 3, 3. — Inf. oc cathugud FA. 29.

cathslir= cathedra, engl, chair. — Sg. Dat. inna chatbair chum- tachta „as a canopied chair" FA. 7; (atä . .) isin chatbair ibid.:, ina cbathäir rigdai FA. 8; Acc. imon cathäir FA. 8 ; PI. Dat. co cathairib ocus choronib carrmocail forsna crunnu caingil sin „with stalls" FA. 13.

catharda städtisch, Bürger. — PI. Gen. atbair na catharda Gl. zu pater civium p. 17, 28.

cath-bari* Helm; galea Gild. Lor. Gl. 99. — Acc. amal catb- barr c«mtacbta no mind rig FA. 8.

cath-biiadacli im Kampfe sieg- reich. — (S'^. Nom. is cur cäin cathbüadacb FB. 71; Gen. curad crechtaig cathbuadaig ScM. 15; Acc. curaid cäin crechtach cath- büadach SC. 42 ; Voc. a cathbuadaig Breg FB. 11; PI. Gen. mär a menma. miad curad cathbüadacb SC. 38?

cath-charpat 31. S tre i t w a g e n. — PI. Acc. dar catbcairptiu SC. 40.

cath-mil 31. Kämpfer, Held. — öen.Etair in chatb-miledjp.131,6.

cathiin s. caithiin.

cathir F. Sta dt: civitas Z^. 25£(. — Sg. Nom. FA. 11; 35; p. 39, 10; Hg. 5, 10; Gen. na cathrach F'A. 11; 13; FB. 80; 83; 85; sudigud inna catrach sin F^A. 15; muinter na cuthrach F'B. 82; Dat. on ca- thraig F'B. 88; Dat. oder Acc. forsin cathraig Hg. 1, 5o; F'B. 80; Acc. cathraig F'A. 14; p. 19, 32; FB. 79; aittrobait in cathraig sin F^A. 12; imon cathraig rigdai FA. 13; tarsin cathraig FB. 88; tar cathir ammuig FB. 82.

catot FB. 47 Eg. s. cotat.

catu Würde; dignity CDon. Suppl. — Sg. Dat. co cataid SC. 43.

caurehasta FB. 23 etwa schlank ivie curchas, Schilf?

caurnau cirdub dar corp n-gel Lg. 18, 11, etwa für carnän?

1. ce Fron. dem. dieser, got. hi- (himma daga), lit. szis, nur in wenigen Verbindungen gebräuchlich; betbath che Hy. 5, 22 (i. in domuin chentar).

2. ce, ci Pron. interrog. welcher, s. cairm, cindas; ci-si airm hitä Labraid SC. 31. — Vgl. 1. cia.

3. ce, ci Pron. indef. vgl. 2. cia. — ce be uab-si iver es auch sei von euch FB. 76; cipe dib 94; cip6 aird do airdib in domain i m-beth FB. 80; cipe cruth SC. 38, 7; cipindus wie es auch sein mag p. 40, 20 (cipe indas); cepe leth tiasam welches auch die Seite sei [wohin) wir gehen Gl. zu cia tiasam Hy. 1, 2.

4. ce Conj. obgleich. — ce do- sefnatar Hy. 5, G2 (i. cia ro töipniset); SC. 44, 1; 2; cer bo mör FB. 10. Vgl. 3. cia.

cech, ceeha s. cacli, cacha.

cechtar jeder von zweien; uterque Z^. 363; zeigt ausser dem n im Acc. keine Veränderung der Form. — Sg. Nom. cechtar nätbar SP. II 1; 14; cechtar a da sulu TE. 4 Fg.; ceachtur a di läim ibid.; a da ghrüad ibid.; mit äi verbunden: cechtar n-ai a da brüad p. 310, 38; mit de verbunden: cechtar de SC. 8; cechtar de na da sula sin FB. 91; cechtar-da phetorlaicthi ocus nü- fiadnaise p. 169, 15; Gen. cöeca [ 416 ]bau cccthar de na da bau aili FB. 25; for lar cechtar a dimcaiseu p. 310. 35; Dat. i cechtar a da grüad SC. 37, 9; Ace. for cechtar n-ai TE. 3 E(). im chechtar de SC. 33, s; ohnel'racp. asagussim en cechtar mo da gualaiul icli wünsche einen Vogel auf jede meiner zwei Schultern SC. 4.

1. ced, für ce ed, quid Z'^. 256; ced ar acco sew j)- 144, i5. S. 1. cid.

2. ced, d. i. ce {Fron, interrog. oder Conjunction) mit dem Best einer Form des Verhi suhstantivi {vgl. raäd, conid, dianid). — ced a athair ba fissi „who was Ms father .-is to he known" Hy. 2, 3; nim dil ced dithrub Temair nicht angenehm ist mir Tara, obivohl es verödet ist u. S. cid.

ceill, ceille s. ciall.

ceim „smooth, mild" O'B.; ivoKl nicht verschieden von cäem, cöem. — ba cheim ocus ba haebind FB. 42 Fg. Vgl. ro-cbeim.

ceimm N. Schreiten, Schritt, Grad; gradus Z 268. — Sg. Nom. is fossad do cheim TE. 9,3; is ceim i cleith SC. 45, 26; Äcc. cotom gaba-sa cheim FB. 24? coiblethar ceim 23 ; coibledar ceim n-ard ibid.; PI. Dat. iarna cemennaib ocus iar- na n-urd FA. 4 (ceimendaib LBr) Acc. inna ceimmeu Z'^. 270. — Vgl. balccheimnech; tochim.

1. cein wechselt mit ciaii, oh als hesonderer Stamm, und oh es ein hesonderes Substantiv ceiu Zeit giebt [O'B), ist fraglich. — ceiu möir lange Zeit Lg. 11, co cein möir LU. 63^), 19', vgl. fri ciaua möir; hierher auch anfim cein cor da sille SC. 37, 5, oder zu 2. cein?

2. c^inso lange als, loährend; quamdiu, dum Z'^. 707; vgl. cian. — cein bemmit-ni i m-bethaid so lange wir am Lehen sind Lfj. lOj cein bai hi colaind FA. 3; 32; cein ro m-böi ina bethaid FB. 79; cein ro bei Gl. zu Hy. 5, 15; cein nom- mair L g. 18 , 3; cein no bith TE. 9 LU.; c?In l)oth oc aurgnom döib FB. 55; cein ropas hicc fes Temrach TE. 6 Fg.; hus beo 8; cen bus miad lat TE. 5 Fg.

3. cein seihst {hei der 1. Per- son Sg.), vgl. feifi. — mu meuma cein SP. II 2; le; im lin chein s; fuachimm chein 10.

4. ceiu CO s. ceii co.

eeird i. ceimuiugud no ciug O'Dav. p. 64, vgl. fo-chcrdaim. — Aher focheird mo cheird Lg. 17. .51 ist i ^ ivohl nur verschrieben für cheili.

1. ceis Name für eine kleine Harfe (crot) oder für einen Theil ■ der Harfe (Schraube?) Amr. Chol. 20 {Goid.-^ p. 160), viß. On the Mann. III 248 ff.

2. ceis i. guidhe ODav. p. 69.

ceist = lat. quaestio, Frage, Schivieri qkeit. — Sg. Nom. ba ceist mör la liUltu CC. iS LU. (cest Eg. ro bo cheist for Uli« . . ani sin FB. 26; Gen. im thüaslucud na ce- sta FB. 27; d'etergleod a cesta 42; Acc. hi tucu cheist n-doraid n-dil SP. II 12; öenfer chomallas frim-sa in ceist FB. 93; finnamär . . do cheist 94.

cele M. 1) Genosse, Gefährte, im Besondern 2) von Mann und Frau, 3) vom Wagenlenker gebraucht; socius, maritus Z'^. 229. — Nom. 2) cele for a seilb CC. 6; do chele FB. 17; cheli 18; mo chele csem 23; a ceile Jjg . 2 ; von der Frau ro bam ^ cele comädas SC. 45, 7; a caeimcheli gräduch dingüala bodein TE. 20; 3) coli dam-so in ier sin p. 145, g; FB. 39; 40; Gen. 1) cäch . . dar sroin a cheile ScM. 6; 18; FA. 20; FB. 20; 2) cach ben fo chöim a celi FB. 21; SC. 4; Dat. 2) öm celiu SC. 13; dia celiu Lg. 12; .)^ ceiliu ScM. 3, 4; 1) fil uaib hecTi bad ferr lim a cheli do lewmain einem von euch loürde ich lieher als dem andern folgen SC. 46; cäch riana chöli FB. 20; Acc. 1) ni derban cäch a chele den andern SP. II 13; cäch dib a cheli FB. 6; do neoch dib sech a cheli 90; blia- dain on lö cu cele TE. 17; 2) ria cöem-chele SC. 42 ; rim cheli 45, 25 ; dolleci cach dib fria celi |j. 145, 13; PI. Gen. V) luid . . i n-degaid a cheli FB. 62; Dat. 1) chelib FB. 70; Du. Acc. 2) a da ceili Lg. 19.

[ 417 ]celebraim II mit Äcc. ich feiere, mit do ich sage Lebewohl. — Praes. Sq. 3 celebraid hi cind mis di SC. 39; dond rig FB. 62; 60; 61 ; PI. 3 celebrait . . na ocht trath FA. 7; celebrait . . do Choinrui FB. 90. — Inf. Nom. celebrad i. honni is celebro i. urdarcaigim; celebrad din i. urdarcaigim luad anma De Corm. p. 11 ; celebrad dit Lebewohl dir SC. 45, 21; Äcc. timgartatar . . celebrad FB. 56: tim- näit . . celebrad dond rig 65.

celg- F. List, Verrath; Gl. zu main p. 309, ig. — Sg. Dat. on ceilg Gl. zu dolo Corm. Transl. p. 59 dalb; PI. Gen. do Cheltcbar na celg SC. 29, 11; Acc. tria indle ocus chelga Conchobair Lg. 11.

celliii I ich verhehle. — Fraes. Sg. 3 ni cbeil non celat Z'^. 430; PI. 3 ni chelat a märgnima FB. 71. — Praes. sec. PL 3 fri Loegaire tichtu Phatraicc ni Cheilitis Hy. 2, 21. — Pass. Praes. Sg. 3 nad cetla celar H^J. 6, 11; run mna ni maith con celar Sc3I. 3, e. — Part. Pass. cid nad chlithe SP. V 8. — Part, necess. nad chlethi Hy. 5, 71 (i. ni dichelta). — Inf. cleith.

cell = ?a^. cella. — Sg. Nom. cell mör Hy. 2, 44; Cell dara Gl. cathir Hy. 5, 10; Gen. Cille dara Hy. 5, 95.

Celle FB. 24 zu ciall?

coudot chellti SC. 28, 8 vgl. töchell.

cen Praep. c. Acc. ohne; sine Z'^. 655; mit folgender Aspiration, die jedoch nur hei c regelmässig bezeichnet ist: cen chasir FA. 35: cen chath Xrr.lS, 35: cen chend Sc3I. 16; cen chetugud do p. 40, s; cen cbotlud ScM. 3, 4; TE. 12 Fg.; cen chosnam FB. 78; 87; cen chreic 74: cen thain SP. V 9; cen phein FA. 21 LBr.: vereinzelt can: can chomartha n-derb leö FB. 72; in jüngeren Handschriften gan. z. B. FB. 38 Fg. — cen brat cen biad CC. 3 LU. (gin Fg.)- SC. 47; FB. 27; ScM. 3; 16; FA. 22; 34; 35; SC. 11, s; 29, 23; 24; 45, 4; 13; cen tar SC. 45, 12: cen brath ScM. 22, 2; ce>i dichill FB. 30; cen sena Hy. 5, 102; cen neim cen mathim 7; 39; combart cen peccad cen col p. 133, 4; in gas fine cen didail SP. V 12; Hy. 1, 4.5; 47; 2, C4; G7; scel cen scis SP. II 5; in toraind cen na niulu FB. 44; cen smacbt rig forro SC. 21 ; FA. 12 ; cen Ultu imbi FB. 22; cen udnucht n-imbi SP. III e; do rig cen rignai lais TE 2 LU.; ein mnai . . aci 2 Eg. gin ibid. cen pein and etir FA. 21; p. 132, 13; cen esbaid nächa mathiusa foraib FA. 12; ScM. 3, 2; is tu taithiges in sid cen feib ica . . d'agbäil lat SC. 29; CO m-böi . . cen labrad fri nech etir 9; cid dia m-bäi . . cen tiachtain 32; ni fordamair . . cen techt FB. 85; truag d'ültaib . . cen sirtin a märica nicht zu suchen SC. 29; 29, 4; fo- naiscid . . forro-som cen curadmir do chosnnm FB. 77: arräle i. cen dul dö do Ardmacha Gl. zu Hy. 2, 47. — Mit folgendem co n- ohne dass: cen CO n-essara ScM. 3; cen co labradar fri nech 3, 2.

mo clien p. 40, 23; ScM. 5; 6, zu lesen mochen oder m'ocben, s. fochen? vgl. jedoch cean ,,favour, affection" O'B.

cen CO wenn nicht, wenn auch nicht, für ce- oder ce-ui {vgl. 3. cia daher cein co tisaid wenn ihr nicht zu mir kommt FB. 6 ; cen CO tiasat lat ibid.; biaid olc de . . cen co dentar comarli fris ibid. ; cen co beth . . d'airfiteod do neocli acht cocetul . . na cethri co- loman sin, ro jiad lor do glöir . . do FB. 7; cen co tisam dütracht lind SC. 45, 22 {loenn tvir auch nicht zu dem kommen, was wir ivünschen?).

cena schon, noch, vgl. cen ohne; cene ohnedies, jam Z^. 611. — ni böi isin bith frisa samailte chena SC. 17; atethatär eoin dam- sa chena 7; FB. 93; dia m-bad he Conall chena SC. 29, 7: so auch OS me ebene SP. 12? is lia tttrem j . . OCUS aisneis ina m-böi di degmnäib ! and chena FB. 28; ann cena p. 145, 2; ol chena überdies, ausserdem; I olchene praeterea 7ß. 368: ocus nonbor di läthaib gaile fer n-Ulad [ 418 ]ol cliena FB. 55: G5; Ol; ni clios- sena nech . . ol chena frit 59; ol cheuo CC. 1 Eg.; ar chena über- dies, ausserdem: ocus cacha datha ar chena FA. 11; 29; 32; SC. 41; errid Ulad ar chenas inna carptih CC. 1 LU.; cenmotha in biad ar chena ScM. 6; acht chena in- dessen TE. 9 Äy.; p. 132, 17; FA. 29; SC. 43. — ar ni laimtis chena la Conchobar ScM. 20?

ceiiid chocerta FB. 68, 15?

ceiiaud FB. 47? „ceannann hold- faced" O'B.?

cenel N. Geschlecht; a ceuel genus SG. 211a ^z 223). — Sg. Nom. a guth a gses a chene'l FB. 30; (?en. fobith söire ceneiuil projiter nohilitatcm gentis SG. 40»; ar febas do chrotha ocus do ceille ocus do ceneöi7 FB. 17; Dat. hi cach ce- niul in omni genere SG. 2a; co n-deilb ocus ecosc ocus söer-chenel SC. 42; ar cruth ocus delb ocus cenel TE. 3 LU.; FB. 19; Acc. etir cruth ocus deilb ocus ecuscc ocus chineul TE. 2 Fg.; ar fer nä fetar claind no cenel do TE. 13 (cinel Fg.).

cend M. Kopf, Haupt, S^iitze, Ende; cenn Z'^. 223; loird zur Bildung nominaler Präpositionen verwendet, hes. ar chiunn, ar chenn ante, cor am, dar cenn ptro Z 658. — Sg. Nom. cend ScM. 19; FB. 90; a chend do beim de Sc3L 7; FB. 76; cruaid- chend ar chend Kopf an Kopf 48 ; 52 ; cind ar chind iffj^ FA. 14; _as cend m-buden Sürib; cend do feraib hErenn Pa- iricc, cend do mnaib hErenn Brigit Gl. zu Hy. 4, 9; cend a bäire ScM. 9; Gen. ic tabairt chind Änliiain assa chriss ScM. 16; do folcud a chind TE. 11 LU.; boltnogud cind öen- chainle FA. 13; Dat. ciund, cind: dia cind Lg. 19; delb n-dune . . do chind no coiss FA. 10; do chind na flesci 18; os chinn Sanct Brigte Hl). 5, 15; FA. 8; oc airiuc don t-slüag OS a cind Lg. 1 ; as do chind ScM. 11 1 Gl.lu'Oss. III c; doch fö chind 7^. 21, 2; for a chind X</. 9; TE. 3 Fg.; p. 133, 7; for bar cind fther etieh FB. 26; inna cind SC. 5; FB. 91; cinn T^. 4 Fg.; CO n-accai in fer ar a ciund vor sich TE. 12 LU.: ar a chind IX 21, 31; X(/. 19; FB. 79; ÄC. 15; dot luid imbernai ar mo chind-sa ScM. 13; chinn p. 144, c; 13; ar cind in chiniuda döenna FA. 15; ni fornic . . ar a chiund er fand nicht vor p. 132, 8; ni ränac ar do chiund zu dir TE. 12 LU.; hi ciund tened FB. 92; i cind hliadna am Ende eines Jahres ScM. 2; TE. 17; mis SC. 39; cind bliadwa SC. 10; ro lä . . in cennide dia chind er schickte .. n a ch ihm Sc3I. 15; dia hastud for a chind für sich TE. 5 Fg.; Acc. cend p. 132, le; FB. 86; cend in tarra die Spitze iSc3L 17; cenn Hy. 5, 55; X//. 19; bid cia cen chend FB. 11 ; ni thuargaib a cend dia glün Lg. 17; benaid a cend di pi. 132, ic; crothid con-chend catha SC. 31, 5; tret chend Sc3L 11; imma chend FB. 45; Sc3L 12; fort chend Sc3L 14; S-C. 37, 13; Gl. zio Hy. 5, 15; fria chend anech- tair FB. 91; rem chorj:) is rem chend TE. 9, 27; inna chend F^. 27; p. 310, 37; inna chend siar FB. 24; dounsi . . beim . . na cend 57 [vgl. FA. 26); lotir . . hi cend in brogo CC. 2; batar . . hi cend JJlad gegen SC. 22; it cend FB. 74; ina cend FA. 26 ; doluid . . ar a chenn ging ihm entgegen Hy. 2, 46; cend TE. 13 LU.; ar cend ConchobazV zu C. FB. 4; 61; luid . . ar a gcenn er ging nach ihnen (sie zu holen) p. 144, 9; ar cenn fochraice Hy. 7, lo; ScM. 4; Gl. zu Hy. 5, 25; co cend Uiadna p. 22, 10; 39, 19; Lg. 16 ; ScM. 5; 22, 2; TE. 2 LU.: p. 131, 3; FA. 18; SC. 9; FB. 55; 58; co cenn Hy. 2, 56; G?. 2it Hy. 5, 19; TX 7 Fg.; 16; p. 141, 26; 143, 3; tar a chend für ihn FB. 8; PZ. Nom. isle . . a chind niedrig ihre Köpfe {sc. der Brücke) FA. 22 LBr. ; thucusa tri läich-cind uait ScM. 12 (für den Acc.) Dat. for a cendaib p). 309, 36; cx) culpaitib . . üasa cennaib FA. 4 (cendaib LBr.); co ceunaib FB. 23; Acc. a cindu 89 [ 419 ]{abhängig von accatär). — Compos. cend-garb FB. 40 Eg. ; ard-, crom-, cruaid-, glomar-, merr-, täl-, toU- cend.

ceiidiiil F. collect, die Köpfe, von cend, vgl. carnäil. — Gen. iar cor na cendaile de FB. 89; Dat. ocon chendail alle 86; Acc. ataig in cendäil 84.

1*0 cendaig" s. ceiiiiaig:im.

ceudais s a n ft in ii t h ig , mansu- etus. — Sg. Nom. cennais FA. 1 ; ro- 12; PI. Dat. dona cendsaib 2^. 170, 14; Acc. na cendsai s.

ceudsa F. Sanftmuth; cense quies, mansuetudo Z'^. 42. — Nom. a ro-chendsa seine grosse Sanftmuth FA. 9 (mor-chennsa LBr.); Gen. lucht . . na censai FA. 1.

ceug-al N. Band, Binden,Ver- bindung; junctura Ir. Gl. 149; compilatio 911. — Sg. Dat. hi cen- gul da creit cröncharpait j)- 310, 4o.

cenglaim II ich binde. — Praes. der Gewohnheit Sg. 3 nos cengland FB. 70. — Pass. Praes. Sg. 3 cenglathar FB. 71.

cenmä ausser; praeter q_uain si, praeter ZK 706.

ceumotlia [mit Acc.) ausser, ausgenommen; cenmithä in n- ainmnid excepto nominativo SG. 202^ {Z^. 706). — conmotha in biad ar chena ScM. 6; cenmotha gaisced Conchobair FB. 68; cenmotha in dis sin 94; cenmotha sin ScM. 2.

ceiuiach M. Kauf, Handel. — Nom. FB. 76; cennach ind ruanada FB. 91 Ueberschrift ; Gen. cinnas cenuaig sin FB. 76; a denam in cennaig 77; Acc. na dingeatals in cennach sin ibid.; obbsat . . fair . . in cennach sin ibid. v

ceunaigre M. Händler, Tross- knecht; cennige lixa Z'^. 811; cennaidhe emptor Ir. Gl. 1092. — Sg.Acc. ro hi..in cennide dia chind ScM. 15; PI. Nom. cennaige esin- raice FA. 29.

ceimaig-im III ich kaufe. — Praet. Sg. 3 ro cendaig p>- 17, 32.

eenu-adart Kopfkissen [vgl. ceann adhairt ,,head of the bed" Corm. Transl. p. 6), scheint in der Glosse cennadart fo na fertaib in so sis zu dem ersten Worte von Hij. 5, 23 in übertragnem Sinne „Kopfstück" zu bedeuten.

eentar diesseitig, diesseits; in domuin chentar der Welt dies- seits = dieser Welt {Gen.) Gl. zu bethath che Hy. 5, 22, m solchen Stellen loolil als Adverb zu fassen {lat. citra), vgl. cechtar. — Subst. in eentar diese Welt, Gen. ar amain- sib in chentair ocus ar phein in alltair Gild Lor. Gl. 147.

ceo M. Nebel. — Nom. co ro diglä in ceö dind FB. 36; ro ar- traig in ceo druidechta 39; conos tai'raid in dub-cheö cetna 40; 39 Fg.; Gen. duibnell . . duibchiach FB. 36 Fg.; Dat. nrcur anfis fir hi ceö SC. 38, 4; PI. Gen. co n-ilur chia Oss. II 9.

ceolN. Gesang, Musik. — Nom. ceöl FA. 10; ba ceol bind^Z^lTj^y ■^ ceol mo chruite TF. 9, 6; ceol en- lathe FA. 6; side SC. 37, 3; Gen. in cheöil FA. 7; 5; in chiuil Gl. zu in cetail Hg. 2, 62; oc cantain chiuil FA. 9; co m-binne cheöil FA. 13; JES ciüil SC. 34, 15; FB. 13; 55; Tri maic Dornmair cheöil FB. 83; Dat. {oder Acc?) nach dem Comparativ binnithir cach ceöl FA. 2; 14; Acc. ro chuala ceol bad binniu Lg. 17, 20 ; cansit ceol i^ m-bec SC. 7; n-adamra FA. 5; PI. Gen. inna ceöl FA. 4; tri mile cheöl n-ecsamail FA. 10; Acc. bin- nithir il-cheölu in domain FA. 10.

cei} = lat. cippus {cepus Ir. Gl. 480); Pfosten, Block; vgl. cairt- cheap „the nave or stock of a cart wheel" O'B. — Sq. Nom. cepp ina läim cbli FB. 91; Dat. dobert buille don cip böi isin etach Corm. Transl. p. 86, 1 („to the post").

cepöc F. Chorgesang, nach einer von O'Currg On the Mann. III 371 mitgetheilten Stelle ein früher besonders in Schottland übliches Wort und gleichbedeutendmitir . aid- bsi „great chorus or vocal concert." — Gen. do gaba(7 cepoce ScM. 20.

cerb i. argad {Silber) Corm. Transl. |j. 47.

[ 420 ]cerbaim ich schneide. — Praes. der Gewohnltcit S(j. 3 uos ce?"band FB. 67. — S. cei-p.

1. cerd Kunst, Handiverk. — Acc. im sain-cheird SP. II 2; PI. Dat. hi cerdaib de druidcchta p. 328, 16.

2. cerd Künstler, Schmied; aerarius Wb. 28», cert qui idola aere faciebat 30d {vgl Z- 60); fi- fliilus Ir. Gl. 508; Dichter Corm. TniHsl. p. 185 prüll. — Sg. Nom. in cerd Hg. 5, 77; Gen. cu Caulaind cerddo CÜ. 6 Kg.; 6 Choin cherda SC. 29, 17 ; ^cc. lasin ceird Hg. 5, 79 {Gl. i. lasin cerddai); PL Nom. cerda hErenn CT. sm Hg. 5, 77; ccrdda ocus cirmaire FA. 29. — F^Z. cerdd-chae officina Z GO, cerdcha fahrica Ir. Gl. 218.

cerd FB. 23 s. cern.

cerda gleichhedeiitend mit cerd; rt /or^ye (fR. — Sg. Acc. lasiu cerddai Gl. zu lasin ceird Hg. 5, 79.

cercliaill l ptldssi'n= cervical Ir. Gl. 971»; ro;/ Hirschleder, mit Federn gefüllt Conu. p. 12. — PI. Dat. do . . cerchaillib FB. 4.

cermiia i. cu ciar bis isin muine „a brotvn hound which is in the hraWCorm. Transl.p.Ad {„ahare"?).

cermna, O'Rcilhfs „cearmna a cntting, i. e. gearradh 0. g." — Hier- her Gen. lia cäin cermnfe FB. 48?

cermnas i. brccc ocus togais Corm. p. 11, („a lie and deception'^).

1. cern Sieg; i. buaid, unde dicitur Conall Cernach i. buadach in sin Corm. p. 11. — Sg. Nom. cern eter crethaib FB. 48; PI. Gen. Isech na cernd ocus na com- ram FB. 10; ar lin a clierd FB. 23 {für chcrnd); Dat. co cernaib FB. 23.

2. cern i. mias O'Dav. p. 63; vgl. cernine i. miassa Corm. p. 11 („dishes").

cernach siegreich, s. 1. cern.

cerp i. teascad ODav. p. 63; cutting, slaughtering O'B. — Sg. Gen. catha ceirp SC. 31, 5 (cerpil).

1. cert Beeilt, vgl. Leabhar na g-ceart, The Book of Rights, ed. (yi)oiiovan. — Sg. Nom. brigach a chcrt SC. 18, 3; Gen. cosnam cirt curadmiriy') FB. 71; Dat. dorn chirt sc. 38, 3; Acc. saiges a chert do cech öeu la Vltii FB. 11; ui da- mair cert ScM. 21, 12.

2. cert recht. — Adv. co cert Hg. 5, 67. — Compos. ina cert-medön „in its very midst" FA. 13; a chert- raind i tri es richtig, genait in drei Theile zu theilen Gl. zu Hg. 5, 77.

3. cert i. beg {Idein) CDav. p. 70.

certa FB. 15 Gen. zu 1. cerd?

ces, ceas i. gnathach, ainceas i. ingnathach f/Dav. p. 64. — Hier- her i-iiUrirld 111 cü ches FB.-'2,, 10 {die S. : K )i I III ifgdheilte Lesart und Er- klärung O'Clerg's giebt loenig Sinn).

eessiicht j)arvispendia Ir. Gl. 280.

eessaclitach karg, geizig. — Sg. Nom. Hy. 5, 8 {„penurious" Stokes).

c6ssad M. Leiden; Inf. zu ces- saim. — Dat. rena chesad FA. 2; 15; PI. Acc. tre a chestu p)cr passiones ejus Z^. 478; mo cliesta Hy. 6, 9.

e^ssaim II ich leide. — Praes. PI. 3 rel. ceste saithu q;m patiuntur tribulationes Z^. 436. — Praet. Sg. 3 ^ ro chesmörsseth-Eri/.2,35; »S'ciH.21,i5. j^nt, — Fut. PI. 3 cesiaitit Lg. 5, 3 {vgl. S*^*^ . Wi. Gramm. § 308). — TassTTraes.^*^*'*' sec. Sg. 3 cesta croch Hg. 5, 20. — Inf. cessad.

cessair F. Hagel. — Gen. ou tedmmaim na cessari SMart. 38.

cesc, ceasc a question O'R. So J<r- die Abkürzung es SC. 38, 41, 42 zu ergänzen, enff«']iJ<>.^s ich mich während des Dnni-s, hrxliinuit durch das cscc der Handschrift p. 144, 21. Vorher, p. 127, 2U und 27 habe ich dasselbe es fälschlich zu cacht er- gänzt (s bedeutet geivöhnlich acht), verleitet durch denselben Fehler Leabhar Breac, Part l, Contents p. 6 und 7.

cesin selbst {bei der 3. Person), vgl. cein, fesin. — caraid cesin a maccdän SP. II 4.

cesn, ciasu quamquam Z^.lll. — cesu amulach is öc SC. 37, 1; ciasu threbrech Hg. 2, 60? J ^

1. c^ Erlaubniss. — Nom.- ä • cet lern FB. 34; is cet duit Dia est permissio tibi a Deo Z'^. 1003 {SG. A. C. 23); Acc. co ro chuindig ceat a atha?' p. 40, 8.

