Irische Texte/1/Wörterbuch/B

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Irische Texte, vol. 1  (1880) 
B

[ 381 ]B

ba, bii für md, immä in ba cuairt FA. 5 LBr.; 13 LBr.

bii für fo in bä deoid FA. 23 LBr.

bacach lahm. — PZ.J^cc. bacuchu Gl. zu luscu Hy. 2, u.

bacc Krummstab, Sichel; bricht ocus bacc is bachall Corm. p. 6; bacc boana finime Gl. zu ligo SG. 62b (Z'l 1061).

bach i. dreis no dasacht O'Dav. 56, [ 382 ]„fnry or mudnes" Corm. Transl. p. 27. Dazu all-bach FB. 52?

bachall haculuin; crozier Corm. Transl. j). 18; GJ. zu crand p. 20, 29. — Äcc. fria liachaill Hy. 5, 58.

bachlaeJi M. 3Lann mit einem Stocke vbachall), daher 1) „a herds- man, a rustic" 0'R. famulus Ir. Gl. 410; 2) ein ungeschlachter Kerl, ryl. aithech. — Sg. Nom. fecht ann din böi bachloc/i do rmintir Brigte oc beim choimaid „a hondsman of Brigifs family ivascuttinqfirewood" Tliree Mir. Hom.p. 82 (Beth. Brig.) Gen. 2) bachlaig FB. 91; Acc. 2) bachlach mör forgrainue 91; 92; Voc. 2) a l)achlaig 87.

mac ua m-bachlacli ScM. 12?

l)aelilaclida ungeschlacht FB. 37.

1)adb, l>odl) F. eine Krähe, in deren Gestalt die irischen Schlaclit- (jöttinnen erscheinen, vgl. Bev. Celt. I p. 32 ff., II 491, Beitr. zur Vgl. Äj5r. VIH249; Gl. zu cru fechtai^^. G8,20. — Nom. bodb iar n-araib for a- slicht ScM. 21, 11; Gen. bare bod- bae FB. 46.

badb-scel etwa „Mordgeschichte" Gen. iar n-dorair a badbscelai 71.

bädud M. naufragium Wb. 17^ (Z^. 307), Inf. zu bdidim.

bäegul Gefahr. — Novi. cech baegul cac/t bet Oss. II 5 [tvenn cech richtig ergänzt ist); Gen. do* gabäil bäiguil Wb. 25 {ad capien- dam praedam Zr'. 768); Dat. ni ar baes nach ar btäegni TE. 13 Fg.

bäeg-laigiin III ich laufe Ge- fahr. — Praes. sec. Sg. 3 ro baj- glaiged SC. 44.

bäes Lust, Laune; baos forni- cation, caprice, folly OB. — Dat. ni ar bäes nach ar häegul TE. 13 Fg.: PI. Dat. is dia m-brigaib bäesaib FB. 29.

bäctli ri n fältig; rüde, ignorant (yiJon. SuppJ.; bäith idiota, stultus Wb. 12(1 {Z- 30).— Nom. Fiiamnach bäeth p. 132, 20; diammbe-se bäth FB. ßi; in lucht ba bseth immurro no fäitbitis imbe SMart. 12; Gen. fir boitli Ml. (Goid.^p. 20'); PI. Nom. at bä'tha cialla ban SC. 45, 19; Gen. idnii buden m-bfeth SC. 31, g; ar upthaib ban m-l)eth Klosterneuh. Zauberf 6 {B.ev. Celt. II 1131

bäethir FB. 88 Thorheit?

bägr F. Kampf. — Gen. for m- briatra bägi FB. 29; lasin cingid baige Fei. Sept. 13 {i. catha); Acc. fri bäig SP. V 13; asa n-dena baig Gl. zu Hy. 6, 18. Nicht verschieden von bäg Kampf ist wohl auch die Glosse baghi i. gnim, baghas ar m-bagha finda {offenbar Hy. 6, 17) O'Dav. p. 61.

bag'alr minae Ir. Gl. 339.

bai brasi FB. 30, boi brasse LU. p. 125, 2, Name für eins von Cuchulimi's Kunststüclcen (cless), „sudden death" O'Curry, On the Mann. II p. 372, „.stroke of qiiick- ness", IV ahr scheinlich dasselbe tvie cleas ÖS ögaib air brais-bheim „feat above ivarriors on quick- stroke" CBeirne CroioeSiab. Concul.p.4ä^.

bald fond; amal mäthair baid ThreeMIr. Hom.p. 122, 24; Compos. a baid-mäthair FB. 53.

bald langewährend; baidh durable (büan) O'Don. Suppl. — Compar. bäidiu fri bliafZorn TE. 9 Eg.

bMdim III ich tauche unter, ertränke. — Praes. Sg. 3 rel. bädes in der Gl. zu trethan Hy. 6, 14. — Fui. Sg. 3 bäidfid p. 131, 34; bädfid a maith a n-olc FA. 24 (dilegfaid LBr. — Fut. sec. Sg. 3 CO m-bäidfed ocus co loiscfed p. 191, 17. — Pass. Praet. Sq. 3 ro bäided FB. 69. — Inf. Dat. dia badud ocus dia formi'ichad FA. 19; do bädiid na saiget sin intib FA. 29; ar lösend ar badud Hy. 7, 51.

bälg:lm III ich kämptfe; rühme, prahle, drohe? — Praes. Sg. 1 nach ni ara m-baigiu „everything for tvhich I contend" Fei. Epd. 360; 3 rel. bäges arbaga finna Hy, 6, 17 (baghas ar m-bagha finda O'Dav. p. 61 baghi, vgl. bägim-se bäig aird gella LL. 54. a. 2). — Conj. Sg. 3 cia nos baigea SC. 40; cia not bagea 41. — Pass. Praes. Sg. 3 conid chucom bagthir cach n-delb söer sochraid eter iallaib ban büag- nithi LU. p. 124, 18.

[ 383 ]hail irrospcrity O'R.; c/ood O'Don. ^ Sujopl. — Dat. CO m-bail Lg.b, 13; CO m-bail i. co maithius CXDön.Siippl.

bail no bil i. urlabra O'Dav. p. 60.

baile, bale M. Ort. — Nom. in bale . . atbe;-a-sii frim-sa dul . . ragat- sa SC. 39; Gen. ar gnais in bale SC. 39; Dat. isin Imliu irra bammar SO. 34, 5; FB. 56; 88; isin l)aile ^ ce^ua ^). 39, 20; i n-oen baile L(J. ^ FA. 13. — bale, mit nachfohjenäem Relativsatse , da loo: bale itaat ScM. 6; bale irrabe FB. 43; 88; liail {filr baile) hirra bua TE. 19; ■^ bale na bit Lfj. 9.

baile i7y. 6, .'j'?

baiune /«c Jr. G/. 966.

baire i. bäs Corm. p. 24; i. brön ODav. p. 57.

bj'iire ScM. 9, „« /yo«7, o .sfor- /m(7 post", „a game at hurling'^ OB., ein Sinei, das sich über eine länfjere Strecke hinzog, vgl.: Do bhämairne Fianna Eirionn agus iad ar fcadh tri lä agus tri oidh- cheadb ag imirt an bäire [,,playing the goaV) d Gharbli - abliainn na bb-Fiann, risa räidbtear Leamhan, go Crom-ghleann na bh-Fiann, risa räidhtear Gleann Fleisge, agus ui rugadmar an bäire ar a cheile Tor- ruigh. Dhiarm. ed. O'Grady p.ll^.

bairnech zornig, von bara. — Sg. Nom. ech . . bairnech FB. 50 ; bairrnecb j). 310, 24; is bairnech mo menma, frit LU. p. 131, is.

bAirtne, bairdue „hardic com- jiosition" O'Don. Sttppl. — Dat. dochoid huaim-se hi tir Condacht CO m-bairtni donaib rigaib ,,toith u hardism for the Kings" Goid.^ p.Sl; PI. Nom. bairtni bindi SP.YiG.

baistiud s. baitsim.

baithes Wirbel, Gl. 83 zti ce- j-)hale Gild. Lor. 35; in baithis Gl. zu ttsque ad verticem ibid. 85.

baithi p. 140, 28?

baithis = baptisma, Taufe. — Gen. iar tabuirt !)aithis duaib Tir. 1; Dat. cona bathius Hy. 7, 3; Äcc. dubert baithis du Chrimthunn Tir. 13.

baithium Lei. 17, 11 L. mihi erat? vgl. me muc mara methas tond, baithium anfud milach mend LU. p. 40», 21 [Aid. Ech.); nach Sfokes, Rem.^ p. 55, „a storm overwhel- med me".

baitsim III ich taufe, von baithis. — Fraes. Sg. 3 rel. batses Hy. 3, 2. — Fraes. sec. Sg. 3 baitsed Hy. 2, 2G. — Fraet. Sg. 3 baitzis-i baptizavit cum Tir. 11. — Fass. Fraet. Sg. 3 ro baitsed p. 41, 1. — Inf. oc baistiud ind anmo sin for a at7^«(V Sc3I. 12 H

bale stark; i. calma no trom Corm. p. 59; i. tren Fei. Febr. 1. — Dat. ac roinn ro-bailc ScM. 22. g. — Compos. buillc balc-büada-FjB.47; lin m-band m-balcl)uada FB. 22.

balebeimiiech stark schlaqend {von balc-beim) FB. 50; p. SiO, 24.

balcbullech stark schlagend {von balc-bulleV — Voc. a balc- bullig Breg FB. 8.

balccheimuech starkschrittig {von balc-ceim) p. 310, 24; ball- ceimnech FB. 50.

ball M. membrumWb. 12^ {Z'^ 222).

bailau Trinkgefäss; a poor man^s vessel Corm. Transl. p. 25. — Gen. tabairt in ballain do Lat. Hy. 2 Fraef (Goid.^ p. 93).

bau- für beu in der Composition.

bän toeiss; exsanguis SG. 67» {Z'^. 776); baan martre album mar- tyrinm Cam. iZ'^. 1006). — NQtn. s^ - Lff^ö, 2j bil bän FB. 45; Dat. uass ^ äbanimiinnechur FB. 51; p. 310, 32; Fl. Gen. bau m-bän TE. 9, 29.

bänaim II ich mache weiss, bleiche. — Fass. Fraes. ConJ. Fl. 3 na banaiter fergniisi FB. 29.

baii-cbath Hy. 5, 5, Gl. cath na m-ban.

btlu-cbath der iveisse Kampf, rr/Z.bän-martre Cod. Camar. (Z^. 1006) Dat. airitiu indnooib loib iar m-buaid ocus hanch&d,, the rece2)tion oftheholy lob after victory and white battle" Fcl. Jun. 8 [Gl. ni dergmartro).

ban-churi d i cFraihensch a a r, die Frauen FB. 63.

band, banu That; i. gniomh O'Cl. {Stokes, Rem.'^ p. 56). — Sg. Nom. ro bad mor in band LU. p. 115=s 22 iSiab. Cöncul.): Fl. Gen. lin m-band m-balcbuada FB. 22; [ 384 ]airiK aidbli band Seil/. 21, 4i. — Vgl. baiidach.

band-, bami- für bau- vor Con- sonanten.

baiidach, baniiach thätig, tha- tenreich; i. gnimacli Gl. zu Fei. ■Tun. 12. — Dazu wohl auch bandach i. sinnacb {Fuchs) Corm. Traml.p. 27.

bann i. liathraid („a ball") Corm. Transl. p. 28.

biinua Tropfen. — Sg. Nom. Hy. 5, 88; is banna ria frais öu FB. 52;. banna fola FB. 27; Acc. no cor fer banne p. 41, sg.

banna FB. 68, 4, s. bainne?

banrignaclit Würde einer Königin der Frauen FB. 17.

baii-sct'il Frauensperson. — -V). fc(?^ ?i,^^- p1 iV^om. bauscala servae Wh. lO^ (Z'l 854).

ban-trebthach F. Wirthin. — Sg. Nom. Hy. 5, 73; Acc. cusin m-bandtrebtliaig ^. 48, 22.

ban-trocht ^ie Frauenschaur, die Frauen. — /Sf/. iVo/H. SC. 34, 7; 35; jP-B. 17; banutracht jo. 145, 5; Gen. bantrochta FB. 65; Dat. do bantrocht Ulad FB. 12; 17; ^cc. riasin m-bantrocht FB. 21; PZ. Nom. banntrocta TE. 15 -E^f.; banntracli- ta ihid.

bai)taist=?af. baptista iZj/. I,i5.

bar inquit TE. 7 Fg., spätere Form für for, or, ol.

bai'a Zorn. — Sg. Nom. bara bledmaill FB. 52; Dat. co m-baraind FJ5. 46; 52 Eg. (co feirg LU.). — Vgl. bairnecb.

1. bare i. leabar {Buch) O'Dav. p. 58.

2. bare barca {Bot) Corm. p. 17.

3. bärc „storm", bärcaim „to hreah out" O'B., dazu FB. 46?

biird 31. Barde, i. fer gan dliged foglama acht a intlecht fadesin; s. longbard.

bargen Brot, Kuchen; Gl. zu, tortaide FB. 68, 4. — Sg. Gen. fer dönma bairgine vir faciendi panis SG. 1841^ {Z 242); PI. Nom. cetbri bargeiw {sie) FB. 9; Gen. cöic fichit bargen FB. 9.

barr die Spitze, der ohcrsle Tlieil einer Sache, Laub, Haar; Gl. zu cassis, Gl. zu frons, frondis SG. Gl^, 113^ {Z- 41). — Sg. Nom. SC. 33, 19; is barr sobarcbe folt and p. 132, 23; barr oir bias fort cbind p. 133, 13; barr bnde fordotä oas gnuis cor- corda Echir. Condl. 2; Dat. for barr cech oen cbliii p. 191, 17. — Vgl. en-barr Wasserschaum (en Wasser) Corm. p. 18.

bas s. bass.

bäs N. Tod; mors Wb. 15»> {Z- 222). — Nom. Hy. 6, 5; FB. 79; bäs inill Gl. zu Hy. 6, 15; Gen. bäis FA. 1; 27; ar näimdib in bäis gegen die Todfeinde Praef. zu Hy. 7; trascair a bäis FB. 61; Dat. re m-bäs däu vor seinem Tode Tir. 3; abbäs vom Tode Gl. zu Hy. 6, 5; Acc. bäs Hy. 2, 59; TE. 8; Oss. I 7; ar cech n-ernbas iJ^/- 6, 14; PZ. Dat. bäsaib na n-döine u-eci'aibdech S3Iart. 13.

basgaire „beating the hands to- gether in lamentation" ; Gl. zu lam- comairt O'Dav. p. 103. — dognid gol oeus bascaire umal mdüiair baid oc cained a henmetc Three Mir. Hom. p. 122, 24.

bass, boss F. Hand, Klaue, Huf; palma Ir. Gl. 94. — Sg. Dat. dorn baiss mit meiner Hand Oss. 1 10; cona baiss Gl. zu Hy. 5, ts; Acc. fria boiss Hy. 5, 7s; PI. Nom. bossa SC. 6; Acc. na bassa palmas Gild. Lor. Gl. 166; adsoirg a bossa FB. 25 {vgl. bos-argain applaiisc O'R.); Du. Acc. eter a di bois FB. 82. — Compos. bas-lethau hußreit FB. 47.

bati FB. 68, is, zu bäit „a cloivn" O'R.?

batochu TE.U LU. lies ba tochu.

be F. Weib; i. ben nt dicitur bebiüd i. ben find Gl. zu be Hy. 4, 1; be charna meretrix O'Dav. p. 56. — »S'^. Nom. Lg. 4, 2; s; 11 ; isi be find fris dogair ^5. 132, 3; Voc. a be La. 5, 13; a be find J9. 132, 22; p. 133,8.

Debe'^Per/'. mortuus est, amal n-oinect rom-bebe colinn Crist loie der Leib Christi einmal gestorben i.st ^Vb. 31^; vgl. Wi. Gramm. § 310. — CO m-beba Hy. 2, 23 (i. co a bas). [ 385 ]b^biiid i. ben find Gl. zu Hy. 4, i, s. b6.

bec, becc klein, wenig; cid bec cid mar ind inducbäl ö dia sive parva est sive magna gloria a deo SG. 2a {Z- 712). — Sg. Nom. ScM. 18; 21, 3; FB. 9; is bec diiit etorro klein ist dir {der Unterschied) Zivischen ihnen CG. 7; co m-bo marb acht bec so dass er heinahe todt war SC. 8; mil m-bec CC. 5; is bec di mör FA. 15; lau-bec 14; Gen. is beicc lim-sa a brig 25«»"fJ inea id interest Wh. 8^ {Z:^. 7121; F. Inseo bicse Tir. 11; fo iutamail ua hiubile bicce Ebreorum Gl. zu Hij. 2, 5; Acc. in maccoem m-becc p. 145, 14; ceol m-bec einen leisen Sang SC. 7; for tech m-becc jj. 144, 5; F. in aidh m-bicc TE. 9; an bic warte ein Wenig ScM. 9; 13; tair bic ille komm her ein Wenig SC. 33, 3o; PI. Nom. F. cruinu-üeco rund und klein TE. 4 Fg.; meic becca Gl. zu Hg. 1, 40 ; Gen. gleöir gemma I bec TE. 3 Eg. — Compos. Bec- foltach CC. 7 Fg., Becaltach LU.

beccim III ich brülle, hlöke; beiced i. boguth i. guth bo Corm. Transl. p. 145. — Praet. Dep. Sg. 3 ^ *• hecestsLV Lg. 3; 4, i. — Part, necess. ba heictm 2jlorandum erat WT). 1" [Z- 19).

hedg Sprung, Bück, Stoss; a Start O'B. — Acc. focheird bedg ■^ cuce L p. 9 i beidg Lc); foceird . . bedg 'viadib FC. 7. — Vgl. do-ro- bidc jaculatus est Ml. 58i^.

bedg-ach auffahrend, sich I häumend; i. dian bas obann O'Dav. p. 60. - Sg. Nom. FB. 47.

beim N. Schlag, Schlagen, Inf. zu benim ; illisio, offensio Z^. 268. — Nom. beim n-asclaing FB. 86; beim co daidiub FB. 81; Gen. la tabatrt beimen do FB. 39 Eg.; Dat. hif. a chend do beim de ScM. 7; FB. 76; oc bem chonnaid p. 46, 22; Acc. beim FB. 38; 39; 81; beim din claid»«^ FB. 57; beim dind echfleisc SC. 8; PI. Nom. bemen verhcra Mlj. 17*1 {Z'^. 269).

beiiiiiiech Adj. von beim; sciath. brec beimuech FB. 45; naithir bemnech brecc Hy. 5, 6, „ivounding" Stokes, „vulnifer" Z'^. 811. Oder ettva in dieser Verbindung mit hrec „gefleckt"'^ O'Beilly hat für heim auch die Bedeutung „stain, spot".

beius s. beos.

beist, peist, mit der Nebenform blast, F. = la.t. bestia; immer von ' fabelhaften Drachen oder lour inar- tigen Ungeheuern gebraucht. — Sg. Nom. in beist F^. 57; Hy. 4 Prae'f; peist FB. 85; (?m. na biasta FB. 89; Dat. don pheist FB. 83; 86; Acc. imön peist FB. 86; fehlerhaft frissin m-biasta FB. 57; PI. Nom. beisti olca malae hcstiae Wh. 31b [Z'^_ 251); tri biasta dniidechta FB. 57; Gen. i m-brägtib na n-ocht m-biast m-bruthach FA. 22; Dat. oc na biastaib FB. bl Hy. 4 Praef; Acc. fri biasta FB. 58.

bei M. Lippe; PI. Lippen, Mund. — Sg. Gen. dochumm a beoil CC. 5 Eg.; Dat. don bei Gl. zu labio Gild. Lor. 42; PI. Nom. beöil, beiuil labia Wh. 7^, 12^ {Z'^. 19); a beöil partardeirg Lg. 4, 7; ^ 18, 14; bei! ibid. Eg.; biuil SlTS^; Gen. dochum a bei CC. 5 LU.; Dat. dia belaib, ö belaib CC. 5; ar bealaibli „hefore, in front; in preference to" O'Don. Gramm. p. 289; ar belaib FB. 55; 59; 62; 89; TE. 12; CC. 1 Fg.; p. 310, 43; EC. 5; ar do belaib vor deinen Auqen FB. 74; ScM. 9; 10; Acc. beolu FB. 85; inna beolu 9; 79; for a beolu ScM. 16; ina beolo 17; foremdim tairniud for beolu siar atät mo glüne „I cannot bend for- ward, for hackwards ar my knees" (sagt der Teufel) LL. 204. b. 1 (Goid.^ p. 180); conda tarla for a letlibeolu uli FB. 25. — Compos. bel-remur FB. 37.

belat compitum SG. 24a (Z'K 18).

belre Sprache, lingua SG. 'dVo (ZI 18); später bearla.

belteue, belltaine dr 1. Mai Corm. p. 6.

beu F. Frau; mxüier, femina Z^. 241; in der Composition bau-. — Sg. Nom. ben La. 1; 6; Sc3L 3; •¥- TE. 2; 5; 10; CC. 3; SC. 4; 5; 6; [ 386 ]14; 20; 34, 17; 18; 42; FB. 18; 20; 25; j). 132, 9; in bean p. 145, 11; ^^ in licn p. 144, 16; 17; 28; in uhen ("■K Lfj.lEcu für i. ban Conculainn ""— -^ jF^TTTTIs* SU lesen L ban {ohne Concul.^ mit fünf zig Frauen, ebenso 17 [ohne ocus); Gen. mnä ScvTf. 3, e; Ti;. 2; 19; SC. 20: 41; 42; FJ3. 6; 25; p. 144. 18; mnae TF. 17 £"</.; D«i. di mnai TE. 6 JS'ry.; do mnai 13 LU.: cona mnäip. 40, 17; Fi?. 21; mnai p). 311, 28; dia mnäi FB. 68; 89; dommo mnäi FB. 87; ^cc. mnäi TE. 2; 3; 19; SC. 6; 13; F5. 12; for in mnai ScM. 3; ein mnäi TE. 2 Fr/.; frisin mnäi TE. 6 LÜ.FB. 21; 79; 2^. 131, 31; co a mnäi SC. 6; tV Foc. a ben Lg^ • SC. 18 ; 41 ; 44, 5 ; F^. 17; 19T3Tr a tien TE. 9, 25; P?. iVom. mnä /SC. 4; 28; 37-; 39; 40; FA. 27; 29; 32; F5. 25; 53; y Gew. bau Hij. 7, 48; i^. 10; 18, 125^ TE. 9, 17; 29; SC. 16'; 31, 1; 44, 11; 45. u; 19; F5. 11; 16; 17; 25: Bat. do mnäib ScM. 3, 5; SC 5; 6; 44, 13; for mnäib SC. 5; di ranaib FB. 17; 18; 19; ria mnäib FB. 68; 87 ; 89 ; Acc. im na mnä aile FB. 19 ; eter na mnä 21; frisna mna 25; Dil. Gen. na da ban aili FB. 25; Acc. in da mnäi SC. 8. — Compos. -^ ban-chainte _L£^3; -chatb if»/. 5, 5; -cheli Ehefmu CCn. 3; -comarchi Weiberschutz SC. 14; -churi .s. ?^e- sonders; -churiud SC. 32; -espa ÄC. 28; -gleo Oss. II 3; -gräd SC. 30; -lendan -Fi?. 18; -rigan Königin der Frauen FB. 20 {davon ban- rignacht F£. 17); -rüna TE. 9, le; -scal s. besonders; -tigerna Herrin Gl. zu Hy. 5, 25; -trebtach s. be- sonders; -trocht s. besonders; Ban- Ulad Gen. PI. der Ulsterfrauen FB. 21; p. 311, 28.

bcuaim, ][)enim I ich schlage; ferio Zr-. 429. — Praes. Sg. 3 benaid pulsat 311. 46<l; FA. 18; p. 132, k;. — Praes. d. Geioohnh. Sg. 3 benand Gl. zu Oss. III 9. — Praes. sec. Sg. 3 CO m-benad a thul cind frisin cathraig FB. 88. — Praet. Sg. 3 ro ben Gl. zu ros m-bi Hy. 5, 78; CO m-ben a laim de Sc3I. 10 (co m-bej-t H.); messe ra ben 12; beiiais 1 Oss. III 9 (benus Ed.). — Ueher die Präterital formen bentaiseom, bentatar s. Wi. Gramm. § 309. — Perf (?) Sg. 3 Oscur ro bi a lam dess Oss. I 4; is missi ros bi dorn baiss 10; ros m-bi Brigit fria boiss Hy. 5, 78 (i. ros briss no ro ben); ni ru bi-m-sea do gae SC. 41, „nicht verwundet mich dein Speer" StoJces, Beitr. VII 41; vgl. nachim rind-ar- pai-se qiiod non me reppulit Wb. 5» [Z-^. 877), Wi. Gi-amm. § 296, iind conjunetiv-futurixche Formen dieser Art ihid. § 310 {dazu: bithus Cuchu- laind immorro inti fsefes lia mnai i C. toird den tödten, der mit seinem 1 Weibe schlafen wird LU.p. 127», 32). } — Pass. Praes. PI. 3 is amlaid ro bitb Nöisin tria mac P'ergusa Lg. 15 • ScM. 21, 33; ro bith mör r?i- iaecli Oss. II 9; spätere Form ron benad on crithgaliir „tvas stricken by the ague SMart. 35. — Inf. s. beim.

bend s. bemi.

beudachaim II lat. benedico. — Praes. Sg. 3 höre non bendacha- ni quia nos benedicit Wb. ll^ {Z- 434); PI. 1 bennachmait Gl. zu admunemar Hy. 5, 98. — Imperat. Sg. 2 bennacb p. 40, 29. — S-praet. Sg. 3 bennachais in clarainech Hy. 5, 42 ; p. 43, 21 ; Gl. zu senta Hy. 5, 38. — Inf. do bennachad p. 40, 31.

beudacht = Zrti. benedictio Z'^. 264. — Nom. bendacbt for . . Hy. 1, 49: 52: 53; (benedacbt LHy.) bennacht Hy. 1, 00; .51; 5, 103; 104; b. ort TE. 9, 21; liasum Hy. 6, 4; Acc. be/r-siu bennacbtain TE. 14; doberat bennacbtain doAilill Fi?. 56, vgl. doberat maldactin for cäch fcrunt maledictionem super quemvis Wb. 2a {Z-'. 629).

beiidaclitiiach gesegnet. — PI. Dat. dona bcHuachtnacbaib FA. 1.

beim, beiid Hörn, Spitze; pealc, gable, harn O'Don. Suppl. — Dat. ior benn cbroisse „on the top of a cross" Lat. Hy. 2 Praef. {Goid.-' p. 93).

beuu-, bend-chopar „the conical cap of a round totver'* O'Don. [ 387 ]Su2)2)l. — Dat. for l)eiidcho2)ar iiul aurtige p. 3'J, i7, rol. a beandcho- bhar do chloichtlieach Ardamacha supremxvm tectam turris Ardmachac O'Doii. a. a. 0.

1. I)e6, T)iu lebendig; vivus Z^. 223. — S(j. Nom. beö SC. 43; duni beo 38, 4 (beo H.); bith-, bid-bco immortalis Wb. 3^ [Z-. 865); beo lyrädkutiv auch beim Plural: diam- betis beo Oss. II 4; a in-bith bcö lebendig zu sein FB. 11 Gen. mac De bü SMart. 2; 44; cluas nach bi das Ohr eines Lebendigen Hy. 5, 24: Voc. a De bi o Deus vire Mi. carm. 1 {Zr-. 225); VI. Kom. bi SC. 25; de bithbi SG. 39=» ; bii bithbi die ewigen Lebendigen EC. 4; bit IIa ar mairb oldäte ar m-bi es loerden von uns mehr Todte als Lebendige sein FB. 5; bit lia a mairb and andate a m-bi FB. 21; anders roptar lia ammairb inna m-beo Oss. I 8 (ej*- starrter Nom. Sg.?):, Gen. tir na m-beo das Land der Lebendigen p. 133, 16.

2. beo Leben. — Dat. it biu in deinem Leben Hg. 2, 5i ; asa m-biu ^_^^ von ihrem Leben aus FA. 14; for (V) biu Lri. 17. u En. i ?,.

beoaig'im III ich belebe; Dep. 6'r/.<5beoigidirinspirut in corp virifi- cat Spiritus corpus Wb. 13'i (Z^.439). — Pass. Praes. Sg. .3 beouigther itisrerived, reneiced O'Don. Suppl.; Conj. PI. 3 beoaigter fri oethu SC.25.

1. l)eöil s. bei.

2. l>eöil Fett; beoill „fatness" OB.; ainm duine bis a sirg ocus timairgeas galur, cona bi beoil na süg and Gl. zu anforbracht Corm. p. 3. Vgl. bracht.

beos, beus Adi ferner, wei- terhin, immer fort, immer noch; adhuc, etiamnunc, porro Z^. 614. — asbert Loeg beos loeiter- liin sagte Loeg SC. 34; 41; CC. 7 LU. ructha daw beos ind supstail uli ferner wurden auch alle Apostel gebracht FA. 2; 18; ro po mo-de in firt sa do denam and beos Gl. zu Hy. 5, 75: maraid beos es bleibt immer fort SC. 33, 24; in comram do thairisem beus den Kampf loeiter fortzusetzen ScM. 11; 12; 13; 14; bcius FB. 78; ro bui da» ni ali acci beus es tvar auch noch etwas anderes dabei TE. 2 Eg. ; nach mod . . beos so oft als CC. 5 Eg.:, immer fort SC. 8; nis frecart . . beus antwortete nicht loeiter darauf 18.

berbaim II ich siede, koche, schmelze. — Praes. Conj. Sg. 3 mani bcrba Gl. zu quod nisi . . de- coxcrit Ml. 4öc. — S-praet. Sg. 2 in ro berbais hast du gekocht p. 4:1, 12. — Pass. Praet. Sg. 3 is les ro berbad or ar thus i n-hErinn von ihm tcurde zuerst Gold in Irland geschmolzen On the 3Iann. III 88.

bei'im I ich trage, bringe, gebe, nehme; ich gebäre. — Praes., Sg. 3 not beir fert te Wb. 6<^ iZ'^. 430); conos beir er bringt sie FA. 17; 18; berid riuth for set FB. 49; jx 310, 9; berid . . iiadib er nimmt von ihnen FB. 65; (beraid FB. 21 lies benaid); berid side da laurcuiri tvirft zwei Füllen CC. 3; berthi für berith-i es nimmt ihn? p. 142, 23; rel. beres na slüagu asa cund ivelche die Schaaren von Sinnen bringt SC. 34, is; bid he beras in curadmir der wird es sein, der den Heldenantheil davon trägt FB. 7G; lin m-band m-balcbuada beras ar iath n-ÜIad FB. 22; beras buille balcbüada 47. — Conj. Sg. 2 manim bera-su latt tvenn du mich nicht mit dir nim,m,st Jaj. 9; manim- bera latt ni fogbäi wenn du iJm nicht mitlrringst Cod. Boern. {Goid.^ p. 182). — Lnper. Sg. 2 beir-siu bennachtain TE. 14 Fg., vgl. doberat bennachtaiu FB. 56; beir duit in mac nimut. das Kind zu dir CC. 1. — Praes. sec. Sg. 3 ni bered anaill Sc3I. 1 ; no CO berad orm . . chichi nicht gewann er ein Spiiel von mir'i SC. 45, 8. — T-praet. Sg. 3 birt j edoct cu Segene „he yave a bequest to S." Tir. 15; couda bert so dass er .sie trug p. 131, 2; co m-bert do süil as do chind so dass er dein Auge aus deinem Kopf nahm ScM. 11; bert lais brachte mit sich SC. 35: birt i. rncastar gebar CC 3: 6; i bert m«c CCit. 6; cotom bert-sa [ 388 ]FB. 22. — Fut. Sg. 2 ani nom-bera latt FB. 59; P/. 1 ni beram Wh. 291) {Z^. 452). — Fut. sec. PI 3 ni bertais biiaid dib nicht tvürden sie den ^ Sieg iiber sie davon tragen Lif. 8, ^ berdais Eg. — T-fut. PI. 3 bertalt iu coin sie tcerden den Hund davon trugen Sc3I. i; bertait ascada sie sollen Geschenke hringen ibid.; rrjl. Wi. Gramm. % 308. — Pass. Praes. Sg. 3 berair ass iarom SC. 0; is.s ed berair a u-£rinn TE. 9, 2» {tvird qesagt"i) conid cruth buidech berar üaim FB. 22, beror Eg.; PI. 3 ber- tair suas FA. 28, bertbar iSr. ; iar sudiu bertbar i tigi FB. 54. — Conj. oder Imperat. Sg. 3 berar imcbomarc feratur salutatio Wb. 7^> [Z'-^. 474); berur do glun Ferguso p. 142, 17 ; nom berar . . dorn sergligu SC. 9. — Praes. sec. co m-bertai di suidiu fo a bruind p. 131, 7; in tan berta in mac CC. 7 LU. — Fut. Sg. 3 manip do Choncbobar bertbair ScM. 3, 11; bertbair lim-sa ^ indingenimbarachig. Gi^berdarJiV/.); - PL 3 beVtair FA. HlVlerthar LBr.; bertair . . do phurt bethad 24, bertbar LBr. — Inf. Nom. mo breitb don Teti Brie SC. 9; mo breitb latt do Emaiu Macba Sc3I. 20; Dat. enecli cöicid do britb FB. 94; iar m-brcith a täsca do Löegairi leis nachdem L. die Kunde davon mitgebracht hatte FB. 70; iarna breth do Midir inn TE. 18 Eg.