[ 421 ]2. cet N. Hundert; centum Z'^. 30G. — S(j. Noin. cet m-bo TE. 10, 13; m; X^ ^ 1^. 23; cet unga d'or TE. 10, 13; cl'etach 15; cach mil 17; Gen. di chlaiiid ch(5it rig Sr. V li; Acc tiudben cet SC. 31, 3 {c(jl. 18, 5); canaid cet salm Hij. 2, 30 (i. di chaicait); Fl Nom. tri cliet de Ultaib Xf/. 1_6; ScM. 5; SC. 33, 20; Gen. Iricba cet La. 16 ; /SO. 38, s; tri fichit cet ScM. 2. — Compos. cor bat cetach cet-bliaduach ar belaib öc n-Vlad FB. 59; 62.

3. cet- der erste (nur als erstes Glied von Comiws.); primus Z^. 307; r()l. cetue. — i cet-aidchi Hif. 2, m; FB. 81; in chet-bliadhain TE. 2 Eg.- fri cet-cbesad FA. 15; fri cet-glitit FA. 15; don chet-gabail Se3I. 1; do cbet-gasciud 14; cet-imthüsa FA. 21; in cet-lä TE. 13 E(j.; do chet-mic ÄcJf. 12; fo chet-öir, a chet-6ir s. ör; cet-scel FA. 32; don chet-tadall ScM. 1; ar chetus SC. 42, /"wr cet-tus.

ceta Adv. zuerst; primum Z^. 614. — is dam-sa ceta gebthar SC. 4; corop si ceta the FB. 62.

1. cetiich hundertfältig; ceu- dach centuple O'B. — Sg. Nom. cor bat cetach cetbliadnach FB. 59; 62.

2. cetach F. Mantel. — Sg. Acc. cetaig Tir. 6.

cet-aicce p. 142, 15, r^?. aice i. aite no altrum O'Dav. p. 53.

cet-äin, -öiu Mittivoch, ivört- lich primum jejunium Z^. 308..

cetal s. cetol.

cet-am 3Iai, Gen. cetaman Z'^. 308; drucht cetamuin „deiodrops of Maij" Stokes, Eev. Celt. III p. 177.

c^t-anius zuerst, erstens; cet- mus primum {primo impetu) Z^. 308 ; ceadanuis in the first place O'Don. Gramm, p. 266. — Conchoi^rtr ann ce^amus ina charptt^ CC. 1 Eg.; chetumus ScM. 11.

eet-baid Sinn; sensus, quasi primum elvui Z'^. 308; CQiiaid i. comairle O'Dav. p. 69; vgl. ho ru deda ind feiiil forsnaib cnamaib citabiat iarum in cnamai in fo- cbaid postquam defecit caro in ossibus, sentiunt postea ossa tribu- lationem Ml. 22<i. — PI. Dat. cusna cetfadaib p)- 170, 19 (usque ad sen- sus carnis 17).

eöte MarJtt; ceide marTcet or fair O'R.; ceiti i. aonach CfDav. p. G^. — PI. Nom. cluchi ocns Ceti SC. 1.

cethar-aird {Sg.) die vier Ecken. — Dat. hi cctbar-aird Ulad SC. 40.

cetharardide viereckig. — Nom. ind long cethararddidi FA. 2.

cetliarde N. Vierheit von Sachen Z'^. 313, r()l. cethrar.

cethardii FB. 49; p. 310, 19?

cethardüalach vierflechtig. — S(). Nom. fighe chethurdhüaluch TE. 3 Eg.

cethar-ruinu TE. 9 Eg. Vier- tlieilung?

cethar-slig'e {Sg^ die vier We- ge. — Sq. Gen. hi Commur cethar- sliged FB. 36.

cetliar- treib {Sg.) die vier Stämme. — Sg. Gen. Cothräige cethar-trebe Hy. 2, 6; Dat. do cethar-treb p. 17, 33.

1. cetliirJf., cetheoii-jP., cetMr {asp.) N. vier; qioattuor Z'^. 303; im Mittelirischen erscheint eine Form cethri für alle Casus und Genera. — Nom. cethri suanimain FA. 2; srotha 30; cetri heoin oir TE. 3 Eg. ; cetra coecait SC. 45, 13 (ceitri ü.); ceithri ced hoc quatri- cenium Ir. Gl. IIb; Gen. cussin mördail sin cethri cöiced n-Erend SC. 21; na cethri coloman FA. 7; Dat. oc cethri ollchoecedaib SC. 21 ; do cethri drudib 23; co cethri co- lomnaib FA. 7; p. 191, 12; Acc. N. ceithir anmand p. 17, u.

2. cethir Vierfüssler, Vieh; quadruples, pecus Z'^. 403. — PI. Nom. CO ro orta a cethrai TE.8LU. ; Gen. aurlabrai na cethraj SC. 2; Acc. for cethra L(i. 11.

c6t-muiiiter Gatte; prima fa- milia i. e. conjunx Z'^. 308 [Sench. Mör). — Sg. Nom. TE. 13 (ceimuir in Eg. eine Abkürzung).

cetlirauiad der vierte; qtiartus [ 422 ]Z^. 309. — Gm. inotachta in chc- tramad nimo FA. 17; Acc. cosin cetramad n-dorus FA. 17 {pm. n LBr.): in cethrumad den vierten Theil 1). 21, i.

cethrar Vierheit von Perso- nen, die vier {vgl. cetliarde); quattuor viri, quaternio Z^. 313. — Nom. p. 17, 32; Gen. mog ceth- rair 25; taisecli cethrair hie quad- rumvir Ir. Gl. 400 ; Dat. dou ceth- rur x>- 17, 27; 35; PI. Gen. athair tri cethrur Hy. 1, 9.

cetna 1. {vorausgehend) der er- ste, 2. {nachfolgend) derselbe; cetne lirimus; idem Z^. 308; vgl. cet. — Sg. Nom. 1) cucainn cetna thanacais zu uns Icamst du zuerst Sc3I. 14; inti dib cetna ragad issa tech FB. 20; 21; 43; cetna thogairt Hy. 5, 25; p. 40, 11; FA. 4; 21; SC. 36; 2) in fer cetnfe TE. 13 LU.; Gen. 2) in chon cetna ScM. 1; in tire cetna FA. 4; Dat. 2) issind fergort chetna FB. 39; 40; p. 39, 21; issin chetna fuitherbe FB. 20; ön mud chetna FB. 39; Acc. 2) in n-gai cetna Se3I. 10; 11; TE. 12 Fg.- 13 LU.] SC. 12; FB. 39; in n-athaig cetnse p. 131, 2; cetna FA. 22; cosin corjo cetna FA. 31; a chom- meit cetna ebensoviel ScM. 2; fö a n-innas cetna FB. 18; 60; SC. 16; fön cMma c^tna FA. 32; co u-epert a cetna idem FB. 14; co riacht a dirgi . . inna cetna FB. 28.

cetol, cetal, cetul N. Gesang. — Gen. son in cetail Hy. 2, 62 (1. in chiuil); Dat. oc class-chetol FA. 10 (clais-ceiul LBr.); Acc. canait . . clas-chetol FA. 31 (clais- cetul LBr.); PI. Nom. cetla Hy. 6, 11; Dat. i cetlaib Gl. zu Hy. 6, 11.

cetug-ud Jf. Erlaubniss geben, Erlaubniss, von 1. cet. — Acc. cen chetugud dö Dubthach p. 40, 8. cetus s. 3. cet und tvis. — ar

chetus SC. 42. 1. cia Pron. interrog. indecl.

wer, was; quis, quid Z^. 355; vgl. ce, ci. — cia-so thü wer bist du TE. 13 iü". ; cia so iver ist das ScM. 12; 13; cia and so 11; cia fil alla iver ist da FB. 84; cia rannas düib Sc3I. 15; düs cia dib no thogad 19; co fiastais . . cia dia tibertais rigi SC. 22; FB. 38; ni con fess cia tucad Sc3I. 3, is; N. cia th'ainm-siu tcie ist dein Name TE. 13 LU.; cia deilm Lg. 2; -^ cia_fo brü Lg. 3 {ciä_Eci.) ; mte- -3^ tatar, cia deochaid no can don luid ivohin er ging SC. 12; FB. 87.

2. cia Pron. indef. indecl. tver auch, IV as auch. — cnmma cia thoetsat immi Sc3L 3, le; cia beith, no CO bia-so fö mebail was auch sein mag La, 10; cia tiasam tvohin ^ loir auch gehen Hy. 1, 2 (^i. ce pe leth tiasam).

3. cia Conj. wenn atich, ob- gleich; quamvis, quamquam, etsi Z^. 710. — Mit Conjunctiv: ciat- berat araili libair obwohl andere Bücher berichten FB. 77; cia ,nos baigea . . im gnim . . , bes ni lim lamathair SG. 40; 41; cia beit SC. 45, 18. — Mit Temp. secund.: cia beth nech bas chalmu and . . ni fil ro sia lin comram friss ^oenn auch einer als der tapferste hier wäre FB. 89; cia no trialltä SC. 41; 42; cia no betis . . immond wenn auch um uns wären FB. 52; i£;_18^; ciamtis dera fola FA. 34 ^ {für "cia no betis) ; cia thiastais . . is duit-siu dobeVmais wenn auch kämen . . , dir würden wir geben FB. 61. — 3Et Indic: ciar bo mör obwohl gross war FB. 19; 82 {r(jl. cer bo mör FB. 10); cia rus Uli ScM. 22, 7.

4. cia Oss. II 9, ciach FB. 36s. ceö.

clall F. Verstand, Sinn; in- tellectus Z 241. — JVom. ciall De Hy. 7, 28 ; maraid do chiall cech sliiag seim SC. 45, is; Gen. ar febas do chrotha ocus do ceille FB. 17; Dat. ni dam buidhech dorn cheill fein TE. 9, 23; conos tanic trell dia ceill SC. 48; co ceill ocus cond 42; cun-dron-cheill SP. II s; ohne Praep. instrumental: ar is mese crdth cheill chongraimmim FB. 23; cotom gaba-sa cheim cruth cheill congraimmim 24; cotngabtus cruth ceill 30; Acc. ro gab . . ceill for auad FA. 31; in tan. ron gab [ 423 ]ceill for ecaib Tl^J. S /'.V/.; foclicrd mo cheill _Lr/. 17, 51 -Lc ; rit chell 11-glicc TE. 10, 5; FI.'Nom. cLäig at b«jtha cialla bau SC. 45, 19. — Compos. mmlcüriciall-mathi/S'6.

cian weit, entfernt, lang; ultra, remotus Z'^. 17, longum 234. — Sg. Nom. re nach cian etarro FA. ü (re m-bic LBr.) is cian doreraclit Emaiii Hy. 2, 43; is cian bus cuman TE. 9, is; cian bad chuman in ogom Oss. I 14; ni bo chian . . co n-accatar SC. 7 ; FB. 39; 40; 89; TE. 12 Eg. ni cian üait atä is taig it farrad La. 7; cid cian gairit no beth ri EBrum ein mnai TE. 2 Eg., vgl. cid cian cid gair sice longum est'sive hreve Wh. 3*;; Dat. i cein ocus i n-ocus Hy. 1, 40; i cein in remoto Wh. 231» ; a g-cein afar, far off & Don. Gramm, p. 2i)S; cbein SC'. 44; di chein ex lon- ginqiw, ändum Wh. 6*1; Acc. {ad- verbiell) cid fecha/siu . . cian üait TE. 6 Eg. ; ro clos cian son a garma Hy. 2, 16; no beth illige lau-chian SC. 29, 13 ; ro marttstar in dair sin CO cian d'aimseru ,,for a very many ages" Three Mir. Hom. p. 112, 1; PI. Dat. chianaib seit lange, längst TE. 10 LU.- p. 132, 11; CG. 3 Eg.; SC. 33, 33; FB. 43; Acc. ro böi i n-essid fris i ciana Lg. 14 (fri ciano Lg. 14 Eg.); batär tri ciana möir oca sin SC. 8 (fri re cianai H.); is garg fri ciana cocrich SC. 31, 11. — Ygl.^ X c'ein .

ciar „dark hrown, hlacfF' O'B. — PI. Acc. F. fri ialla ciara Hy. 5, 91 (i.fridemnai. eltaduba demoniorum).

ciarsecb mernla L: Gl. 200.

ciasu s. cesu.

eich die Brustivarze, die tv eibliche Brust; mamma Ir. Gl. 100. — Sg. Dat. di chich a mathar p. 142, is; PI. Dat. dona cichib ■mammillas Güd. Lor. Gl. 203; for a ciguib fodein stiis mammillis Corm. Transl. p. 22; Dn,. Acc. da eich cacha öenmna FB. 6.

cicliiu mammilla Ir. Gl. 101.

cichis s. cum.

cichurda FB. 91, vgl. ciocardha greedy, racenous O'B.?

1. cid Pron. intcrrog. tvas; quid Z'^. 356; vgl. 1. ced. — cid thicc rit %vas ividerfuhr dir TE. 9 Eq.; 9, 1; 12 LU.; 13; SC. 35; cid do- berad a mac do chomram frim-sa ScM. 10; 12; 13; IG; SC. 10; cid in sin SC. 39; „cid on" ol si „eia hainm-siu iiir, cid rot iarfaigedhV" TE. 13 Eg.; cid no täi Xa-iOliÜili cesc . . cid föd ruair lat-su . . mo dimiad SC. 41 ; ar näd fittV . . cid fom chriol brond becestar Lg. 3 : FA. 8; dobretha rogu doib, cid biad no ragad dia n-echaib was für Nahrung FB. 63; cid as mö mis- cais lat atchi Lg. 19; cid dogena franz. qu'est ce que tu feras SC. 16; FB. 6; cid fri mnai atbertha-su ScM. 3, 7; cid dia tudchaibair wozu seid ihr gekommen FB. 66; cid dia m-böi longes mac n-Usnig woher Team IjhU TE. 10 LU.; SC. 32; cid cti^"m-bä don gillu FB. 38; CO festar cid diatä a n-deilm-sea i£. Ij cid dia rabi FB. 56; cesc . . curar na leicfideä dam-sa SC. 42; p. 144, 17 ; cid dait-siu . . näd bod latt cnrathmir Emna Macha do gres FB. 10; 68, 25; cid dö 22; ioas = loarum: cid nab sin Fedelm-sa . . cichse^^ ria cach mnäi loarum soll dies nicht F. sein, die vor jeder Frau eintritt FB. 22; 23; TE. 6 Fg.; cid nä tabraid tvarum geht ihr nicht FB. 72; p. 144, 17.

2. cid Pron. indef. ivas auch. — cid he mo dän was auch meine Kunst sein mag FB. 92.

3. cid Conj. tvie . . auch, vgl. 2. cid; etiamsi, quamvis Z'^. 711. — cid mör . . ocus cid adbul in taitnem . . is aidbliu fo milc . . ivie gross und u-ie geivaltig auclt der Glanz . . ist, tausendmal geioaltiger ist . . FA. 7 ; Lg. 17. 1: 9; 17; cid memo imthigi In sidS(;. 20,' 1; FB. 18; cid truag tvie traurig auch Oss. II 7; cid ingnad lat SC. 44, 4; cid acht SC. 44, 6; Gl. zu Hy. 4, 44; Xfy. 17,34..

4. cid Conj. auch, nicht ver- schieden von 3. cid; etiam, quin etiam Z^. 711. — ni fiirecht cid öen screpul ne unum quidem scru- pidum Hy. 5, so; cona facbatis cid [ 424 ]luisni hi talmuin and CC. 1 iVy. ; nir thüargaibsct cid co tisad gteth etorro ociis talmain FB. 26; cid indiu bad am slcäu-sa, mäd cäil dait- siu noch heute icürde ich gesund sein, wenn es dir heliehte TE. 10 LU. cid iar taiu später noch Lg. 5, 5; ii; bä cnmung dan cid ar indus CÜ. 3 LU/i — cid . . cid sive . . sive Z^. 71-2; cid ferr cid messu SC. 38, 3; ZH lesen cid cian cid gairit TE. 2 Eg., vgl. cid cian cid gair Gl. zu quanto tempore Wh. 3c (Z^. 712); i. cid fossidecht i. cid forimteclit Glossen zu itir foss no utmaille Hy. 1, 3.

ciiin ich weine, wehklage. — Praes. Sg. 3 ciid in ben LU.p. 133, »; PL 3 Sivaal na lii näd chiat Gl. zu tamquam non flentcs Wh. lO^J {2^. 741). — Praes. sec. PI. 3 amal ni cetis tamquam non flerent Wh. lO^ {Z'K 740). — Ptrf. Sg. 3 eich in ben LU. p. l'iS^, 12; ni cichis p. 309, 11; FB. 24 Eg. [vgl. jedoch unter ces). — Inf. cäi.

cilicc^ lat. cilicium Haardecke Hg. 4, 11 Gl. i. bi pennait, quia ciiicium nomen vestis quac fit de finnaib gabur rel cbamaill).

ciml>, 'Cim Trihut, Silber; i. airget O'IJav. p.'o2-^ i. airged i. don argad dobertha a eis do J^'oniorib atrolli a aiumniugud, cim tra ainm do cach eis sin hille ce päd do argad ba haium pi'ius Corm. p. 12; i. eis FB. G8, 17.

cinibid M. Gefangner; capti- vus Z'^. 233; nach Stokes Curm. Transl. p. 39 von cimb. — Sg. Gen. cimmeda Hy. 5, 2.

ein Schuld; delictum Z'^. 255. — Sg.Nom. bee in ein Sc3I. 21, s; ni mö . . a ein frib . . indäs na tuc- said dadib FB. 73; Gen. din chu- trttmma chinad FÄ. 16; Dat. it chinaid J U/. 10 ; it ehin 5, 17: Äcc. frisin ein sin contra hoc scelus Wh. 91^; tre chin droehmna Lg. 13; tria ehin m-ban FB. 29.

cindas s. ciunas.

ciiiel s. ceuel.

ciug^ M. Kämpfer; i. calma O'Dav. p. 65. — Sg. Acc. lasin eingid baigc Fei. Sept. 13.

eingim 1 ich gehe, schreite einlier. — Praes. Sg. 3 ciugid dar firii SC. 37, 17; zu lesen c'mgid FB. 52 Eg. 13? rel. einges ria cach lajch FB. 23; PI. 3 na eonaire eeugait FA. 15 (i. tiagait); cen- gait . . taris 17 ; rel. cengtai Emaiu Lß.nj2. — Praes. sec. Sg. 3 rian- -^ ändrlT) !'.TlIad no chinged FB. 68, 28 ; no cinged FB. 88. — Praet. Sg. 3 cingthiseom FB. 88 {vgl.Wi. Gramm. § 309). — Red. S-fut. sec. Sg. 3 cid nabb sin Lendabair-se . . cichsed ria cach mnai hi tech rig FB. 23; 22. — Inf. eeim. — Vgl. do-ehingim.

cinim III ich entspringe; I descend O'Don. Suppl. — S-praet. Sg. 1 cinsiu di churp rig sceö rignai FB. 22; 3 ferr einis Hy. 5, 4 (i. is ferr ro genair).

ciuiud M. Geschlecht, Stamm. — Sg. Gen. in ehiniuda döenna FA. 15 (chinedu LBr.).

ciunas aus ce iudas qui oder qualis status {Z'^. 357), tcas ist die Beschaffenheit [mit Gen.), tcie; eionnus hoiv O'Don. Gramm. p.2GG. — cinnas cennaig sin ivorin hesteht dieser Handel FB. 76; cinnas rainii- fither in miicc wie soll das Schwein getheilt werden ScM. 6; FB. 53; is dolig a fiss cinnas forctemnacair FA. 12; cinnas sin SC. 33; düs cinnas doragad FB. 8; cinnas fir Hb ScM. 7; cinnus atai iudusa a cach deit TE. 7 Eg.

cinnim III ich bestimme. — Praet. Sg. 3 ro ehind p. 39, 3. — Inf. cinuiud definitio Z^. 802.

cinuit glend SC. 30, i „ivhich ^ sweep the Valleys (?) O'C.

cinta, cionta guilt, crime O'B. Dazu hi cinta ind fergoirt do milliud FB. 38? Vgl. ein.

cir F. Kamm; pecten Z^. 21. — iVoTO. cir chuirreil aircit TE. 3 Eg.

circiil = cö-citZtts; i. a circulo Corm.p. 10. — Sg. Nom. circull teiiti- de . .imön tir sin FA. 5 (circill LBr.).

cir-dub kohlschwarz, „jetblack" Stokes, zu ciar? — Sg. Nom. Lg^ jz. 18,_ii; FB. 27; 50; p. 310, 22; ^ Ti Dat. illathachaib cirdubaib FA. 26.

[ 425 ]cirmaire Kammmacher FA.2^ {„clothmalcers" Stolces).

eis = census {Ebel, Bcitr. II 142), Abgabe ; fiscus, vectigal Z'^. 21; Gl. zu cim FB. 68, 17. — PI. Nom. CO fessta a ciso ocus a m-besu lais TE. 2 Eg. Gen. fri commus a m-besa ocus a cisa cloib ibid. EU.; Acc. ar colla cisu Hij. 4, 5 (i. cisa ar colla i. peccata).

cisal Teufel; cisel Satan O'R. Vgl. Z 1004. — Sg. Acc. lotar buili la cisal Hy. 2, 37 (i. la ail incbis i. la demon, ail side ar a dureV

chimus Band, s. corrthair.

coiidot chiürthi SC. 28, sV Vgl. fobithiu aracbiurat Gl. zu contur- batur vanis cupiditatibus Ml. 59^.

elad Graben CC. 2 EU.

claiAheeh M. 31 ann mit einem Schwert. — PI. Gen. ochtttr claid- bech FB. 7.

claideb M. Schivert. — Sg. -vf- Nom. claideb örduirn Lß^^__18j_j2b;^ p. 310, 38 ; russi SC. "ST^ i5;"mo chlaidiub Gl. zu mo genum Oss. III 2 (cladbiomb Ed.), vgl. ibid. 8; Gen. -j^ do gin cblaidib Lg. 15; Bat. do cblaidiub Sc3I. l2 ; taithbeim dia claidiub SC. G; for a clffidiub SC. 24; CO claidib Hy. 5, 91; fiad a chlaidib tbana deirg SC. 31, 5; Acc. claideb FB. 67; atetba a claideb do imbert furri SC. 5; Labraid Luatb lam ar claideb SC. 17; claidem 18; PI. Nom. claidib SC. 2; a claidib for a sliastaib SC. 2; nocbta na lämaib FB. 13; Gen. imberta claideb n- derg (S'C. 19, 4; Dat. cusna claid- bib nochtaib FB. 74 (cloidmib Eg.): Acc. doberat a claidbi iua trüallib FB. 75; 15.

clairtim ich grabe, unter- grabe, wühle auf. — Praes. sec. Sg. 3 no chlaided na muru FB. 70 (er untenvühlte? vgl. rocechladatar Gl. zu suffoderunt, altaria tua, Wh. 5a, zu fo-chlaidim?). — Fut. PI. 3 con clasat O'Dav. p. 64 das. — Pass. CoHJ. oder hnper. Sg. 3 cladar a fert iarom, sätir a lia, scribthair a ainm n-ogaim, agair a gubae EU. p. 69% 35. — Fut. Sg. 3 dsLäütar TE. 8 Eg.Y Fut. .'jcc. cor clasta a fert ibid. EU. — Praet. Sg.3 in tan ro das a feart FC.p. 28; aber ro claided Nenn. 1 EU. — Part. claissi defossi Ml. 24". — Inf. at- cierasLi torcc ic claide in talman „thou tvilt see a boar uprooting the earth" Three ME. Hom.p. 12, 22. — Vgl. dass.

a Claim FB. 43 lies a cläi«, zu cläen, clöcn?

claime JP. Scabies Corm. Transl. j). 89 garb.

ch'iin s. clöeii.

claiss ^ Zai. classis, Chor; a classe Corm. Transl. ]}. 35; daneben auch die Form class. — Sg. Gen. tri mile cheöl . . cecha öen-claisse FA. 10, classach EBr.-., Dat. nos gaibtis for clais Gl. zu dicebant psalmos Ml. 2^, 7; Du. Acc. eter cach da claiss FA. 13, clasaig EBr. — Compos. clais- FA. 7, class- cbetol 10, 31 (clais- EBr.) Chor- gesa n g.

clam aussätzig. — Sg. Nom. in clam Hy. 5, 49 (leprosus S. 44); Acc. lia clam 52; PI. Acc. la clamu Gl. zu la truscu 2, 34.

claud F. Nachkommenschaft, Gescldecht, Clan; progenies Z'^. 241. — Nom. cland na cinel TE. 13 Fg.; Gen. bunad mo chlainde origo generis mei Wb. 5^; ar aine ocus calmatus mo cbla/xni p. 142, 7? Dat. di cblaind cheit rig SP. V 14; dim cblaind comceneoiV FB. 22; Acc. nä fetar claind no cenel do TE. 13 EU.; ni ruc . . claind cVEothaid . . acbt mad öeningin TE. 20; PI. Gen. luithe dand SC. 15; Äcili'.21,43V Dat. di chlandaib Cualann SP. V 10; Acc. forsna clanna Hy. 1, 54.

dar Tafel, Brett; tabula E: Gl. 67; claar tabula Z 17. — Sg. Nom. dar findruine TBE. p. 140 s. unter au ; fian-chlar Eg . 17, i4 ( w/L jlc fian-fidchell) ; Dat. DaSlt1(gth<'r"clar fichille grösser als ein Schachbrett FB. 37 Eg. — Comp, därchiste, -lestar Nenn. 1 EU. flache Kiste?

clar-ainech Gl. natus cum tabu- 1 1/ lata fade i. sine oculis et naribus, I ^^ vgl. Stokes, Goid^. p. 144. — Acc. [ 426 ]in claraiucch Hij. 5, 12; clarcncch p. 43, 21.

class i. tochailt {Graben) (fDav. p. G4. Vgl. cusna classaib dromma cum scapulis Gilcl. Lor. Gl. 160 („with the trenches of the back'^) im claiss a chülad LU. p. 8I1, 12; das guail sturna (?) Ir. Gl. 273 {„tJie place on which charcoal ivas made").

class, classach s. claiss.

cle links; sinister Ir. Gl. 387; Corm. Transl. p. 49, daselbst auch cle i. claon {obliqiius) O'Clery. — Sg. Dat. F. ina läim chli FB. 91 ; na leth chli SC. 33, 10.

clechtalin II ich pflege, übe aus; „lamivont" Stokes, TJirceMIr. Hom. Index. — Praes. PI. 3 amal clechtait utsoleant Gild. Lor. G^L81; Conj. ,Sg. 3 nad clechta . . do imiuad ar mesiFi?. 35. — Vgl. con-clechtaim.

cleith Inf. von celim; Verheh- len, Verbergen; celatio Z'^. 799. — Dat. is ceim 1 cleith SC. 45, 2g (im Verborgnen?); fo Meith prively O'Don. Gramm, p. 267; fo chlith i(/.,_12j föt clith SC. 41 heimlich vor dir? Acc. cen clef/t m-bratha /S'cM.22,4? vgl. cen clith ir/. 1 8,30 ic.

clerech = lat. c 1 e r 1 c u s. — PI. Nom. clerich hErenn Hy. 2, 61 ; Gen. 1 comthinoltaib Isech ocus cle- rech FA. 31.

cless {älter clius?) M. Kunst- stück, Waffenspiel, Helden- that; „a feat". Die ausseror- dentlichen Kunststücke Cuchulinn's werden FB. 24 und 30 aufgezählt, ferner LU. p. 73a {TBC), p. 113b, 29 (Siab. Concul.), p. 125^, 1 {Tog. Bru. Daderg.), vgl. 0' Curry, On the Mann. II 372, O'Beirne Crotve, Siab. Charp. p. 432. Hier folgt eine Liste der Namen: des for analaib FB. 30; LU. p. 73a; p. 125b, 3; bai brasi; beim co fomus, v. l. co commus; bruth n-gene oder gerne; des cait; carpat serda; des cletenach, vgl. detine; cor n-deled; des cüair; cless daire; dall-chles n-eöin; des dond; dirgiud crette for a rind; dröim fri fogaist; cless n-eöin; fail)ur-chles; ften-chless; filliud er- red uair; fonaidm niath näir [v. l. foruaidm), fonaidmmad for rindib sieg; foram-chless ; gai bolga; ich n-erred; leim dar neim; cless nön- bair («. l. uiad nonbair); othar-chless; roth-chless; uöi scena clis; siabur- chles; sian curad; tairm-des; täith- beim; torand-chles; ubull-chles. — Nom. des ocus cluchi FB. 32; 51; Gen. oc cur in roth-clessa FB. 64; Dat. ocon cliss LU. p. I2II5, 22; 23; agan clis FB. 43 Fg.; Acc. cless FB. 24; 30; ferr cac/i cless FB. 32; PI. Nom. foraithmenatar-som a fo- ram-cliss FB. 86; 87; nöi u-übla clis U.S.W. FB.i27 Gen. immad cless p). 310, 42; Dat. oc na clessaibi<^i?. 43.

clessach reich an Kunststücken. — Sg. Nom. in gilla clesach sin FB. 31.

clessim ich mache Kunst- stücke, sptielc. — Praes. PI. 3 ös clesit for a anöil SC. 37, 7. — Praes. sec. PI. 3 no clistis errid Ulad for süanemnaib tarsnuon dorus diarailiu isin tig i n-Emain LU. 2}- 121", 11. — Vgl. ar-chlissini.

clessainiiacli 31. Gaukler, Jongleur. — PI. Nom. agat cle- samnaig SC. 3.

clessanniacht Gauklerkunst. — <S'</.6reOT.buaiddessamnachtas.biaid.

cless-rad. N Spielen, Kunst- stücke machen. — Dat. oc clesrad ocus oc espai dona slogaib ji. 46, 21 („playing" Stokes).

clete, cleite „a quill, feather" s. cletine.

cletli F. Balken; tigmtm Ir. Gl. 485. — Gen. sesrech oc tabairt cecha clethi FB. 2; Acc. cleith 25; PI. Dat. di clethaib ind rigthige ibid.

cletlie mör no iiasal CDav.p. 71.

cletüe Dachbalken, Dach. — Dat. oder Acc. for dethe tige p. 131, 4; Acc. CO cleithe na hedam to tlierid- gepole ofthe church TlireeMIr.Hom. p. 66; Icär co clethi Corm.p. 10 dii.

clethi p. 142_, 7 (mo chlaini H.) lies mo chlamni?

cletiue M. Wurfpfeil; i. leth- foabrach i. claidhmine O'Dav.p. 72; On the Mann. II 298. — Sg.^ Gen. do chuingid in detine i. gai Con- culaind LU.p. 70", 2; don cletiniu 10; [ 427 ]PI. Num. (?) noi cletiuo clis FB. 42 (deitin Eg.). Vfjl. cless cletcnach das Wnrfpfeilspiel LU. p. lä-K

f6 clili cböicid Chonchobair 4, IF?

eil ±1 . ein Haupthaiken des Hauses, auf dem der Dachhaiken ruhte; is balc oc lär, is coel oc clethe Corm. p. 10 clii. — Sg. Noin. amail atcumaic in chlii isin tegdais lär CO clethi. sie din atcumaic airechus in gräid se dianad ainm clii Corm. l. c: in chli SP. V 3.