berua Kluft; bearna „a gap" (fB. bernd Threelllr.Hom.p.'Pjii,!^. — Sg. Acc. dar Beruaid (Bevvnaid Eg.) na Forairi FB. 36; PI. Dat. dar bej'nadaib 70; Acc. tar beruai ibid. Eg. dar berna Gl. zu FB. 68, 19.

im-bernai ScM. 13? vielleicht zu bearrau „gall, grief, piain" O'R.

berraim 11 ich scheere; Rev. Cclt. II p. 197, 2 ff. — S-pract. Act. Sg. 3 berrsi für berris-i to- tondit eum Tir. 11; S-praet. Bep. Sg. 3 ro bearrastar Bev. Celt. II p. 197, 8. — Inf. Nom. ro furaileth ar mac bantrebtbaigi . . . a bearrad jRer. Celt. II p. 197, 4; Gen. den tar trial mo berrtba-sa „let a trial be made to tonsure nie" Hy. 2 Praef. Dat. dum berrad-sa mich zu scheeren Tir. 11; du a beirad ibid.

berrau „gall, grief, puin" O'B., s. beruai.

bertaigim III icli schwinge, schüttele; vgl. bertnaigim. — Praes. Dep. Sg. 3 rom-bertaigedar er schüttelte sich ScM. 4; rod m- bertaigedar 15. — S-praet. PI. 3 ro bertaigset vibraverunt, tela Ml. 26; Dep. Sg. 3 rom-bertaigestar (rot m-bertaicestnr H.) Sc3I. 15.

bertliau La. 17. as, wenn von 0' Curry richtig mit „trimmed one" übersetzt, dann wohl berrthän zu, ergänzen, zu berrtba tonsus.

bertnaigim III ich schwinge, schüttele; vgl. bertaigim. — Praes. Conj: PI. 3 na ro bertnaiget ut non..vibrent ijacnla) Gl. zu Gild. Lor. 34. — Dep. Sg. 3 nos fuas- uaitber im Co'mculaind smd-side . . ocus nos bertuaigedrtr iC/'.^J. 127^,27.

bes 31. Sitte, Gewohnheit; Plur. customs, d. i. 1) Sitten, 2) Steuern. — Sg. Nom. is büan in bes SC. 33, 24; ar is e bes ind tir se marbad a öeged Hy. 4 Pracf. ; ar is . . bes döib dofurcbat nad iccat FB. 29; bä bes leu-som es tvar Sitte bei ihnen CC. 1; p. 143, 7; SC. 2; is be.s düib-si in far n- ültaib ihr habt die Sitte bei euch in Ulster Sc3I. 9; PI. Nom. 1) bessi, besse, besä mores Z^. 240; 2) co fessta a ciso ocus a m-besu lais TE. 2 Eg. co ^let a m-besa ocus a n-däna uli lim-sa LU. p. 123^^. 2:1; Gen. 2) fri commus a m-besa TE. 2 LU. — S. so-bessacb.

bes (/e?(7iss, sicher; i. derb H. 3. 18, p. 511', certainly Stokes Rem.'^ p. 59. — bess risat ade Wb. 5^ {adhuc Z'^. 350); cid be mo dän daw, bes cot midfider cacha be dim airddi FB. 92; bes ni pe nessu ec do suid/« oldäs dait-siu 94; mad fir con fir bes nip cath SC. 38, 10; cia betb ol Patrrricc bes ni ba bäil dö quod diximus Hg. 2 Praef; bes atetha a n-adcobrai TE. 10 Fg.; in cath totböet bess uin ortar taii'is FB. 53; bes ni lim lamathair SC. 40; bes ni päd ritb lat-su mo lecuu-sa 41; [ 389 ]diammad chara dam cose . . bcs at-- coad ccn a sluag 11, s; bes . . no con ferr i,nochan fearr H.) in ben dia lenal 43; urciir anfis fir hi ceö, bes nan arlaid duni beo 38, 4; bes is cuice forobart in bon p. 132, 12.

bét „a dccd; evtl, injury, hurt" O'B. — Sg. Nom. mör in bet ■^ ^ /7 1'^^ 7 ^rgl. is mör an bead „n is a (freut pity" 0'R.) cech baegul cach bet Oss. II 5; in buaid dorignius no in bet SC. 38, 2.

betha FB. 24 Eg., Gen. Sg. zu 1. bith?

betbaiuain SC. 25?

bethamiuis „fooä, j)rorisions" O'Don. Stqypil-

bethir Bär? beithir hear O'B. — Voc. a betbir breoderg FB. 8.

bethu, beothu, beotboil/. Leben; Tita ZK 255; betha rita Ir. Gl. 113. — Sg. Nom. bethu TE. 12; betha SMart. 42; Gen. dibad bethath che i. indbas in domuin chentar „profd of tliis World" Hy. 5, 22; drochet bethad ,,a hridge of life" Hy. 6, 4; do phurt bethad nach dem Hafen des Lehens FA. 24; 33; fö chrund bethad unter dem Baume ' des Lehens FA. 33: Dat. i m-bethaid im Lehen Hy. 1 Praef.; cein bemmit- ni i m-bethaid so lange als ivir am ^ Lehen sind La. 10;^ cein ro m-böi iua bethaid ' FB. 79 ; FA. 32; at- chondairc eat i m-bethaid er sah sie am Lehen Hy. 4 Praef.-., do bethu zum Lehen Hy. 2, 1«; 34; 36; ni raga ass . . . indiu i m-bethu du icirst heute nicht lebendig heraus- kommen SC. 14 i.beatha H.Y. i m-bith- bethu im ewigen Lehen Hy. 1, 46; Acc. bethaid SMart. 20; TE. 14 LU.

bi i. tairsech O'Dav. p. 57.

bi i. tairisem, ut est: forcor macdachta go roibh ina bi bruinne, i. go roibi no go tairisinu a mac iua bruinne O'Dav.p.Hl. Hierher brüch- tis bi acroith innallaili CC. 6 LTJ.'i

ro bi, bi, bith, bith s. beuim.

biad -A^. Nahrung, Speise; victus Z 223; cibus Ir. Gl. 477. — Sg. No7n. biad {ziveisilbig) ^ L(f. 17, 12;^ ScM. 3; 6; lind ocus Biad SclU. i; FB. 16; 53; G3; 79; I dusn-ig biad ocus deog CC. 3 Eg.; Gen. biith Wh. 9b; biid CC. 3 LU.; I bid FB. 14; p. 311 Anh. V 12; TE. 11 LU.; saithech hld ocus I cotulta FB. 32; Hy. 1 Praef; Dat. i nos förfed do bind „would suffiee ' them ivith food" FA. 13; a sälth ! do bind na choüud Lg. 17; a tincor •)(■ do lind ocus do bind FB. 4; nach dem Comparativ: ba millsiu cac/i biud süsser war als jede Speise AI, 15; Isk, -iC Acc. biad Z^^ 14: FB. 31; 5T;~ncFu^^ if brat cen biad CC. 3 LU.; cen die cen biad SC. 47.

biail F. Beil; securis Z^. 250. — Sg. Nom. biäil FB. 76; 91; bial FB. 77; Gen. beili O'Don. Suppl.; Dat. beim da biäil einen Schlag mit seinem Beile FB. 77; Acc. in m-bial FB. 78.

biatacb M. Landtvirth. — PI. Dat. etir briugadaib ocus bia- tachaib Ulad LU. p. 123, 28. Vgl. O'Grady, Torr. Dhiarm. p. 170: „These were the tioo kinds of farmers of the ancient Irish. The former, lohich ivere the most nu- merous, held their land snhject to a rent, the latter (biatach) rentfree; in return for which they tvere hound to entertain travellers, and the sol- diers of their chief on the march."

biathaim II ich ernähre; vgl. ar-biathim lacto, nutrio Z"^. 434. — Sg. 1 nus biathaim CC. p. 141, 26. — Praes. sec. Sg. 3 no da biathad p. 131, 12. — Imperat. Sg. 3 rom- biathacZ es soll ihn ernähren CC. p. 142, 16. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 no biata (für biath-ta) Sc3L 5, biato H — Inf. Dat. dia biatharf zu seiner Nahrung ScM. 22, 2; do biathad Ulad p. 311 Anli. V 2; do biathad bocht Gl. zu, Hy. 5, 26; Acc. CO a biathad ScM. 5.

biasta s. beist.

biastaide voll von Ungeheuern. — PI. Nom. loch a.. biastaide jPA 30.

bil i. inill Gl. zu adbail Hy. 4, 7.

Ml i. maith no soinmech O'Dav. p. 56. Vgl. bail. — i. olc ibid. — i. slän ihid.

bil Band, Reifen. — Sg. Nom. bil FB. 53; bil bän ündruini FB. 45; [ 390 ]bil choiidüail credumai FA. 47; Dat. sciatli . . . co m-bil fiudruiiie SC. 37, 16; finden co m-bil öir buidi jZ, i^r 18, 27; Acc. bil' fri bil Rand ^^ avTRänä^FB. 53.

bilc „any anci^nt tree groiving orer a holy tocll ör in a fort" O'Don. Sujjpl. — PI- Nom. tri bilc SC. 33, 15; Dat. co m-bilib p. 132, 20. — Hierher auch dos bili mör FB. 91V

bind, biiin melodisch, süss. —

  • Sg. Nom. ceol bind Lg. 11 ^ 2ß : ba

^^ bind a n-audord Lg. 8j cen duini bad bind labra SOl^i.- PI. Nom. bairtni bindi SP. V lo; cid binni •X Hb . . . cuslcnnaig Lß^l^n L- — Compar. bindiu sonorius ^7275; y^' binniu L g. 17, 20; 23 ; bindi Lg. 17. 2(L E(j. ; binde FA. 2 LBr. ■ HnnTthir -. ^.-, cacli ceöl FA. 2; 14; ilcheölu FA. 10. 'j^/^y — Siiperl. binn im Lg. 1 1. 17 Ecf- 2iEg.

binde, binne F. Wolulaut, Harmonie. — Sg. co m-binne cheoil FA. 13.

biudius 31. sonor itas, euphonia Z'^. 788. — Gen. büaid bindisso s. büaid; Dat. on bindius Gl. zu a symphonia Gorm. Transl. p. 163 timpan; for binniMS canair (ymnus) „it is to a melody it is sung" Lat. Hy. V Praef.

bir Stachel, Spiess. — PI. Gen. inna m-bir Gl. 152 zti Gild. Lor. 54 siodum {sudum clavos).

bii'ach mit einer Spitze, einem Hörn versehen; „sharp-pointed, horncd", O'B.; vgl. berach, birdae rerulHS SG. 60a (2f^ 54). - PI. Nom. da ech . . biruich FB. 45; p. 310, u.

biror Wasserkresse; nastur- tium Ir. Gl. 184. — Sg. Gen. biroir Bev. Celt. II 199.

1. bith M. Welt; mundus Z'K 238. — S(). Dat. isin bith FA. 6 (for l)ith LBr.); SC. 1; fon bith Hy. 5, .30; Acc. bith Hy. 5,1 (i. in bith); 91; in m-bith m-bras SC. 29, 8; fon m-bith Hy. 1, c; FA. 10; 14; tri bith Sir FA. 34; PI. Gen. tria bithu na m-betha „through the ages of agcs" FA. 6; Acc. isna bithu in saecula Wh. 4«; tria bithu „for ever" Fl. 7: 14: 26; tria bitliu Sir „for ever" FA. 13; 19; 24; 26; 30; 34.

2. bith, hifiAdv., wiegot. aiv, im- mer, vgl. Z'^. 656, 665. — bid at mar- thanaig „ever nr^ they living" FA. 6. — bith-appraind Interject. etoig Schade! SC. 14. — bith-beo semper vivus Z'^. 865, davon das Denomi- nativum bitlibeoaigim Pass. Praes. PI. 3 bibeoaigter SC. 25; vgl. beo- aigim. — bith-bethu das ewige Lehen Hy. 1, 46. — a bith-chlöisi sie immer zu hören Lo- 17^ 26. — ■^ bith-flaith (laith Ms?) das eivige Beich Hy. 4, 2. — do biih-gres so- viel als do gres continuo SC. 33, 21. — bith-lan immer voll SC. 33, 24. — bith-maith immer gut Hy. 4, 1.

fo bith 1) 10 e gen; .suh causa, causa, propter Z'^. 659; 2) u^eiV; quia Z^. 708. — 1) fo bith na mnä SC. 20. — 2) fö bith ar deswegen weil SC. 22; fo bith rom-boi p)rop- terea quod p. 311, 34; fo bith ba haiti dö tveil SC. 3; fo bith ni ro derg L'B. 79; fo bith när bu FB. 90.

fu Mthin 1) ZV e gen; propter Z2. 659, 2) weil. — 1) fo bithin faitsine Cathbad wegen Jjg. 9 Lc. ^ Eg . — 2) fo bithin ro charas weil TE 5 Eg.

biu ich hin, werde; cxsto, fo, versor Z^. 491; hat zwei Beihen von Formen: 1) Formen mit i (in Conj.) in der volleren Bedeutung exstare, versari, 2) Formen m.it a (I. Conj.?) als blosse Copida. —

Praes. Ind. 1) Sg. 3 ahs. bith a menma-sam fri scilgg sein Sinn ist auf die Jagd gerichtet SP. II 2; är bid Crist i persaind cee/t bocht iressach p. 40, 12; ar nad fidir banuscalui cid fo bruinniu bith ^^^ L g. 3 Eg. ; ba si meit a fothr9,ind (j£^ . .Bimal lud fothrond coecat carpai dothisad and FB. 20; 85; Lcf. 9. ^ {oder Praes. .<?ec. ?); conjunct mara . . ina m-b i aidde ocus aittreb dia- bail FA. 30; is and nad bi müi na tili p. 132, 14; ni bi iar n-üaraib no bid sercc De occi Gl. zu Hy. 5, 21 ; rel. conid samlaid ro m-böi cach oen duine isind lis am«? bis curcas fri sruth FB. 44; Liban . . bis for [ 391 ]deis Labrada SC. 11, 3; Gl. zu Hy. 5, 55; P/. i lu biam . . iunar tegdais SP. II 5; i m-biim hi n- guasacht Gl. zu Hy. G, 3; .5 ocus biit aräide illaxai und sie leben trotzdem in Schivelgerei FA. 27; •^ bale na bit tairb Xr/. 0- rel. air- cbinnig . . bite ös iiichaib martra nannäeb FA. 25; amal bite da cholba i n-domun Gl. zu Hy. 4, 9. — 2) bä, ba wird in der Gramm. Celt. nur im Conj. und Fut. auf- (jeführt, könnte aber in folgenden Stellen als Ind.. Praes. aufgefnsst werden, namentlich scheint ni bä das Negative zil is zu sein (vgl. auch ni i)a diless duit ani hitäi non est proprium tibi id in quo es Wb. b^, Z. 488): Sg. 1 ni pam slän-sa . . ■^ conid n-accur Saide Lg. 7 . {oder Fut.?); 2 bid at ail bi celn bat beo du tvirst mir lieb sein, so lange du lebendig bist SC. 7 {oder Fut. ?); 3 ni bä breth in bretb rucad and, ocus ni bä lat in curathmir nicht ist ein ürtheil das Urthcil, das dort gegeben tourde, und nicht kommt der Heldentheil dir zu FB. 74 {oder Conj.? Fut.?) „is lim-sa in cauradmir . . ,,ni bä lat" FB. 73; ni ba la nechtar de ibid.; ni bä fir sin FB. 14; 41; ni ba fir . . Cet do raind na mucce ar är m-belaib CS ist nicht richtig ScM. 9; 10; 11 {oder Conj.: das soll nicht tvahr ■ sein?); indeo . . ni ba dirsann in galur sin TE. 1 Fg.; 8 Fg.; ni bä söu 12 LU. ni ba tocbuiriutli drochcarat det-si ön ani sein TE. 5 Eg. {oder Fut.?)] ni ba si nod u-ebela . . is messe nod n-ailfea CC. 7 LU.; ni bä nech bas ferr nod glefe em . . atai-siu FB. 56. Hierzu gehört bas als Relativform: läech bas dech lib do Mliaib damberaid dö der nach eurer Meinmig der beste Held ist, dem gebt denselben FB. 13; da ech bas ferr la Con- nachta ScM. 2; ni bä nech bas ferr FB. 56; cia beth necb bas cbalmu and FB. 89; no con faice- bat a sluaig bas mö do buaib na do tbir ScM. 3, 12; acht namma , bid mö bas lösend don tii-- oldäs bas suillse don tcgluch FB. 92; in tan . . bas virlam taisbenad inna flede . . erged do ara-so 13; cein bws beo so lange er um Lehen ist TE. 8 Eg. is cian bus ciiman TE. 9, 18 Eg. {oder Fut.?). —

Conjunctiv 1) emphatisch: Sg. 1 ni beomm'din i cummaid imm oenboin „I am not to be sliqhted with a single cow" Stokes, Three Mir. Hom. p. 78. — 3 ab- solut ma beith nech bes maith diib „if there be any orte of them loho is good" Tir. 3; cia beith mag es auch sein // ». 10; cia beith ^ d'feabus na sine fK9, Fg.; dia m-beth ar sluagaib ban m-bän nech no beith iccotöcrad TE. 9, 29 Fg.; conjunct ro be bennacht Brigte fair Hy. 5, 103; ci pe aird do airdib in domain tra i m-beth Curui FB. 80; ce be uab-si comallas frim-sa hö, bid he beras in curadmir FB. 76; cipe FB. 94; bes cotmidfider cacha be dim airddi FB. 92; dia m-be nech occä sirfegad FA. 10; mani pe 7venn {ein solcher) nicht vor- handen ist Tir. 3; uair nachat fil-siu fein hi cutnfmmus fri öcu JJlad, cona be do ben hi cutnt- mmus fri a mnä FB. 62; PI. 1 absolut cia beimmi amin nach re, ni derban cäch a chele SP. 11 {3; conjunct TCO bem occa i m-bibethaid Hy. 1, 36; robbem 45; PI. 3 absolut cia beit uait i n-etercein SC. 45, 18 ; conjunct ro bet maccain flatha De hi timchuairt na scule se es sollen die Englein diese Schule schützend umgeben Hy. 1, 40; 4, 11; 5, 90; gc; forden itge Brigte bet 5, 89 {Gl, ro bet, s. itge); bennacht Brigte ocus De forden rabat immalle 104; dia m-bad he Conall cheua, fris m-bet crechta SC. 29, 7 2) cds blosse Copula: Sg. 2 conjunct ni pä mithomtinach, ni pa frithenech, ni ba toi'ba SC. 26; bä tu theis isa tech ar thus FB. 17; bat umal, seichmech, bat ciimnech, gusmar SC. 26; nibbät ecal SC. 25; ni bat athboingid SC. 26; ni bat dergnat, ilfurig SC. 25; ui bat comromach SC. 26; ui pät tairne SC. 25; ui [ 392 ]pat i'iarcraidech SC. 26; nir bat taerrechtach, disciV SC. 25; nir bat scelacb, lese, roeseid SC. 26; ar na bat miscnecb, doescair; ar nar l)at aithrech, meirb SC. 26; atrai cu ro pat nior SC. 28; doi-oimle cor bat cetach cetbliadnach ar be- hiib öe n-ÜIaf? FB. 59; 62; Sg. 3 conjunct ni ba cath co n-gaiseiud nicht soll es sein ein Kampf mit Waffen FB. 21; nom berar . . don Teti Bricc, na bä do Dün Imrith SC. 9; rop ditiu dun, rop snadud er sei uns ein Schutz Hy. 1, 15; le; 20; 34; 41; 5, 97; 99; 6, 19; 23; manib lor lat tvenn es dir nicht genug ist TE. 10, 9 Eg mauip do Chon- ehobrtr berthair ScM. 3, 11; cid nab sin warum soll es nicht sein FB. 22; cid nabb sin 23; co rop si ceta the dass sie es sei, die zuerst gelte FB. 62; mani dirgi-siu CO rop eöir 27; nadip rubeec nadip romar nicht sei zu Mein, nicht sei zu gross Tir. 11. —

Imperativ 1) emx^hatiscli: S(f. ^ bi i foss „stay here" Lat. Hy. Praef X; Sg. 3 ni ba cath CO n-gaiscmti . . acht bid cath co m-hriiithraib sondern es soll ein Kampf mit Worten sein FB. 21 ; drochet bethad bid issum Hy. 6, 4; rom bith oroit let Hy. B, 23. — ^) als blosse Copula: Sg. 5 bäd and sin tadbae dann soll es sein, dass du zeigest FB 59; bad niaith dun . . ocus dona haigedaib ScM. 4; bad niaith lat do mewma SC. 20; nä bad olc do mewma SC. 6. —

Praesens secundarium a) in der Bedeutung des Im,perfeets, 1) emphatisch: Sg. 3 cäiu no biid Hy. 5, 9 Gl. zu cain bai; a tcch i m-bith Ailill ina galur das Haus in ivelchem A. krank lag TE. 9 LU.; bilh dia ceiliu cen chotlud ScM. 3, 4; cein no bith Etäin isin magin sin, no bith som ocä descin so lange E. an dem Platze war, hliclcteersie fortwährend an ihiä.; ni bid clad na hairbi na caisslc im thir CC. 2 LU.; co m-bo foderc dö ani no bid isin c&ihraig Uli FB. 88; Gl. zu Hy. 5, 21; PI. 3 iss cd ei'et no bitis Ulaid in sin im-Maig Murthemni oc ferthain öenaig SC. 1. — 2) als blosse Copula: Sg. 3 ro chuala eeol bad binniu Lg. 17. 20. — 9f-

h) Modal gehraucht {es ist nicht immer leicht das Praes. sec. vom Fut. sec. zu %tnter scheiden) Sg. 2 amal no bethe fein ann Gl. zu Hy. 2, 49. — Sg. 3 die Verschiedenheit des emphatischen beth von der Copula bad in der 3. Sg. zeigen folgende Stellen besonders deutlich- do chuin- gid ninä na ingine bad aldem no beth i n-]i]re dö für ihn die Frau oder das Mädchen zu suchen, die die schönste wäre, die es in Erinn gäbe TE. 2 LU.-., bäd maith lim-sa da,n CO m-bad he no beth and auch mir wäre es lieb, da.ss er es wäre, der sich hier befände SC. 14; ro bad iumain lern in firt, dia in-bad Chü no beth it rieht lieb würde mir das Wunder sein, wenn es C. wäre, der .sich in deiner Gestalt befände SC. 34, e; da m-bad Fur- baide . . no beth illigu lanchian SC. 29, 13; ni bo rö lim dait . . co m-bad hit larsäla no betli bantrocht UlafZ uile FB. 17; ar daig commad ann no beth a esei'ge Gl. zu Hy. 2, es; ro fitiV CO m-bad il-Laiguib no beth a chomarbus CCn. 1. — Anderwei- tige Beispiele:

1) emphatisch, Sg. 3 dia m-beth ar sluaghaibbanm-bännech no beith iccotöcrad TE. 9, 29 Eg; amal na beth etir als ob esg ar nicht vorhanden tväre FA. 17; cia beth nech bas chalmu and FB. 89; cia do beth (no beith Lc.) coiced Ulad uile impu i n-oen- baile Lß^^S^ cen co beth dan d'air- ^ fitcod do neoch acht cocetul com- chubaid na cethri coloman sin, ro päd lor do gloir . . do „yea though tliere should not he rapture to any one save the harmonious singing together of those four cölumns, enough to him there loere of glory" FA. '7; cipe aird do airdib in domain tra i m-beth Curui welcher Punkt von den Punkten der Welt es auch sein möge, wo sich C. befände FB. 80 ; cipe no beth i treblait, ..i n-guasacht [ 393 ]SMart. 40; mäd Fcrgus no beth issi'ian SC. 29, 5; cid cian gairit no beth ri hEriun ein mnai a ding- bala aci TE. 2; ni fil diib mnäi nachit cliarad no nä beth cnit dait SC. 6; PI. 2 is diiit-siu dobermais remib ani imom-bethc FB. 61; 5 cia no betis forsin maig . . do- beraiiid-se uile Xr/, 18, 33 ^^](ß-_L(l- 8}; FB. 52; na betiTTcen^IJ?^. 27. —

2) als blosse Coinila, condicional Sg. 3: da m-bad do Chcltchar . . tisad si'ian . ., ro bad astrach . . Se- tantä SC. 29, 11; 34, 6; ro bad in- main lä mad fir ricfed Cuchulaind mo thir herrlich tvürde der Tag sein, tcenn C. wirJclich in mein Land kormnen würde SC 44, 3; ro päd at slän o cbianaib, dia fesmais du würdest seit lange gesund sein, ivenn wir wüssten TE. 10 i?7. ; mäd ina slainti ind fir lil sund, ro bad chomairche ar Ultaib ulib SC. 10; mäd do Läegaire Buadach tisad äg, bäd imuallach 29, 9; di- ammad chara dam cose . . bes atcoad cen a sluag 11, 8; dia m-bad Con- chobur credbaigte . . , is Cuchulaind cobarthe 29; dia m-bad he Conall chena fris m-hct crecbta, no sirfed 29, 7 ; da m-bad lim Eriu ule . . do- beVaind tvenn ich ganz Erinn be- sässe, ich würde es hingeben 33, 35; 29, 13; no bemmis dorisi, dia m-bad ail duit-siu wir ivürden es wieder sein, 7venn es dir gefällig iväre 43; tiucfad sunn, diamad maith lat l'E. 9, 31 Eg.:, mani bad fororaid in ri blegon inna m-bo fa thri tvenn nicht geivesen iväre — es half der König — Melken der Kühe dreimal Hy. 5, 32; ce tha nech lin a blad (?), ro bad ferr lim tairisem SC. 44, 2; ro bad ferr lim bith hi fus..nä dula ich ivürde lieber bleiben, als gehen 44, 3; ro päd inmain Genfer forsa m-betis na tri dath ucut lieb wäre mir ein Mann, auf dem sich jene drei Farben befänden La. 7; bäd maith lim-sa daw, co m-bad he no beth and SC. 14; bäd döig lind da« FB 94; fil uaib nech bad ferr lim a cheli do lenmain SC. 46; ar ni fil fo nim ni bad toi ria rrtemclu'lc, na dingned denn es qlhf Virilit unter dnii Ifiuiwel, da^ ein W'tlHsrh ran ^rn,rr srhnlicn Freandin n;irc. dn^er nicht llnlie . In der abliängigen Bede: asbert . . ro bad cridisccl la Faind coibligi fri Coinculaind SC. 11, i asbert fria ru bad torrach hiiad CC. bLU. atrubairt . . issi ro bad banrigan FB. 20; ba döig lais-seom tra, co m-bad ö lömumdochüatäri^iJ.88;l7; dus in faigbitis nech bad toga. leo dia tÜKTtis rigi n-Erend ob sie Jemand fiindcn, der ihnen der Äuscrwühltc teure, dem sie gäben SC. 21; diis in bad tech for leth dobertha do cach fir dib FB. 54; ni fuigeba-su curaid . . bädam fiii-sa der mit mir zu vergleichen wäre SC. 42 ; (asbert . .) ari m-bad and furruimtis a n-eclis denn dort solle es sein, dass sie ihre Kirche bauten Tir. 13; cid dait-siu nä bad lat in curathmir FB. 8; näd bod latt FB. 10; cid indiu bad am slän-sa TE. 10 LU.: co m-bad a ben cetna tisad issa tech damit seine Frau die erste wäre, die in das Haus ginge FB. 21 ; conna bad cutrwm- mus dissi frisna mna aili 25; connä bad lösend dou tig 92. — PI. 3 amal no betis comarthanach, is amlaid no creteä doib SC. 49; ciamtis dera fola FÄ. 34. Vgl. das Fut. sec. —

Futurum 1) emphatisch, Sg. 1 conjunct: rot bia tibi ero Li^j_^ rot-m-bia Eg. {mit-m-als Stdiject); 2 b i a - so . . i fail Eogain Lg.^ 19; noco bia-so fö mebail 10^ 3 conjunct cuin rem bia uait-siu quando mihi erit a te TE. 11 LU ; inam bia-sa uair coblige let eritn". mihi unquam conjugium tecum TE. 5 LU.; rot bia tibi erit Sc3L 12; 13; TE. 5 Eg.; p. 133, u; FB. 87; ros bia Sc3I. 4; mairgforsa ni-bia do thigernu demon discir FA. 30; absolut: biaid olc de JLg. 10; ScM. 2 ; biaid togal for -h^ sidib _2). 131, as; Lg. 4j^J.i_^.; 5, 5; 23; relativ bid 'B'f'Täinn] bias for in maigh siu TE. 16 Fg.; Lg. G ; FB. 22; is barr oir bias fort chind p. 133, 13; mairg bias oc estecht [ 394 ]„woe [to Mm) wlio shull he listening" IFA. 30; PI- 1 ahsoJut ceiu bem- mit-ni i m-bethaid X r/. 10; 3 con- jxinct be dia ni-biat ilardbe Zff.^4,^8j. rot biat FB. 87; isna inadaini ni-biat oc dcscin FA. 6; 34: absolut biait a licüil partardeirg Lfl- 4. ic biat Eq.w beit fir niarba and FB. 9;' FA. 34 LBr.: beti {zu lesen beit?) iarom uilc immda . . isin 16 sin FB. 34 LBr. — 2) Als blosse Copula: Sg. 1 absolut biam söer . . lam uoeb do Laignib Hy. 4, 8. 2 absolut bia slan SC. 3.-5 ab- sohlt bid aithrech a coli Jl^g. 5,.ii; ' bid äil TE. 10 LU.- bid ürp. f32, lo; FB. 6; bid imda SC. 15; Scilf. 3, ii; 15: FB. 21; 87; ScM. 4 (bad Ä); bid lia turim a cbatli 5'cilf. 3, lo; bid messu FB. G, 87; 92; bid li'irech diten Hy. 2, 5i; CC. 5 LU. fjg. 5, 2a; ,S'cil/. 15: FB. 11;. 16; .SC 13; bid si ben bias im farrad-sa Lq. 6.; TE. 16 -EV/.; bid he beras in curad- mir FB. 76; bid dö dobeVthar 22; 46; 48; is att ail-siu dam-sa ocus bid at ail . . SC. 43; bid lim-sa in cauraf^jwM' FB. 59; 73: mad ferr lim-sa . . bid lim FB. 8; 9. Das einphalische biaid tmd die Copula bid 'iicb'-n einander: bid Derdriu a hainm ocus biaid olc impe if^ö^ Relativ: ma beith nech bes maith diib, bes cräibdech. bes chuibsech din chlaind Tir. 3. — PI. 3 con- junct: Ms m-biat formdig ardrigna Lg. 4, 18; absolut: bit lia ar mairb oldate ar m-bi FB. 5; 21; bit fer- hAo '•( 'tf^'tnai ferdlochtai 29. Fehlerhaft biat - V%. Votcl^tU^l Lg, i,jAfür biaid? jx 131, 36 für /juaCI &<'. ' biait? — 'Futurum secundarium 1) emphatisch Sg. 3 asbert ni biad ina farrad acht )en . . TE. 2 LU. SC. 45, 6; ni biad . . i fos 29, G ; ram biad, rom biad ich würde haben 11,6. — 2) als blosse Copula, Sg. 3 tairchantais dos n-icfed sitb- rtaith nua. ..bed fäs tir Temrach tua Uy. 2, 20 ; asbert . . co m-bed hüad nuggabad a locc dass es von ihm .s'c/n uürde, dass er seinen Plaiz in Kmpifang nähme Tir. 13; nadip rubecc nadip romar bed a sommac 11 : PZ. i no bemmis dorisi, dia m-bad ail duit-siu SC. 43. — Vgl. das Praes. sec. —