2. cli ein hestimmfer Bang unter den Dichtern (file), On the Mann. II 171; clii Corm. p. 10, vgl. das Citat unter 1. cli.

3'. cli s. cle.

cliab cor bis Z^. 18; vgl. inar.

cliatU erat ei Z- 18; Ir. Gl. 126; a hurdle O'B.

1. clith i. tinol O'Dav. p. 62.

2. clith i. dluith no fir O'Dav. p. 62.

3. clith s. cleith. Dazu wohl auch clitF"i. clüda O'Dav. p. 71.

clithe s. celim.

1. clithar, vgl. „cliothair sJielter, recess" OB. — Sg. Acc. eter chli- tar is cliamair SC. 44, 7 [„hoth in the court and in the desert" Cf Curry). — In Ortsnamen: hi Clithar Fid- baidi FB. 36; ro läiset a n-ernail büair ocus braite seoco fo dess hi Clithar B6 Ulad LU. p. 77b, 24.

2. clithar König Corm. p. 8 clithar set.

diu „fame, renoicn" O'B. Dazu all-chliu FB. 53?

clius SP. II G ältere Form für cless.

clo 31. Nagel. — Sg. Gen. for harr cech oen-chlüi p. 191, 17; is; Acc. a clö ü-argit FB. 21; PI. Nom. clüi clai-i SG. 189^; clüi tened FA. 27; clöthi p. 191, 15; Dat. co clothib triaiia ceudaib FA. 27 LBr.; Acc. na clu clui-os Gild. Lor. Gl. 153. — Davon cloaim, Praet. Pass. ro cload crucift.cus est MIj. 3^ {Z'^. 477

cloc 31. Glocke; clocc Tir. 11. — Sg. Gen. at cluic galea Ir. Gl. 26 {vgl att tuber SG. 61>>-; Dat. co clug taitnemach p)- 39, 2-j.

clocan F. skull Bev. Celt. III 177.

doch F. Stein; doch crisdail crystallus Ir. Gl. 552. — Sg. Nom. p. 21, 2; Gen. ail chlochc Lg. 19 ; -^ ior corthe cloche Gl. zu Hy.b, gü; Dat. din chloich I?»/. 5. 40; Oss. 11 2; in t-ogum lit fil isin chloich I 13; Acc. cloich p>- 43, 14; immon cloich L ß. 19-- (beim a ciun Iri cloich ^ 311. 30 r.); ri cloich Gl. zu ri ail Oss. 111 9; gaibthi cloich . . ocus dobeir isin tailm SC. 7; gaibid cloich n-aile ibid.; PI. Nom. clocha p. 190, 27.

cloehtiii „causeiva y" 3IIr. Hom. p. 24.

clod „a clod, turf" O'B. — Sg. Acc. con tocba clod cechtar a da roth rocharpait FB. 34.

clod s. clöim.

clöeiisc7i/e/", ungerecht, hüse, clöin, cloen iniquus, impius Z^. 31. — Sg. Nom. ba clöen SC. 5; inna räiter gö nä cloen wo weder Falsches noch Böses gesagt wird SC. 34, 1 ; Dat. N. chlöen vom Bösen Hy. 2, is; Voc. a cläin trüaig FB. 43? PI. Nom. serchinnig cläin FA. 29; Gen. inna clöen Hy. 2, 59. — Compos. do chloendiburgun Se3I. 17.

cloeiiaini II ich hin schief. — Pracs. sec. Sg. 3 amal ro clöenad a thech FB. 25.

clöeiie F. Schiefe, Ungerech- tigkeit, Bosheit; iniquitas Z'^. '61. — Nom. clüine SC. 5 (claiue H); Gen. ba sab indarba clöeni Hy. 2, 23.

in cloi deroil p. 144, 11, zu lesen cöi (s. cäi^?

cloim III ich besiege. — Praet. Sg. 3 ro chlöi 311. 37^; Tur. 18. — Pass. Praes. Sg. 3 cloithir 311. 19b, 3 (imbecillus involvitur iisdem sane objectionibus). — Inf. cura, fedat a clod {für cloud) ut . . inimicos valeant prosternere Gild. Lor. Gl. 44.

cloor Dep. ich höre; audio Z'^. 502. — Conj. Sg. 3 Dep. ro dam chloathar Hy. 7, 61. — Praes. sec. Sg. 3 ro das cload Hy. 5, 53; co cload a ec „tili he should Jiear of Ms death" Stokes Goid.'^p. 103 LHy. — Praet. Sg. 3 xus clö . . fogur in

[ 428 ]charprt/i Tliree Mir. Ilom. p. ö2, 30. — Fass. Praet. Sg. 3 ro chloss a liit- ge Hy. 5, le; 2, le; SC. 34, o; co closs •i^ ^g. 1. — Inf. Nom. ba ceol bind ■^ a bitb-cliloisi i^:J,7, 26; Dai. iar closiu imacallma na m-Ban FB. 25; iarua clostin FA. 23.

ro clilolh Hy. 5, 70, nach Stokes Goid.^ l). 145 als Praet. Puss. zu tocblaim (do-fo-calaim) I dig?

clotli berühmt. — Sg. Nom. T ,' . diam-sa coemainech clotb bän L^ • 5,2; aingel cloth glan gel Hy. 6,21; ^"^ "cligrais cloth Hy. 5, 69; clöth nell ^ Iig. 17, 23; Dat. don cath Cocmgen cloth Ily. 5, 19 (i. clothach no air- dirc). — . Cotnpos. cloth-amra FB. 28; 68, 6; cloth-riatha 24.

clothach berühmt; Gl. zu cloth Hy. 5, 19. — Sg. Nom. molad Crist clothach labrad Hy. 5, 101 (i. airdirc).

clü Ruhm; gloria, fama Z'^. 25. — Nom. cid nad chlithe SP. V 8; Dat. ferr cach clü II 3.

clüaiu Wiese; cluain gabäla/icr- bagium Ir. Gl. 723; oft in Orts- namen, z. B. do Chferthiund Cluaua FB. 36.

cluass F. Ohr. — Sg. Nom. Hy. 5, 24; 7, 30; Dat. in cech clu- ais 61 ; im chluais Gl. zu imm 6 Oss. III 2; asa cluais Gl. zu asa bö s; ^ PZ. Da^. cliiasaib cluinethar JjclJ L

cluche Spiel, Spielen; cluiche no oenach Corni. p. 26 lugnasad; cluithi {schlechte Schreibiveise) jocus Ir. Gl. 518; cluichech ludihundus Z'^. 811. — Sg. Gen. iar scis öenaig ocus cluchi FB. 91; Dat. catt bec böi forsind lär oc cluchiu LU. p. 23a, 27 ; Acc. no co berad orm . . cluchi SC. 45, 8? PI. Nom. cluchi ocus Ceti SC. 1; 45, 8 l?); FB. 39; des ocus cluchi FB. 32 (oder Sg. ?). / — Conipos. asin cluche-maig-Fl/. 91.

cliulaiiii I Cover, hide O'B., vgl. unter clith.

cluiiie SC. 5 s. cloene.

cluiuim I ich höre; Dep. Conj. cJ6iMA<MkC^ /m3- ^^ chäch rod chluinethar cuivis

  • ~^ qui id audier it Wb. 27^ [Z'K 502);

ro dorn cluinedar Hy. 7, 6I Fr. — Imperat. Sg. 2 cluinti se 5, 7 du ^ll^ sollst dies hören? 3 cluiued L(j.'d_L. ? PI. 2 cluinid 3 Eg. ? — Praes. sec. | Sg. 3 ro chluined L a . 8 ; nod chlui- 1 «^ •^ ned ibid.; p. 39, 15 ; PI. 3 dia clu- ' intis' Jl4. 14. — Pcrf {vgl at- chüala neben at-chlunim) Sg. 1 ni chuala-sa FB. 44; 5 ro chüala <n audivisti Z^. 448; 3 ro chuale ] audivit Z'^. 449; ro chuala Hy. 1 5, 102; 103; Dg. 17, 20. ; /SC. 38, 9;.^V F£. 85; CO 'cuala FÄ. 2; FB. 84; . gu gcuala ni p. 144, 11; ni chuala SC. 29, 24; cairm i cuala Hy. 5, 24; PI. 3 ro chualatar Xr/. 11 : co cüa- -^ latar SC. 17. — Pass. Praes. Sg. 3 ni cluinter -FJ.. 14; ro cluinter FA. 28; p. 144, 11; cluinethar Xf/. 2? ^ J — F(/Z. atchlunim, cloor. 1

clüin = lat. p 1 u m a. — Sg. Acc. 1 ni ro is chluim na colcaid SG. p. 229 ; PI. Nom. cluma s. colcaid.

cmlim 31. Knochen. — PI. Nom. in chnamai o.ssa Z'^. 236; ro ior- congair . . uli chnäma in mairt do thinol Three Mir. Hom. p. 12U, 19; Acc. na cnämu ibid.

cued F. Wunde. — PI. Nom. crcchta ocus cneda SC. 29, 7; Dat. ro chuir Sgathau luibheanna ice agus leighis re cneadhaib Chein „S. put balsams and healing hßrbs to the loounds of Cian" Torr. Dhiarm. p. 130, 1.

ciies Haut. — Nom. a ebnes SC. 31, 7; Dat. crechta ina chäin cnis FB. 24; Acc. isffith rem chridi is rem cnes SC. 29, is; ni ränic cnes nä sciath do 'Locgairiu FB. 81; 87; senchodal fria ebnes FB. 91. — Compos. cneis-gheal ivhite-shinned O'Don. Gramm. p.'d'6^.

cnet-F. Seufzer; „a sigh, groan" O'B. — Gen. adbur na cnete TE. 9, 5; Acc. ro chuala cueit Echacb5'C.38,9.

cnetaira II ich seufze, stöhne. Praet. Sg. 3 cnetais FB. 38 Eg.

C116 s. cnii.

ciioc M. Hügel; cnocc gibber, ulctts Z^. 67. — Acc. in cnoc SC. 34, 17; PI. Dat. i cnocaib FA. 14; p. 191, 27.

cnoeach h ügel ig ; gibberostis Z' 67. — Sg. iVom.'talum . . cairr- cech cnoeach p. 190, .33.

Clin F. Niiss; mit Corm. Transl.

[ 429 ]jy. 45; cno gnoe „a hernitiful nut" ibid. p. 86 guö ; cuu ua darach nux quercus Z-. 260. — Sg. Nom. is me a clim'i chridi FB. 24 ; PI. Nom. in ferann asa tuctha na cnoi sin Three Mir. Hom. p. 98, 9; cnodha corcra Torr. Dhiarm. p. 118; Gen. eitne cno FB. 0.

ciium F. Wurm Torr. Dhiarm. p. 128.

CO Praep. mit Äcc. zu, nach, bis; ad, usque ad Z'^. 647. — Bis- weilen mit Längezeichen: cö himbel /x 40, 36; FÄ. 25 LBr.; cö a fod- brond FB. 39; cö cend 55. Neben CO auch cu: TE. 17; Oss. III 4. Später go, gu: CO. 3 ^(/.; 6 Eg. p. 143, 3. Fi/Z. S. 85, 7; 304, i; 328: 329. — Statt des Acc. der Bat. PI.: CO tectaib ScM. 4; co mellaib FB. 20; cusna hüathaib 67. — Eine Spur des nr^prii »glich auslautenden Consonanten iti zeigt sich ausser in der Verbindung mit Artikel oder Eelativpronomen {und ^ in chuctu ? ') nur noch sdten: cullae ra-brätho Tir. 5. Einem folgenden Vocal ist sehr oft h vorqesetzt: co hEmain SC. 30; 45, 22; FB. 64; 78; TE. 5 Eg. CG. 2 Eg.; ausgenommen CO a (Possessivpronomen), co airm S(/. 5, 70, FB. 67. — 1) ilfö dem •^ Artikel: cosin n-üair Lg. 6; T£. 11 iJf/.; CC. 6: F^. 17; SlTcüsin LBr.)- cusin m-bandtrebthaig 7). 48, 23; cussin SC. 21; cusind ecnaijJ. 170,18; cosa n-gein _2J. 131, ig: cos trath sa FB. 94; cossiii tech TE. 11 Eg. FA. 2: cosindiu (?•</?. indiu) bis ■^ heute L^^_12: FB. 44; cussindiu (96*. < ; cosindossa (vgl. indossa) FB. 44; PI. cusna hüathaib F^. 67: p. 21, 29; 170, 19. — 2) 3Iit dem Re- lativpronomen: cusa tucad FA. 31 LBr. cosa tucad i^-B. 58; cusa rancaibair 73; coso rancatär FA. 4 (für cosa ro-); 21. — 3) Mit Perso- nalpronomen erscheint eine (durch Doppelsetzung entstandne?) Form cuc-, chuc-: Sg. 1 chucum FB. 23; 56; p. 145. 7; chucttm ScM. 12: 13; 16; FB. 24: chucom-so TE. 8 Eg. cueom-sa 13 LU. cugam FB. 23; 24 Fg.- PI. cucain-ui j ScM. 9: cucainne 14 if.; curainn i.; j chucaind Lg. 1 L c; chucund SC. 13; I FB. 52;cucüncriü^ FB. 46; j Sg. 2 chucut-su ScM. 13; Sg. 3 Masc. chuci FA. 1; 9; SC. 31; FB. 40; 57: 66; 81; 84; 87; ScM. 1; 2; 4; TiJ. 7 i?^.; cuci Xg. 9: 14: chucai SC. 8; 13; i/j/. 5, 86 (?); cucai SC. 8; chuce FA. 33 (chuice LBr.); chuice |3. 19, 36; cuce Lg. iL ^JÜ^jSüifi: -f'em. chucci Sc3L 16; chuicci TF. 5 LU.; PI chucu in. 1; 11; 13; FA. 14; 30; SC. 7; lO; i^rSSl48; -FJ5. 25; 89; 91; cucu p. 131, 14; chucco TE. 8 Ecf.; cuco -S'cM. 22, 10; chuca SC. 13 Ä; cuca SC. 10 ZT.; chuctu Xq. 11 Xc- cucLu. 15 ic. ; chucta FB. 89 XV;. — 4) JA Possessivpronomen: 1. Sg. com ec X^18j^jj ^. *S^. cot galar SC. 11. To: S7 Sg. co a mnäi S-C. 6; FB. 39; 75; Äc3f. 3, 1; co a lecud SC. 45; PI. 5 co a muintir CC. 3; ca tulmaing tuind Oss. III 5 für CO a (go a Eg.). Gebrauch. 1) JV«c7i Verben des Gehens: tänic . . co a mnäi SC. 6; 7; 8: 10; 14; 28; 30; 33; 44, 4; FB. 23; 25; 42; 46; 52; 57; 61; 66; 67; 69; 73; 75; 78; FA. 4.; 14; 18; 21; 30; 33; p. 19, 36; 42, s; 48, 28; ■Lq ^9; 14; 16 : ScM. 4; TE. 11 :^!T 13 LU. 16: 17; 19; 20; p. 130, 31: 132, 12; CC. 3; 6; p. 145, 7: SC. 11, 10 ; imsoi co tech Samara . . co airm i m-batar a mu- inter FB. 67; 75; thanic tra cusna dedenchu do Vatraic als es aber mit P. zu Ende (fing p. 21, 29; FB. 80; 90. — 2) Nach anderen Verben der Beivegung (bringen, werfen, erheben, ausstrecken u.s. tc): tucthar cucund in beu La^ l; 9^ 11; 13; 15: ScM. 1; 2;'^7Tri2; i3; 16; 22, lo: TE. 7 Fg.: S Eg.; FA. 2; 17; 31; FB. 56; 58; 64; 87; Hy. 5, 70; töcurid dochum nimi chuci FA. 1. — 3) Ueberhatipt nach Verben mit Zielangabe: gairmter chuci ScM. 4; ron soerat . . co rig n-ilainglech Hy. 1, 10; oc cuingid digi chucu SC. 48. — 4) Nach den Verben des Sehens, Hörens, Be- merkens ohne abhängiges Verbum [ 430 ]zur Beseichnung der Annäheninf/: CO n-accai in da muäi cucai da sah er zwei Frauen auf sich zu- kommen SC. 8; 13; 15; 31; FB. 40; 81; 87; 89; 91; j). 131, u; CG. 5 LU.; CO cüala in fothrond chuci FB. 84; 111 ro airigset na mnä chiicu SC. 39 {vgl. Hy. 5, 86?). — 5) Zur Be- zeichnung des Ziels oder der Grenze auch nach Substantiven: cid ior tiirusi chucund ÄC.IS; p. 328, 235 ScM. 9; cechtar de immasech cucai beus di'a bualad SC. 8; cassla . . impu CO lär FA. 28; flaith in do- main cö himbel p. 40, 3c; Oss. III 4; 5; FB. 20; tri fichit gamnacli co a biatbad saide ScM. 5; co fä thri bis zu dreimal TE. 13 LU.-., ocus a bith CO a lecud SC. 45. — 6) Bei Zeitangaben: co cenn )ia.dne bis zum Ende eines Jahres, ein Jahr ^ lang Hy. 2, 56; p. 39, 19; Lg. 16; ^ ScM. 5; TE. 2 LU.- 1 Eg • IB; p. 131, 3; p. 143, 3; FA. 18; SC. 9; FB. 55; 58; co bräth bis zum Ge- richt, für immer FA. 29; 30; Oss. II 7; TE. 16; CO brath..cose TE. 8 Eg.; co mordail bratha FA. 6; ^ CO crich a m-bäis 27; -Lf/. 18, 8 ; CO dered na haidche FB. Sl; 8ü; ' CO deod Uli co trath na faire 83; ^ CO matain 57; 94; L(i^; TE. 12 v/ Eg.; CC. 2 £V/.; cosindiu bis heute s. oben; co se, cose ad hoc, adhuc Z 347; SC. 11, 7; 45, 17; TE. 8 .%.; cosse SC. 38, 3. — 7) Häu- fig im Geqensatz zu ö von: tbe- nid CO fräigid FB. 2; 39; FA. 22; '^^ otä Essrüaid . . co Beind Etair J^g. 1 ; on 16 cu cele TE. 17; p. 131, le; FB. 24. — 8) im Vergleich zu? bäigthir cach delb chäin cbucom FB. 24; conid cbucom bagthir cach u-delb söer sochraid eter ial- laib ban buägnithi LU. j). 124^, 17 {Tochm. Em.); is don ingen siu at- rubrath cruth cach co hEtain, coem cach CO hEtäin TE. 5 Eg.; is ard cech recht co himchim SC. 45, 22; do chomram chucum ScM. 12; 16.

2. CO {identisch mit 1. co) wird zur Bildung des Adverbs aus Ad- jectiven verwendet {vgl. Z'^. 609): CO anbsaid ocus co utmall „change- fully and, restlessly" FA. 14 {cho LBr. Schreibfehler?); co äigthide ocus CO hacarb ocusco aduathmar20; CO ansa SC. 26 ; co hopunn Hy. 8, 2 ; FB. 25 ; la fegad co aiidiaraid fair zornig auf ihn blickend 38; co urtrach- ta 67; co gnäthach 63 ; co gle SC. 20; CO glörach 26; co diriuch FB. 26; CO dian Oss. III 3; colluath FA. 30; CO hiath SC. 32; co labur 26; co mör FB. 62; FA. 33; commor TE. 11 Eg; CC. 4 Fg.; conimeuic Lji^ 11^ -^ CO fota TE. 13 LU.; co fergach Oss. I 5; co foill foill SC. 33, 31; CO subach ocus co forbäelid FA. 31 ; CO claen FB. 26; co corptha SC. 49.

3. CO, CO u- Braep. mit Bat. mit; cum Z^. 640. — Auch cu: SP. II 11; IV 3. Vereinzelt mit Längezeichen: cö cwmdach FA. 13 LBr. — Bisiveilen mit Acc: colliii n-ingen FB. 53; co fleisc n-düir FA. 18 LBr. — Der Nasal ist vor Vocal und Media als solcher bewahrt: co n-ainglib FA. 3; co 11-änius 12; CO n-öen-süil Sc3I. 11; CO m-bläthe FA. 16; co m-baraind FB. 46; CO m-briathrfM& 21; co n-diorad 2; co n-dergothaib 54; co n-dam Ij^UJLli c» n-dig CC.bLU.; ■)(- CO n-gemaib FB. 2. Dagegen coUin . FB. 53; CO londgail ScM. 3, 4; co cumtuch FA. 13; co cernaib FB. 23; co tugi 55; co fethain 50; co sre- thaib FA. 13; co süstaib FB. 48. — Mit Artikel: cosiu brot SC. 8; PI. cosna fochaidib Hy. 1, 13; cusna lesanmanuaib Sc3I. 12; FB. 74; cosna fib FA.2 s. inti. Mit Possessiv- pronomen 2. Sg. cot laim deis p. 40, 35; 3. Sg. cona FA. 3; 15; CC. 3 Eg. — In der Composition findet sich häufig die Nebenform com- (aspirirend). Vgl. auch cot-. —

Gebrauch 1) Zur Bezeichnung der Begleitung, des Zubehörs: Con- chobar co mathib . . imbi FB. 4; 12; 5; teit . . cona teglach er ging mit seinen Leuten FB. 13; 31; ScM. 4; SC. 45, 21; imsoi . . cona choscur FB. 67; 23; 40; 74; Hy. 5, 91; di senistir dec . . co comlathaib friu zivölf Fenster mit Läden davor FB. 55; Lg. 18, 27; ScM. 20', [ 431 ]SC. 37, ig; in chröel) cn m-hlatliaib der Zweig mit Bli'ithcn Ry. 4, ü; mara . . co n-ainbthinib FA. 30; IG; a thechtairi . . chuci ocus üad co n-athescaib seine Boten zu ihm und von ihm mit Aufträgen FA. 'J; dochum richid co n-ainglib nimi zu dem Reiche mit den Engeln des Himmels FA. 3; 15; i^J5.'l3; 50; 54; 55; Hy. 7, 3; 4; 5; do miledaib CO n-delbaib ech ocus eu von Sol- duten mit Gestalten von Pferden tmd Vögeln FA. 8; Job cosna fo- chaidib Hioh mit den Plagen Hy. 1, 13; 4, 7; a be co m-bail Lcj. 5, 13: 17 ; set CO m-brig La. 18,11; ßcM. % 4; in ben cosin brot üane die Frau mit dem grünen Mantel SC. 8; 23; fer co n-ilur gnim SC. 31,. 13; 33, 2g; 40; 42; atäi co n-galurfüail ScM. 13; a surnn tened CO ruadi aus einem Ofen von Feuer mit Bötlie Hy. 1, 29; co fleisc düir CO n-ainciud lecdu mit einer harten Peitsche mit {^= von) steiniger Natur FA. 18 ; in fer . . co cosmailius cro- tha Aililla TE. 12 LU.; frisöcbat . . CO m-brön sie erheben sich mit Kummer FA. 16; FB. 46; 52; böi . . dia reir co fothrocud sie ivar zu ihren Diensten mit Baden FB. 79; 1-0 bämar . . co cätaid acut SC. 43 ; cu n-deue dul SP. II 11. — 2) Zur Bezeichnung des Mittels: amal ben- tair . . CO n-aitain aith wie geschnitten werden mit scharfem Messer FB. 46; 48; öen beim co claidm& ein Schlag mit dem Schioerte FB. 81; bennach . . cot laim deis p. 40, 35; ni ba cath CO n-gaisciud nicht sei Kampf mit Waffen FB. 21.

3. CO, CO n-, CDU, conii {selten mit u) Conj. dass, so dass, bis; da; am nächsten dem franz. que vergleichbar ; Z^. 719. — Es sind dies die Präpositionen co {zu) und CO n- {mit) in conjunctionaler Ver- loendung, aber ohne dass eine scharfe Scheidung durchführbar icäre. Die Form CO findet sich, abgesehen von unsicheren Fi'iUrn, hi cein co, cen CO obwohl )iirhl. iiinl in 110 CO, noco, nocho einer (iniihdtisvlu'n Form der Verneinung des Hauptsatzes. — Die Form co n-: co n-acca; co n- cpcrt, CO n-dei'na, co m-bo, comad TE. 5 für CO m-bad, comtar tmd com dar Hy. 5, 42, 44, FB. 25 für CO m-batar; xoahr scheinlich auch in coUuid »ScM. 11; corrici, corrabatar, corränic, corralsat, com-mos-ralat, conna, neben co luid, co ränic, cor bo, cona, co tarat, co closs, co fagbad, CO suifed. — Die Form con {ge- ivöJmlich durch ein umgeTcehrtes nach links offnes, c ausgedrückt): con facca J^cf. Ij TE. 3 Fg.- con ^ luid SC. 36; con tarlaic Dg. h ^ con tocba FB. 34; con "cengait FA. 17 LBr.; con batar ScM. 18. — Die Form conn : conn altp. 142, 23; conn facatar CG. 4 Eg.; connicci bis für con-do-icci? — Mit ro ver- - bunden: corro, corra (corra gaib, corrabi für corro bäi), co ro, coro, cor. Für lat. ut non und ne er- scheint conna,, connach, cona, connar, conar (FB. 39, mit ro). Die Coniplexe commäromarba, com- mamuirfe, com- matuaircfe FB. 6 stehen für co n- immä-ro-marba, co n-immä-muirfe, con-imma-tuaircfe; ebenso ivohl auch commosralat, connämusnägat FB.%^ für CO n-immos ralat, connä immus n-ägat {vgl. jedoch S. 308). — In jüngeren Handschriften go, gu: gu gcuala p. 144, 11; gumdar = gu m-batar; gurrus loiscc p. 130, 12 = altir. corros loisc. — Mit Prono- men verbunden: 1. Sg. conom thici- sea dass zu mir kommen FB. 24 • (conam Eg.) conom erracht bis ich ertvachte TE. 12 LU.; PI. ni conn acci necb Niemand sieht uns p. 133, 11; 5. Masc. conos tanic SC. 48 ; FB. 40 (conas Eg.) conid n-accur bis ich ihn sehe LfJ-^', FB. 74; conid ^ n-arlaid Hy. 5, 20; conid farggaib Hy. 2, 10 {vgl. 2. conid) ; Fem. conda bert j3. 131, 2; 3; 4; 7; p. 130, 25; Neutr. conda tarla FB. 25 {auf tech zu beziehen); conda esur biad 31; conda accatar ni CG. i LU.; Plur. conda thanic Hy. 2, 39; Lg. 11; 7^ SC. 38, 8. —

Gebrauch. Die Conjunction co steht an der Spitze eines ztveiten Satzes, der zu einem ersten {bis[ 432 ]weilen feldenden) Satze in irgend welcher Beziehung steht.

1) CO an der Spitze eines Nach- satzes im Sinne unseres „ d a " und zwar a) es geht ein Conjunctions- satz voraus: a m-böi and..,co n- acca als er da war, da sah er FB. 37; 85; con-tuli . . , co n-accai CC. 5 (conn facco Eg.); in tan m-bätar and . ., co cualatar SC. 17; FB. 84; 85; 87; Sc3L 15; CC. 4 (conda LU., conn Fg.); p. 145, i4 (con); fecht n-and din bäi _a haite . . oc fennad löig . ., con facca si "^ iüU-L, — b) Die Nebenhestimmimg durch eine adverhielle Wendung ausgedrückt: lä n-and döib an- ingenaib . . oc a fothrocud co n- accatar jj. 131, 14; fo uair co n-gab Hy. 5, t5. — c) Der bestimmende Satz geht in der Form eines Haupt- satzes voraus: nir bo cbian..,co toracht Conall nicht ivar es lange, da kam Conall FB. 39; 40; 89; SC. 7 ; bä iar sudiu . . co n-acrad FB. 56; ro böi isin t-stidiu faire ■^ iar sudiu . ., conn aca FB. 81; Jj ff 1 1j . TE. 3; p)- 132, 13; luid . . co n-accai TE. 12 LU.; p. 144, 10; FB. 85; luid . . CO m-böi . . co n-erbairt sie qing . . his sie ivar . . da sagte sie FB. 44; 40; SC. 15; FA. 2; dorat . . a Läim for a broind . ., co ro der- drestar in lelap fo läim er legte seine Hand auf ihren Leib, da be- wegte sich das Kind unter seiner 2j( Hand Lg. b] maidit . . na sluaig for na "dorsi, corralsat gritb mör, CO suifed fuil mol for lär ind liss die Schaaren brechen über die Tliüren hinaus, da erhohen sie grossen Lärm . . ScM. 18; TE. 18; ni rabi . . fer no lamad a u-etargaire, CO n-epert Sencha Niemand ivar da, der es ivagte sie zu hindern, da sagte S. FB. 15; ni gabsat naffimär..co n-accatar CC. 3 LU. — d) Das Gefüge ist ganz lose, der Satz mit co „da" schliesst sich als ein neuer Ansatz an: conn-faccatar ni da sahen sie Ihriis CC. 3 Eg.; SC. 8; co am Aiifunii cIiica Verses: cofuarnsa da fand ich ihn SC. 33,3; CO roni aichnistar da erkannte er mich 5; conda thanic in t-apstal da kam der Apostel zu ihnen Hy. 2, 39. —

2) Der erste Satz geht als Haupt- satz voraus und der Satz mit co folgt als Nebensatz, a) Der Satz mit CO bezeichnet das Ziel, bis: ro gab gaisced co n-deocbaid bcäs seit er Waffen nahm, bis er starb FB. 79; ro alt la Conchobar, £0l ^' m-b6j_ si ingen as mörailliu ro böi i n-hErinu sie wurde von C. er- zogen, bis sie das schönste Mädchen in Irland war Lg. Qj co m-ba ^ CC. 4 (gu m-bo £^.V; "co fuaratar TE. 3 Eg. CO tanicc 12; CG 1 iZJ.; comtar Hy. 5, m; conda rucus SC. 38, 8; co tänic FB. 90; ro bä-sa . . i n-imsnim mor . . co ro gle dam ScM. 4:; dorochair cotlud form, conom erracht innossa Schlaf fiel auf mich, bis ich jetzt env achte TE. 12 LU.; gurrus loiscc bis ihn verbrannte TE. 20; gumdar mesco CC. 3 Fg.; co m-bo SC. 8; gu rissim p. 142, 12; co rfs SC. 12; CO ti bis kommen tvird FA. 14; CO tici TE. 13 LU. anam . . co ro diglä in ceö FB. 36; foracaib co- marle . . co tisad his er kommen loürde 79 ; 80 ; ni biad . . i f os , co fagbad nicht ivürde er ruhen, bis er gefunden hätte SC. 29, 6; s; 14; lotar ass . . co m-batar i n-inis mara Lg. 13; 14; 15; co rancatar ÄC. 14; ¥y['" 31; 'Bö; FB. 8; 20; 38; 39; 44; 61; 62; corrabi 92; dotbäet . . co tard SC. 8; FB. 4; tiagait . . co röchet FA. 29. — Der Satz mit CO geht voraus: conda esur . . ocus CO ro chotlur, ni diwgwo (?) comiond FB. 31. — Durch Verschmelzung mit do-ici und ro-ici [kommt, er- reicht, vgl. ticim, ricim) entstehen die Formeln connici und eorrici mit Accusativ, die wir in den meisten Fällen durch die einfache Präpo- sition bis übersetzen köymen. — 1)) Die Folge, so dass: benna- chais in clarainech, comdar forreil a di süil Hy. 5, 42; ro grecha in lenab..,co closs fön less uile das Kind schrie, so dass es durch die ganze Burg gehört wurde Lgj^U; ^^ ScM. 13; corroimid 16; co toTchair [ 433 ]TE. 13 LU.; CO m-bo FB. 15; co forcroth 20 ; co torchratar . . co ra batär 44 ; nos cuir . . co ranic 64 ; CO ro läi..,co n-dechaid ibid.; co tarIa..co in-batar FB. 65; 7U; co topacht 77; 88; corroichct FA. 16; CO röchet 22; ba he a meit co ca- thaigtis SC. 40; büi . . dia fot na lamae corro acht FB. 82; ro ria- strad . . co rabi FB. 27; cor bo ibid.; mani dirgi-siu co rop cöir lüenn du es nicht aufrichtest , so dass es gerade ist FB. 27; 6 (commäromarba für CO n-immä-ro-marba); imma- cossaitiub . . commatuaircfe doib, co m-breiifat ibid.; rö sini . . co taill- fed 27; adrolaic . . co n-dechsad 85; focheird bedg cuce, corra gaib a dci n-ö sie that einen Sprung zu ihm, so dass sie seine beiden Ohren er- ^ griff Lg. 9; 15; corrabi ScM. 3; SC. 4v ; co ro lathea 5; corra ba Sc3L 11; 19; 20; co m-bu CC. 5 (gu m-bo Fg.)] co m-bo FB. 3; conn alt p. 142, 23 ; comtar • budig so dass sie zufrieden waren FB. 79 ; dos leicim-se . . do-som in n-gai cetna, co m-ben a laim de, co m- bui for lär ich iverfe nach ihm denselben Speer, so dass er seine Hand von ihm schnitt, so dass sie auf dem Boden lag ScM. 10 ; 11 ; SC. 7; CO m-ba . . con batar 18; TF. 12 Fg.; p. 130, 25; FB. 61; doleci gai dö, con luid SC. 36. — c) in loser Weise eine bloss zeitliehe Folge, oder eine iveitere Ausführung, wobei icir co oft mit „und" über- setzen könnten: tancatar . . co n- dernsat guima möra sie kamen und •^ vollbrachten grosse Thuten Lg. 16; ScM. 15 ; lotar . . doehom in tige, corra gaib cäch a Icpaid sie gingen nach dem Hause und jeder nahm sein Lager ein FB. 12; co ro lä 25; CO ro fersat 54; co u-dernae 84; CO n-desetar 91 ; dobert lais a cend sin, corrabi for bri'i inbroga jj. 132, 17; SC. 9 ; ocus mnä oentama Ulad . . do g&hail cepoce . ., co n-erbrat tmd die Frauen von Ulster sollen im Chor singen, dass sie sagen.. Sc3I. 20; frisgart . . co n-epert so fria er ant- wortete ihr und sagte Folgendes zu ilir SC. 15; FB. 18 ferais . . faelti fris, co n-epe7't SC. 17; luid . . dia acallaim . . co n-epert FB. 43; afraig . . co n-epert 14 ; for in scäl la töcbäil a lämi, co tarat beim du 39. — d) Ln negativen Conse- cutivsatz steht conna, connach: tu . . oc ä n-imdegail . . , conna tor- I gethar FB. 10 ; ro niarbtha . ., conna j terna ass Lg.Jibj serg for marcuch in maiger"coniiä toraig sund ille SC. 29, 20 ; conna facabtais CC. 1 ; I conna roched SC. 5; conna ruc acht oenchois üaim ScM. 12; 14; 18; conna bui CC. 3 Fg. conna rabi so dass nicht war SC. 6; con- j narb FB. 36; connar cungain 39; connä füair SC. 36; cona fetatar TE. 15; rucais üaim . . connach acciu com ec hast du von mir ge- nommen, so dass ich ihn nicht sehe bis zu, meinem Tod Lg. 18, 8. —

3) Der Satz mit co hezeicTmef die Absieht, dass, damit (vgl. conid), mit Conjunctiv, Futurum oder Tem- pus secundarium: a) positiv: reg- mai CO ro lam SC. 35 ; dogen-sa . . imcossäit . . com-märomarba cäch dib a cheli damit ein jeder von ihnen ivechselscitig den andern tödte FB. 6; CO ros coi'aigea FA. 6; co n-derntar TE. 9, 12 Fg. ; an bic . ., CO rot acilliur ivarte ein Wenig, dass ich mit dir rede Sc3f. 9; taet CO tallur-sa FB. 94; taet ille . . co comairsem FB. 31; p. 130, 29; co n-dernaitis . . i. cor clasta . ., co ro hagtha..,co ro orta TE. 8 LU. gu tuidchidis p. 144, 27; co finnad SC. 32; CO n-aiced 33, 34; ro fäid . . CO fastaitis 48; co ro fegtäis FA. 2; 31; dogni . . a n-etrain, co ro glethe FB. 33; co fiastais SC. 22; CO tistais . . ocus co fessta TE. 2 Eg. — h) negativ: is i liss fo leith ro alt CO nach acced fer di Ultaib in einer Burg abseits tvurde sie erzogen, damit kein Mann von den U. .sie sähe Lg. 6^ conna hacced^ll^ cona ti- stais J4; conna teilgedj).131, 21; con- na ro chomraictis SC. 48; conna bad FB. 2b; connafogl)aitheFi?.80; auch connä bad losend don tig84'? cona ris Gl. zu ar nad ris Hy. 6, 20. —

[ 434 ]4) Hau fünf) von Säfsen mit co in i-erRchiedencm Sinne: dochuatar side dia n-dilgiund i n-oen 16, co n-dcochotar doclium rig Alban, co- n&üiifür condaV) ragaib ina munteras diese gingen sie zu vernichten an einem Tage, d a begaben sie {letztere) sieh zum König von A., so dass er sie in seinen Dienst nahm L(L 11; fecht and din luid in rectah-e ma- tain moch corra lai cor imma tech- som, CO n-accai in lanamain ina cot- lud ("///'-/ iiiiiij (h:y Verwalter morgens friili II ml m neide einen Umgang tim iJir Hans, da sah er das Paar schlafend Lg. 12 j luid . . co ränic ..CO n-accaT'lSTT. 13; lotar ass . . con rancatar . . co n-accatar 15; fechtus dia m-bui Eachaid hi Fre- mainn, co n-dernad öenuch . . leo ann, co tanicc iarsin Etain einst als E. in F. tvar, dass eine Fest- versammlung dort von ihnen abge- halten würde, da kam E. TE. 15; CO raeblangtär . . dia n-gaiscm(7, co folmastar cach dib aidid a chele so dass sie zu ihren Waffen sprangen, damit jeder von ihnen (lern andern den Tod bereite FB. 20; CO n-örget . . co m-bad 21. Eine grössere Anzahl von Sätzen mit co hinter einander: p. 131, i-s; FB. 21; 25; 31; 86. —

5) CO in explicativer Bedeu- tung, dass: is irrechtaib bo . . settai mnä Ulad . . conom thici-sea es ist in Gestalt von Bindern lo. s. tv., dass die Schütze der Frauen von U. zu mir kommen FB. 24; immotarla ..döib..,co tarat in t-oinfer for firu hErend es widerfuhr ihnen, dass . . ScM. 8 ; ciatberat . ., co n- | dcnsat cennach fris FB. 11 atbcrt . ., CO n-dingncd ccnnacli fris, dia tuctha dö in curadmir ibid.; atbertsat . ., ! CO leicfitis ibid.; ro fitiV co ticfaitis j er lousste, dass sie kommen würden FB. 79 ; bäd maith lim . . co m-bad e.s tväre mir lieb, ivenn er es wäre SC. 14; bä doigh leo, comad (= co m-bad) a sidib di es war ihnen wahrscheinlich, dass . . TE. 5; dir- san a fot co n-erbart 10 LU.; nä con fcs CO. G LU.; negativ: ro fitj'r no CO ricfad Emuin Macha afrithisi Ber. Celt. III 175 [Cnch. Death)y SC. 45, e; ni bo rö lim dait, conna tissad . . ocus co m-bad FB. 17; atnaigh . . aicbne fair, conar be Ailill TE. 12 Eg. — 6) Beson- dere Verbinelungen: a) acht co nur dass: acht co taisfena a fled döib FB. 7, s. acht 1) b). — b) cen co ohne dass: atä biad lat cen co n-essara Sc3I. 3; ros boi ni no chomairled cen co labradar ibid. 3, 2. — c) ceiii CO, ct'u CO wenn nicht. — d) ni con, s. iif, und e) iio co, no con, nocho, nochon, emphatische Formen der Verneinung.

col) i. buaid Corm. p. 8; i. caomh no buaidh O'Dav. p. 63.

col)aid s. cubaid.

cobair Hülfe; cobir auxilium Z 781. — Sg. Nom. ro bo cho- bair dond Erinn Hy. 2, 15; Bat. Ldiar cobair Hy. 1, ic; G, 3.

cohais F. „conscienee (>' i; u-gl. cubus), ist aber an diu fuhinidni Stellen offenbar eine Neben foe in i:un coibse confessio: Sg. Nom. isi mö chobais indiu jLr/. 17, 19 (cu- bus Eg.); Acc. tabair a chlorig do chobais prius ocus dobcr-sa iar sein Hy. 4 Praef.

col)ar .s. colmr.

cobartlie SC. 29 s. cobraim.

cobas conipages Z'^. 871.

col>cs die gleiche Quantität? coi- bheis coinparison, eqiiality, as much as (XDon. Suppl. — 8g. Acc. co ro lin in coibes n-dimain den leeren Baum FB. 40 Eg. ; Du. Acc. dorad a da cobheis zioeimal soviel p. 309, is.

cohlach die Stimme zivischen Ba,ss (dord) und Tenor (andordl Baryton, vgl. On the Mann. III p. 378. — Sg. Nom. coblach Ard- dain Lg. 17, 27.

coblath 1. curach no long beg for a m-bi imram O'Dav. p. G7.

coMige F. Beiliegen, Beila- ger; copulation O'B. — Sg. Nom. coibligi friCoinculaindSC.il, 4; Gen. inam bia-sa uair coblige let TE. 5.

cobluth etwa cob-li'ith? Sg.Nom. ech . . cobluth FB. 50; coblüth p. 310, 22.

[ 435 ]l>ä col>or TE. GLU. lies bäcobor, s. accobor.

col)ra Schild; a shield O'R. — PI. Gen. tri maic Uislend cobra n-garg Sc3I. 21, i8.

eobraiin II ich helfe. — Praes. PI. 3 nos cobrat FÄ. 27 (nos ca- brut LBr.) — Praes. sec. Srj. 3 ahsol. dia m-bad . . Conall Cernach tabsat crechta, is Cucbulaind co- l)arthe SC. 29, vgl. budigthe, cartbo.

cobrith F. auxilium Wh. 7c (Z'2. 802); cobraid Fei. Oct. 18.

cobsaid fest; cobsud stabilis Z 871; vgl. fossad. — Sg. Nom. ^ menma cobsaid La. 17, 37,

cobsaidecht F. Festigkeit. — Nom. cobsaidecht ailecb Hy. 7, 25; Dat. CO cabsaidecbt SC. 42 (cohs.H.); Äcc. cobsaidecbt FA. 10.

cobur Schaum; cobhar foam OB. — Sff. Nom. cobur fola for a cl^diub FB. 24.

cocart M. Kampf; „war" Corm. Transl. jx44. — Nom. ro böi in cocad etiirru ScM. 5; Gen. in cbocda SG.Qi PI. Nom. cokthe ilij).131,36.

co-cele 31. Gefährte. — PL Gen. armgaisced a coceli FB. 40.

co-cert Berichtigen, Zn- rechttv eisen; judgment C/Don. Suppl. — Acc. in coceirt emenda- (tiomm 311. 2a (Z^. 68); iii ra la- matar Ulaid a cbocert immi Xr^. G^

cocertaim 11 ich berich'tige, IC eise zur ec h t ; coigeartaim „Ij^id- ge, inquire" OB. — Praes. Sg. 1 cocertaim bretba }ad p. 327, 31; •3 meti cenid chocerta FB. 68, 15? — Inf. Dat. oc cocertad a cotrebi j SC. 21 : in tan na hantai for cocer- tad Medl)a FB. Ib. — Vgl. con- certaim.

eo-oetul N. Harmonie; coretal cnncentns Z^. 871. — Nom. cocetul comchubaid FA. 7; SC. 33, 17.

cocliliiie Deminut. von cochull. — Sg. Nom. cocbline ettecb immi CO n-urslocud for a dib n-ulendnail) 1). 311, 3.

cochull eine Hülle für Kopf und Schulter, = lat. cucuUus; cocul quasi cucull ab eo quod est cuculla Corm. p. 10; cochall cassula Ir. Gl. 121. — Sg. Acc. atconnaii'c . . a gualaind tresin cochull SC. 36; a cocboll Gl. zu a forbrat Hy. 5, 34; PI. Nom. cochaill gerra aigreta impu FA. 26.

cocid p. 141, 11 für cöicid, vgl. p. 327, 3».

co-cricli F. Grenze, Grenzge- biet; a niere, boundary O'Don. Suppl. und Gramm, p). 276. — Sg. Gen. a techta coigcrichi TE. 2 Fg.: coicriche 3; coicrichi 17; 19; Dat. issin cbocricb Sc3I. 14; Acc. ro imthigitar in cocrich Sc3I. 6; 9; PI. Dat. hi cailtib hi cocrichaib FB. 35; Gen. fri ciana cocrich SC. 31, 11?

cocrö p. 131, 20? s. cro.

codal F. Haut; codul i. seiche O'Dav. p. 65. — Sg. Nom. sen- chodal fria ebnes FB. 91; Acc. hi curchän cen chodail „in a coracle lüithout a hide" Fei. Dec. 8, i. cen seced imme (gin lethur uime i. gin I thseichid O'Dav. l. c).

coeea s. cöica.

coechech , cöicliech , cochech s. dron-.

cöel (chüil in goij-chuil) dünn, schmal; cöil macer Z^. 31; caol slender OB. — Sg. Nom. cöel ocus cumung FA. 22; c^l ibid. — Comp OS. ech ; . coel-chos FB. 50 {mit Eg. -chossach zu lesen?). — Davon coelach „ivattling" {Flecht- werk, zum Bauen) Three 3llr. Hom. p. 108, 6, coelän „gut" {Darm) Gild. Lor. Gl. 224.

coelchossacli dünnbeinig. — Sg. Nom. ech FB. 50 Eg. ; p. 310, 22.

cöinifed Xr/. 5, i5_ lies cöimset {^^ s. cumcainir*

coem, cäern hübsch, lieblich; loveable Stokes Fei. Ind.; cöim pretiostis Z^. 31; caonib gentle, mild, handsome O'B., vgl. dichöem. — coem cach co hEtäin TE. 5 Eg. is caem do chucht TE. 9, 14; caem a dath 10, 7; mo chele cem FB. 23. — Compar. iss cäimi atconcatar TE. 5 Eg. {im Sinne des Superl.); Superl. as chöemem SP. V2. — Comp OS. mit Adjectiren: coem- gratto p. 144, 17; caem-casto jj. [ 436 ]145, 5; viit Substantiven: cöem- uj ^ ainecli Lg. 3; 5, 2; j^. 328, 15; ^^ -chele -SC. 42; caeim-cheli TK 20 i?</.; cöem-chöecat FB. 68, 5;

coem-'tiru Tl?. 5 jE//.; csem-roth Fi?. 33? vgl. caomhrath decent O'B. coem-chloim III icli wechsele; coim-chläim cambio SG. 186^ {Z'^. 884); atts com-im-chlöim.— Praes.(i) Sg. 3 cöemclöid FB. 81; 87. — Inf. coimmcliloud SG. 62»; caomh- chlüd {sie) exchange O'Don. Sujipl.

cöemuacav Per f. Bep. potui; Sg. 3 coua coemnacair labra so dass sie nicht sprechen konnte Three Mir. Hom. p. 68; ni con choim- nucuir Z^. 451 ; PI. 3 ni coimnactar ibid. — Vgl. conicim, cumcaim, for-coemnacair, atchomuaic.

cöercha s. caera.

coi s. cäi.

coibes s. cobes.

coibletliar FB. 23; coibledar (coiplethar Eg.) ibid.; Inf. coibliud in'iada 24V

coibiies affinitas Z^. 788.

coilise = lat. confessio. — PI. Acc. CO tarrtad a coibsena Hg. 4 Praef.

1. coic Koch, Köchin; ab eo quod est coquus Corm. p. 9. — Sg. Nom. M. Three 3IIr. Hom. p. 98, «; Bat. F. dia coig p. 42, 9.

2. coic i. riiü Corm. p. 12; i. rün no comairle O'Bav. p. 63.

cöic n- {indeel.) fünf; quinque ZP'. 303. — CO cend cöic a.-iXadan TE. 2 LU. -.hi cöic töchtaibjj. 41, 9; cöic coicid TE. 1; Sc3I. 22, 9; cöic deich ubull fünfmal zehn Aepfel SC. 37, 7; cöic fichit bargen fünf- mal zwanzig Brote FB. 9.

coica, cöeca M. Fünfzig; Z^. 306. "K — Sg. Nom. cöica iinga <£i^J,8J_24J ScM. 5; 21, 5? cöeca ingen SCTWt FB. 63; ban FB. 25; SC. 44, 11; FB. 17; lepad SC. 33; 9; 10; In- gen 45, n; p. 131, 11; caecco ingen p. 144, 20 ; coeca 30; 2^- 1^0, 24; Gen. fothroüd coecat carpaf FB. 20; Bat. dö coecait fer >S'C 45, 12; coecait ingm p. 143, 1 (mi^ 50 Mäd- chen) ; ebenso Fedelm Noichride coecait ban (so zu lesen) mit öO Frauen FB. 17; 19; Acc. coecait laecli Oss. 1 10 ; in coecait ingen ÄC. 45, 12 ; coecuit ingen p. 144, 25 {Acc. nach fil?); PI. Nom. na tri coicait Sc3I. 21, 5; if)/. 2, 25 Fr.; Xg, 10 9<^ (tri cöeca Eg.):, ban äC 16; 33, s; 44,13; Fi?. 54; cetra coecait SC. 4,5,13; Bat. cona tri coectaih breclend SC. 33, 21 ; FB. 54 ; ^cc. tri c«ecto imdad SC. 16; coecta FB. 65; i)it. iVom. da coecait ban (S'O. 45, 14; Acc. di chaicait GZ. 5« cet Hy. 2, 30.

c6ic-dial)ail „five times folded" 0' Curry. — Sg. Nom. brat corcra cöicdiabail SC. 8; füan p. 310, 32; Bat. alleiud chorcra cöicdiabail SC. 33, 5.

eöicdigis vierzehn Tage, von cöic-deac fünfzehn; coicthighes a fortnight CBon. Suppl. . — batnr ann coigdighis ria. samhfuin ocus^ coictighis iar samfuin TE. 6 Eg.

1. cöiced, cxiiced der fünfte; Z^. 310. — Gen. co dorus in chüced nime FA. 17; Acc. in cöiced töcht p). 41, 10.

2. cöiced 31. ein fünfter Tlieil von Irland, Provinz; die fünf Theile sind: Ulaid, Lagin, Connacht, Muma, Mide. — Sg. Nom. cöiced Ulad Lc/. ß_ Gen. ri cöicid hEvend ^ FB. 17; nru cocid liErenw -p. 141, 11 ; banrlgan in chöicid uli FB. 20; 52; 55; fo chli chöicid Chonchobair X^.^ 15; dar fot FB. 43; jj. 327, 38; ^ ri "cacTliöicid TE. 1 LU.; ri chöi- gith Ulad ibid. Eg.; choiccid Mu- man ibid.; Connacht ibid.; tarb in chöicid Lg^dj, techta cach cöicid -^ TE. 1; euecF cöicid FB. 94; fiad andrib . . in chüichid SC. 41 ; Bat. a coiciud Choucobair jj. 131, ü; Acc. forsin cöiced uile Sc3I. 14; PI. Nom. cöic coicid Ercnd TE. 1 {coisith Fg.); Sc3I. 22, 9; Gen. cussin mördail sin cethri cöiced n-Erend SC. 21; Bat. oc cethri oll-choecedaib hErend SC. 21; Bu. Nom. da cöiced hErend Sc3I. 5.

coich, cuich Pron. interrog.tver. — coich thussa SC. 12; coich and so ScM. 10; cuich seo 14; coich in gilla SC. 33, 29; immafoacht de, coich dia m-bo cheli FB. 40 [ 437 ]{vfjl. cia (lia m-bo chcli 39:; cuich a tigenia FB. 38 Efj. — Als Gen.: is inderb coich in mug est inceiium cujus sernis SG. 209 {Z- 356) ; cöich et ua heich se FB. 38; SC. 25?

cöic-rind fünf Spitzen oder mit fünf Spitzen versehen; „flesh-pier- cimi" (f Curry, On theMann. III 137 ! — sieg coicriud p. 131, 19; gilech cüach cöicrind FB. 45.

föic-roth fünf ringsum laufende Streifen? — Sg. Nom. coicroth oir airgdide FB. 45 (coicroith Eg.) Dat. sciath co coicroth oir fair „a shield tvith golden hosses" 0' Curry, On the Mann. III 137! Vgl. com-roth.

eoictig-liis „fire-houses" CCur- ry, Oh the Mann. III p. 56.

ooictig'Iiis TE. 6 Eg. s. cöicdigis.

eoidclii s. eaidche.

eoilliin III ?c7t verderbe, ver- wüste. — Praet. Sg. 3 ni coill Hy. 5, 48; PI. 3 ro choillsiut TE. 20 Eg. — Inf. oc coUud a n-hirend CC. 1 LU.

cöim „a cover, covering" O'B., vgl. com i. coimead 0' Clery {0' Don. Suppl.)'} — Nom. ithe side sain- chöim ind rig Gl. zu qui est sal- vator omnium homimim maxime fidel ium Wh. 28<ä, 5 (sunt hi pro- prius amor regis Z^. 350, dementia 858); Gen. amaZ nondad maicc cöima Wh. Ti^ om choimmdiu cöima SG. p. 204 (Z^. 954): Dat. fo chöim a cell FB. 21 (fo cho- mair Eg^.

coimchläim s. coeinchlöim.

eoimdiu s. coindiu.

oöime F.Feinheit, Schönheit, von cöem. — Dat. ar a cöimi SC. 17; Acc. Gier chäimi ocus chumtachtse FB. 1.

coimmess i. comchomus for cach leth Corm.. p. 12; cöimlimeas eqiia- lity, comp)arison O'B.

eoimiiactar s. coemiiacar.

coiinpert Empfang niss; sper- ma Ir. Gl. 847. — Sg. Nom Compert Conculaind^). 136; combartjx 133, i.

coiniprim I ich em 2^ fange. — T-praet. Sg. 3 cotombert-sa FB. 22. — Praet. Sg. 3 ro chompir L U. 52^, 20; Dep. ro choimprestar in gein Three Mir. Ilom. p. 68. — Pass. Praet. ro coinpred LU. 52^, 35. — Inf. cethirdo chompert dam ibid 15.

C'oimseta biid ocus istich Gl. zu cum suffieientiaWb. Id^, 13 (Z^.804). Vgl. comse.

coimsi i. comair no beg O'Dav.p.lO.

coimsid Schützer? — Sg. Nom. he fesin as choimsid däu SP. II 15; comsid na näem näsad n-an LU. p. 40», 36 Aid. Ech. {„Guardian of the Saints of spHendid festivals" CXBeirne Croive). — Vgl. gaibid im- mib a n-etach macc cöimsa, amaZ nondad maicc cöima Wh. 27b, ig? ^-^

coin Lg. 17^ J_ Lc, p. 144, 13 G£ ti. ö. für cSin.

coiiidircleoh s. c-ondirolech.

coiiid p. 132, 23 lies co ind.

cöiuis TE. 12 LU. s. cäinim.

1. cöir gerade, recht, gerecht, angemessen; congruus Z^. 234; vgl. ecoir. Nach Stokes Fei. Index ist die ältere Form eauir, SG. Zauber Z^. 949. — Sg. Nom. comul cöir Xf/. 18, 19; deidghin coir comard ^ TE. i Eg.; mo thinnscra cöir TE. 5 Eg. ; füan . . cöir FB. 51 ; mewma cobsaid cäir Lg. 17, 37; is cöir ^ ScM. 6; SC.'U; FB 9; Gl. zu Hy. 2, 3; ro bo chöir FB. 5G; co • rop cöir 27 ; ni cöir duit . . fdasnad friu SC. 5; FB. 94; ton-coir 37 Eg.? PI. Nom. mnä cöri SC. 40; batar cöri iaräilKu a di süil TE. 4 Eg. — Compar. ba coru Gl. zu, ba huisse Hy. 2, 60; justius Z'^. 276; is coru SC. 44: ba coru deit TE. 13 Eg.; ingen iss coiri 5 Eg. 2. cöir „arrangement, adjustment {so auch O'Don. Suppl), the proper tuning or harmonizing of a harp, tune" O'Curry On the Mann. III 214 ff. — Hierher canaid cöir cos- crach cridemail FB. 52?

eoire s. core.

^ coirm, cuirm N. Bier. — Sg. Nom. coirm inse P'äil p. 133, 1; Gen. ni bat dergnat colla coirme • SC. 25: da dail inna corma j). 311, 37; I Dat. oc cormaim SP. V 15; a churnu CO cormaim SC. 30, 3 //. itnd so zu lesen; Acc. ar chuirm Lg. 18, 31; V. [ 438 ]Fl. Dat. <la cliuriud ilo cliormanuaib Lg. 14

eoirtlie s. cortlie.

eoister FB. 29 Eg. für coiscther, s. coseaim.

eoitclieim communis Z'^. 778.

coitsim, später coistiin ich höre {I listen), vgl. eitsim, eistim. — Praes. PI. 3 in ceoil risa coistet FA. 5. — Praes. sec. Sg. 2 dia coistithe frim SO. 7. — Inf. coit- secht hearing O'Don. Sitppl.; Dat. oc coistecht frit SC. 40.

col Sünde, Blutschande; in- cest, iviclcedness O'Don. Suppl. — Nom. dogentar a col TE. 11 LU.( Dat. ni ar chul no amles TE. 13 L U. Acc. cen i^eccad cen col p. 133, 4.

colacli sündig; incestuous, sin- ful, wicked O'K; hie Cayn Ir. Gl. 1030. — PI. Nom. colaig FA. 29.

colaiud F. Fleisch, Körper; colinn corpus, caro Z'^. 249. — Nom. a cholaind sein Bumpf ScM. 19; Gen. coluo Z 250; na colla FA. 15; dergnat colla SC. 25; ar colla cisu Hij. 4, 5 (i. peccata); i teti a coUai FA. 27; Dat. cein bai M colaind FA. 3.