Perfectum 1) emphatisch: Sg. 1 La ro bä-sa ocus mac Lir hi n-grianan Diini Inbir an dem Tage, an welchem ich und Lir's Sohn im Söller von Di'in Tnbir toarenSC.4:b,5 ro bä-sa . . i n-imsnim mor Sc3I. 4; ro bä ceu chend con- nachtaig föm chind ScM. 16; 3 böi, bäi, büi (letztere Form in den Texten aus LU. nur ganz verein- zelt) befand sich, lebte, fand statt, es gab {nie als blosse Copula mit einem Adj. oder Subst., nie mit der Negation verbunden): adfet ama? böi Cuchulaind theilte mit, wie sich C. befand SC. 29; 48; ro boi tan es gab eine Zeit SC. 45, 2; ina m-böi di degmnaib and chena was da ausserdem von edlen Frauen amoesend war FB. 28; böi fled mör es fand ein grosses Fest statt FB. 1; ni böi isin bith es gab Niemanden in der Welt SC. 17; ni büi duine no leicthe es war ^ Niemand, der zugelassen wurde Lg. 6: böi in t-imcosnam cetna -^ Feius ' imön cnvadmir es währte derselbe Streit um den Heldcntheil tveiter fort FB. 78; bäi ^fi. 14 ; ^ CO cenn hli&dne bai soillse bis zum Ende des Jahres währte das Licht Hy. 2, 56; ros böi ni no chomairled er hatte ettoas, ivas er überlegte ScM:3,2. Besonders häufig mit Orts- angaben: Praep. {n): böi i Slöibti Tir. 15; FB. 5; co m-bäi i n-Uachtur Gabra Hy. 5, co; dia m-bui hi Fre- mainn TE. 15 Eq. co airm i m-böi SC. 10; 29; 33. 'Hierher wohl auch dolluid co m-böi i m-budin Löegaire er ging bis er bei der Schaar des L. war FB. 8 (= dolleic i m-budin FB. 10; 11); atconnarc in cnoc ro büi ich habe den Hügel gesehen, ICO sie war SC. 34, i7 (an cnoc in ro bui H.) böi i n-dorus in tige CC. 3 LU.- ScM. 17; 18; p. 131, i: Oss. III 2; SC. 9; 14; 31; FB. 21: 44; 59; 62; 81; 83; 92; boi a ben tri idna inna cuili CC. 3 LU. bäi SC. 30; in muine im-bai Hy. 2, is; l)üi Lg. 9: büi fcidm chuinge sesrige [ 395 ]ina samthaig FS. 91; ro lioi ina fiacluaise SC. 45; böi (bac Eg.) hi comfocus dö FB. 36; bai i n-aird- rige TE. 1 Fg.; b;ü i fogiiam Hy. 2, 5; cech nocb ro bäi hi n- genmnai jede Heilige, die in jidig- fräulichem Zustande rerbJieh Ihj. 1, 10 : in galor i m-bui TE. 10 Eg.; 13 Fg.; dia m-bai illobra Hy. 2, .15; ro böi i 11-essfd lebte in Unfrieden Lg. 1 4j cein bai hi colaind so lange ^TeVeele im Fleische tvar FA. 3-, cein ro m-böi ina bethaid so lange er am (eig. in seinem) Lehen u-ar FB. 79; hüiFA. 32; co m-bai na chotlath TE. 12 Fg. ; cora bäi . . inna sessam cen chotlud Hy. 5, 19 Gl. ; caillech irra- bäi comaille Hy. 5, 39 Gl; bui i n-grädhuib rl hErind TE. 20 Fg.; adaig ro böi hi tairngire doii pheist for diuglaim die Nacht, welche dem Ungethüme für das Verschlingen versprochen tvar FB. 83 {vgl. TE. 11). — Ädv. and, ann: böi and FB. 28; 37; 85; 87; bäi and Tir. 2; 12; ro bui ann TE. 18 Fg.; is and-SiVZe SC. 32; ba hed la and sin ro böi FB. 5; ba and böi FB. 61; is ann sin ro bui TE. 4 Eg — for: ro bol for lär ind liss ScM. 18; ro bai ibid.; co m-bui ScM. 10; co m-böi for ind otruch FB. 82; biii for döe narratha Lg. 8: boi ri amra for Laignib ScM. 1; for tuaith hErenn bai temel Hy. 2. 41; ro böi for läim mnä Etair p. 131, 5; co Hi-bai for lethläim Nöisen Lg. 15 ; CO jH-bäi for a läim ibid . — iias: ro böi tricha cubat inne uasind loch FB 85. — ar: ro bäi ail chloche mör ar a cind Lg. 19^ — le: roaböi mi län lasin com Hy. 5, 46 {vgl. nais mis ina farrad SC. 39); in t-euamar böi leu CC. 2 LU. — oc: ro bui da« ni ali acci beus es tvar auch noch eine andere Sache dabei TE. 2 Eg. ro böi oc ]iaib bei den Ultern FB. 15; ar ni böi occo-som do ch?tmachta a m-bith beö FB. 11 bui cu oca er hatte einen Hund ScM. 1; SC. 21. Oft mit Verbalnomen: cein ro boi . . oc senad Hy. 5, 15 Gl.; ro böi oc im- mirt fidcliilli ivas playing at chess SC. 39; 33; 44, 7; 48; FB. Gl; 87; ro böi oc a rad SC. 33 = ro bäi cä räd SC. 30; bäi L a. 1; 7; 8: ^ SC. 31; bi'ii TE. 4 Eg. 9 Fg.: FB. 84. — cen: cid dia m-bäi Cuchulaiud cen tiachtain tvarum ist C. nicht gekommen SC. 32 (Gegen- theil oc tiachtain); bui cen cbotluth, Gegentheil na (= ina) chotlath TE. 12 Eg. — co(n): boi in ben dia reir co fothrocud es war die Frau ihnen zu, Wunsch mit Baden FB. 79; issi ro böi co n-iris uasal na tri- noite occai Hy. 5, 3 Gl. — de: cid dia m-böi longes mac n-Usnig woher kam die Verbannung der Söhne UsnecKs L g. 1; ro böi di -i^ setaib ocus mainib il selliaj er stammte aus den Schätzen und Kostbarkeiten in deinem Besitze FB. 74; böi tra dia fot na lamae corro acht es war aber in Folge der Länge der Hand dass er reichte FB. 82; 43; 55. — et er: tri chet hliadan ria n-gein Chri.s^ ro böi in cocad etui'ru ScM. 5. — fri: cain bai fri lobru truagu gut war sie gegen unglückliche Kranke Hy. 5, 9 (cain-bai eine Art Composition ivie sÄ;r. Qukli-bhavati? vgl. auch Z'^.Söd); vgl. nir bu fri öigthiu acher ibid. — Relativ steht böi z. B.: läir daw böi i n-dorus in tige atich die Stute, die an der Thür des Hauses war CC. 3 LU. p. 131, 5; FB. 15; 21; 59; 62; 83; 87; 92; bäi ScM. 18; ro biii SC. 34, 17. Vgl. die Stellen unter and. — Mit dem Relativ- pronomen verbunden: trath ro m-böi and FB. 87; amal ro m-böi and FB. 85 {ohne Rel. pr. amal böi SC. 29; 48); conid samlaid ro j m-böi FB. 44; cein ro m-böi FB. 79 j {ohne Rel. pr. cein bäi FA. 3); cid 1 dia m-böi fochond a gak«V tvoher dass der Grund seiner Krankheit I küme^ TE. 10 LU.; SC. 32; dia m-bai als er icar, sich befand Hy. 2, 45; fechtus dia m-bui TE. 15 Fg.; a m-böi and als er dort war FB. 37 ; a m-bui Lg. 9. — ^ Mit consecutivem co: co m-böi p. 131, 1; SC. 9; 31; FB. 8; 44; 82; CO m-bäi Hy. 5. m: TE. 12 Fg.: [ 396 ]CO m-liui Sc3I. 10. ^ In indi- recter Rede: CC. 3 LU.; SC. 29; 48; FB. 77; 85. — In derselben Weise tciehö'i wird rabi gehraucht, durch eine Art Contraction in ge- vissen Formeln aus ro bai ent- standen {vgl. rigni aus rogni): auch raibi, mü Eindringen des i dann rabe; raibe; erst in späteren Blanuscripten raba, rabua (bua = ua, bha). Ich emx>fehle jetzt nicht bloss raibi, raibe, sondern auch rabi, rabe ungetrennt zu schreiben: 111 rabi la ültu fer no lamad nicht gab es unter den Ultern einen Mann, der tvagte . . FB. 15; 25; 91; connä rabi ben nad rissecZ SC. 6; ni rabe issin bith ni do- gnethe . . . acht nichts Anderes in der Welt wurde gethan als . . SC. 1 ; ni rabi rigan hi fail ind rig TE. 2 LU. ni raibi fer . . . gin mnäi . . . aci TE. 2 Eg. ni rabi Ci'iroi hi fiis ar a cind FB. 79; co rabi baima fola i m-bun cacha finna dö so dass ihm ein Blutstropfen an der Wurzel jedes Haares war FB. 27 {gleich darauf als blosse Copula cor bo suas maeldub); corrabi . . imme- don na cathrach FB. 88; trithräth cen dig Sc3I. 3; for brü in broga p. 132, 17; ocaib for leth FB. 90; CO rabe for lär FB. 8G; bale irrabi FB. 88; irrabe FB. 43; irraibe FB. 91; üail hirrabua TE. 19 Eg.; tech i rabe TE. 9; 15 Eg. irraba, irrabäi Gl. zu Hy. 5, 3S; 39; forsa rabi riam p. 131, 3; don galw fod rabi TE. 13 Lü. corrabi cen dig SC. 47; in tan . . . nad rabi ni bad esl)aid üad als nichts da ivar, ivas fehlte FB. 4; cid dia rabi arreim ^vozu dass ihr Zug unternommen war FB. 56; mani rabi oca-som FB. 77. — Fl 1 ro bämar-ni co cätaid acut SC. 43; ma ro bamar amlaith-sin TE. 13 Eg. — 3 hia n-äen ro bätär i n-Einain Macha CC. 1 LU. co airni i m-batar FB. 67; CO m-bätar cind ar chind U is taig Lg. 1: SC. 10; ScM. 5; ^ TE. 10 T7ü~tT.g. 13; CC. 7 LU.; SC. 22; 24; F^n^20; 25; corra batar isind otrucli FB 25; batar . . ina sessom, ina sudib Lg^_^, co m-batar ina lini FB. 65. — bätär im Ohonchobur i n-airinuch in tige FB. 12. — batär ann FB. 55; TE. 16 Fg.; a m-bätar and SC. 3; 17; FB. 83; 91; co m-batar for faidchi ua hEmna Lg. 14 ; Sc3I. 18; corabatär for i?imain SC. 44; bätar mithurussa imda fair FB. 84. — a m-batar fon samail sin SC. 10. — ro batar da primdun hicEochaidh TE. 1 Eg. ■ bätar Ulaid oc 61 Lg. 1 ; bätär oc toibeim FB. 70; bataur hie toghuil TE. 20 Eg. batär fri ciana möir oca-sin sie waren lange Zeit dabei, fuhren lange Zeit damit fort SC. 8. — bätar rempu CC. 1 LU. — bätar fir hErend cen smacht SC. 21. — a m-bätar do lepthugud als sie im Begriff ivaren zu Bett. zu gehen Lg. 1. — ■ Mit der Nega- tion: ni batar i n-£re enlaith ba cäini SC. 3.