1. collba „« tvand" Corm. Transl. p. 36, vgl. „colbh a post, pillar, reed" O'B. — Sg. Nom. leth-cholba flatha „one of the pillars" Hy. 4, o; Du. Nom. amal bite da cholba i n-domun Gl. zu Hy. 4, 9.

2. colba, colblia „the side of a hed particularly the front rail" O'Don. Suppl. — Sg. Dat. ar cholba na hiomdliadh „upon the side of the couch" Torr. Dhiarm. p. 46; PI. Nom. colba do lepthaib croda SC. 33, ii.

3. colba, Freundschaft; colbha love, friendship OB.; cobla i. con- dalbu O'Dav. p. 65, vgl. Fei. Ep. 74.

4. colba s. colpa.

colbthach F. junge Kuh; heifer O'B., vgl. Corm. p. 8 clithar set. — Sg. Gen. commeit chori cholbthaigi SC. 5.

coleaid F. = lat. culcita; „a flockhed" Corm. Transl. p. 44. — Nom. CO räimid in cholcid böi foi CO m-batar a cluma for foluamaiu immou tech EU. p. 127", l'9; PI. Dat. do . . cholcthib FB. 4.

coleic s. collcic.

eolgi^. Schioert; colc i. ciaideb Corm. Transl. p. 11. — Dat. oc mo choilc-se ihid. — Vgl. det (calgdet).

colg-direch schioert-gerade, vgl. diroch amail colg O'Dav. p. 72 calgdet. — PI. Nom. fertsi colg- dirgi FB. 45; p. 310, so.

1. coli corylus Ir. Gl. 556.

2. coli Verderben, to violate O'Don. Suppl., vgl. coillim. — Sg. Nom. ni frith coli ann Hg. 5, tiü „his hody (collann) loas not foimd" Stolces, aber vgl. ni frith locht ann 29; , bid aithrech a coli Iaj. ö, nj ar 1"^ is leis coli cet ingeü na n-Ultaib ^ dogres LU. p. 127a, 26. r

coUaide fleischlich, von co- laind. — Sq. Acc. cach n-accobor collaide n-airi TE. 13 LU.

coUan Lg.llj^L. für comlan? ?(•

colleic „jtist noiv, for the present" Stolces, Three Mir. Hom. Index; calleic omnino, semper, utique Z^. 610. — cid mor a anoir colleic, bid mo i n-dail bratha TJiree Mir. Hom. p)- 124, 12; anais .. colleic do eis in t-slöig FB. 42; imbertbar fidcella dün coleic SC. 3; in raga do acallaim Fainde coleic 16; issed adfiastar sund coleic 28; dolluid . . timchell calleic j>. 131, i.

collofat FB. 6 s. lobaim.

colomau = Zfti. columna. — PI. Gen. na cethri coloman sin FA. 7 (colamim LBr.) Dat. co cethri co- lomnaib ibid. (colamuu LBr.); Acc. fri colomna 25 (colamnu LBr.).

colpa Unterschenkel, Schien- bein; tibia Ir. Gl. 146. — Du. Nom. a dha colptai TE. 4 Fg.; PI. Dat. cusna colpthaib cum tiblis Gild. Lor. Gl. 65.

com-acus, eomaicse s. coin- fociis.

comadas passend; conveniens Wb. 8b {Z- 994); meet, fit O'Don. Suppl. — Sg. Nom. ro bam cele comadas SC. 45, 7; 9; ba gilla co- madas FB. 89; ar bä comadas do ar cruth TE. 3 LU; is comadas cau- Yuthmit do thabairt dait FB. 59; 60. [ 439 ]comadatliret' Gl. zu Ify. 5, 19?

fom-adbar Maicrial'^ — -SVy. Acc. eter deiiitrub ociis comadluo- ua flcde FB. Jt.

comaid, comid s. coiiimaid.

oomaidein s. coiu-uii'iideiu.

comaig: FB. 23?

comaig-htech alieniyena Ir. Gl. 314.

i-omnülG F. S chto ang er Schaft , von tomall. — Sg. Nom. caillech irrabili comaille Gl. zu Hy. 5, 39.

oomaiud s. oouimau.

ooui-ainm i". co(inomen Ir. Gl. 993; Nenn. 3 LÜ.

oomaiuse SC. 20?

coiuaiusig'im 111 „/ revile". — Fitt. S(j. S födemaid smacht iiidara tigenia ocus comainsigfid in tigerna alle SMurt. 1. — Inf. a särugiid ocus a chomansiugud ibid. 6.

comair i. a farrad O'Dav. p. 72; fo chomair „for, or against" O'Don. Sui^pl.; fä chomhair m'iülc-se „to do me evtl" Torr. Dhiarm. p. 90; FB. 21 Eg. — Vgl. aur-chomalr.

com-airl)ert biuth fruiZ 918.

comairelie Schutz, Garantie; comairce protection O'Don. Suppl. — Sg. Nom. ro bad chomairche ar Ultaib ulib SC. 10; is möo de as comairche airthiu ibid.-., Hy. 1, 55; comairce Gl. zu Oss. III 10 Ed. ban-comarchi SC. 14; batir comarchi föcro a n-airm SC. 2; Acc. scar- thair fri comairge inua u-arcaingel FA. 20 (comairci LBr.); taet Fer- ^ gus friud i comairge Lg. 13: PI. Nom. tiagat commaii'ge Irin ibid. ^ Garantieen? 4?-'^

coniairciin 1 tch frage, vgl. ath-chomarc Nachfrage Beitr. VII 51, iin-chomare. — FiCt. PI. 1 co co- mairsem FB. 31; Dep. Sg. 2 co- mairser i. fiaghfraighi [,zu iarfaigim) OI)av. p. 68, vgl. Beitr. VII 51.

couiairle s. eomarle.

comairllm III ich berathe; überlege. — Praes. sec. Sg. 3 res böi ni no cliomairled ScM. 3, 2. com-aiteeht 31. Begleiten, Schützen, vgl. cora-imm-thecht. — Sg. Nom. ba ferr a comaitocht jf jf- Lg. 13; 17, 30: Gen. di aingel a comäitechta FA. 3 (clioemter«c/tta LBr.i; l)at. hi comaitocht a slöig in Begleitung FB. 11; occa chom- aitecht 2^- i^^» -i; ^r chomaitecht Etaini p. 131, ij.

com-aithech M. Nachbar. — PI. Acc. ata cath etir do thuaith-siu iuuossa ocus a comaithgiu TJti-ee Mir. Hom. p. 70, 32.

eoin-äliiid gleich schön. — Du. Acc. da cch . . comalli p. 310, 13.

coinall schioanger. — Acc. F. in caillig comail Hy. 5, 39 (i. comallaig). —

comallacli schwanger. — Acc. F. comallaig Gl. zu comail Hy. 5, 39.

comallaimllic/j erfülle, fülle, älter comalnaim. — Praes. Sg. 3 Dep. nod chomalnadar qiii id implet AVb. Ib^ {Z 438); rel. comallas frim-sa he FB. 76; in ceist 93; PI. 3 nä comaillet FA. 23 (nanas comaUat LBr). — Praes. sec. Sg. 3 nech no chomollad fir fer frim FB. 93. — Inf. Dat. do chomalnad Wb. 10a (Z-^. 923); fir fer do cho- moUod FB. 94 (chomallad Fg.).

com-alta Pflegebruder, Pfle- geschioester; collactaneus Ir. Gl. 486. — Sg. Nom. SC. 3; comaltai do Conall 2^. 142, is; Acc. eter aite is chomalta SG. 29, 3; PI. Gen. a bucht a comalta SC. 40.

foin-arbe 31. Erbe, Nachfol- ger. — Sg. Nom. Fabian comarba Petair Pabst Fabian FA. 32; conid he as ardepscoj:» Lagen sein ille j ocus a chomarbba dia eis Hy. 2 Praef.; comarbte buidne SC. 17, 2; Dat. ic comorba Petair p. 17, 28; PI. Nom. comarpi coheredesir?^. 19"= {Z^. 60) ; mäinigter comarbai SC. 25.

comarc i. cuimniugudh O'Dav. p. 66 mit Bezug auf Fei. Aug. 5. Vgl. comaircim, im-chomarc.

coin-ard gleich hoch; equal in vulue O'Don. Suppl. — -SVy. Nom. comard ra sliss Sc3I. 18; deidghin [ coir comard TE. 4 Fg.: PI. Nom. I clöthi . . comarda ^>. 191, ic; Dat. i iua corönib comardib FA. 12. —

comarda s. comartba.

j comardad 31. Gleichsetzen; ! equalization O'Don. Suppl. — [ 440 ]S(f. Nom. iii dligthi comardad fris FB. 41.

oomardns M. die (jleiche Hö- he. — Sg. Dat. fö chomardus imdai Coüchohair FB. 8 ; f o a comartiis 25.

com-arle F. Math, Beschluss, Entschluss. — Sfj. Nom. in cho- mairli doberi-siu ScM. 3, 17; cen CO deiitar comarli fris FB. G; ba si comarli Sencha doib FB. 7; 42; comairli forro 78; atä comarli lim FB. G2; Gen. iar scn'itaii a comarli -, FB. 59; Dat. iarna chomairle i^- 13; a comairle Chonchobair li'^'Äcc. acht CO n-derna mo chomärli-sea FB. 8; 42; ni dentdis . . comairli rig fri Ultu SC. 22 ; foracaib comarlo FB. 79; PI. Nom. for comairli consilia vestra JVh. 18c {Z- 248); ■^ batar eat a comairle ^Jaj. 10.

com-ar-lecim III icJi erlauhe. — Fut. Sg. 3 ni chomarlecfi Three Mir. p. 12, 20. — Praet. Sg. 3 ros comairlec ihid. 25.

com-arnie s. imma-com-arnie.

com-arthaiV^. Zeichen; comarde Signum Z'^. 871; vgl. airde. — Nom. comartha FB. 78; comarda »SC. 37, 21; comarda u-aichnid FB. 59; Acc. lii comartha m-breithe ibid.; can choraartha n-derb 72; suachnid 73.

comarthauach SC. 49 s. com- marthanach.

com-attrebiV.-Z^Msammewwo/t- nen; s. aittreb. — Sg. Dat. iar.. comattrib na colla cona suan FA. 15 (comaittreb LBr.); i comaittrch muintire diabail 30.

eom-bägr F. ZusammenJcäm- pfen, Wettlcampf, Wetteifern. — Sg. Nom. ScM. 22, 10; Dat. atö oc combäig frissTF&.26'i, 17; cinniudtria chombäig „a comrades covenant" Bev. Celt. III ^x 183; PI. Gen. con- l)oing catha crö-chombäg FB. 24?

combart 2). 133, 4 s. coimpert.

combathad fri usee {so zu er- gänzen) TE. 9? Vgl. ni dheargann arm air, agus ni loisgeann teine e agus ni bhäthann lüsge e Wasser ertränlct ihn nicht Torr. Dh. p. 120.

c'Oin-l)oiig-alm I ich breche. — Praes. Sg. 3 comboing FB. 52; cowboing confringit Wb. 4^ {Z'^. 431); coHboing FB. 24; PI. 3 combougat O'Dav. p. 59 boiug. — Praet. oder Perf. Sg. 3 nath combaig Hy. 5, 77 (i. na ro briss); combach fregit LArd. 11, a. 1 {Ir. Gl. p. 166).

oom-bruithe zerstossen, vgl. brüim. — Sg. Dat. du sei chom- bruithin LU. p. 23% 23.

eoni-l)üad gleich siegreich. — PI. Nom. (beim Dual) da ech . . com-büada FB. 45.

(•om-cheiiel, coimhchenel i. comhsaor (gleich edel) (fDon. Supiil. — Sg. Dat. dim chlaind comceneoil FB. 22.

com-clictl)uid conscTisus Z^. 871. — Sg. Dat. ni bid uech dib hi comchetfaid alaili p. 310, 4.

eom-chosmail ähnlich, ent- sprechend; alilce, conformable CB. — con mostar a aes . . fo Choinculaind comchosmail FB. 30; frisin Coinculaiud comchosmail 52.

com-chruth Adj. von gleicher Gestalt. — PI. Nom. (beim Dual) da ech . . comchrötha FB. 45; com- croda p). 310, 14.

com-cliiibaid harmonisch. — Sg. Nom. cocetul comchubaid FA. 7; Acc. claschetol comchubaid FA. 31.

coin-diil F. Zusammentref- fen, Stelldichein. — Sg. Acc. dul it chomdäil SC. 39; dorönsat comdäil ibid.; connici in comdsiilibid.

com-dath gleichfarbig. — PI. Nom. (beim Dual) da ech . . com- datha FB. 45.

com-derg gleich roth. — Sg. Nom. coimhdheargre crithirjj.309,12.

cönidigfiiad ]). 169, 14?

com-diinmus 31. der gleiche Stolz, Hochmuth, vgl. diummus. — Sg. Acc. im chomdimmus in trir curad sin FB. 42.

comdiu, coimdiu 31. Herr; domi- nus Z"^. 255; coimmdiu SG. p. 204 (Z'^. 954). — Nom. in comdiu FA. 1; 34; coimdiu jj. 169, 7; 170,7; in comdiu na n-düla FA. 1 ; in coimdiu isu Cristp. 169, 20; Gen. in chomded FA. 12; 31; cholmded p. 169, 20; in comded FA. 2; 7; 19; 25; coim- ded 7; p. 40, 14; 41, ig; in comded cwmachtaig FA. 9 ; ic mor choimded [ 441 ]FA. 31 LBr. ist cnrrupt (etwa ic mo- radV); Dat.ön chomdid clivtinaclitach 19; don choimdid^». 40, 4o; Acc. frisin comdid FA. 30; in coimdid j). 40, 37; imüii comdid c!(machtach FA. 6; uo clivetitis in comdid FA. 32; file chöim«idith SG. 29^ (Z^ 646).

eom-tllüith gleich dicht. — PI. Noin. clöthi . . cömdluthi p. 191, 16.

comdliitluid synaeresis Z'^. 871.

f'om-cirg'im ich erhebe mich. — Im-pevdt. S(j. 2 coimeirig TE. 10.

com-6itg-iin coniveo, indtil- geo. — Praes. see. Sg. 3 na co- meitged dö ne coniveat ei Wh. 10a {Z'^. 871). — Inf. cometecht Con- cor äantia, coniventia TF&. 11".

com-erg-e F. Sich-erhehen. — Sg. Acc. CO folmaiset . . comergi debtha FB. 29; in comerge dorigni in pheist 85.

comet servatio Z'^. 793; Betoah- ren, Auflieben, zu for-ta-com-ai ser- vat id Ml. 29», 7, con-n-öi qui servat Wb. 2911, 20, comid servate 27a, 3. — Sg. Acc. ro earb do . . a coimet p. 41, 20.

cometaid M. Beschützer; co- metid servator, custos Z^. 793. — Sg. Nom. FA. 15; 16.

cometaim II ich bewahre. — Praes. PI. 3 ferend sin choimetait . . cosmailius . . De 2). 170, s. — Praet. Sg. 3 ro chomet Gl. zu Hy. 5, 45; ros comet FA. 12.

com-fochraib „vicinity, con- fines' O'Don. Suppl. — Dat. i comfochruib na heclaisi Three Mir. Hom. p. 106, 8.

coiM-focus nahe; comocus affinis Z 238; 871. — Nom. is comfocus do estecht inna ceöl FA. 4 (com- focus LBr.) Dat. i comfocus dona 2L)Stalaib FA. 6 (comfocus LBr.) ; 25; FB. 36; in choraocus fere, juxta ZJ^. 239; PI. Nom. comaicse Three Mir. Hom. p. 56, 25.

com-forbrit concrescunt Gild. Lor. Gl 194.

com-gellaim ich verspreche? — Pass. Praes. see. Sg. 3 cia no comgelltä SC. 42.

com-glaiue F. gleiche Bein- heit.—Acc. comglaincfri etrochta retland FA. 16.

com-gnasF. Umgang, Verhehr. — Dat. iar comgnäis ocus comattrib na colla cona süan FA. 15.

com-lintlieclit M. Begleitung, Umgebung, Schutz, ziosammen- gezogen zu coimthecht, coemthecht; coimthccht societas, consuctudo Zß. 871; vgl. com-aitecht — Gen. aingel comimtechta Schutzengel FA. 14 (coemtechta LBr.); in cö- imthechta 17 (cocmthechta LBr.); 21 (na coemtechta LBr.); coim- thcchta inna n-anmand 6; coem- techta ibid.; coemtechda 31; se dorais chöemtechta FA. 15; Dat. böi ic coimtecht Erigte /). 41, 1.

comla F. Thür, Laden; valva Ir. Gl. 125; i. comliid i. cuma lues tis ocus tuas (sie beivegt sich gleich- massig unten und oben) Corm. p. 9. — Gen. for a chula na cömlad hinter der Thür Corm. p. 25 imhas forosnai ; Acc. frisin comlaid FB. 21 (comla -E(/.) ; ladaitin comla jPI?. 21; PI. Dat. CO comlathaib glainidib FB. 55.

com-labra Rede? — PI. Nom. comtar reil accomlabra Hy. 5, 44 Fr.

comlaim ich reihe; — Pass. Praet. Sg.3Yocom]eA alamu dia sund CCn. 2. — Inf. do cluümilt to ruh O'Don. Gr. p. 200.

com-län complete O'Don. Suppl. {vgl. lanamuin), icohl zu slän, s. com- slaintius. — Sg. Nom. a rose anglese comlän SP. 11 9; Gen. na cretmi comlani Three 3IIr. Hom. p. 90, 6.

comlantius 31. das ganze Da- sein von Etioas, Vollständig - Tieit. — Dat. i n-eshaid cac/i ma- thiusa ocus hi comlaintius cac7^ uilc „in ivant of every goodness and in all-fulness of ei^ery evil" LU. 33a, 43 {Stolies, Fis Ad. p. 30); Acc. fögeib comlantius cecha huilc FA. 20 LBr. Vgl. comslaintius.

com-leimuec'h gleich springend. — PI. Nom. [beim Du,.) da ech . . comleimnecha FB. 45; p. 310, u.

comlond Kampf; comhlann a duel, combat O'R. — No7n. is com- lunn fri scath TE 9 Eg.; Acc. ni dingjio comlond FB. 31; füaerais . . comlond dö 69.

[ 442 ]com-lüath </lcich schnell. — PI. Nom. bat«r comluatha . . tri "^ conaib L^^^S: da ech . . comluatha FB. 45;1j~T10, h {heim Dual).

oom-lüd die gleiche Schnel- 1 1(1 ]<■ c ^t,^ Ve ttre n neu? v(jl. comluth ria marcach eich leith leathguill „to contendin runningwith the riderofa grey one-eijed horse" Leabh. na y-Ce- artp. 4. — Nom. comhid marc m-bu- adaFl?.53; comlud ferglunniFi?. 29.

comalta ooiulnid p. 328, i4?

closs comluith p. 310, i2?

couiiiiaid, rill, comaidh partner- ahip o'Doii. Siippl; comad a verbo ■ I , comedo Colin. Traiisl. p. 45. — 00 f^c^j'S : Sg. Nom^. cumid Lg. 17, 5 {volle schöne Kameradschaft); Gen. a ses comtha seine Gefährten FB. 88; a fhir cumtha T}iree_ Mir. Hom. p. 8, 13; dochumm a fir chummtha„/o his comrade" ibid. p. 78. 21 ; Dat. frisgair chucat th'fer cumtha couas ebi cumaid ar^en fritt „that he as toeJl as thou mag drink it" ibid. p. 8, 12; Conus ebem cumaid u; i cummaid p. 78, 15.

com-mäidem F. 3Iit rühmen, Preisen. — Sg. Gen. gäir chom- maidmi ocus büada FB. 64; Dat. ic comaidem ocus ic athigud do dia Threc 3IIr. Hom. p. 9(i, 9.

com-mäiu die gleiche Gabe, Gegengabe, Austausch; favor Z'^. 30; comäin „mutual Obligation" Corm. Transl. pj. 34; comaoin „ex- change" CfDon. Suppl. — Sg. Nom. a chommäin i cirid hliadna ebensoviel ScM. 2 {vgl. a chommeit cetna S. 97, 4); Acc. is and sin icfas in comdiu a chommäin fein fri cach n-duni . ., i. fochraice dona firenaib ,,his oivn loage" FA. 34; i commain na n-aisceda „in exchange for the gifts" Goid.^ p. 101.

eoiniuaiu FB. 75 V vgl eumuiaii.

coiniuairg-e Lg. 13 zu comaircho? vgl. jedoch ar Iin a chomairge ocus a charat „from the number of his dient s(^) and friends" Onthe Mann. III 497.

com-maith gleich gut. — PI. Nom. {beim Dual) da ech . . com- mathi FB. 45.

commaii Communion. — Sg. Acc. in tan dobert commau dö Hy. 2, 53; ro gab comaind ocus sacarbaic p. 22, 2.

coinmämus M. geschlechtliche Vcrei II igung, Ehe. — Sg. Gen. ö rechtaib commamsa O'Dav. p. 70 comaim ; Dat. ros aentaig . . i co- mämus di Three 3IL: Hom. p. 52, 24.

eomh-mavthanach „CO et er nal" fyp.; comarthauach SC. 49.

com-meit die gleiche Grösse, Menge. — Nom. a chommeit cetna ebensoviel ScM. 2 ; chommeit ri cori mor cach süil di ebensogross ivie ein grosser Kessel Gl. zu Oss. III 7 (coimed Ed.); commeit choi'i cholb- thaigi SC. 5; Acc. dorat a thri- chommeit im Emir dreimal so viel FB. 19.

coiiimeuic häufig Lg. 11 Adv. zu, inenic. "" ""

fom-inör gleich gross. — PI. Nom. {beim Dual) da ech commora p. 310, 13.

commos ralat vgl. imruläith.

coiuinar Zu s a m mentreffe n ? cumar ,,meeting of rivers' „Valley" O'Don. Supiü. — Sg. Dat. hi Com- mur cetharsliged FB. 36.

1. coiumus Abschätzen? fri commus a m-besa TE. 2 LU. Vgl. coimmess, mess.

2. commus 31 acht; comus jw- iver Corm. Transl. ji. 32. — Sg. Nom. öir ni fuil se a g-cumus d'aön laoch „in the power of any war- rior" Torr. Dhiarm. p. 96; Dat. ar mo chommus fein Gl. zu Oss. III 10 ; beim co commus LU.p. 13 {s. cless); tathbeim co cumus FB. 40 Eg.

comna „safeguard"; Nom. bid comna dö fri dianbas Hy. 7 Praef

comuaic s. atchomuaic.

com-näma 31. der gleiche Feind? — PI. Gen. aurslaid cri- cha comnart comnämat cen Ultu imbi FB. 22.

com-uart gleich stark; equal strength O'Ii. — Sg. Nom. ba chomnart . . indas in gnima sin ocus iud aübur FB. 2 {„equally ponde- rous" 0' Curry); bä comnart mo gaisced-sa LU. 1141j,35 {Siab. Conc); [ 443 ]bä-sa clui-sa comnart cid chomlouil ibid. 114'S 24; PI. Gcn.(i) aurslaid cricha coinuart comnämat ccu ültu imbi22 (comnart fehlt inEß. iindH.).

com-ocus s. com-focus.

comol i. ncrt uo adhbul (fDuv. 2). 06.

couiol s. comul.

comorll):i s. ('Oin-arl)e.

coiui>ert, coiupir s. coimpert, coimprim.

coiurac Zas a m m e n k o m m c n, Treffen, Ka)iipf; a meetinci WBon. Suppl.; comrac oqw^v Zioei- Jcavq)f CCn. 7 ; cäin-cbomracc hene- colentia Wb. 30i> {Z- 857). — S(j. Nom. is maith ar comrac l'E. 14 LU.; comrac fri öenfer FB. 32; comrac ualle im Albe Sc3I. 21, 7; Gen. cäin-chnmricc TF7>. 7^^; PI. Dat. bit il-cbomraicib SC. 26.

comracaim ich komme zusam- men, treffe. — Praes. Sg. 3 com- raic nad cbomraic a m-barr SC. 33, 19; PI. 3 CO comraicet . . fri cetglifit I^Ä. 15. ■ — Praes. sec. S(j. 3 noco comraiced a thoeb fri hüir noicht Three Mir. Hom. p. 122; PI. 3 conna ro chomraictis SC. 48. — Fut. sec. Sg. 2 düs in comrasta fris LU. p. 63^, 10. — Perf PI. 3 frisa comrancatar FA. 21 LBr.

comracad M. Zusammenkom- men, Kampf. — PI. Gen. con ruccai calca ci'uäid?e comraicthi UlacZ FB. 23 (conruictbe Fg.); Bat. iccruadaib comraictbib 29.

eoin-rtid Gespräch. — Sg.Nom. in comrcäd doni ri cäch SC. 33, 27 (comrath H.)

eom-raind F. Th eilen mit Je- mandem; participation O'R. — Sg. Nom. a cbomraiud ni dlig FB. 68, 31; comraind curadmiri fi'is 71 ; Acc. ni dlig comraind curadmir FB. 68. 1.

t'om-ram 31. Wettkampf; com- rama contentiones M^b. 30<i, n [Z^. 871). — Sg. Nom. nach loör a com- ram sin FB. 57; in comram do tbairisem beus ScM. 11 ; in comram beus 12; 13; 14; Gen. tairismi comrama frim-sa ScM. 8; Bat. tecat don cbomram Sc3L 17; cid doberad a mac do cliomram frim- sa 10; do cbomram chucum 12; Acc. fritbalid . . in comram beus ScM. 12 ; doberad comram ar araile duit 16; dober oen-chomram duit ibid.; dobcred cäch a cbomram . . ÖS aird SG. 2; in tan dognitis gu- cbomram ibid.; arroet cain comram biiad(a) FB. 71 ; comraim SC. 30, 3 mit II. zu lesen cormaim, s. coirm; PI. Nom. at möra na comrama dait FB. 10; at a chomrama oenaidche so 89; Gen. fobith ta?^«rta do chäcb a chomraime ocus a gascid SC. 2; diag inna comraime ibid.; do chun- gid chomraime chucum-sa ScM. 16; lln comram FB. 89; do ilugud na comram SC. 2; lasch na cernd ocus na comram FB. 10; Bat. ar galaib ocus ar chomramaib ScM. 6.

comramack kampfreich, streit- süchtig? — Nom. ni bat comromach SC. 26; Gen. is bran carna com- ramaig FB. 68, s; is glond catha cbomramaig 71.

eomraucatar s. comracaim.

comrai* capsa SG. 36a {Z^. 871); comrair cover, shrine ff Bon. Suppl.

comras SP. V 3, nach Stokes Goid:^ p. 178 „which enshrines", von einem Verb comraim „connected 2vith comrar".

com-remor gleich dick. — PI. Nom. clöthi . . comremra p. 191, ig.

com-riaclitaiii z u s a m menst es- sen FA. 14.

com-riagal F. die gleiche B'egel. — Sg. Bat. fo chomriagail SC. 29, 23.

com-rindaithe gleich spitzig. — PI. Nom. clöthi . . comrindaithe p. 191, 16.

eom-rotli der rtmlaufende Band? — Sg. Bat. sciath cor- corda co comroth argit p. 310, 41. Vgl. cöic-roth.

comse angemessen, passend; cuimse accomodatus, commodus Z^. 787. — Sg. Nom. is comse a tes SC. 36 (coimsi H.); condib cuimse less a meit Gl. zu recon- dens quod ei bene x>lacuerit Wb. 14a {Z'^. 7o7). Vgl. coimso, coimsetu.

comslaiutius FA. 20 LU. nach [ 444 ]Stolccs Fis Ad. p. 30 für romlaiii- | tius, aber dasshranclit )n'clil .,pros- thetic" zu sein, rieliinln- irinl slän {heil, ganz) zu Griitidc lici/ni {rrjl släinte), dessen s vor com- verstummte, daher für geioölmlich com-läii.

comslänaig-im, coinlilnaigim III ich ergänze, von com-län. — Fut. Sg. 3 comslanaigfitl in comdiu sin uli tliall isind esergi conna heseba nach ni fortho do rudilse a n-delbe nach a n-aicnid dilis LU. p. M^, 49.

coin-soillse F. das gleiche Licht, der gleiche Glanz. — Acc. corroiehet . . comsoillse fri etrochta retland FA. 16 (comsollsi LBr).

eoni-sollus gleich hell. — Sg. Nom. CO m-bo chomsolus lä ociis adaig FB. 2; p. 30^», 37.

i'om-suthain gleich civig. — Sg. Acc. im chumachtu comsutham p. 1G9, 25.

comtabairt s. ciintabairt.

comtaig- ScM. 21, 42 sh f/Eeilli/s „cömthach a companion"?

eomtaclitinar s. cuintcliini.

comtlia s. coiiiiuaid.

comthad s. com-thöim.

com-theiid FC. 7 s. tend.

com-thinöl Versa m m lung; con- ventus, congregatio Z'^. 887. — Dat. hi comthinol CC. 7 LU.; Acc. com- tinöl n-ecraibdech FA. 1.

comthinölad M.Versammlung. — PI. Bat. i comtbinoltaib Isech ociis clerech FA. 31.

comthiuölaiin II ich sammele, versammele. — Praet. Sg. 3 ro chomthinoil ferta Brigte Hy. 5 Praef.

com- thoim ich wende ah, vgl. do-söim. — Praes. sec. Sg. 3 ara comthad Gl. zu ara tintarrad Hy. 2, 18. — Praet. Sg. 3 ro chomthoi co menicc cosin comdid ho adrad hi- dal Three Mir. Hom. p. 92, 23. — Inf. comthöud immututio SG. 23a {Z^. 8Ü2).

com-tlirom gleich schiv er ; pur Ir. Gl. 960. — Sg. Nom. FA. 24.

eom-thüarcoii F. Zusammen- schlagen; contritio Z'^. 887. — Dat. oc comthuarcain FA. 14 LBr. {LU. icomth. für ic comth.).

conitig; häufig, zahlreich, ge 10 ähnlich; consuetus, usitatns, frequens Z'^. 1002; coimdi i. minie no gnathach O'Dav. p.72. — Sg. Nom. dal as chomtig fri dama Hy. 5, 14, cuimtig ocus eccuimdig CG. 3 Fg.

com-iiall F. der gl e i che Uebe r- miith. — Sg. Acc. im chomuaill in trir chaurat^ FB. 56; 42.

eomul N. „a gathering, an as- semhly" Stokes, Fei. Ind.; comol i. cengal O'Dav. p. 72; vgl. aeco- mol conjunctio, ad-comla adjungit Z'^. 868. — cain comul „a fair assemUy" Fei. Jul. 5; comul säer Lg. 17 , 43 ; comul cöir 18, 19 (cum- tacH iiV/.). ■

comul p. 142, vgl. com-alat „they nursetogeiher" (fDon. Suppl. ?