2) Das Perfect als Copula: Sg. 1 danam thuc Manannan mass, ro bam cele comadas SC. 45, 7; 9; or (= ro) bam lenab ocus or bam tüalaing laphartai TE. 5 Eg. {vgl. FB. 9); bä messi do chetniuiuter TE. 13 LU. — 2 in tan rop-sa fitäin Echraide Ingen kWella bä messi do chetmuinter TE. Vi LU. — 3 ba, bo, bu, nicht selten mit Längezeichen versehen, immer^ blosse Copula; schliesst sich eng an eine vorher gellende Partikel oder an das nachfolgende Prädicat an, daher nicht selten Aspiration des letztern. Ba ist die gewöhnlichste Form; bo steht nach Partikeln, die ein ent- halten (co m-bo, ro bo); bo und bu nach der Negation. Diese Be- obaclitnng findet in den älteren HiDidscliri/'toi iiicrkiriirdig ioenig Aii^oKihmen. — Der Unterschied zivischen böi und ba zeigt sich z. B. deutlich in folgenden Stellen: a.mal ro m-böi and iar sudiu co dered na haidche ocus ba scith ocus ba torsech ocus bä mertnech, CO cüala CMmgabail in locha i n- airddi als er darauf dort blieb bis zum Ende der Nacht, und er müde und traurig und erschöpft tvar, da [ 397 ]hörte er das Aufsteigen des Sees FB. 85; ba im Crist a oeniir ro l)6i aggabud Hy. 5, u Gl.; uir bo ferr ro böi nicht war es besser, dass sie sich befand SC. 48; ba hed la and sin iarom ro böi öeuach la hUltu FB. 5 ; bä and böi Cücu- lainn oc imbert fidchiile da war es, dass C. sich beim Schachspiel befand FB. 61. Dieses bä and ist sehr verschieden von böi and: a m-böi and in gilla als der Diener dort IV ar = sich befand FB. 37. In einem solchen Sätzchen mit ba wird ein Wort der Hervorhebimg wegen vorangestellt {vgl. is): ar ba Patric dubert denn P. war es, der gab Tir. 13; ba hairi no fertha leu es war deshalb, dass sie {die Ver- sammlung) von ihnen abgehalten lourde SC. 2; ba hocn im Crist congaba . . Hy. 5, 14; bä iar siidiu dan conacrad FB. 56; ba i'iaim-se füair tb'äthair in t-ainm ^iwScM. 12; bä do brethugud döib dodeochatar chuci FB. 66. Nachgestellt bä do chuitbiud hoegairi [auf den vorher- gehenden Satz bezüglich) FB. 64; so auch ociis ba do Iar FB. 64 {icnd zwar war es..)? — bä mit Ädjectiven: ba hard Hy. 5, 27; FB. 88; bä alaind 7; ba hälaind CC. 2 LU.; ba halic leis FB. 75; ba bamra 7; bä häibind 42; ba ^ hamnas Lg. 17, 42; ba bcc la Sc3I. 18; lasma (filr lasa m-ba") ■^ bec 21, 3; ba bind ^^i^ ^^ chom- nart FB. 2; bä cäm'lS; ba clöen SC. 5; bä citmung CC. 3 LU.; ba comard ScM. 18; bä comadas TE. 3 LU. ba derb leo FB. 70; ba dimör 81; bä dirim leö SC. 35; bä doigh leo TE. 5; 11 Eg. ba dirsan it La. 17, 30; 35; ba ecen ScM. 20; ba hetarbuas FB. 64; bä fir 31; bä foderc 16; co m-ba forreil TE. 3 Eg.; bä lethan FB. 88; ba leth- -^ marb FB. 82; ba leor Ui. 8; ba ^ maith Hy. 5, 49; CC. 3 LV.; L(l3. FB. 9; l)a mann Hy. 5, le; G3; ba menic ScM. 7; bä mör FB. 88; SC. 48; CC. 4; 6; LU.; ba mör do maith Hy. 2, 67; bä mithig SC. 12; CC. -d LU.; TE. 12; 14; 15; 18 Eg.; ba ög Hy. 5, 7g; ba hole SC. 5; 8; 21; ScM. 3, 9; olc leo SC. 21; ba sathech Hy. 5, 28; ba slan 39; TE. 11 LU.; ba sam FB. 28; ba scith FB. 85; ba sü- achnid Lq. 18, 12; 17; ba tair Hy. 5, 3dfbä forracli CC. ij LU.; bä üathmar FB. 91; ba huisse Hy. 2, 60. Comjiarative : bä aildiu FB. 28; ba haildem SC. 6; ba caini 3; ba dili lais TE. 1 Eg.; ba ferr Lg. 13 ; TE. 12; 13 Eg.; ba inmainem 1 LU.; bä lüathiu FB. 20; ba lugaide TE. 9 LU.; ba mö Hy. 5, 40; 47; 75; so; ba miniu FB. 20; ba millsiu Lg. 17, is; ba methiu ScM. 7; ba nessu ii;. SO; ba sinin 83; ba tressio TE. 6 LU.; ba huisse Hy. 2, 60; ba gilighiur TE. 4 Eg.; 6. — 3Iit Substan- tiven: ba amru retha Hy. 2, 9; 5, 59; ba aingcess FB. 58; ba ha- daig CC. 2 LU.; ba haiti SC. 3; ba hara CC. 1 iZ7. ; ba bes leu SC. 2; CC. 1 LU.; ba banchainte ^4i_£i ^^ *^^*^^ '^^"'^ -Lff. 17, 26,LJia ceist mor CC. 6 LU.; ba coirthe a fridadart Hy. 2, 32; bä dän do-som SC. 5; ba hetarbuas tarraid he FB. 64; ba gilla comadas 89; bä gair 64; ba gabud di Hy. 5, 83; ba leim FB. 82; ba leth n-dograi ScM. 21, 39; bä malten CC. A LU; ba medon aidche FB. 84; ba mebul TE. 8; 10; ba nert De Hy. 5, 45; bä nar lee SC. 44; bä höenglunn dö TE. 6 Fg.; ba sab Hy. 2, 23; ba sen gaire 68; ba tochomracht CC. 1 LU.; cacha raba di met a thMrse FB. 85 (ce ro bai Eg.). — Ausnahmen: dia m-bo cheli FB. 39; 40. — Mit Pronomen: ba he sithlaithe fotai es tvar das ein langer Friedenstag Ily. 2, 56; ba he a meit SC. 48; ba he a dun hi Tethuai ba dili lais TE. 1 Eg. bä hesse Lug CC. 5 LU.; ba se sin in siriti FB. 75; ba he arid- ralastar Hy. 2, 47; CC. 5 LU.; ba si meit FB. 20; comarli 7; 78; bäethir 88; üair 17; adaig 83; ba hed la 5; ba cd dogensat 25; ba inond aithesc TE.2 LU.; ba band sin conaccrad i^I?. 59, — Ausnahme: is ^•^ [ 398 ]serc 1)0 hilidin TE. 9 Efj. — co m-liu chomsolus FB. 2; co m-bo tlomithir (?) 80; co m-bo fodirc 3; 88; CO m-bo län (37; co m-bo marb 70; ^ SC. 8; X^. 19; co m-bo nem tened FB. 14; CO m^ii ögsläu GC. 6 LU.; i^ CO m-bo si ingen as mör ailliu L (l.3^ — ro bo amru di Hy. 5, 77; ro bo chüir FB. 56; ro bo chobair Hy.2, 15; ro bo cheist FB. 2G; ro bo data 11; ro po döig liud SC. 45, ö; ro bo dograch 43; an ro bo decb leo FB. 54; ro bo löeg bec 9; o ro bo mateu 57; cor bo lüatbidir 86; cor bo suas maeldub 27 ; diar bo sealb TE. 1 Eg.-, diar bo lethan FA. 23; cer (ciar) bo mör FB. 10; 19; 82; ciar bo airegda 82; ciar bo gnäd SC. 33. — Ausnahmen: CO m-ba forreil TE. 3 Ey.; co m-ba bläicce CC. 4 LU. ropa mor TE. 10, 18 Eg.— nirho ail SC. 32; uir bo bec ScM. 5; iiir bo chian FB. 39; 40; 89; cian TE. 12 Eg.; nir bo cbutrummus FB. 25; nir bo chumaiu (S'(7.*48; nir bo ölnvcHy. 5,3i; nir bo ferr ScM. 7; SC. 48; nir uö mesai ScM. 22, s; nir bo oll- damh lo; nir bo segunda FB. 37; nir bo chucum-sa . . ro bo choir FB. 56; nir bu fri öigthiu acher Hy. 5, 9; nir bu chalad s; nir bu ecnairc, nir bu elc 5; nir bu go Hy. 2, 54; nir bu airgech Hy. 5, ii; asl)ert . . när bu santach . . . f o bith när bu mö (indirecte Bede) FB. 90. — ni bo chian SC. 7; ni bo ed as mö ro guathaigsem dün SC. 14; ni bo sirsan SC. 11, i; ni bu bro- nach Hy. 5, 28; ni bu leithisel 56; ni bu fäelid FB. 56; ni bu fiu döib CC. 3 i?7. ; ni bu suauach Hy. 5, 21 ; ni bu säim FB. 58; ni pu santach Hy. 5, ?; ni bu ances ss; ni bu chair 5; ni bu chul serci «V- Lg. 16; ni bu naithir Hy. 5, 6. "Ausnahmen: ni bä mall bid imda SC. 15 LU.; acht ni ba issin t-ossud na firflatha TE. 11 LU. — Ver- kürzte Form: in rop ailliu lim -^ M- fo nim Ljl:J-8^^ an rop inmainib. 6^ a n-aithesc fop'ail do Ailill TE. 12; rop inann ocus in cetlä TE. 13; ddig is misi rop irän SC. 44, 8; nib amles 11, 9; ni bäcobor do TE. 6 LU.:, nirb äil dou rig FB. 73; connarb inriata dö in chonar 36; arn corb älic duit-siu hi SC. 47. — PI. .3 batar sonairte Lg. 12; TE. 4 Eg.; SC. 4; Hy. 2, e; batär he arrig in tan sin IE. 1 LU. Lg. 10;. bätar failte FB. 16. — batir faelti CC. 3 LU.; conid de batir comarchi forro a n-airm SC. 2; batir he iarom bätär im Chonchobur FB. 12. — tri derbrat/t(> ro bator tri mic Find TE. GEg. — Verkürzt: roptar lia ammairb inna m-beo Oss. I s; roptar släna a secht m-bliadna FB. 79; comtar {für CO m-batar) fodei'ci reima nimi FB. 25; Hy. 5, 44; comdar 42; niptar aigthe carat ScM. 5. — bat Jj ^. S fehlerhaft für bata r. —

Pass.Praes. Conj. Sg. 5 cia be- thir oc far n-ingrimohivohlmaneuch verfolgt Wh. 5^ (Z^ 501). — Praet. Sg. 3 bä foderc dö iarom assa im- dui suidigud ind rigthige, amaZ ro both and wie man sich da befand FB. 16; ardopetet iarom a n-äes ciüil ocus airfite, cein both oc tais- benad na flede döib loährend ihnen das Fest gezeigt wurde FB. 13; ardopettet a' n-äes ciüil, cein both oc aurgnom döib während man sie bewirthete FB. 55.

Particix>ium necessitatis: is amlid is buithi do chäch talis debet esse qiiins Wb. 24a (Z'K 501); buithi og a cuinnchid go cenn teoro m-hiadan man miisste sie vier Jahre lang suchen p. 143, 3. —

Infinitiv: Nom. beith 1 n- geillius meicc Maire ba sen gaire i n-genair zu stehen im Dienste von Maria^s Sohn tvar das signum pietatis (?) in dem er geboren toar Hy. 2, 68; ro bad ferr lim bith hi fus SC. 44, 3; ro tirmaiss ecaine . . duit bith i n-ingnais do mnä TE. 19 Eg. ; bä hole leo . . a bith cen rechtgi rig forri SC. 21; ar ni böi occo-som a m-bith beö iarna n-dichennad denn nicht stand es bei ihnen lebendig sein zu können, nachdem sie geköpft wären FB. 77; ed as mait t^maith?) a m-bith nie [ 399 ]SC. 27 {das ist es toas (jtit ist: dass alles das (jeschieht? vgl. is lied as maith düil) id rohis est honum Wh. m-, Bat. ro bad ferr lim bith hi fus do th föt laim SC. 44, s; syntaTctisch als Nom. imd daher mit blossem bith wechselnd: ro fall- siged . . ani sin, i. B'and . . do bith i n-ecomland ic mnaib Ulad ocus a bith CO a lecud do Choinculaind SC. 45: foillsigthir do .. Etain do bith i sith Ereg Leith TE. 18 Ec/.; p. 132, 9 ; syntaktisch als 'zicc. ar- ceissi . . galar noited do ueth fiiirri p. 145, 12; Äcc. atchuala a bith alachta Lat. Hy. Praef. IX; arit- chuala a bith torrach ibid. ■ — Unerledigt ro bas. wie das Praet. Pass. ro both gehraucht: in aim tra räncatar Emaiu . . , iss and ro bas oc a cäinind and als sie nach E. kamen, war man dort dabei sie zu heiveinen FB. 70; föbair tra Ailill hicc sirfech«m na hingeni, cein ro pas hicc fes Temrac/t TE. 6 Eg.

l.Mki.hmÜQ {gelb) O'Dav.p.bQ.

2. bla i. slan {gesund) O'Dav. p. 60.

3. Ma i. gair {Geschrei) O'Dav. p. 61.

4. l)la i. l)laoscc {„skull" O'B.) O'Dar. p. 57.

5. l)la i. baile (Ort, Stadt) O'Dav. p. 56.

6. bla „land" O'Bon. Suppl, vgl. ior blai (i. faichthi) oenirlaindni LU. p. 123*', 24? Hierher alaind lüadam luades blai SC. 37, 2 (.blse H)'i

7. bla „report", ni tat nua bla SP. V 7 „thetj are not new reports" Stokes, Goid:"- p. 178.

i-<i'A(lipr eparing, trimming O'Don. Suppl.

blad „renotvn, fame" O'R. — Hierher ce tha nech lin a blad SC. 44, 2? im blad im bälg im cridechairi LU. p>. 52^, 39.

blaesc testa Ir. Gl.ll^J; vgl. 4. bla.

y blai Lg. 17^33?

bläicce ÖoTLU?

bläith glatt, sanft, tveich; „smooth O'B.; für mläith, daher bisweilen mblaith geschrieben. — Sg. Noin. muinter bläitb roniin FA. 12. — enlaith biian bläith SC. 33, 16; Dat. co fogur bldith ocus CO m-binnc chooil FA. 13, co fogur mblaith LBr.; breithir bläith Sc3I. 21, 22, bretir mblaith H. {vgl. PI. Gen.); PI. Nom. batar bläithe slemongelu na sliastai TE. 4, vgl. in der Composition righti boga bläith -ghelai iUd. Gen. ilar m- hv'mthar m-bläith SC. 30, 12.

blas Geschmack, Schmecken; taste O'E.; urspriinglicli mias; davoyi do-ml)las, so-mblas, il-mblas.

blath Blume, Blüthe. — Dat. di bolod ocus blath na xVip. 130, 20; PI. Dat. in chröeb co m-bläthaib Hy. 4, 6.

bläthach baudac a 1 Buttermilch) Ir. Gl. 220.

bläthe Blühen. — Sg. Dat. topor . . CO m-ldäthe ocus boltouugud „with bloom and odour" FA. 16.

bläthnait Wiesel ff Don. Suppl.

Med pistrix SG. 15^ {Z 85); bleth i. mil mör O'Dav. p. 59; PI. Nom. bleda i. aige alta in der Glosse zu bledech Fei. Apr. 7.

bledmall Wall fisch? vgl. blaid i. muir {Meer') ut est blaidhmil O'Dav. p. 61; bleidhmhiol „whale'- O'R.; antach i. bledmil Gl. zu ru- beta LHy. 14 ^Goid. p. 71); Sg. Gen. bara bledmaill FB. 52.

bleu die Weichen; inguen. — Sg. Acc. in bleoin Gl. 226 zu Gild. Lor. 77; ina blein .,into his groin" SMart. 33.

bleg-ou s. bliglm.

bleith, blith Infinitiv zu melim.

bliadain (auch bliadan?) F. Jahr; voriviegend abgekürzt geschrieben {nur plene geschriebene Formen sind hier aufgenommen). — Nom. bliadain TE. 17 Eg. in chet-blia- dhain TE. 2 Fg.; Gen. thosuch bliadne Z 250; Uiadno TE. 17 Eg.; oenach dognithe la Ultu cecha bliad- na SC. 1; Dat. bliadin Z-. 251; PI. Nom. bliadui Z 251: bliadna S3Iart. 9; Geu. bliadne Tir. 2; Du. Gen. airthend da bliada« FB. 63, vgl. fri refichithia,dan Stokes, Goid.- p. 84 note 2) ; Acc. di l)liadin Tir. 3. [ 400 ]blicht, älter mlicht 31. Milch. — Xom. mlicht SP. I 4; Gen. da •n trian blechta L(j. 8 Lc, mblechta Eg.; Dat. do gac/i blicht TE". 9, 7 iJ^. ?

bligim für mligim {daher noch öfter mbl im Anlaut) I ich melke. . . — Praes. sec. Sg. 3 ro bliged p 42, e; 'Kp'Xi^^: 2|iS. • PI 3 no mbligti s Ln.ß^ — Praet. '^UtAl.s^lUU.yi^xaißg- 3 ro bligis p.M 39; 5 corus r^' blig i). 42, 11. — Pass. Praes. Sg. 3 arindi mblegar „hecause it is milked" Corm. p. 28 melg; iar- sinni blegar Corm. p. 33 oi. — Infinitiv Nom. mani bad . . blegon inna m-bo fa thri toenn nicht ge- wesen wäre . . Melken der Kühe dreimal Hy. 5, 32; Dat. condebert in t-aingel na bai do bleganp. 42, 11; iar m-blegan na m-bö 5; ba huilli inas cech blegun 6.

blitli Inf. zu inelim. blog' Stück, Bruchstück. — Sg. Nom. blog dergthened FB. 52; PI. Acc. blogai p. 41, 20; bloga 21.

blonac armna Ir. Gl. 236, ah- domen 1006. — PI. Acc. na bloingi ilia Gild. Lor. Gl. 214.

bó F. Kuh; hos, vacca Z 272. ^ — Sg. Nom. bö Hy. 5, 52; Lg. 8: Gen. löeg a bö das Kalb ihrer Kuh p. 48, 23; inis bou finde insula vaccae alhae Z^. 272; Plur. Nom. na bai do blegan j). 42, 11; Gen. inna m-bö Hy. 5, 32; 50; p. 42. 5; oc tabairt tana bö uait ScM. 11: (•et m-bo IF. 10, 13; irrechtaib bö FB. 24; Dat. do buaib Sc3I 3, 12; Ace. na bü p. 40, 40; 43; na ba p. 42, 6; na bü p. 40, 38 und 42 incorrect für den Nom. na bai. — Composita: bö-chaill s. buachail; bo- delbae FB. 24; bö-gcltach s. büa- gcltach; bö-thänte (co n-immad ech ociis böthänte mit einer Menge von Pferden und Rinderherden) SC. 42 ; bö-thüir Kuh-herr = Stier FB. 9.

bocc zart; boc tener Ir. Gl. 1094; Gl. zu maoth Corm. Trans, p. 117. — PI. Nom. F. righti boga TE. ■ 4 Eg. — Compar. buigi mollior Ir. Gl. 1119.

boccoid „a spot or freckle" O'B., vgl. bocoidech maculosus Ir. Gl. 653.

boccoit Buckel. — Sg. Nom. cepe damb äil boccoit breac „wer immer sich nach einem bunten Buckel sehnt" Beitr. VII 46; PI. Dat. dona boccötib ScM. 17.

bocht arm, der Arme; p>auper Ir. Gl. 1058. — Sg. Nom. bocht p. 40, 17; Gen. boicht ZK 224; PI. Gen. do biathad bocht Gl. zu Hj. 5,. 26; Dat. do bochtaib in choimded p. 40, 14; 43; 41, 16; Acc. bochtii p. 40, 17.

bockte F. Armuth. — Sg. Acc. cen bochtai FA. 35.

bodar surdus Ir. Gl. 604.

bodb s. badb.

bodeln TE. 20 Hy. u. ö., spätere Form für fadein selbst.

bodras Hy. 6, 13, von Stokes als 3. Sg. rel. von bdadraim aufgefasst, aber nach der Glosse, wie es scheint, ein Adjectiv {beunruhigend), von dem dann buadirse abgeleitet sein könnte.

bolad M. Geruch. — Sg. Nom. bolad p. 22, 9; SC. 31, 10; Dat. co m-bolud FA. 35; di bolod p. 130, 26; Acc. ni boltigetar side bolad «o>i olent odorem hi ^Vb. 14<i.

boladniar loohlriechoid. — PI. Dat. do lubib boladmaraib p. 130, 25.

bolcsuilech sackäugig FB. 37; s. bolg.

bolg-, bolc M. Sack; amaZ bolc mergacb ut uter rugatus Ml. 1321^ {Z-. 61). — Sg. Nom. in bolc do blith den Sack zu mahlen hat. Hy. Praef. X.

bolg' idsce „a buhhle of ivater" Corm. p. 6 boll; davon bolgaigim „I buhble" Corm. Transl. p. 139.

bolgadauJ is culmaire bolgada«  FB. 68, 19 i^i. is cairptech, i. dar bej-na).

bolltanadh odor Ir. Gl. 1088.

boltanugrud M. Geruch, Rie- chen. — Nom. boltnogud FA. 13; Dat. CO m-l)lätbe ocus boltonugiid FA. 16 LU., boltnugiid LBr. dou boltnogud 5 LU., boltanugud LBr.

boltig^ur III ich rieche, von bolad.

boiigalm I ich breche^ ernte; boiug i. brisi O'Dav. p. 59. — [ 401 ]Praes. sec. Sg. 3 maith ro boiiifrod gut erntete sie Gl. zu mad bocht Hij. 5, 29. — T-praet. Sg. 3 mad bocht Gl. i. maith ro boingcd Hy. 5, 29. — Inf. bdain Ernten; Gen. lathe buana di Hij. 5, 29; dornän buana manipulus („small handful of hay") Ir. Gl. 502; bacc boana finime ligo metendae vitis SG. 62 ^ (Z^^. 265"^; Dat. oc buain p. 41. 36; do buain chroiiur ^i?. 81 Eg.i — Vgl. ath-boingid, com-bongaim, to- pacht.

bor Pron. s. far.

l)orb thöricht; borp stuUus ZP-. 443. — Sg. Nom. FB. 37; nad bo borb ScM. 21, ig; PI. Voe. a Galatu burpu insensati Galatae Wh. 19b ^z- GO). — Bavon burbe, burpe F. stultitia Z^. 60.

borg, borg-?, borce Burq, Stadt; cirta ZK 61. — Sg. Dat. biirgg Etäle dianid ainm Abellum Corm. p. 45 ubull; PI. Nom. biiirg fäenbela FB. 53 (braig Eg) — Davon borggde Bürger Z^. 61. Vgl. auch brog, broc.

borg FB. 71? brog sordid OB.?

borr stolz, hochmüthig, über- müthig; „pride insolence; great, noble" OB. — Composita: falgaib etho(?) borr-buidne FB. 24; mör- bruth m-borr-biastae 52, 3; adcon- darc and borr-oclfech LU. 92 17.

borrfail N. Zorn; indignation, anger OB. — Sg. Nom. a bruth ocus a brig ocus a borrfadFJ3.46; 79; Äcc. lasa m-borrfad FB. 44.

boss s. bass.

bossäu Tasche, Beutel; „a purse" O'R. — inna m-bossän SC. 2.

both F. „hut" Corm. Transl. p. 25; bothän casa Ir. Gl. 120 — Sg. Nom. both Hy. 5, 70.

both s. hin.

hm Augenbraue; PI. Nom. du- bai brai {auf täi reimend) p. 132, u.

bracht Fett; i. beoil O'Dav. p. 6; Corm. p. 2 anforbracht. — Sg.Nom. bracht, Gl. i. saill O.ss. III 4.

brachtach fett. — ferba brach t- chi brothlochi FB. 68, 2 i^i. methi). — Vgl. anbrachtach mager.

brufad „a ticinkle" O'Don. Suppl. — Sg. Äcc. la brafad süla „in the twinlding of an eye" FA. 17; 31.

bräge Hals, Nacken; collum, cervix Z^. 255. — Gen. don uball bragat Gl. 131 zu gurgnlioni Gild. Lor. 48 {„to the apple of the throat"); fethi do bragct ScM. 14; brissiud brägat TE. 9; Dat. fo bragait ind eich Gl zu Hy. 5, 55: a da cois nam- mucci fo brägid ScM. 18; don bragait Gl. 129 zu gtitturi Gild. Lor. 48; Acc. bragit FB. 57; co tarat a di laim imma brägit FB. 31; 61; 86; TE. 10, 6; triat bragit Sc3L 14; PI Dat. i m-brägtib FA. 22; 28.

braich s. mraicli.

arggat-braiii SP. I 1?

bniid F. theft O'R. — Sg. Gen. braite~ s. 1. clithar.

hrauRabe, i. flach Corm.p. 6. — Sg. Nom. bran carna comramaigi^JB.G8,8.

braö mara (broa mara Eg. H.) Getöse des Meeres? vgl. bro i. nuall O'Dav. p. 61.

1. bras gross; i. mor O'Dav. p. 58; vgl. com. bras grossus Z^. 81. — Acc. no sirfed . . in m-bith m-bras SC. 29, 8; PI. Nom. F. a piana it brassa Fei. Prol. 74 (citirt O'Dav. l. c).

2. bras „quick, nimble" O'B. — Hierher fond-bras FB. 49; p. 310, I8?

brasse, braise F. „hastiness, rapidity" 0B. braise laseivia Ir. Gl. 36. — Dat. CO m-brassi Fei. Jim. 19 (i. CO slatra no co solam).

brat M. Mantel; lam-brat bis tar glüne Gl. zu SG. 172^ (Z^. 653). — Sg. Nom. brat gorm crönchorcra FB. 47; brat dub lachtna FB. 91; brat liaine, brat corcra cöicdiabail SC. 8; brat caslechta corcarghlan TE. 3; Gen. bruit üäni SC. 13; broit, broitt SMart. 12; Lai. Hy. Praef. XII; Dat. cosiu brot üane SC. 8; issin Itrutt TE. 3 Eq.; ina brut p. 131, 17; Acc. brat 'CC. 3; SC. 48; fian (fain H. faon M.) -brat ScM. 21, 31; in m-brat Lat. Hy. Praef. IL — Comp, brat-gaisced FB. 67; 89. — Davon brattan „little cloak" Lat. Hy. Praef. IL

bratach 31. „ensign, Standard" O'B. — Sg. Voc. a lig-brataig Liphe FB. 11.

[ 402 ]brat an Lachfi; Corm. Transl. p. 23. — Gl. zu iach Hy. 5, 72.

brath, älter inrath M. Betrug, Betrügen, Verrath. — Gen. äes l)raith „folk of treucliery" FA. 27; Dat. ar in mrath ;pro proditione Ml. Cül. 301 {Goid.^ p. 32); dia

brath „to hetray Mm" SMart. 41 ; Acc. cen brath ScM. 22, 2? brdth M. Gericht, hes. das jüngste Gericht; Judicium Z'^. 238. — Sg. Nom. bräth FA. 14; Gen. cullae m-brätlio Tir. 5; brätha FA. 24; 29; 30; 33; 34; co mordail bratha FA. 6; iar fugiull brätha FA. 14; bretbemau brätha 34; do brethemnas bratha Hy. 7, 6; bruth brätha FB. 4G {vgl. bräth i. bruth ar a teas, mit Beziehtmg auf das jüngste Gericht, Corm. Transl. p. 24c):, cen cleth m-bratha ScM. 22, 4? Dat. do brath Hy. 2, 3g; 52; i m- brath Hy. 3, 8; Acc. cubbräth his zum Gericht, für immer Tir. 15; CO brath Gl. zu Hy. 2, 20; TE. 8; 16; Oss. II 7; FA. 27; 29; 30; iar m-bräth FA. 27.

brätliir M. Bruder; fruter Z 262; derbräthir (für derb-bräthir) ' der leibliehe Bruder. — Sg. Nom.. brathair ScM. 7 (braitir H.) Gen. Y brath ar Lg. 10; 16; TE. 6 7 Ecj.; ULU.; -D^ÖnallEthair CC. 1 LÜ.; PI. Nom. tri derbrat/miV TE. 14 Eg.; finuatar bethamaiu brathir sceo mbroga(?) SC. 25; no chUiintis din na brathre esium „the hrethren then used to hear Jdm" SMart. 34 [der Form nach Acc); Gen. triar der- brathar Gl. zu Hy. 5, 77.

brec bunt, gefleckt; tinctum Ml. 14: r. ; s. for-brec sehr bunt. — Sg. Nom. brec a mong SC. 33, 14; sciath brcc beimnech FB.i5; uaithir bemnech brec Hy. 5, e; sochla brec becaltach (?) CC. 7; Gen. gach dadha bric TE. 10, 15. — Compos. brec- Icnn bunter Mantel SC. 33, 21; 22; brec-glassa FB. 45.

bréc F. Lüge, Trug.— Sg.Nom. ni brec as äil di'in immut FB. Gl; brec dorat in ben imond j). 132, 9; Acc. na tail)rod cäch i'iaib breic imni alaile Gl. zu nolite mentiri invicem Wb. 27^; tabair brec im nach n-aile FB. 61 ; fuiris dobertha brec im nach meraigo ibid.

brecaire M. Lügner, vgl. i m- brecairecht in astutia Z^. 780. — PI. Nom. brecaire FA. 28.

brecaim II ich lüge. — Praes. tSg. 1 brego fallo (?) Corm.. Transl. p. 78; PI. 3 bröcaire brecait ocus säebait na sluagu FA. 28.

brecän „aplaid, a hind ofstriped or chequered stuff" O'R., von brec. — PI. Dat. do . . brocänaib FB. 4.

brecht s. briclit.

brecht, für mreclit, varius, di- versus Z^. 85G.

brechtrad für mrechtrad M. varietas Z^. 856; „to mix or com- mingle" O'Don. Suppl. — Sg. Gen. in mrcchtraid SG. I97a; Dat. cona il-mrechtrud cum multa sua varie- tate SG. 29b; CO m-brechtrad gern n-ecsamail FA. 13; Acc. iarna brechtrad di gurm ocus chorcra ocus üani FA. 11.

br^it ein Streifen Wollen- zeug? vgl. breid „a kerchief, a coif; frieze" Ö'i?. — Dat. a breit „from bridle" Hy. 5, 55 {in der Gl. fo breit); Acc. dorat ind ingen breit dia hetach dö ma crecht LU. p. 126^ 30.

br^ii stinkend, faul; fetidus Ir. Gl. 683; vgl. breinciu a carie Cr. 341^ {Z- 1057). — PI. Nom. {fem. Form) coin brena „stinking dogs" FA. 28, länbrena p. 191, 21; locha brena biastaide FA. 30; tolla brena FA. 30 Br.

brenaim II ich faule, eitere; puteo Corm. Transl. p. 138 putte. — S-praet. PI. 3 ro brensat compu- tuerunt Ml. 58 — Fut. PI. 3 co m-brenfat dass sie eitern FB. 6.

brentu foetor Ml. 22^. — Sg. Dat. brentaid SMart. 34.

breö Flamme; i. lassar Gl. zu Fei. Apr. 15. — Sg. Nom. breo batses gente (Patric) Hy. 3, 2; breo orda oiblech (^Brigit) Hy. 4, 1; breo digla (Loegaire) FB. 46. — Compos. a bethir breö-dcrg FB. 8.

breoaim II ich verbrenne. — Inf. asl)ert fria muntir a l)reoad CCn. 7.

bress gross O'Don. Suppl.

[ 403 ]brcssa i. bäga Fcl. Pro]. 71.

breth F. Ürtheil, Urtheils- spruch; Judicium Z 241. — Sg. Nom. issi ar m-breth-ni unser ür- theil ist dieses FB. G2; 68; 89; ni bä breth in breth rucad and FB. 74; ni breth cter ani rucad dün 75; Gen. hi comartlia m-breithe 59; Dat. a breith Ailella nach dem Urthcile A.'s 74; Acc. co tibrod breith do (F)iud COn. 7; nir daimset . . . do Coinculaind in breth rod n-ucad dö FB. 78, t^gl. acht CO n-daimtis nammä for a breitli 76; lotar i m-breith Conchobair CG. 7 LU.; anaid la breith n-aile FB. 41 Eg.; PI. Dat. am g£eth i m- bretaib j5. 327, 32; Acc. concertaim bretha ]ad p. 327, 34; p. 141, 22. — Compos. gü-breth ein falsches Urtheil, davon gübrethach.

bretliaigim III ich fälle ein Urtheil, entscheide. — Praes. Conj. Sg. 2 mani brethaige-seo FB. 58. — S-praet. Dep. Sg. 3 breth aige Star FJ?. 90. — Fut. Sg. 1 brethaigfet-sa FB. 58. — Pass. Praes. Sg. 3 mani brethaigther hi Crnachnaib FB. 16. — Inf Nom. CO ro glethe a m-brethugud FB. 33; Dat. do bor m-brethugud FB. 57; dia m-brethugud do Ailill damit Ailill zicischen ihnen entscheide FB. 56; bä do brethugud döib dodeochatär chuci FB. 66; diar m-brethugud dait-siu damit du zwischen uns entscheidest ibid. ; Acc. ni rodmatär a m-brethugud FB. 56; dogena for m-brethugud 66; 75; ro lämair brethugud FB. 90.

brethemnas M. Bichterspruch, von brithem. — Sg. Dat. do brc- theninas brathaifi/. 7, g; Acc. dollo- tor . . a m-breithcmnus n-AiIe?/a FB. 42 Eg.

brethnals i. delg O^Davor. p. 61. — PI. Dat. di bretnasaib öir ocus argit LU. p. 23», .33.

bri Berg, i. tulach 0^ Davor. p. 51, Corm. Transl. p. 27, vgl. Bri. — PI. Gen. rige breg m-l)ude SC. 33, 35.

bri „unger, ivratli," (JB.

bri gach n-accais „every male- diction" Corm. p. 8.

briathar F. Wort; rcrhum Z-. 241. — S(j. Nom. briathar Hy. 2, 5i; 7, 31; SC. 18; Gen. brethre De FA. 23.; 34; Dat. brcithir blaith mit mildem Wort ScM. 21, 22? Acc. darm brethir hei meinem Worte SC. 43; 46; dar mo brethir fir TE. 7 Eg.; trea chuml)air m-briathair' „in short discourse" Hy. 5 Praef; PI. Nom. for m-briathra FB. 29; Gen. fri sechem na m-l)riatbar sin SC. 26; ilar m-mat}iar m-bläith SC. 30, 12; ina raithsechaib bria- thar FB. 29; Dat. co m-briathraib FB. 21; Acc bria<7tra FA. 2. — Compos. briathar-chatli Wortlcampf FB. 21; briathar-thecosc mündliche TJntericeisung SC. 25 Ueberschrift.

blicht Zauber, Zauberspruch. — Sg. Nom. suain-bhreacht „a churm tvhich causes slcep" O'Don. Siippl.; Gen. iar cor dö brechta hi faelnir in belae nachdem er einen Zauber auf die Schneide des Beiles gelegt hatte FB. 77; Acc. cuiridh bricht indtib {in Krüge mit Wasser) O'Don. Suppd.; PI. Nom. brechtai TE. 13 ; Acc. ro chansat . . brechta druifZec/(ia ina agid SC. 48; fri brichta l)au ocus goband ocus druad Hy. 7, 48.

1. brigr F. hervorragende Kraft, M acht, Ansehen, Wer th; valor, auetoritas Z^. 917; brigh i. firt O'Daror. p. 58. Oft in Ideinen Formeln, die den Vers füllen oder den Beim verschaffen, z. B. ard a brig, set co m-brig. — Sg. Nom. a bruth ocus a brig FB.'iQ; 52; ard a brig ScBI. 21, 21; ni fil brig sin CC. 7 Eg.? arggait arddbrig SP. Y 14? Gen. locharn brige „lamp of vigour" Fei. Febr. 7; Dat. set co m-brig Lg. 18, 21 ; deca a chu- «J^ radu CO m-brig SC. 30, 5; Acc. a bruth ocus a brig FA. 9; in m- brig nemnig „the poisonous potoer" SMart. 18; fo ollbrig do tharisen SC. 41; PI. Nom. atanaidble briga „whose vigour s are vast" Fei. Epil. 34; Brigit i. brigait i. isat ait a briga Gl. zu Fei. Febr. 1 {vgl. brig aitt etymologisir ende Glosse zu Brigit Hy. 4, 1). — do brig „bccause."