1. eon s. 2. und 3. eo, co n-

2. con „clear, pure" StoTces, Fei. Ind. Bisweilen durch cäXw glossirt, z. B. conröiter i. cain ro i'itir Amra Chol. {ed. OB. Croive) 5.

con FB. 25 tmd 34 zio lesen conid si sin und conid slicht.

con-acna Hy. 5, 100 i. ro chon- gna. Aber conacr« Fr.

cou acra Hy. 5, 100 Fr. etwa „ut mecum agat"? vgl. acre, acra die actio vor Gericht, und 2. ad-gaur.

con-acraim, -accraini I ich rufe herbei. — Praet. Sg. 3 musdusce la sodain, conacart a drai Fis Cath. p. 30. — Pass. Praet. Sg. 3 bä iar sudiu . . conacrad Ailill do Chon- chobur . ., cid dia rabi arreim FB. 56 ; ba band sin . . conaccrad Loegaire . . do Medb iar scrütan a comarli FB. 59. — An diesen Stellen iväre auch CO n-accrad möglich, vgl. 3. co, CO n- und 1. ad-gaur.

con-aieertaim IJ emendo Z^. 1000. Vgl. concertaim.

conar F. Weg; via Z 870. — Sg. Nom. in chonar FB. 36; 25; issed conair rod n-gab 69; Gen. fri cetchesad na conaire cengait lA. 15; Dat. oder Acc. tic for conair do Ardmacha p. 21, 30.

concertaim II ich entscheide; I decide O'Don. Suppl. — Praes. Sg 1 concertaim brei/ta Ulad CC. 7 ; 5 fer concerta do chäch FB. 33. — [ 445 ]Fi(,t. Sg. 3 conccrtfa fir foraib FB. 3^). — Vgl. coccrtaim und couaicertaim.

coucheiul SC. 31, 5 {„a wolfs licad (>/' hfdlle slaughter" O'Curry).

couclechtaiin II ich übe aus, treibe. — Freies. Sg. 1 conclech- taim-se cairpteoracht FB. 35; 3 con- clechtai fir forgall 33 Eg. (conclccht LU.). — Vgl. clechtaim.

couclethiiu ich springe, vgl. O'Davoren's Glosse zu clcath, Three Ir. Gloss. p. 163: &vaml don-ailge in duileui in muir mor conclethiVZ tri tir, i. amail tulaighes in muir mor in tan nuallas no clisis {so zu lesen) no ceimnigis docum tire tvie der Schöpfer das grosse Meer be- sänftigt, das gegen das Land springt, d. i. tcie er das grosse Meer be- sänftigt, loenn es braust oder springt oder steigt nach dem Lande. ■ — Fraet. Sg. 3 conclith . . forro FB. 84 (conclich Eg).

eoud M. Sinn, Verstand. — Sg. Nom. mescthair ar cond SC. 19, 2; Dat. beres na slüagu asa cund SC. 34, is; CO ceill ocus cond 42; Acc. in chli comras cond credail SF. V 3.

coudaig s. cuingim.

condäil SF. I 2?

condalba Liebe, Freund- schaft (rgl 3. colba); counailbhe O'R. — Acc. mar ghlacas conailbhe agus bäidb fris „for Ihad conceived an attachment and affection for liim" Torr. Dhiarm. p. 132.

condarcell conivens Wb. 31c {Z- 870).

coudat SC. 28 s. täiiii.

eoudebert p. 42, 10 für conad (conid) ebert?

condelg:, coudele comparatio Z^. 870. — Sg. Nom. a shamail ocus a chondelg in duiiie fria cäith die AehnlichJteit und die Verglei- chung des Menschen mit Spreu Corm. p. II cäithigud.

eondib, coiidid ut sit Z^. 719.

coudirde F. Nachsicht; cou- darcille coniventia Z"^. 870. — Gen. na censai ocus na connii-cle FA. 1 (.coudirclc LBr.).

condircleeh nachsichtig. — Fl. Dat. dona cendsaib ocus dona coindirclcchrtt'b j). 170, 25.

condrccaim I «c/t treffe, stosse zusammen mit Jemandem. — Fraes. Fl. 3 condrecat Fei. Jnn. 10. — Fut. sec. Fl. 3 condristais O.ss. I 4; 8.

condüail ciselirt? vgl. „con- duala embroidery , scalpture" O'B. — Sg. Nom. bil chondi'iail ci'edumai FB. 47 (CO n-dualaib Eg.).

conecastar SF. III 3 zu lesen CO n-ecastar? jedenfalls 3. Sg. Fut. Pass. wie du-ecastar Tir. 3 {vgl. ad-ciu, deccu, feccim). Ebel über- setzt Z'^. 476 „cernatur vobis ejus historia"; ähnlich 0' Curry On the Mann. III p. 46 Anm. {daselbst im Texte eine unglaubliche Ueberset- zung).

coueoid FB. 7, vgl. coneigius duib „I shall relate to You" Pro- ceed. B. I. A. I p. 190.

con-g-abim, -gaibim (I und) III ich halte, halte zurück. — Conj. Sg. 3 cotom gaba-sa FB. 24? — Fraes. sec. Sg. 3 ui congebed Hy. 2, 27. — Fraet. Sg. 3 congab Hy. 5, 15, Gl. i. ro chongaib. — Pass. Fraes. Sg. 3 congaibther contineturWb. 21^ {Z- 870). — Inf do chongbhäil fceep O'Don. Grr.p. 201.

cou-gal Kampf; congbal „con- flict, gallantry" O'B. — Fl. Dat. i conghalaib FA. 32 LBr.

con-garim, -gairim I ich rufe, schreie; conghairim I roar, shout O'B. — Fraes. Sg. 1 congairim firu cocid hErewn p. 141, 11, vgl. adgairim S. 327, ss; 3 conggair nonhur aile fair FB. 84; Fl. 3 conggairet gairm n-amnas fair FB. 84. — Fraet. Sg. 3 [mit in- figirtem -da-) cotagart SC. 38, c. — Pass. Fraes. Sg. 3 cougarar Conall . . do Meidb FB. 60 (congarthar Eg.). — Imperat. Sg. 3 congarar deit do dalta p. 130, 28.

eoiigbäil „a habitation" O'Don. Suppl.;Three3nr.Hom.p.^2,v,'d^,^.

eon-giall, „coingiall condi- tion" O'B. — Fl. Gen. tar chenu cor agus coinghiall a siothchcäna [ 446 ]ris „against his bonds and cove- nants of peace with Mm" Torr. Dhiarm. p. 202.

couguaim, altir. eon-giüii III ich helfe. — Praes. Sq. 3 congni frim-sa Wh. 2(;d, 17. — ' Conj. Sg. 3 ro chongna Gl. zu Hy. 5, loo. — Fut. Sg. 3 coiigeua adjuvahit Wh. 22^ (Z"^. 870). — Inf. congnam coope- ratio Z 771.

congraimm N. Benehmen? „cunning; apparel" flB. — Nom. ni frith criith na, corai nä congraimm FB. 24; a crüth a ecosc a chon- graim 44; Dat. ar is mese crüth cheill chougraimmim coibletliar celm cruth cäin caurchasta i Tech Mid- chüarta FB. 23; cotom gaba-sa cheim cruth cheill congraimmim coibliud büada 24; rom alt-sa . . la feba fene, hi costud forchaini, hi fogart genussa, hi congraim rigna, i n-ecosc sochraid LU. p. 124'^ ig.

cou-hualai i. ro elai Hy. 2, g5 {„lühen P. went" Stolces); i. ro ealai 5, 13 {„loent" St.). — Vgl. conrualc.

eon-icim I ich vermag, Tcann; possum Z^. 870; vgl. cumcaim und das Perf. coemnacar. — Praes. Sg. 3 connic ina huli sca der dies alles Tcann p. 40, 31 ; ar cotdicc dia Wh. 5^ {nam potest id dens Z^. 431).

1. coiiid, später couad ut sit Wi. Gramm. § 387. — conid bith- lan do bithgre's SC. 33, 24; 49; conid lim-sa in csiurathmir FB. 73 ; SC. 33, 2i; FB. 24; 32; conid and asbert ScM. 15; TE. 10; 16; 19; 20; p. 131, 22; 132, is; SC. 19; 24; FB. 29; 33; 58; 71; conid and ro chachain CC. 1 LU. u. ö. ; conid and sin dorönsat FB. 21; 82; conid si conar dollotar so dass dies der Weg ist, den sie qinqen FB. 25; TE. 20; conid cd dochöid FB. Gl; conid iat-sin FA. 33; conidcsi Gl. zu Hy. 6, 11 {s. trethan)'? conid desin atät SC. 1; 2; FB. 71; conid airi sin TE. 20; conid samlaid FB. 44; conid ina labrad atgcnatar FB. 25; 22; 23; conid Cüscraid Mend atotchomnaic ond uair sin ScM. 14; conid frisna taidbsib sin atberat SC. 49; conid ralai p. 144, 4; conid dorna2*'i?. 87; conidammärb 84. — Die Form conad z. B. FB. 23, 24, 25, 33 Eg. — FB. 25 und 34 mit Eg. für con si .sin rond con slicht zu schreiben conid si tmd conid slicht.

2. couid s. 3. CO, con.

3. conid rnalaid dö dass es ihm zu TJieil tüurde Hy. 5, 49? Vgl. conruale.

conmestar FB. 30 s. niidim.

counad Feuerholz; condnd fire- ioood Corm,. Transl. p. 45. — Sg. Gen. oc bem chonnaid p. 4G, 22.

connamusniigat FB. 84 s. imni- againi.

connecor TE. 3 Eg.? vgl. „cirr "^ chuirrel argit conecor deor" On the Mann. III 190, von 0' Curry über- setzt: „a comb and a caslcet(i) of silver, ornamented with gold."

conne, coinne meeting O'Don. Gramm, p. 288, a g-coinne against ibid. — Äcc. dul it dail ocus it conni TE. 13 Eg.- dorighne Cor- mac ionad coinne riu „o tryste" Torr. Dhiarm. p. 46.

eonnici mit Äcc. bis, bis zu, wohl für con-do-icci, vgl. corrici. — tanic . . eonnici in comdäil SC. 39; 33, 2; 'TE. 18; no theiged . . isin talHiam eonnici a gli'in FB. 88 (cotice Fg.); counice a smecha FA.25 (cö a LBr.); 26 (conice LBr.); CO nnige until CDon. Gramm. p.2%^.

connircle FA. 1 s. condircle.

con-öim I ich bewahre {skr. W. av) vgl. comet. — Praes. Sg. 3 connöi qui servat, cota-öei servat id Wh. 2911, 29; for-ta-com-ai-som servat id Ml. 29a (Z'^ 431). — Pass. Praes. Conj. Sg. 3 a Crist cotam roither tis tuas ar cech melacht „let me he preserved, above, beloiv, fr am every reproach" Fei. Epil. 69 (cotom rocther Land., vgl. unter conruidiur).

conrici s. corrici.

conrotaclit s. conntgim.

con-rnale i. rocla no ro chuaidh O'Dav. p. 66; conruala co haingliu Nazair „unto the angels departed Nazarius" Fei. Jul. 12 Eawl., con- roloi Laii,d., conrnalaid LBr.; con[ 447 ]rualai co Crist ibid. Nor. 21; for neam an conrualai ibid. Epil. 25 LBr.; in tau conruloi a cnrp FA. 31. ro escomläi LBr. — V(il. con-lu'ialai und conid rualaid.

eoiiruicthe FJl 23 jEV/., vgl. conriüce i. comtinol O'Dav. j). (J5.

oouruidinr Fei. Prol. 277 LBr. sj (conroether Land.): a Ihn conruidinr ^ do rigrad do relad „o" Jesus, mmj I attciin it, to manifest tliy Jcings." Vgl. Three Ir. Gloss. p. 163 {zti p. G5): conruidiiu- i. cororaidiur.

consecha SC. 26 s. coscim.

couselai Hy. 5, g-> Gl. i. rö elai Ivel ro sir.

contöitis p. 310, 2 s. töim, do- soiin {skr. W. su).

eoiitöisim, eoutüaisim ich höre zu, „I listen"; vgl. tö, tna {skr. W. tnshV — Praes. PI. 3 contöiset . . fris FB. 29; contnaset i'ri forcetol brethre De FA. 23; 5. — Cowj. Sg. .5 cia coutnaisi frimp p. 142, 4.

ooutuil, coiituli s. tuiiim und eotlaim. Lch bezioeifle, dass es ein besonderes Compositum contulim gieht [Stokes, Index zum Feiire), und möchte das con in den meisten Füllen für die Conjnnction halten.

eonüargabad er wtirde auf {in die Höhe) gehoben FA. 2, enthält lüohl die Praepositionen con-do-for, vgl. tüargabim.

eoii-uccal)im, eon-ucbaim I ich erhebe; auch ohne Pron. ich erhebe mich? — Praes. PI. 3 cota-ucbat, cota-ocbat se attolunt, sidera, Cr. 18b, IS-i {Z- 885). — Praet. Sg. 3 friu conuccaib in doub Hij. 5, 54 {i. tuargaii)); PI. 3 is malle con-n- uccail)set (mit Pron. rel. infix.) es ist znqlcich, dass sie sich erhoben Hg. 2', fic. Fr.

cou-utaiug'im I ich schütze. — Praes. Sg. 3 cota-utaing eam pro- tegit 311. 36", vgl. ar-ntaiug.

eon-utgim I ich baue, er- richte {vgl. tech Haus); cnnutgim architector, construo SG. 141* {Z' 429). — Pass. Praet. Sg. 3 con- rotacht..a tech sin FB. 1; 2; 3; PI. 3 conrotachtä . . da imdai dec FB. 2.

cop Kopf (german. Lehmvort?), cop-chaille Gl. zu mafortis Hy. 5, 48.

1. cor Wurf, Werfen, bei ver- schiedenen curvenartigen Bewegun- gen gebraucht [Umgang u. s. ?<;.); Schicken; Inf. zu cuirim. — Sg. Nom. a chor ass SC. 44, 10; ba si comairli Vlad forro . . a cur do saigid Conroi sie zu Curoi ztv schicken FB. 78; cor n-deled LU. p. 73» 9 und 125^^, 1 in der Aufzählung der cless ist tvohl nicht Nom.:, Dat. luid . . du chur cüarta einen Um- gang machen CC. 3 LU.; oc cur in rothclessa FB. 64; di chor cruinn de jactu sortis Tur. Gl. 132 {Goid.^ p. 13); oc cor cacha höenslaite FB. 2; iar cor na cendaile de 89; Acc. CO ro lä cor immä rigthech er machte einen Umgang FB. 25; Lg. 12^ CO ro lam cor imön slüag W. S5; focerd . . cor p. 144, 4 ; fo- cheird . . cor n-iach n-eirred de FB. 87; 40 Eg. fochml a suil- chor issin tig jj. 144, ig; ara cuirtis cor do chuingid tige döib CC. 2 LU. na curid cor dib Lg. 1, vgl, ni lamad cor de „he durst not stir" {Stokes, Bemarks'^ zu, Cu. No. 236 — Vgl. aur-, ur-chor, immar-chor.

2. cor Vertrag; i. cunnrad „an Obligation, covenant, contract" O'Don. Siippl. — Gen. dorighne snadhmanna cuir agns cengail ris „bonds of covenant and compact" Torr. Dhiarm. p. 110; Dat. oder ■ Acc. a£_t'bor go g-cluinfeadh damit er hörte Und. p. 66. '

cöra F. richtiges Verhältniss, Friede; cöre pax Z'^. 247; vgl. cöir, cörus. — Nom. cöra cach duit rochalma TE. 10, 2; ni frith cruth nä cörai nä congraimm FB. 24; Dat. conna lietai focul fort chend i cörai Sc3I. 14 ; tanic . . do chorai fri C'onchobar Lg. 14; Acc. co n- den-sai chorai tnli p. 130, 29.

cörad FB. 46, ein Gen. neben dem Nom. PI. in chöraid las rorta CO n-imniud a n-äüire „the cham2nons by tvhom they toere slain, with the abundance of their cruelty" Fei. Prol. 65. Allein von caur, Gen. caurad, curad, cliampion {Stokes, [ 448 ]Index zum Fcl.) ist dieses Wort verschieden, denn f7<??» cüiusiu chö- rad geht FB. 46 unmittelbar voraus drech cur ad. Vyl. „cöraidh a had man, i. droch-dhuine" OB.; fri ta- bairt corad ocus eccraibdech i t- siegail documm n-irse Three Mir. Hom. p. 42, 22 {„the impious and ivicked").

cöraigim III ich ordne. — Conj. Sg. 3 co ros coraigea FA. 6. — Praet. Sg. 3 ros cöraig FA. 12. — Inf. corugud FA. 12.

couda corastär p. 131, d, do chorastär EC. 4 zu cuirim.

corl)at FB. 59, 62 lies cor bat.

iii cliorcii J^_1L^ »^o"' nohe- facio Z'^. 434^ zu Useri ni cliorcru (^ni corcra O'Flan.), von corcur.

corcair, corcar s. corcur."

corcoi'da purpurn. — Sg. Nom. sciath corcorda p. 310, 4i ; iJat. oas gnüis corcorda EC. 2.

corcra ptirpurn. — Nom. fiiaii cain corcra u-imbi FB. 45; 51; p. 310, 32; i£^_JÄ-a2I tlacht p. 132, 22; lenn^x 144, 2s; brat SC. 8; tibri 37, 10; Dat. alleind chorcra SC. 33, 5 ; iarna brechtrad di . . chorcra FA. 11; PI. Nom. a grüadi gorm-cborcrai Lgj_^A^_i;, Du. Nom. da gri'iad chorcra i^f-, .ISj^^.

corcur F. = pu rp u r a ; in chor- cur Tiir. Gl. 115; corcair Ir. Gl. 225. — Nom. corcair co n-aldi datha SC. 31, 4; is corcair maige cach mäin p. 132, 20. — Compos. brat . . corcar-ghlan TE. 3 Eg. ; corcor- dond SC. 33, 14; do chorcor-glain 33, 15.

core Kessel; coire Corm. p. 13; coiri caldarium Ir. Gl. 724. — Sg. Gen. meit chore rodaim cechtar de na da sula sin fria chend anech- tair FB. 91 ; do teirged indala n-äi immach commeit chori cholbthaigi SC. 5; Dat. isin chore Gl. zu Hg. 5, 47; isin choire ^. 41, 22; ScM. 1; asin coire 2J. 41, 21; Acc. isin coire jT. 41, 19; dobered in n-ael isin coire ScM. 1; chommeit ri cori mor cach süil di Gl. zu Oss. III 7; PI Nom. secht core ScM. 1. — Compos. söeb-chore.

corn M. Ilorn, Trinkhorn: i. a cornu Corm. p. 11. — PI. Gen. , ^ ,. tairmchell corn ocus cuibrend Lg.l ; / J Acc. deca a churnu co cormaim'^ SC. 30, 3.

coruaire M. Hornbläser. — PI. Nom. cuslennaig nö chornairi i£^7, _18i_22^ ^-X-

coroiii = lat. corona,; Ir. Gl. 15; haec clerica 76. — PI. Dat. co cathairib ocus chorönib carrmocail FA. 13; ina corönib comardailil2.

corp = Zrtt corpus. — Sg. Nom. Hy. 6, 19; TE. 9, 24; FB. 24; in corj) mar in snechta L cj. 7 ; is dath ^ snechta corp p. 132, 23; Dat. dorn churp Hy. 6, 15; 7, 43; asa churp FA. 3; 21; di churp rig sceö ri'gnai FB. 22; in tan conruloi a curp FA. 31; Acc. corp Hg. 2, 32; G, 22; FA. 31; ro scar . . ind anim frisin corp FA. 3; Hy. 2, es; rem chorp is rem chend TE. 9, 27; dar corp n-gel i^Jä-U" ^^- ^o«t. ar cuirp ^ //(/. 4, 11; Acc. fria curpu FA. 33; crechtnaigid curpu SC.ll. — Comp. corp-remor FB. 40 Eg.

corptha, corpda körperlich. — Adv. CO cathaigtis co corptha na demna SC. 49, vgl. in chorpdid corporaliter Wh. 27a {Z' 792).

1. corr F. Kranich; a crane O'Don. Suppl. — Sg. Nom. conna roched corr inna cind SC. 5; PI. Nom. corra Corm. Transl. p. 43 cuirrech.

2. corr Ende, Spitze {z. B. des Schiffs); auch ein Theil der Harfe, On the Mann. III jx 256. — Sg. Dat. don chuirr bragat cervici Gild. Lor. Gl. 133; a prora i. on broine, on chuirr thussig na luinge, ar it e nomina a da corr {Gen. Dti.) prora puppis vom vordersten Ende des Schiffs, denn die Namen der zwei Enden sind prora und puppis ibid. Gl. 49.

corraimid Lg. 15 s. maidiiu. j(~

corr-creacFda 1. ainm do cnoc bis a n-edan na n-amatan O'Dav.p. 69.

corrguiuacht i. bcth for leth-cois ocus for leth-laimh ocus for leth- suil ag denam na glaime dicinn O'Dav. p. 63, vgl. ibid. p. 66.

corrici {mit Acc. oder mit nach[ 449 ]folgendem i n-) bis, bis zu, s. 3. co, con 8. 432 (Jol. 2. — FB. 24; 81, corruicce Eg. ; ität sc dorais . . cor- rice in riched FA. 15 (^cusin riched LBr.); ro rigi a läim corricci ina croes FB. 8G; conrici Tir. 1.

corrloud j>. 190, igV

corrthair „o fringe" Corni. Transl. }). 44; corthair „border, f ringe" OB.; cortho/r i. ciumus {Rund) O'Dac. p. 72.

eorrtliaraeh mit einem Saum, Band versehen. — Sg. Acc. lenn corcra cortaruig jj. 144, 28.

oortlie, coirthe Steinblock, Steinpfeiler; „a standing stone" O^Don. Sujipl. — Nom. Hy. 2, 32; toaabar a coirthe ocus a liagan TE. 8 Eg.; Acc. in corthe SC. 12; 13; for corthe cloche Gl. zu Hg. 5, gg: vgl. a dhruim re cartha cloiche „Ms hacliing against a pillar stone" O'Don. Gramm, p. 313.

cöi'ug-ud M. Ordmmg FA. 12, s. cöraigim.

eörus law O'Don. Suppl.

coss F. Fuss; pes Z^. 241. — Sg. Dat. delb n-dune . . do chind no coiss FA. 10; Acc. a chois Hy. 2, 8; FB. 20; oen-chois e«ien i^tt.ss ScM. 12; sloig Laigen eter chois ocus ech ocus choin inna degaid p. 46, 27; PI. Nom. sreth aud chetumus di bretnasaib öir ocus argit ocus a cosa isiud fraigid L U. p. 23a, 33 [^dtre Füsse, d. i. die Nadeln der Broclien); Acc.a, chossa ocus a läma SC. 48; mä chossa FB. 37; fria chossa zih seinen Füssen SC. 10; Du. Acc. a da cois Sc3I. 18.

cose Zv,r echt weisen; Inf. zu, coscaim; to check, correct, chastise O'Don. Suppl. — Nom. cosc inna m-ban castiqare mulieres Wb. 22>^ {Z- 720); FB. 29 Eg.; Gen. cum- nech coisc öt senaib SC. 26; Dat. do chosc in teglaig FB. 55; Ashert- som oc cosc inna m-ban FB. 29. — Vgl. tecosc.

coscaim (aus con-sechaim) I ich weise zurecht, tadele, halte ab, hindere; coisgim I obstruct, hinder, quiet CR. — Praes. Sg. 1 cotob scchaim FB. 29; Conj. Sg. 2 consecha SC. 26. — Fut. sec. Sg. 3 agus a dhubhairt Muadhän risGräin- ne do leanamhain agus go g-coisg- feadh se fein an chü dhe Torr. Dhiarm. p. 100. — Pass. Praes. Sg. 3 iersin tra coister in slog FB. 29 Eg. — Conj. Sg. 3 coiscter ind imorran FB. 32 Eg. — Fut. Sg. 3 cotob sechfider di chosscc alailiu instituemini alio modo Wb. 9a {Z 706).

madu coscedai* Gl. zu conse- quatur Leyd. Hb (Goid.'^ p. 57).

coscar, coscur Triumph, Sieg, vgl. coscraim {Stokes, Index zum Fei.); cosccar triumph O'Don. Suppl. — Nom. ba hard in coscur Hy. 5, 27 (i. in mirbail); Gen. ecmailte in choscair insolentia victoriae Ml. 33c, 13 (chostair Ascoli): Dat. cona mor-choscur FB. 40; iar.m-buaid ocus coscor FB. 89.

coscorach triumphirend. — Nom. Conall coscorach credmair FB. 23; Acc. canaid cöir coscrach cridemail FB. 52.

coscraim II ich zerstöre. — Fut. Sg. 3 coscera rett nüiadnissi de- struet legem novi testamentiWb. 26^ {Z'^. 452); a recht conscera brichta druäd EC. 5. — Inf. cosgradh destruction O'Don. Suppl.

cose, cosse ad hoc, adhuc ZK 347; SC. 11, 7; 38, 3.

eosiudiu bis heute Lg. 12, s. indiu.

cosiudossa bis jetzt FB. 44, s. indossa.

cosmail ä h n l i c h ; similis Z^. 233. — Nom. cosmail fri hör SC. 33, is; 37, 18.

cosmailias M. Aehnlichkeit; similitudo Z'^. 788. — Dat. co cos- mailius crotha Aililla TE. 12 ETI. i.cossmailes Eq^; fo chosmailius Conculaiud SC. 5; FB. 1; Acc. fe?-end sin choimetait inntib . . cos- mailius ocus himäigin De p. 170, 8.

uo chosuag-ur Hy. 5, 105 ich suche zu erlangen? vgl. „coisi- neach acquisitive" O'R.

cosnaim ich suche zu eriver- ben, 7)1 a che streitig {mit fri); [ 450 ]I defcnd (JDon. Ch-amm. p. U)5. — Conj. S(j. 3 ni chosna necli frim he FB. 73. — Imper. Sc/. 2 cosain defend, contend O'Don. Gramm, p. 2U0. — Fuf. Sfj. 3 ni chossena necli . . frit FB. 59 ; hierher auch consena Hy. 2, 28 trotz der Glosse ro chosnastar [dass er im Himmel das Königreich erwürbe, predigte er hei Tage auf Tliifichi)? ni cossciia Hrj. 5, 22 glrnh/nlls wit (Irr Gln.sc vo chosnastar '..Ihc lH>li/-i>iir nt/ihrr bought nor gained" Sfol.i's':' J'l. :; imma curaid cosscnait J,(j. 4. il'^ (coisenat Eg.). — S-pract. Jkp. Sg. 3 ro chosnastar Gl. zu Hy. 2, 28 imd 5, 22.

cosnam M. Erstreben, Wett- ' st reit, Inf. zu cosnaim; contcntio Z^. 771; vgl. im-chosnam. — Nom. dia n-dechazVZ cach cosnam Sc3I. 22, 7; Gen. ses cosuoma FA. 27 („folk of contention" Stoke.s); Dat. clo cosnamh to contest O'Don. Suppl.; is cöir curathmir mo thige do cos- nom FB. 9; 90; cew curadmir do chosnam den Heldenantlieil nicht streitig zu machen 77; inti doraga dia chosnam frim FB. 11; Acc. ni tiialaing nech . . a chosnam frit FB. 11; 71 (V); in curadmir cen chosnam der Heldenantheil ohne Widerstreit FB. 78; 87.

cossäit i. cocad O'Don. Siippl.-., casaid „ayi accusatlon, complaint" O'B.; s. im-chossäit.

costal L(j. 17^ -10 , 7'gl. custal i. trustaladh „a girding of the loins for running etc." OB.

costud M., costadh „to ivrangle, dispute" (yj)on. Suppl. — Nom. droch-costud ScM. 17; inmain cu- stad hi tiugnäir Lg. , lo Fg. rieht forcäini costud 'FB. l'l'. ////. hi costud forchaini LJ ji. 1-2V>, u,.

cot- fiir ciiii-ila., cdii-do vor Ver- half innen, ilii' Ulli ilrr Praep. co n- zusdiiniiciigrsrlrJ siiifl: cota-gart s. con-garim; cota-oei s. con-öim; cota-ucbat s. con-uccabim; cota- utaing s. con-utaingim; cot-ccl-sa p. 144, 31 zu einem Verb co-celim icli verheimliche? cotn-erig s. com- eirgim; cotob sechaim s. coscaim; cotom bert-sa s. coimprim; cotom gaba-sa s. con-gabim.

cota TE. 11 Eg. s. euit.

cota- s. cot-.

cotarsua entgegengesetzt, con- trarius. — Sg. Nom. cotarsna dona cendsaib p. 170, u; Dat. in cho- tarsuu e contrario SG. 11^ {Z'^. 231).

cotat hart? codat hard, rigid O'B.; vgl. cotud. — Sg. Nom. leine ! . . cotat slemun do sita uainidi TE. '6 Eq.; bil catot co n-dualaib cre- j dum'fE FB. 47 Eg.

coteclit conventus, aditus Wb. 9'1 {Z- 871).

coteclite vgl. coitechta i. cutruma no comdlige O'Dav. pt. (37; von techte lex. — Gen. däig a cotechta FB. 94.

cotlaim III ich schlafe, s. tui- lim. — Pracs. Sg. 1 ni chothi Lg. n, 1.-, ichuUu L<:): für ni ' j.' cHorhi Wiä. tii ist aber woJd »titi v. Lc. inti chotlad za lesen. — Conj.l Sg. i Dep. CO ro chotlur FB. 31.1 — Praes. sec. Sg. 3 no chotlad SC. 47; Gl. zu ifoaid Hy. 2, si; inni chollad derjenige tvelcher schlief Lg. 17, 4 9^ — Praet. Sg. 1 ni ro )^ cdfllus Sc^L 16 H.; 3 nir chotail FB. 58; ma conatil si dormivit Wh. 29'1, 15 {mit Pron. rel); PI. 3 da chotlatar Gl. zu tuilsitir Oss. Uli.

Cütlud M. Schlafen, Schlaf; somnus Z'^. 238. — Nom. ferr cac/t cless cotlud FB. 82; ocus cotlud dö und er muss schlafen SC. 23; cotlud trom SG. 30, 9; 61 na longud na chotlud FB. 20; dofuit cotlud fair SC. 8; dorochair cotlMfZ form TE. 12 LU.; SC. 7; deilligh a choÜuth fair TE. 12 Eg.; Gen. saithech bid ocus cotulta FB. 32; turliaid chotulta Sc3I. 3, 1; Dat. do bind na chotlud Lfl. 17 ; tanic -^ in t-aingel chuice ina chotlud 2). 19, 3g; CO n-accai in lanamain ina cotlud X ff. 12 ; CO m-hai . . na chot- ^ lath TK~V2~Eg.; diuchtrais . . asa chotlud SC. 23; Acc. contuil cotlud cimmeda Hy. 5, 2; cen chotlud Sc3L 3, -1; TE. 12 Eg.; SC. 29, 23; Gl. zu Hy. 5, 19; cen dig cen biad cen chotlöd ScM. 3.

[ 451 ]coto- s. cot-.

1. cottud „a mountain" O'B. — Du. Acc. „Cissi clionar dolod"? ol si. „Eter da cotot feda" ol se LU. p. 1221', 39.

2. cotud„a tvhetstone" Curm. Trunsl. p. 42 (oadut Corm. p. 14).

crabiid M. Glauhe; religio Z'^. 998. — Dat. i crabud Gl. zu Hy. 2,23.

criidh croidhe „torment of heart" Torr. Dh. p. 104.

eraes s. croes.

crail) f!. eroel).

eraibdecli (ilüahig; rr/l. ecraib- decb, füath-crail)decli. — Scß. Nom. ma beitli necb bes maith diib, bes cräibdecb Tir. 3; Acc. F. lam craib- dig Hij. 5, 29.

craide s. cride.

cräidim „I torment" Fä. In- dex. — Praes. PI. 3 o rum craidet Thrce Ilom. p. 36. 29

cranii, craud M. Baum; cranS glesta plectrum Ir. Gl. 719; crand gius 2)inn.^ 563; crand mucor cor- nus 566; crand SC. 33, 17; airgit is; is cranu er in SP. IV 2; crand caingil „a chancel-rail" FA. 13, v(jl. crand- caingel i. crann-cliatb andsin i. cliath isin crann eter laocha ociis cleirci Corm. Transl.p. 46; a chrand cromcend p. 20, 20; 29 (i. bacball); Gen. is bun cruinn SP. V 13; Dat. dun chrunn arbori Wh. 8a {Z'K 224) ; do cac/t crund SC. 33, 20; fo chrund bethad FA. 33; in cech lom-cbrund dib FB. 81 ; crithir fola for a crund FB. 24; don chrund siuil CG. 6 LU. (do crunn Eg.) ; Acc. Conall . . etir ocus crand 'SC. 10; PI. Gen. tri fichit crand SC. 33, 19; Dat. for crannail) roiss rüamantai p. 310, 4o; ^cc.forsna crunnu caingilsini^J.13.

cre F. Lehm, Thon, Erde; hittim Z^. 255; clay Corm. Transl. p. 32 crand. — Sg. Gen. cumachte . . inna criad potestatem luti, habet figulus Wb. h.

cr6 SC. 25 V

creccaim 11 ich verhaitfe Three Hom. p. 64, 8.

creeh F. Plünderung , Raub- zug; vgl. Torr. Dh. p. 170 Anm. — Sg. bat. ro ergabad din hi creicli Thrce Hom. p. 12, yo; PI. Nom. crcacha s2')oih of war, depredations O'Don. Suppl.

crechaire M. Plünderer, „rai- der" FA. 27.

crC'Cht M. Wunde. — Gen. fo- chann in chrechtai Three Mir. Hom. p. 12, 11; Acc. dorat ind ingcn breit dia betach do ma crecht LU. p. 126a 29; PI. No)n. tabsat crecbta SC. 29; Ms m-bet crecbta is cneda 29, 7; crechta ina chain cnis FB. 24; Acc. im chrechtu circum ulcera Ml. 144c {Z- 654).

cr«5clitach mit Wunden ver- sehen; „wound-giving, wounded" O'R. — Sg. Nom. crechtach a thöeb SC. 18, 3 {vgl. älad); Gen. curad crechtaig catbbuadaig Sc3I. 15; A'cd. curaid cäin crechtach cathbdadach SC. 42.

cr<?chtuaig:ini III ich verwun- de. — Praes. Sg. 3 crechtnaigid curpu SC. 17, 4. — Praet. Sg. 3 ro chrechtnaig LU. p. 126», 28. — Pass. Sg. 3 crechtnaigedar Lg. 2.^

credal gläubig; creatal i. creid^ mecb no craibhtech i. oni is cre- dalus O'Dav. p. 66. • — Acc. cond credail SP. V 3.

ered Zinn, „tin," nach Sulli- van {On the Mann. I p. CCCCIX, not. 748), O'Beirne Croive {Siab. Concul. p. 42 1) ; „the ore of copper, gold, silver" 0' Curry, On the Mann. III p. 210. — Sg. Gen. cret chreda chromglinne FB. 50; p. 310, 29. — Vgl. cred-umPB.

credbaigte SC. 29 {„that loas in honds" GC), vgl. „creadhbha a ligature, an entanglement" GR.

credmair FB. 23?

cred-umse Bronze; aurichalcum Z^. 18; copper ore, brass O'Don. Suppl . — Sg. Gen. cuach credwma FB. 59; 73; cacha hairiuig credumse FB. 2; creduma 55; p. 309, 33; bil chondüail credumai FB. 47; frisin n- üaitni creduma FB. 21; in lungine credume SC. 15; tri steill chreduma FB. 55; Dat. airinech di chredumu TBE. p. 138, 31; ibid. p. 140, 5; PI. Dat. CO n-üatnib credumaib p. 309, 36 als Adjectir?

[ 452 ]creic F. Kauf, Kaufen, s. fo- chraic. — Sg.Äcc. ceu chreici^jB. 74.

orenim I ich kaufe. — Praes. S(/. 3 rel. creuas qui emit Wh. 29^1 (Z^ 482). — Perf Sg. 3 sech ni chiuir Hy. 5, 22 (i. ni ro ehren). — Praet. Sg. 3 ni ro ehren Gl. zu Hy. 5, 22. — Fut. Sg. 1 nocha crenob TF. 13 Fg. {passender no CO ririuh LU.).

1. cret F. Körper; carcase Torr. Dhiarm. p. 102. — Sg. Gen. dirgiud crctti FS. 30, s. dirgiud. — Nicht verschieden von 2. cret.

2. cret F. Wagenkasten. „The material loas always tvood; that is Strang ivicker-work on a sträng timher frame" O'B. Croice, Siab. Concul.p. 421. — Sg. Nom. eret nöi- tech nöiglinne FB. 45; aurard dre- sachtach FB. 47; 2^- älO> 29; cret chreda chromgliune FB. 50; ro-cret cairr Sc3I. 21, 5; Dat. cronan canas uas a chreit SC. 37, 4; anhlüth n-etegnäith üasa ereit eharpart FB. 45; 47; das ehret charpait glinni SC. 15; Äcc. tair-siu isin ereit ettmachta SC. 40.

cret [für ce ret quae res) interrog. ivas;crca.i tvJmt O'Don. Gr.p. 184. — eret ticc ritt TF. 7 Fg.; cret &üt SC. 47.

cretar relic Three Hom. p. 8, 6.

eretein F. Glaube, Glauben; fides Z'^. 241. — Dat. ria cretim SC. 49.

creth i. häi {science) Corm. p. 11 caill crinmon.

eter crethail) FB. 48, for cre- thail) 52 V

cretim III ich glaube; credo Z^. 435. — ■ Praes. Sg. 1 cretim treo- dataid Hy. 7, 2. — Praes. sec. PI. 3 no chretitis iu comdid FA. 32. — Praet. Sg. 3 ro chreit in comdid FA. 32; PI. 3 ro chretset ibid.; ni creitset in firdeacht inna trinoite Hy. 2, 42. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 is amlaid no creteä doib SC. 49.

criathar er ihr um SG. 48 (ZI 782).

criathraim II „I sift" O'B. — Praes. Sg. 2 criathraid öcu SC. 18, 9.

eril) i. luath (JDav. p. 68; for crip „quicMii" Corm. p. 11 ceruine; CO gribb „quickly" Fei. ed. Stokes, p. CLXXXV.

cribals Schwein. — Nom. cri- bais Oss. III 9 (i. mucc), CDav. p. 71; Acc. ar chribais ibid. -i (i. ar muicc).

crich F. 1) Grenze, 2) Gebiet; fv)iis Z'^. 241. — Nom. 1) uis fil crich nä uimir for immud a ecna }}. 169, s; Gen. airer crichi p. 328, 3; Dat. 2) dorn crich TE. 13 LU.; FB. 56; hi crich Ulad p. 21, 30; Cualand ScM. 1; a crich Laigm TE. 6 Fg.; Acc. 1) cen crich cen forcend FA. 8; 34; co crich a m- bäis 27; samaiges crich fri aidchi Hy. 2, 55; 2) i crich n-AIban Ln. 11 ; ^ PI. Dat. 1) hi crichaib Connacnt p. 19, 38 ; i crigaib hErenn LßAl^ Acc. -^ 1) aurslaid cricha comnärt comnä- raat FB. 22 ; for cricha echtrand 10.

cride N. Herz; cor Z 280; croidhe Ir. Gl. 1102. — Sg. Nom. cride licce ScM. 15; cride n-ega ibid.; n-dracon FB. 46; cride niad SC, 38; maidid eridi cech duni SG. 33, 28 {vgl. Lg. 18, 37) ; uehan V is crii mo craide »S'C^ 29, 19; Lg. 2^ ^ mo chraidi-se CC. 7 LU.; hat. i cridiu cech duine Hy. 7, 58; oen- chridiu Echdach lüil SC. 19; Acc. CO töerbaig a cride este FB. 86; isseth rem chridi is rem cues SC. 29, is; ' E oc- na briss indiu mo chride Eg. _L8j_ 37. — Covipos. ro bad ^ cridi-scerTä~Faind SC. 11, 4.

cridecau SP. III 4 „hearttet" Stokes, vgl. croidheog sweatheart O'B.

eridechair, craidechair i. fa- miliaris Gl. zui Fei. Jan.S. Davon cridechaire, s. blad.

cridemail herzhaft; croidhea- mhuil hearty CB. — Sg. Acc. canaid cöir coscrach cridemail FB. 52.

crin abgestorben, dürr. — Sg. Nom. crann crin SP. IV 2.

criuach dürres Holz; dry sticks O'B. — Gen. ba mou rancitwJar a less brosna crinaig Three 3IIr. Hom. p. 6, 21; Acc. lassa/s amal erinach ibid. 23.

crinaim ich schwinde. — Fut. Sg. 3 ni chrinfa do delb FC. 2.

[ 453 ]criiie F. „witlurimi, fadimj" O'li. — Hat. is marb a mnthair do chrine Three Mir. p. 14, 17 {„decay").

criol „a ehest, a e off er" O'R. — Dat. i criol rouciiul lly. 5, 84; cid •if^ fem chriol broiul bcccstar Lg. 3; 4, 1 .

crip s. cril). ""^ """

ci'iss Gürtel. — /SV;. iV^r»«.. cris uathrach mu chris chKjulum ser- pentis cinguhim mcum Z'^. 954 {Klosferne I ib.); Dat. assa chriss 8cM. 16; Fl. Nom. cressa jP^. 8; 26; Acc. counice a cressa FA. 26; Du. Acc. {für Dat.) co n-da cris derca tairis SC. 23.

ci-isalaijr FB. 24? O'R. hat: crioslach M. a limit, horder, hosom; an aproii.

1. crith Zittern. — Nom. ros gab crith ^uag an dunaid FB. -^ 44 Eg. ; gol ocus crith Xry. 16- crith ocus iiamun i^J.. 14; rö cluintor a crith ocus a n-gäir 28; Dat. for crith ocus for üamain in Zittern und in Furcht FA. 10. — Com- pos. crith -galar Fieber, „ague" SMart. 19; palsy O'R.

2. crith i. ic 110 iansaighe no cendach O'Dav. p. 65.

crithid emax SG. 60 {Z 21).

critlilamacli zitterhändig SC. 41.

critlmaig'im III ich zittere. — Fraet. Fl. 3 ro crithuaigset ind läith gaile FB. 15.

critliir Funke; a sparlc of fire O'B. — Sg. Nom. crithir fola for a crund FB. 24; Acc. coimdhearg re crithir no re drithlinn jj. 309, 12; Fl. Nom. „crithre sparlis of fire from the clashing of arms; small particles of anything" O'B.

1. cr6 Tod; 1. bä's Corm. Transl. p. 46. — Gen. i m-baile chrö Gl. zu in infernum LHy. fo. 1 1t {Goid.'^ p. 68); Acc. com cro „tili my death" Corm. Transl. l. c. — Compos. catha crö-chombtäg FB. 24.

2. crö Blut, s. crii, crö-derg:.

3. crö Gehäge, Verschlag, Stall, Hütte; irgend ein %im- schlossener Raum; a hut, hovel O'R.; cochall no cro Gl. zu haec cas- sula Ir. Gl. 122; crö caerachori7e851; cro na muice, Gen. crai, a pig-sty O'Don. Suppl. — Hierher uassa cret crai an carpait FB. 45, creit croi 47?

4. crö Oehr; the eye of a needle O'R. — Sg. Dat. im snäthait i. set iu t-snaitli ina cro Sench. M. {On the Mann. III p. 117, 102; co tarla cacli snäthat dib hi cro araili FB. 65.

5. crö „the mctal hoop which bound the head {die Spitze der Lanze) to the shaff OB. Crotve Siab. Concul. p. 419. — Acc. co fethan öir impi irlond (ö urlond O'B. Crowe) co crö p. 131, 19.

6. crö property, chatteis O'Don. Suppl. — Vgl. crö agus creacha 'Torr. Dhiarm. p. 170.

7. cro i. bi doigh cuma ainm do uir O'Dav. p. 67.

8. crö Gl. zu Hy. 5, 19? zu 3. crö?

9. crö FB. 24? zu 6. crö?

croan i. cronugud no crodacht Fei. Fr Ol. 51.

crol) Hand; uit mo chrob vae manus mea SG. IIG^ {Z'^. XII). — Sf/. Dat. inna ger-chrub SF. II 11; Fl. Dat. fiadnaib crohaib ScM. 22, 5?

crocaii olla Ir. Gl. 56.

croccenn Haut; tergus SG. 111^ {Z^. 778); croicend Corm. p. 10. — Sg. Gen. ainm in chrocaiun i m-bi bilis Gl. zu fei SG. 95a ; i criol di croccund röin ro boi in t-etach Gl. zu Hy. 5, 84; ön croicend Gl. zu a pelle Corm. Transl. p. 133; Fl. Nom. crocni löeg n-aAlaid ba he a etuch Fel.Mart.b Anm. zu Ciaran.

croc-h ^lat. criix. — Nom. cesta croch Hy. 5, 20; Acc. pridchais . . croich Crist Hy. 2, 40.

crochad 31. Kreuzigen, Kreu- zigung. — Gen. niurt crochta Hy. 7, 4; do gnim in chrochtho Wb. 8a {Z- 239).

crochaim II ich kreuzige. — Fraes. Sg. 3 iiu dam chrocha dis- cruciat me 311. 32'i {Z^. 434).

eroA, ,wealth" ThreeHom.p.l^. 32.

eröda SC. 33, 11 zu lesen crö «da?

croda i. beodha no cruaidh (fDav. p). 63; i. calma ibid. p. 66; Corm. Transl. p. 48 cruith; Sc3I. 21, 42 if.

crodaclit F. Tapferkeit. — Sg. Nom. cidh mör do chrödhacht [ 454 ]a g-comhlannaibh agus a g-cathaibh j Torr. Dhiarm. p. 108; Gen. na cro- dachta miliUae Gild. Lor. Gl. 2B.

crödatu M. Härte; duritiu Wh. 31b i^yj. 257); vcß. crdaid.

crö-derg hlutroth. — Sg. Nom. croderg a medön FB. 45; Du. Nom. da n-grüad gormgela cröderca FB. 51; p. 310, 35.

croel), cräel) F. Zioeig; craobh (yR. — Sg. Nom. in chröeb co m-blathaib Hy. 4, n; Acc. ro croith in craib FB. 29.

cröes Schlund; crois cupedia Wh. ed {Z- 31); cräes t/itZa Ir. Gl. 92. — Dfflf. a cröes glomar- chiud FB. 49; a craes p. 310, 21; Aöc. inna cröes jP.B. 85; 86.

eröisech F. ein Speer, s. On the Mann. I p. ccccxxxvili. — Sg. Acc. fochairt a chröisig SC. 7; Bl. Nom. craisecha crannremra „thiclc- handled hattle Craisechs" 0' Curry, On the Mann. 11 p. 241.

fir-eroith FB. 9, „pure curds" Süll, On the Mann. I pi. CCCLXV.

croith CC. t5 LU.?

erolindech hlutströmend, s. die Anm. su Hy. 5, g5.

cromm, crom Tcrumm; Gl. zu a curvo Corm. Transl. p. 68 eocliuir. — Compos. cret chreda chrom-glinne FB. 50. p. 310, 29 {„of slope-joi- nings" O'B. Crowe).

croinmaim, „cromaim I sioop, hend" O'R. — Pruet. Sg. 3 gur cbrom Gräinne a ceann re näire Torr. Dhiarm. p. 208.

crom-ceiid krummköpfig, mit gehogenem Kopfe, Ende; vgl. croimcheannach O'B. — Sg. Nom. a chrand cromcend jj. 20, 20.

1. cron i. sealbugud ut est sain- cron i. selbugud neich coitcinn O'Dav. p. 62 (sain crön O'Don. Suppl.).

2. crön, vgl. cruan i. gne don t-sencerdacht anall cruan i. in derg ocus creduma i. in buidhe maithne i. buidhe ocus uaine ocus geal O'Dav. p. 71; glas i. crön no buide Om the Mann. p. ccccxxxvi; cruan i. geal, acas maithne i. dearg, ut est tri caeca n-all cruau-maithncch riu ihid. p. CCOCLXXXii. — Vgl. crön hrown O'B., cruan red, orange O'B.

3. crön Kupfer; copper O'B.; amher Süll. On the Mann. Ind. — Sg. Gen. srian cruain On the Mann. III p. 486, vgl. ibid. I p. cccLV u. das Citatunter2. crön. — Compos. gabur cenand crön-datha FB. 47; brat gorm crön-chorcra ibid.; das a creit chron-charpait ibid. (croi £■</.); p. 310, 40.

4. crön chutma cuaride FB. 24, cröna cutrumma ibid.?

crouän „a kind of monotonous cJiant" 0' Curry On the Mann. III 235, „the loio murmuring ac- companiment or chorus" 246, „pii,r- ring" 376. — Sg. Nom. cronan canas uas a chreit SC. 37, i.

crot F. Harfe; crotta, cithara Z'^. 67. — Gen. ceol mo chruite TE. 9, 6; Dat. a n-gaibther isind buiuniu no croit Wh. 12c. — Da- von crottichther citharizaiur Wh. 12'^ {Z- 67).

crotai ScM. 21, 42 s. croda.

crotMm II ich schüttele, vgl. CO fucrothad i. co chonscarad Ml. 2'd^, 14 Gl. zu ut . . cassarct. — Praes. Sg. 3 crothid concbend SC. 31, 5. — S-praet. Sg. 3 ro crotli . . a brat eter Coinculaind ocus Faind SC. 48; ro croith in craib FB. 29; crothiss ScM. 21, 30. — Inf. crothad in chind frisin slög LU. p. 64a, 30.

crotlila CDav. p. 70, in drolan urgartha i. crothla bis ar dorus airlisi an Aeovaid de, also eine Art „knocker" an der Thür. Von 0' Curry On the Mann. III p. 322 zusammengestellt mit clothra O'Dav. p. 67: ni cluinter ac a crothac? tvas gehört wird beim Schütteln [Z. B. die Schelle am Halse eines bösen Hundes). Vgl. lat. crotalum.

crothle FB. 24?

1. cru i. om O'Dar. p. 64.

2. cru Blut; crüu i. a cruore Corm. p. 11. — Sg. Nom. is cru mo craide SC. 29, 19; Lß^2J^g.J Gen. allind chrö Hy. 5,"g5; föt cro LU. p. 127a, 7; Hat. cäin forondar a chorp hi crü FB. 24; na srotha don [ 455 ]chrü ScM. 18; Acc. amal cru rüad SC. 37, 9; claideb russi roiiidcs cnii5.

3. cru Huf; cru eich ungulus Ir. Gl. 442; cröa ingeu unqttla SG. 4(3^ {Nü/ra). — S<j. Gen. iV) co torchair L leis cona fiaclaib ocus XXX fach cri'ii dö Rec. Veit. III p. 181; PI. Dat. na eoin atchonnarcais uasu na föit a ci'uib ind eich sin die Vögel, die du über ihm siehst, daa sind die Schollen unter den Hufen dieses Bosses ibid. jj. 183; batar foit a cruib na n-ech bätär fo char- put Conculaind LU. p. 113a, 29 {Siab. Concul.):, co ro sceindset na föit a cruib na n-ech dar äth fo thüaith ibid. p. 127», 11; fö a cruib FB. 4;i; p. 310, 19. — V(jl. crua- lethan.

4. cru i. ime Ü'Dar. p. 7U, vgl. 4. cru.

5. ci'ii „corcus" s. cni fechta.

crüacli „a riclc" Corm. Transl. p. 44.

cruacliän „a heap" 0"B.; Hügel Beitr. VII 16.

cruad-lasrach stark flam- mend p. 190, 33.

crüaid hart, fest; daingen uo cruaidh durus Ir. Gl. 674. Vgl. fo-crüaid. — Nom. cruaid a gal ScM. 21, 25; do gte crüaid »90. 41; ech . . crüaid FB. 47; Gen. dec forcel braich rocruaid FB. 52; PI. Nom. fertsi crüadi FB.iöp. 310, 30; Gen. con ruccai calca cruäid«  comraicthi Ulad FB. 24; Dat. iccruadaib comraicthib 29. — Adv. mo chride crechtnaigedar cruaid Lg. 2 ? — FB. 48 ist wohl cruaid- clienli zu verbinden.

crüaid-chend hartköpfig. — Sg. Nom. ech FB. 50; p. 310, 22.

crüa-lethan hufbreit, so zu lesen fnr cälethan FB. 50, ^.310, 20; [ crualethon FB. 50 Eg. ,

cru fechta„corr «s jjraeZü", Stokes, Beitr. VIII 315; crufhechta i. badb j no bodb Corm. p. 12; cruechta i. bodba O'Dav. p. 63. — Sg. Nom. is crü fechta modcernfe FB. 68, 20.

cruim F. Wurm Nenn. 1 [LU.).

cruimtber M. Priester Corm. Transl p :'-0: Tliree Hom. p. 14, 13.

cruiiid rund. — Comp. och., crüaidclioiid cruind-coel-chos riind- und dünnfüssig FB. 50; j)- 310, 22; batrtr cruinn-üeco . . a dha ghin TE. 4 Eg. — Compar. cuirrither hog luin a di süil Corm. p. 36 prüll (vgl. Wi. Gramm. § 72).

cruit s. crot.

cruithnecht Getreide; friunen- tum Ir. Gl. 778; Corm. p. 10. — Nom. fir-chruithnecht FB. 9; Gen. bargen cruithnechta ibid.; bandea cruithnechta dea frumenti SG. 66«  {Z- 178).

crutli M. Gestalt; forma Z^. 238. — Sg. Nom., FB. 24; 28; 44; in cruth glan SP. V 8; cruth cäin SC. 40; FB. 22; 24; cruth bui- dech 22; cipe cruth auf jede Weise SC. 38, 7; cruth cach co hEtain TE. 5 Eg. (ZU lesen cruthach?); Geyi. CO cosmailius crotha TE. 12 LU. ar febas do chrotha ocus do ceille ocus do ceneöil FB. 17 {vgl. unter büaid); Dat. atä-som fö droch- cruth SC. 29, 22; ar gaisciud ocus cruth FB. 18; ar chrutb ocus deilb ocus cenel 19; TE. 3 LU.; cruth cheill chongraimmim FB. 23; 24; 30; in chruth sin hoc modo Z. 239; Acc. formdig . . fria cruth n-digraiss Lg. 4, 19^ etir cruth ocus deilb öd^'Ulj ecuscc ocus chineul TE. 2 Eg.-., 3; fou cruth sa in dieser Form, auf diese Weise SC. 29; FB. 57; PI. Nom. nöi crotha FB. 28.

crutire M. Harfner; citharista Ir. Gl. 5. — PI. Nom. arsentis crutire pi. 310, 8.

cü M. Hund; canis Z 264; cu allaid lupus Ir. Gl. 417. — Nom. Hy. 5, 28; 46; p. 41, 11; ScM. 1; 19; 22, 7; Gl. zu cuib Oss. III 3; s; cü goirt elscothach p. 41, 10; cü Mesroida ScM. 3, 9; cu Caulaind CC. 6 Eg.; cü ferna fodluigthe FB. 68, 7; cü othair er Emna 11; Gen. con ScM. 1; 4; 21, s; ainm in chon ScM. 1; rüs con 19; Dat. i. ingv)^«rf) dorigne Brigit oc tabairt in biid do choin Gl. zu Hy. 5, 28; Acc. coin ScM. 4; 21; 39; Hy. 5, -le; eter chois ocus ech ocus choin p. 46, 27; PI. Nom. [ 456 ]coin FA. 28; p. 101, 20; coin alta Wölfe Hy. 5. go; SP. I 5; tri cointe nimhe Torr. Dhiarm. p. 96 (s. neim); •^ Gen. con Jig. 10; mac tri con ^ ScBI. 21, 28 ; i)rt?~irri conaib - L|7. 8j ^ eter na conaib FB. 25; J.cc. ni thet accu dar cona SC. 29, ig.

1. cüach M. Becher; scyfus Goid.^ 58 (South. Psalt:). — Nom. cüach creduma FB. 59; 73; find- rnini 60; 73; dergöir 62; Dat. isin chnach59; J^cc. in ciiach n-derc6ir74.

2. cüach „a citri" O'B.

3. cüach cuelcoo O'B.; fid- cliuach „a ivood- cuelcoo (hawlc)" TBF. p. 154, 6.

4. cüach F5. 45? (gilech cüach cöi- cr'md „aficshmangling cup spear"{}^ Sullwan, On the Mann. Index).

cüachi p. 311, 2 „Utile cups" 0' Curry, On the Mann. Ill p. 187?

ciiach uaidm i. tuag dunad Corm. Transl. p. 47; vgl. O'Dav. p. 64 cliath i. umat; ar bi mer fo cuacha cliath ferba i. amail bi mer fo cuachnaidm duitt iumad briathar in filed i. bidh tigcomluath taith- miuch in driiing briathar ocu« bedis tiugh nadhmann semen.

eüaille Pfahl; palus Ir. Gl. 495; a staTce Corm. Transl. p. 43. — PI. Dat. do cheangladar an long do chuaillidhib congbhäla an chüain Torr. Dhiarm. p. 162.

cüairt F. Umkreis, Kreis, Umherstreifen, Bundreise. — Gen. du chur cüarta sich umzusehen CC. 3 LU.; Dat. iar cuairt chaille •^- Lg. 17, 43 j tanic Fiac do chuairt leis „TO sojourn with him" (?) Hy. 2 Praef; Acc. cuirid cuairt dun CC. 2 Fg.; for cuaird n-Erend TE. 8 DU. for a chuairt rig fo Erind ibid. Fg.; 14 (chuaird if/.); imön tir sin imma cuaird um. dieses Land herum FA. 5; 12; FB. 86; 87; p. 310, 3; imum ima cuairt circum me circa Z^. 654; impäid immä cuaird anmandiuna pecthachPJ.. 18; mä cuaird FA. 13 (bä cuairt LBr. immi imm cuairt ScM. 17; PI. Nom. secht cüardaandocussecht n-imdada thein co fraig FB. 55.

des cüair FB. 30, eins der Kumpf- spiele Cuchulinn's auchLU. jj. 1 131), 31 mit dem des cait zusammengenannt.

cüala s. elunim.

cüan M. Hafen.

cuanene pugil SG. 50a (^2. 22).

ciiar „croolced; a warm, a scretv" O'B.

cüarän Schuh; PI. Gen. do choirtged a chuaran Three Mir. Hom. p. 112, 3.

cüaride FB. 24?

cüartaim II, PI. 3 cüartait impu sie umzingeln sie LU. p. 57», 10.

cüartug-ml M. Umhergehen, Umlauf; ön cuartugud a circuitu Corm. Transl. p. 88 grian.

ciiasach „concave, holloiv" O'B. — S(j. Nom. sron cham cuassacT» FB. 37 Eg.

cuhachail lat. cubiculum Corm. Transl. p. 49.

cuhaid übereinstimmend, har- monisch, s. com-chubaid. — Adv. in chobaid concinnenter Ml. 14<i. — Comparat. as chul)aithiu Gl. zu concinniore Ml. 1451' [Goid.'^ p. 31).

cuhat = Zai. citbitus, Ellenbo- gen, Elle. — PI. Gen. crö a chubat fein Gl. zu Hy. 5, 19; da mile dec cubat FA. 17; FB. 85.

1. ciihus conscientia Z'^. 787. ^^

2. cuhus Lg. 17, 19 ^g^ s. eohais. QC/

ciiced FÄ' 17 s. coiced. j

cucht Farbe, äussere Er- j scheinung; luss dosber dath no cucht in faciem cu m-bi derg Corm. p. 39 ruam; i. cuinnsi ocus cruth i. ecusc O'Dav. p. 62. — Sg. Nom. is caem do chucht TE. 9, 14. cud i. cenn „caput"DiÄ,ilLaithne^ [Goid.'^ p. 75). — Sg. Dat. ho chud CC. 5 LU. (fo deoid Fg.).

cuih Hund. — Nom. mu chuib Oss. III 8 (i. mo chu); Acc. mo chuib ibid. 3 (i. mo chu).

cuihdim „/ harmonize" Stohes, Fei. Index. — Pass. Praet. Sg. 3 acht cuimbrigud indsce fo soas do cuibded Fei. Epil. 121.

cuihdiiis M. Harmonie. — Dat. cor innisod ferta Brigie trea chumbair m-briathair ciiibdius fileta Hy. 5 Praef. („in short discourse with poetic consonance").

[ 457 ]cuil)reinl Theil, Tortion; cui- bhrionn „a portion" O'Ii. — Sg. Nom. indäs cec/i cüibrencl p. 40, 13; 5-^7 Acc. in tres cuibrond tUc ibid.; Hl. ' ' Gen. tairmchell corn ocus cuibrcnd r ^ Lff. L

"nFUDSseeli „eonscientious" Tir. 3; m? f?er Glosse zu conscientia ejus cum sit infirma TFT^. lO^ (Z^. 811).

cttibsigter SC. 25?

cuicel Kunlcel Oh the Mann. III p. IIG, 90; cuigel colus Ir. Gl. 5G7.

in cliüicliid SC. 41 s. cöieed.

ciiil s. c(')el.

cuil „0 couch, a corner, a doset" O'B. — (SV/. Acc. gaib do chuil isiu charcair SG. 229 (Z- 954:).

cuile Küche; kitchen O'Don. Siip2)l. — Gen. du dorus culi CC. 3 LU.; mo cbuile jj. 40, 36; Dat. inua cuili CC. 3 LU. ina chuilid i&id. Eg. ; Acc. lieimach . . in culid sa 2>- 40, 35 ; ina culid p. 40, 31 ; 34. — Vgl cultech.

ciiilehe „saclccloth" On the Mann. Inde.v. — Sg. Nom. cuilche fliuch imbi iZ?/. 2. 31; i?. 21, 2.

euilech prostihulum SG. 53» {Z'^. 811); dazu cuiligim prosto ibid. (Z- 435).

cuilen catiilus Ir. Gl. 498.

cuill Oss. III 4 s. coli.

cuiin- s. cum-, com-,

cuiml)!'!^^! „ a b r i d g m ent" Fei. Epil. 123.

euimleug- Conflict, Kampf; Gild. Lor. Gl. 45. — Acc. doroine cuimleng Note zu Fei. Apr 19.

l)id cuiuileugaithi c ngr edien- dum Ml. IGa, 11.

cuiu interrog. wann;' qiiando O'Don. Suppl. — cuin rom bia TE. 11 LU.

cniudig-im, cuiugim I ich bitte, verlange. — Praes. Sg. 1 cownai- gimm Three Mir. Hom. p. 70, is; cid ara cuinche-siu sein loozti ver- langst du dies Hg. 2 Praef.; con- daig, condieig quaerit 1TT>. S^, l4c {Z- 430 1: PI. 1 ni cuingem log ar precepte Wb. 14'1. — Imperat. Sg. 2 na cuindig Wb. 10^ (Z^. 443); cu- innig dam-sa . . fer graid Hy. 2 Praef. — Praet. Sg. 2 coch ni ro chuingis CO dia doratad duit Gl. zu Hy. 2, 50; ro cbuinnig cuicce co tarrtad a coibsena Hy. 4 Praef; co ro chuindig ceat a athar p. 40, 7. — Inf. cuingid.

cuindrech castigatio Z'^. 873.

cuiiigr Joch; on congbail dobir for na damhaib Corm. Transl. p. 43. — S(f. Nom. cuing druimnech dron- argda FB. 45; 47; 50; p. 310, 29; cuing airgit CC. 2 LU.; Gen. eire cuinge sesrige FB. 81; PI. Gen. cre flehet cuinge do damaib FB. 91.

euiiig'id Verlangen, Suchen, für cuindgid, cou-degid, Inf. zu cuindigim, cuingim; do chuindchid ad petendmn Ml. curm. 1 {Z'^. 484). — Nom. is fir . . do chungid chom- raime cbucum-sa dass du suchst Sc3I. 16; Dat. do chuingid tige doib CC. 2 LU; föidis . . tecbta . . do cbuingid mnä . . dö TE. 2 LU.; riga-sa . . do chuinchid Conculaind SC. 4; for caratraid SC. 13; tancas . . do chungid in cbon Sc3I. 1 ; 2 ; ocus buithi og a cuinncbid p. 143, 3; ro böi . . oc cuingid digi chucu er bat sie um einen Trunk SC. 48; ro bataur . . ic cuingid Etainiu do tabairt doib immach sie wollten E. haben, dass sie ihnen herausgegeben ivürde TE. 20; ocus fir in t-sithu . . ocom chuinngid TE. 5 Eg. ; Acc. ani dia tudchad cuingid FB. 93.

cuiusiu Gesicht; the face, coun- tenance O'Don. S^ippl.; cucht i. cuinnsi O'Dav. p. G2. — Sg. Nom. ciiinsiu chörad FB. 4G.

cuiutg-im I peto IIT;. 14c ^Z'^. 429). — Praet. Sg. 3 conaitecht quaesivit Ml. 78 {Z- 881); PL 1 comtachtmar Wb. 2i^ (Z^. 457).

cuirim III ich setze, stelle, lege, schicke, lade ein, in der Vielfältigkeit des Gebratichs dem engl. I put entsprechend ; nicht selten deponential, vgl. töchuiriur. — Covj. Sg. 2 cuire samla fair FB. 44; 47. — Imperat. Sg. 2 ni chuir form-sa rem- thus rerig FB. 35; cuir a samail du- inid; PI. 2 cuirid cuairt dun CC. 2 Eg. na curid cor dib Lg. 1. ^ - Praes. der Geivohnheit Sg. 5 co curend üadi . . i n-gin diabail FA. 20; Praes. sec. [ 458 ]CO ro chuircd cäch dib . . a druim fri arailc L(j. 8; ara cuirtis cor do chuingid tige~clöib CG. 2 LU. — Praet. Sg. 3 ro cbuir . . na eocho hi fergort FB. 30; ro cliuir a iiicrt- nigi . . de SG. 31 ; nos cuir i ii-arda FB. 04; ro chuir..a drui d'iarrrti'rf/t Etaine TE. 18; Dep. ra chuiritstar ..a echlachu TE. 2 Eg.; ro chui- restair 16; do chorastär ubull do Condlu EG. 4; p. 13 L i. — Pass. Pracs. Sg. 3 is indiu curthir in cath SC. 32, aniu chorthear H.; cuirtlwV dr 15 ; curethar Fi^. 48; 52? i — Fut. PI. 3 cuirfitir FA. 34. — | Inf. Dat. da cliuiriud do chorman- naib ihn einzuladen Lg. J Ju» ^^' cuiriud mnä auf die Einladung eines Weibes SG. 32; ar ban-curiud ibid. — Vgl. cor.

cuiri'eil „clear, evident, piain" OB.

cir chuirreil aircit TE. 8 Fg.? „a comb and a casket of silver" j (f Curry, On the Mann. III p. 189; „a Curling comb" Still. Ind.'i

cuit Thcil, Portion; share, pari (/Don. Suppl. — Nom. ScM. 18; 21, 3; ni fil cuit do mich ailiu innium-sa SG. 6; cuit ree a portion of time Tur. 71; is maith lind ar cuit do tbairiuc ScM. 15; in tan bus mithig lib for gcuit CC. 3 Fg.; dobretba a cuit döib ind aidchi sin FB. 57; 72; Gen. do thinme a cbota TE. 11 Eg.

cuitbiud 31. Verlachen, Ver- spotten. — Nom. ba si a falte mo chuitbiud South. Ps. 48'i (Jioc erat gaudium eorum irridere me Z'^. 872); Gen. da n-ö niele ocus cuitbiuda Lg. 9: gair cbuitbiuda ocus i'ona,msaf "FB. 64; Dat. dorn chuitbiud-sa FB. 61; 64.

cul i. carjjat Corm. ji. 13.

cul serci Lg. 16?

cül Rüclcen; cüul tergum Z'^. 15. — Sg. Dat. lar ciil post tergum, post Z. 658; ro cumrigthe alläma iarna cüL(j.b;. ro ling isin carput iar cül Conchobair ScM. 20; ar cül Eogain Lg. 19 ; Acc. for a munel ocus a cül i'jb. 78; ar itä nach cztmachta for a cul na n-en sa SC. 7; PI. Dat. ar culaib FB. 67 Eg.; Acc. Inid in grian for a culu cessit sol retro Ml. 16^, 9; dotiag«* for culu sie gingen zurück GG. 3 Eg. ; culo 4 ; dothajt . . dia thig for a chulu 23. 132, 13; FB. 88; conigsed ar cülu doridisi cosin corp cetnai^J.. 31.

ciilad der hintere Theil des Kopfes. — Sg. Gen. clais culad Nackengrube, „holloiv of the poll" s. Ir. Gl. p. 148; con curend teora imsrotha im claiss a chülaid LU. p. 81», 12; PI. Acc. im du da are ocus fort chulatha SG. Zauberf. (Z'^. 949), „on the back parts of thy head" Ir. Gl. p. 148; Du. Dat. for a dib cüladaib p. 311, 2 („upon his poll behind" O'G. On tJie Mann. III p. 187).

eiilaidli apparel, restments O'B. — Sg. Dat. ina chulaidh arm nimhe agus comhraic Torr. Dh. p. 90; PI. Dat. ina g-culaidhthib arm ghaisge agus chomhraic ibid. p. 136.

culg-aire das Geräusch des Wagens, vgl. cul i. carpat, unde est culgaire ,,the creaking of a chariot" Corm. Transl. p. 39. — Acc. CO cüalatar culgaire carpait SG. 17; LU. p. 122a, 29.

C'ullaeh M. Eber; boar Corm. Transl. p. 45; caullach porcus SG. eet (Z- 810); ech-cullach Stallion Corm. Transl. p. XI.

culraaire 31. Wagenfahrer, Wagenbauer; i. cairpteoir Corm. p. 13; i. saor denma carpait „an artificer who makes a chariot" Corm. Transl. p>. 46. — Sg. Nom. is culmaire bolgadan FB. 68, 19 {. is cairptech).

culpait Kapj)e, Gapuze; „a ho od for Cover ing the head" Süll. Index. — PI. Dat. co culpaitib glegelaib üas a cennaib FA. 4. — Vgl. leni gel-chulpatach p. 310, 33; leine lephur-chulpatach TE. 3 Eg.

cultecli n-demin „a secure kit- chen 311. Carm. 2 [Goid.'^ p. 19, ZK 270).

1. cuma Kummer? cümha „sor- row" O'R. — Sg. Nom. is tressiu cuma inda muir Lg. 18, 39.

2. cuma s. ciinima.

[ 459 ]euinaclita iV. Macht, Können, Inf. ZV, cumcaim; cumachtae pote- stas Z^. 225». — Nom. FA. 12 (cumachtu LBr.) Hji. 7, -jt. a nert ocus a chumachta FA. 1; ar it;'i nach cttmachta for a cid na ii-eii sa SC. 7; in cnmachta demnach 49; Gen. a ses ciimachta ocus a lucht adartha FB. 28; fer cnmachta niori 75; do immirt mela ocus cumachta forni 41; isin creit cu- machta SC. 40; Dat. co cumachta SC. 40; ni boi occo-som do chu- machta a m-bith beö iarna n-di- chennad FB. 77; Acc. him nert ocus im cliumachtu comsxitha in p. 109, 25.

oumachtaeh vi acht ig. — Gen. in comded cumachtaig FA. 9; Dat. ün chomdid chumachtach 19; Acc. iniön comdid c?«machtach 6.

cumnil i. an cerd cumainn O'Dav. p. GiJ.

cuuiaiug-, cumuiug- potest Z'^. 172, 431; vgl. cumcaim und ecmaing. — conar cumaing . . do faicsiu FB. 39 Fg. — Dif. cumang.

cumair *. cuiiihair.

cuiual F. 1) Sclavin; cacht i. cumal uo innilt O'Dav. p. 62; i. ben bis oc bleth brön, ar is e dän na m-ban n-däer riasiu darönta na muilind Corm. p. 14 (mit Bezug auf die Etymologie „cum mola"); 2) Cumal, eine Preisbestimmung im Werthe von 3 Kühen, s. On the Mann. Index; pretium Z^. 241. — Sg. Gen. ) hi n-di-eich na cuma«7e Tliree Mir. Hom. p. 12, 11; Dat. 2) ar chumil n-arggit „for a cumal of silver" Tir. 6; Acc. 1) fri cumail Gl. zu fri fraicc Hij. 5, 71; PI. Nom. 2) dobretha . . secht cumala, di ina tinnscra TE. 5 Fg.; Acc. 2) dobert .secltt c?<mala di ör ocus airget dö illüag in gnima FB. 89.

cumau Erinnerung, is cuman soviel als commemoratur. — Sg. Nom. ni cuman lim nescio Wh. 8^ (Z^. 812) ; cian bad chuman in ogom Oss. I u; TE. 9, is; nir bo chu- main laiss Fand ocus cech ni doroni SC. 48.

cumang s. cumuiig-.

cumbair, cumniair 1c urz; cumair curtus Ir. Gl. G78. — Acc. F. trea chumbair m-briathair Hg. 5 Praef. {S. cuibdius^i; PI. Dat. co n-athescaib ro-chumril) FA. it; Acc. co n-athescu cuniri FA. 9 LBr.

cumbre F. Kürze. — Acc. ar chumbri Cr. Bed. 31c, 9. /^ ^

cumcaim I ich kann. — Praes.LsJ, Sg. 3 ni chumaic . . nech . . tüarasc- bail FA. G; PI. 3 ni ciimcat non possunt Z'^. 433; ni chumgat a n- imgabail FA. 2G; nät cumgat do denam FA. 28 LBr.

1. cumce F. Eng e, No th. — Nom. raör cüiince hitu-sa Fei. Epil. 385; Dat. icumgi ocusi treblait>S'ii/ari. 15; PI. Acc. etir na cunicai inter angores Ml. 18<i, 24; a chumgai 19, 16 {Z 172).

2. cumce FB. 92?

cumcig'im III ango SG. 16i> {Z'^. 435 — Pass. Praes. Sg. 3 ni cum- gaigther yion ayigitnr Ml. 32d, u.

cum-gabäl F. Erheben, Sich- erheben; elatio Z'^. 872; eirge i. comgabail Corm. p. 18; loohl zu conucbaim {vgl. cumsanad). — Dat. cumachta De dorn chumgabail Hy. 5, 27 {„to uphold me") ; Acc. co cdala citmgabäil in locha i n-airddi FB. 85.

cumlaelit Freigebigkeit, vgl. unde dicitur cumlachtachin duine i. loigthech äilgen ernes ni do chach Corm. p. 12. — *S'^. Nom. a chum- lacht FA. 9 la chunnlacht LBr.).

cumlachtaid i. nomen do horc mhuice („for a young pig") Corm. p. 12; coml. O'Dav p. G2.

1. cumma gleich. — Sg. Nom. is cumme dö bid imdibthe est idcm ei acsi sit circumcisus Wb. 1<1 (Z'^. 496); bid cumme et riam erit idem atque antea Wb. 18a ^Z'^. 497); conid cumma lem ocus bid he Conall CC. 7 LU.; p. 328, is; 21; cumma cia thoetsat immi ScM. 3, le; cuma p. 142, 21; cummo 19; is cumma tegtis fir ocus mnä i cathaib FA. 32 LBr.; is cuma fo thuinn TE 9 Eg.

2. cumma Art und Weise. — Dat. oder Acc. fon cumma cetna auf dieselbe Weise FB. 67; 69; cnma FA. 32; fön cttmma sin axif diese Weise FA. 2 (cuma LBr.): [ 460 ]ocus Deirdri cumu cäich irie jeder M ) andere Lg. 10 Eg.; cumma chäich ^ CCn. 3.

cnmmaii, „cuman a sTcinner" O'B. Bierher certa commain FB. Ib'i vgl. cumail.

cuiiimasc Mischen, Sich-mi- sclien, Vermischen; comniutatio Z^. 972. — Dat. i cumusc caigh ^'J Lg. 10 Lc; Acc. gan chumasc re ^■^ Grüiniie oline sich mit Q. zu ver- mischen Torr. Dh. p. 80. — Vgl. commescatar miscentur SG. 61» {Z^. 473).

cumni SC. 25? vgl. ar in chuimni Gl. zu memoriae Ml. 32d, ii.

oumnech eingedenk; cuimnech memor Z' 872; Ir. Gl. 1111. — Sg. Nom. bat citinnecli coisc 6t senaib SC. 26. cumrech N. Fessel, Fesseln, Binden; cuimrech vinculum Z^. 872. — Dat. i cMmriuch fri colomna FA.25; PI. Nom. cuimrecha Z' 872.

cumrigiin I ich binde; conriug ligo Z^. 872; Wi. Gramm. § 288. — Pass. Praet. Sg. 3 ro cuibriged . . do miltnigecht talmanda ind agid a tholi er wurde gegen seinen Wil- len an den Kriegsdienst gefesselt SMart. 10; PI. 3 ro cumrigthe )^ alläma iarna cül Dg. 15.

cumsauad M. Muhen, Buhe; quies Z'^. 872. — Acc. ni fagbat nach cwm.sanad FA. 30.

cuiiisaiiaim II ich höre auf. — Praes. Sg. 3 conosna desinit SG. 22 a. — Praet. Sq. 3 ru chumsan quicvit Ml. 32d, 20 Z^. 872).

cumscalg-im III ich heivege, ändere, entferne. — Praes. PI. 3 conosciget chenel sie ändern das Geschlecht SG. 65a. — Praet. Sg. 2 Q,oiro%cSi,gs-^vasummovistiMl.2^,i. — hif. cumscugud commutatio {Z'^. 872) ; Nom. talam-chumscugitt? Erd- beben Three MD. Hom. p. 22, 23; Acc. cen nach cumscugud Gl. zu in ea permaneat Wb. lO».

cumscanug-ud p. 169, 27 Vermi- schen, von cummasc, wie bruth- naigim furo {Z'^. 435) von bruth, crechtnaigim von crecht?

cumtaig-im „condo, in its two senses of I bnild and Ilay up" Stokes, Three Mir. Hom. Index; nicht verschieden von cunutgim. — Praet. Sg. 3 ro chumtaig Vatraic eclas isin inud sin Three MD. Hom. p. 18, is; in cat/iraig ibid. p. 34, 33; ro chumtaig Gl. zu arutacht Hg. 5, 10 (vom Glossator missverstanden?). — Pass. Praet. Sg. 3 ro cumdaiged eclas Three MD. Hom. p. 28, 31; PI. 3 CO cumtaigtea oc Patraic i foss i. i scrin Poil ocus Petair sie (die Bel/iquien) wurden niedergelegt ibid. p. 36, 8.

1. cumtacli N. constructio Ir. Gl. 871; aedificatio, structura Z'^. 810; Inf. zu cumtaigim, tharnic in recles do chumtach als die Zelle gebaut loar Three MD. Hom. p. 34, 7.

2. cumtacli N. Gehäuse, Kap- sel; cumtuch i. cum toga bis i. co lend, „a covering" Corm. Transl. p. 43; cümhdach „protection, cove- ring, Cover of a book" O'B. — Sg. Nom. a cumddach so „this case" {die Kapsel einer Handschrift) Ir. Gl. 203; Acc. dubbert Patrice cum- tach du Fiacc, idon clocc ocus menstir ocus bachall ocus poolire Tir. 11.

3. cumtacli i^ S ehm. tick, Or- nament; cumdach oriiatio Ir. Gl. 881; cumtach Gl. zu ornantes se ^Vb. 28iJ, 9; fabrateria Z^. 810. — Sg. Nom. na tech mär na c?fm- thach cäin Lg. 17, 5 6; cumtach coir 'T 18, 19 Eg. JJat. co cttmtuch der- (^ scaigtech dorgcMr ocus argit fair FA. 13 (cwmdach LBr.); PI. Dat. do imdenmaib ocus cumtaigib FB. 3.

1. cumtachta künstlich berei- tet, verziert. — Sg. Nom. tegdas chumtachta FB. 1 ; cumtachto p. 144, 13; Dat. inna chathair chum- tachta FA. 7 (cumdachta LBr.) „as a canopied chair" ; Acc. amaZ cathbarr cttmtachta 8 (cümdachtu LBr.) „like an adorned helmet" ; PI. Dat. cusna X n-doirsib cum- dac/itaib Gl. zu cum decem fabre- factis foribus Gild. Dor. 84.

2. cumtaclitae i^-B. 1 künstliche Arbeit?

cumuc enq FA. 23(cumangii?j-.

[ 461 ]1. euiiiuiig- f « r/; nmjustm Z'^.'STd. — Sg. Noui. bä cumung CC. 8; nach set citmung FB. 70; coel ocus cümung FA. 22 (cumaug LBr.); 23 (cumang LBr.).

2. eiimung- Macht, Können, Inf. zu ciimaing. — S(f. Nom. damad lem-sa do chumung-sa tvenn ich deine Macht hätte TJtree Mir. Ilom. p. G4, 14.

cumlil (lecorus Z'^.SIB; cunnail i. sonairt O'Dav. p. 64; connail i. inraic [honest) O'Doii. Siqrpl. — Sg. Nom. ar ni cuiulil mesce cail- lech Wb. 31c, 4; cundail a briathar SC. 18, 3. — Compar. in foirend . . ropo chuadla „sager SMart. 12.

cuiidviid merx SG. 68^ {Z- 873). — Dat. nidat comadais diblinaib do chuunrad na hingine sea „thou art not fit on either hand (i) to hargain ahout this maiden" Three Mir. Hom. li. G4, 16. — Vgl. cunnrath.

1. cuudu suppartis SG. 70» {Z- 872).

2. cuiidu i. cairdes Fei. Epil. 230; conda O'Dav. p. 65.

connar euiig-aiu FB. 39 (cungaiw LU.) ist corrupt, oder „so dass er nicht erkannte" {cgl. aitli-gne, etar- gne cognitio)'^

cuuulacht „loisdoin o.g." O'B.; v(ßl. connla „wisdom, prudence" (fDon. Suppl. — Sg. Nom. FA. 9 LBr.

cunuratli „a contract" Corm. Transl.p. 50; s. 2. cor. Vgl. cundrad.

ciinim s. cuudu.

cuutubart F. Zweifel; cundu- bart, cumtubart dubium, haesitatio Z 873. — Sg. Dat. ro bä-sa . . i . . cimtabairt moir Sc3I. 4 (comta- haivt IL); as mo chuntabairt ibid.; asan cunntaüairt ibid. M.

cuuutj?im I architeetor, con- struo SG. 141a (Z- 429). — Perf Sg. 3 conrotaig Wb. 33» [Z' 449).

cur, caur 31. Held. — Sg. Nom. is cur cäin cathbüadach FB. 71; Gen. fochich curad crechtaig cath- buadaig Sc3I. 15; drech curad I<'i?. 42; fled chaurad 59; 62 {oder Plural?); Dat. do churaid ürdalta FB. 72; Acc. curaid cäin crcchtach cath- büadach SC. 42; PI. Nom. curaid X</. 4, 12; ScM 21, 42; Gen. na -^ curad Fb. 79; in trir curad sin FB. 42; 56; 62; 75; 79; zu lesen a les . . ar curad FB. 56; miad curad cathbüadach SG. 38; magen curad Sc3I. 15; Acc. a churadu SC. 30, 5.

1. curach Boot, Schiff; pha- selus Ir. Gl. 488 ; coblath i. curach no long beg O'Dav. p. 67; vgl. curchäu. — Dat. isin churach com- thejtd commaidi glanta EC. 7; PI. Gen. (?) riadu curach ocus graig SC. 31, 12; Dat. imma curchaib Three Bllr. Hom. p. 118.

2. curach bi doigh guma ainm do rinn gae CDao. p. li.

eurath-mir N. Heldentheil, ein Ehrentheil, den der vorzüglichste Held an Festen zu erhalten pflegte [vgl. FB. 9 und 68). — *S'^. Nom. curathmir FB. 43; 74; in curath- mir Emua FB. 8; mo thige 9; curadmir 41; 68, 1? csmrathmir 59; Gen. comraind curadniiri FB. 71; auch zu lesen cosnam cirt curad- miri ibid.? Acc. immä curadmir FB. 42; a caurathmir 74; in cu- radmir 72; immon curadmir 41.

eurchsln Demin. von curach; a curchau cen codul i. gin lethur uime CDav. p. 65 codul.

curchas Bohr, Schilf; arundo Z'^. 72; curchoslach no gilcach arundo Ir. Gl. 933. — Sg. Nom. &mal bis curcas fri sruth FB. 44.

eure Hy. 5, 99 „host"; cuire „multitude, Company" O'B.

currech M. „noio applied to a marsh or fen (seisceud) ivhere shrubs grow", corra recait ind {vgl. currach i. corr-iath iath na corr O'Dav.p. 64); früher auch „a race- course" daher die Glosse a cursu, i. reid he, Corm. Transl. p. 43 {vgl. auch cuirrich a curribus i. fich carpait ibid. p. 45); a cursu equo- rum dictus est Gl. zu Hy. 5, 97. — Sg. Acc. reided Currech Hy. 5, 97.

cürsaig-im III ich tadele. — Praet. Sg. 3 rod chürsach objurgavit cum Wb. 14^ {Z' 330). — Inf cursachad to reprimand O'Don. [ 462 ]iiuju^^- curadh; Dat. oc cürsagad in der Glosse zu cum modestia corripientemlT^&.30i',33; Acc. SC. 2G.

cusle F. venu Ir. Gl. 9'J; j^ipe On the Mann. Index. — PI. Acc. na cuislenna venas Gild. Lor. Gl. 222.

cusleuuach 31. Pfeifer. — PI. Nom. cuslennaig nö choi-nairi Lg. i(^^ 17^8^.22...

cufail i. caoch no fäs f/Dav. p. G8.

cutaim i. tuitim {Fallen) O'Dav. p. 6(3; 69. — Sfß. Bat. de chutaim in t-slebi Fei. Epil. 536.

eutal ScM. 3, 17?

outhe, euithe Gruhe; ,,a pit, lat. pioteus Corm. Transl. p. 44; 138. — Acc. isin mör-chuthe u-isel Hij. 2, 38 Fr. (-cute LHy.).

cutma FB. 24?

1. cutnimma „equal, x)roporti- onate" O'Don. Supiü. cudroma; cuitir i. ciitrunia no coibheis (fDav. 2J. 69; vgl. tromm. — PI. Nom. ni bat chutrummi huili «ou eruyit similes omnes Wh. 9'i (Z^. 872); at cröna ciitrumma FB. 24?

2. cutrumina „an equivalent j)roportion" O'Don. Suppl. — »SV/. Nom. cuti'Mmma a da süla do dracou FB. 62; 74; Dat. din chutntmma chinad FA. 16 (,,from the measure ofguili"): Acc. co tici do chutrommce do fäcbäil dar th'eis TE. 13 LU.; Du. Acc. a da cutrummai zweimal soviel FB. 10; cutn<mma 18.

cutrumuius M. AelmlichTceit, Gleichheit; similitudo Z'^. 788. — Sg. Nom. conna bad cutr^mmus disi frisna mna aili FB. 25; cid (lö ar bad chutrummus fri Löegairi FB. 68, 22 ; Dat. uair nachat fil-siu fein hi cutntmmus fri öcu ]ad FB. 62.

This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.

Public domainPublic domainfalsefalse