[ 404 ]2. Ijrig- l-rüftifl, mächtifj; vi- fjorosus, virtuosus Z^. 21 Anm. — S(j. Nom. sochla brig Becfoltach - CC. 7 Eg.'> PI. Dat. dia m-bn'gaib bäesaib [vorher ebenfalls mit voraus- (jchcndcm Adj. iccruadaib comraic- thib) FB. 29; Acc. Fem. eter briga banespa SC. 28.

brigacli Ic r ä ftig,starTz, mäch- tig; i. uallach O'Davor. p. 56. — Sg. Nom. brigach a chert SC. 18; ui bu cair banchath brigach Hy. 5, 5.

brig'e in admunemar mo brigi Hy. 5, 98 und 99, nach Stolces Nebenform für Brigit.

brig'im, PI. 3 brighit i. foillsighit O'Dav. p. 60.

brise brüchig, zerbrechlich; i. ab eo quod est priscus, ar is brise cach crin ocus cach n-arsaid Corm. p. 7. — PI. Nom. sew-brisca asalcha mä chossa FB. 37.

brissim III ich breche. Oft in der Redensart brissim cath for . . ich liefere Jemandem eine Schlacht, greife ihn an; mit Weglassimg von cath FB. 94. — Praes. Sg. 3 brissid FB. 24; SC. 31, 6. — Imperat. Sg. 2 ^ na briss . . mo chride Lg. 18, st. — Praet. Sg. 3 na ro bris G^?.l'« liath- conibaig Hy. 5, 77; ros l)riss no ro ben Gl. zu ros m-bi Hy. 5, 78; PI. 3 ro brisiset FB. 25. — Passiv: Praes. Sg. 2 bristir a sciatli FB. 67 ; acht mani brister anfir form FB. 74. — Praet. PI. 3 na catba aile ro briste trena fochun Lat. Hy. Praef. X. — Infinitiv Nom. is brissiud brägat TE. 9 Fg.; brisiud muad morciiatha FB. 52; brisiud for öenfer P^B. 94. — Vgl. aithbriste, forbrisiud.

brithem M. Richter; judex Z'^. 264; vo^i breth. — Sg. Nom. in brithem firen FA. 6; Gen: bre- theman brätha FA. 34; hrithemon SMart. 19; Dat. dond fir-brithemain Z^. 265; Acc. frisin m-briY/temain SMart. 19; PI. Nom. brethemain gubretliaig FA. 27.

brithemuaclit F. Richten; Ri cht er spr u ch ; Judicium Z'^. 805. — Gen. lasin mes fir-brithemnach- tac Die Gl. zu upud examen Dei Ml. 241', 15; j)at_ a l)rithemnaclit Hy. 3, 8 vor der Verurtheihmg durch das Uebelwollen schivarzer Teufel?

brithemnas M. dass. — Dat. ar in bi'ithemnas bratha Gl. zu Hy. 3, 8.

briugu M. Landioirth, Päch- ter, vgl. biatach. — Sg. Gen. ingen rig no roflatha no briugad LU. p. 122a, 2; PI. Gen. ingena sön dan inna m-briugad bätär im dun Forgaill LU. p. 122-1, 13; Dat. eter briuga- daib ocus biatacliaib LU.})- 123^, 27.

bro i. nuall O'Dav. p. 61.

bro „Champion, hero" CR.

brö I'B. 2T?

brö Mühlstein, Handmühle; Viola Conti, p. 29 muilend. — Gen. clocha broon „the stones ofa quem" Corm. l. c; Dat. deraithir bröin mulind FB. 8(

broa s. braö.

broc s. brog, borg:.

brocc F. sutolar, a shoe L: Gl. 1033. — Sg. Dat. co m-broic Gl. zu connäib Oss. III 5.

broch-biiadai^i?. 46? vgl. brogda.

broderui dia etacli „a hair of his raiment SMart. 40 ; Tliree ML: Hom. p. 38; 114.

1. bröeii F. Tropfen, Regen; pluvia Z'^. 31 ; braen aimsire imber L: Gl. 1048-. — Sg. Acc. braoin fhola 309, 12.

2. bröeii = brön? broen-derc ScM. 21, 32 H, brön-derg L.

bröenach sorgenvoll, finster; braonach „sad, sorrowful" O'R. — Sg. Nom. fer bröenach dub p. 310, 31; liröiiiech dub FB. 51. Vgl. co m- l)rön ocus dubu FA. 16.

bröenaim II ,,/ drop, distil" O'R. — Praes. Conj. Sg. 3 in spirut nöeb ron bröena Hy. 1, 5g; dia rath ron broena, ron soera Brigit Hy. 4, 12.

bröcanan Regen, Deminut. von bröen. — Sg. Nom. bröcnän fola SC. 37, 21; broenan fola uaire tria toeban fodeine Fei. Epil. 351.

brog- thromm Temra „Taras mighty burgli" Fei. Prol. 165 (broc trom Laud.), = borg; PI. Nom. bruig FB. 53 Eg.

[ 405 ]ln-ügTii, Iirogo s. luruiis:.

brog-da „exccssire, great" O'Il. — Sg. Nom. se borb brogda FB. 37. Zu mrogaim.

broi-eiio FB. 52?

bro^lliiir Lji. S^j^ mrogaim.

broinc prorct~üüd. Lor. Gl. 49. Davon bruinech proreta ibid.

broit Gefangenschaft. — Sg. Acc. hi m-broit p. 17, 19; da ched ele do l^hreith a m-broid „two hundred more were carried off in captimiy" O'Don. Gr. p. 3Ü2.

broiteue F. palUolum Z 274, von brat.

bröu M. Kummer, Sorge; Sg. Gen. gne m-bröin FA. 33; Dat. co m-brön 16; fo bron na döiri Gl. zu A^Hy. 2, 2; Acc. brön La. 18. 2 : Du. Nom. da brön flatha nime FA. 33. — Compos. brön-derg ScM. 21, 32.

bröuach sorgenvoll, traurig; tristis Z'^. 810. — Sg. Nom. brönach Hy. 5, 2s; PI. Gen. na m-ban m- bronach Gl. zu Hy. 5, 5.

broiiiiaiiu II ich verbrauche; I spend, consume, destroy O'B. — Praes. Sg. 3 ni bronna Hy. 2, 8 intrans. schwindet nicht? — Pass. Praet. Sg. 3 ro bronuad FB. 9. brot M. Stachel. — Gen. aithe aen-broit FB. 37 Fg.-., Acc. berais in t-arad brot forsan n-echvaid FB. 36 Fg.; PI. Nom. bruit Beitr. VIII 338. - Vgl. bruitue.

brothach s. bruthach.

brothlach „a pit or hole made in the earth, in lohich the ancient Irish militia used to dress their meat" O'B. — Gen. ferba bracht- chi brotblochi FB. 68? Vgl. broth- lucht i. i talamh bruiter in feoil sin, lucht i. a coire no brotlach i. inatar O'Dav. p. 58.

brothrach Lagerdecke. — PI. Dat. do l)rothrachaib FB. 4. — Davon brothracban sabribarra Jr. Gl. 180.

brii F. Leib, Bauch. — Sg. ul Nom. FB. 22; Gen. fom chri'ol ( brond Lji. '^ 4 (brunn Eg.)- Dat. Sf ina broind Lp-X ; fot broind .2L ina bruinn CG. 6 IJg. ; cia fo brü L^. f ^ 3; 4, 10; a brü mil moir Hy. 1, 37; Dat. oder Acc. tatharla inna broind CG. 5 (bruinn Fg.); dorat a hlim . . for a broind Lg. 5j fo a broind n)^ p). 131, 8; PZ. Tfef. a m-bronnaib a maithrccli p. 19, 38.

brü Band; border, hanJc O'B. — Dat. for brü mara torrcn p. 39, 10 ; for brü inber mara p. 39, 11 ;' for brü Inbir Cichmuiui p. 131, 27; for brü in broga p. 132, 17; rön for brü Lg. 17, ii L.J if-

bruacli Tauul'; margo SG. 61^ {Z 22); Ir. Gl. 947. — Dat. i m- brüch na haband TBFr. p. 146, id; brauch 16.

da brüad Gen. Du., cechtar n-ai a da brüad p. 310, 27 jede ihrer zivei Au g enbr auen. Vgl. bra, brai.

bruchtaim II eructo, vomo; brucl}t i. sceith O'Dav. p. 58. — B-praet. Sg. 3 bruchtaib O'Davor. l. c. — S-praet. Sg. 3 brüchtis CC. 6 LU.

bruden, bruiden F. Hof, Pa- last, brudeu Da Derga „tlte Court of Da Derga". — Sg. Nom. bruden ScM. 1; Gen. i n-dorus bruidui 5; Dat. isin bruidin 1 ; Acc. isin m- bruidin 5.

brugi, bruig s. inruig-.

brug-achus M. Pflicht eines bru- gaid, Gastlichkeit. — Dat. ar brugachus FB. 33.

brugaid M. Wirth FB. 33, vgl. briuga.

brui i. dermat (oblivio). — Fut. PI. 1 ni bruifem annuallsa „ive shall not forget their acclamation" [Fei. Prol. 301) Three L: Gl.p. 127.

bruim ich zerschlage, zer- ^ -^ quetsche, zerbreche. — Praes. Sg. 3 bruid idnu SC. 31, 6 (con- tunäit, Stokes Bem.'^ p>. 13). — Praes. der Geivohnheit Sg. 3 nos bruend iat FB. 67 (bruigend Fg.) — Pass. Praes. Sg. 3 brütir {lies brüthir?) a gai FB. 67. — Vgl. ro frith-bruid i. ro obustair stiess zu- rück, „refused", SMart. 14.

bniiiie, bruiuech s. broiue.

bruiimelf. Brust, PL Brüste. — Dat. ossa bruinni TE. 3 Fg.; don bruinde Gild. Lor. Gl. 200 peclus; Acc. dar a ucht-bruinne TF. 7; SEg.] ar a bruinni ScM. 16; AUv» iMyj, Uaänt if ukK ßt^. [ 406 ]77. Did. for a brninnib TE. 3 E(j.; arinui biathas luUdcnu for a bruin- (lib i. suis mamillis Corm. p. 7 bruinnech; co n-ör fria n-ucht- brunuib SC 40; Acc. tar bruinniu ögre swper mammas virginis Ml. 144^ {Z'^. 653). — Davon brumnecli i. mäthair O'Bav. p. 56, Corm. p. 7.

bruiuiiecliur Brust? — Sg. Dat. heö öir intlaide uassa bän bruinuechur FB. 51; p. 310, 32.

bruit Lg. 2 {in Eg. zu lesen bruid it cluasaib)? etiva CBeilly's bruid „sliarp, Tceen, pointed"?

bruitli Kochen. — Dat. dia m-bruith p. 41, 10.

biuitheiuna FB. 91 Eg.?

bruitne Stachel p. 311, 4. Vgl. brot.

Ijrulig: Lg. 1 9 -Lc , ?fo/iZ rZissi- i«,/?/ri «HS brurig. F^L brüille „a fragmcHt" O'Don. S^ippl.

brüreJ vgl. bruireach „a frag- ment" CB. — Acc. co n-derna bnirig dia cind i^L-iS.

1 brutli Gluth, Wuth, „a glo- tuing mass" Stokes zu FA. 21. — Sg. Nom. FB. 30; 85; mor-bruth m-borrbiastae 52; bruth brätha 46; bruth n-gene 80 {„gnashing of the mouth" On the Mann. II 372); bruud gine LU. p. 73; briid n-geme LU. p. 125b, 3; lond-bruth loga ScM. 15; FB. 48; bruth matho 52, 7; a bruth ocus a brig 52; Gen. do dibdüd a brotha SC 36; do tlathu- gud a m-brotha FB. 54 ; ar thrommi a brotha ocus a neirt 88; Dat. ön bruth a fervore Corm. Transl. p. 77 ferg; cosind brud cum vi Z^. 641; Acc. a bruth ocus a brig FA. 9; ri ro-bruth romör SC 30, 11; PI. Acc. a si'ili amal bruthu tentidi FA. 21 (l)rutta LBr.). — Compos. bruth-loiscthi FA. 30 LBr.

2. bruth i. seim gae no gaisgi O'Dav. p, 56. — Hierher bruth- damna FB. 91?

briithach glühend, heiss. — Sg. Nom. brolhach Hy. 5, 4« (i. te) ; PI. Gen. na n-ocht blast m-bruthach FA. 22.

bruthe Brühe, s. eii-brutlie.

bruthuaig-im furo Z 435.

buacbuill 3L Hirt; büchaill i. call coimetaige na m-bo Corm. p. 7; böchaill huhulcus SG. 58"* {Z-. 23) ; biiachaill bo id. 7r. Gl. 583 ; b. muco subulcus 584. — Sg. Nom.' buachail p. 40, 15; Gl. zu ara 20.

bi'iad FB. 11, zu lesen biiadac^'?

büadach siegreich; inna m- buadach viciorum Ml. 21ii {Z'^. 22). Vgl. Löegaire Büadach. — Sg. Nom. Brigit büadach Hj. 5, 1; 94; Con- chobar b. ScM. 21, 9; cath-buadach CC 1 LU.:, cur cäin cath-büadach FB. 70; Fedehn Findchöem chruth- büadach 22; Gen. fochich curad crechtaig cath-buadaig ScM. 15; Acc. curaid cäin crechtach cath- büadach »SC. 42; Voc. a cath-büa- daig Breg FB. 11; PI. Gen. üiiad curad cath-büadach SC. 38.

biiadartha turhatus, vgl. büa- draim. — Sg. Dat. din t-sruth buadarthu de turhulento rivo Ml. 2b; PI. Nom. it büadartha na pecdaig FA. 14 (buaidertha LBr.).

buadgeltocli FB. 22 Eg. eifer- süchtig auf Sieg {vgl. gealtach „fearful, jealous" O'E)?

büadirse FB. 30 turbulentia?

biuulraiüi II turho; buaidhrim „I rex, dishirb" O'R. — Praes. Sg. 3 rel. buadres in fis Gl. zu Hy. 6, 13. — Praet. Scj. 3 ro buadir in rograd hi SC. 44. ■

biiageltach, vgl. bo-geltach i. fer fogelta a bu a faithce ar cach nach deisetar coin allta ime H. 3. 18 p. 16 {Mann, and Cust. III 521). — PI. Nom. tri büagelltaig Breg „itinerant coioJceepers 0' Curry, Mann, and Cust. III 77.

büageltach FB. 22 (büaigeltach H.), nach Eg. in büadgeltach zu ändern ?

biiaibtecü i. uallach {ühermüthig) CDav. p. 58, vgl. bubta i. bagar {Drohen) ibid. p. 56, rem-bubtadh „forethreateninq" Corm. Transl. p. 143 robuth."

büaid N. Sieg; victoria ZK 233. — Sg. Nom. FB. 30 ; in buaid dorig- nius no in bct SC. 38, 2; büaid cles- samnachta, b. m-büanfaig, b. fidchel- lachta, b. n-airdmiuga, b. fastiue. [ 407 ]büaid ceillc, b. crotlia (die Dinffc, in denen CuchuUin alle anderen Männer übertraf) LU. p. 121b, 29 {vgl. unten PI. Aec); Gen. ddn büada Hy 5, 101; coibliud liuada FB. 24; gäir büada G-4; ceud m- buden m-büada »ST'. 15; altfad m- brochbi'iada FB. 4G; comlüd marc m-buada 53; almai üulatbi lüth- büada 2^. 310, s; lin m-band m- balc-bi'iada FB. 22; buille balc- biiada 47; Dat. iar m-büaid FB. 47 ; 89 ; Acc. ruc . . buaid iud öenaig 'FB. GG; ni b^ertais buaid dib La. gj Voc. a bdaid~'n-öciT-TnrttZ FB. 8 ; PI. Nom. batär büada imda fair LU. p. 121ti, 28; Gen. lin a büada FB. 22 (buad E(j.); Acc. ar issi congab na se büada forri i. buäid crotba, b. n-gotha, b. bindisso, b. druine, b. gäise, b. n-genso [die Dinge, in denen Einer alle anderen Frauen übertraf, vgl. oben Sg. Nom.) LU. p. 122a, 17.

biiaidech = büadach enthalten in cruth-buidech FB. 22, 3?

büaig'uech i. escra {„a vessel") Corm. Transl. jj- 27.

l)uaig-hiiech ein i. buaibtech i. uallach O'Dav. p. 58.

buaignige ? is mewmarc ban büai- gnigi FB. G8, 13 (buaidgnige Fg.). Vgl. etir iallaib ban buägnitlii LU. p. 124t, 18.

büain s. I)oug'aim.

biial Wasser Corm. Transl. p.2(S.

Malaiin II ich schlage. — Praes. sec. Sg. 3 no büaled p. 310, 1. — Lif. oc ä m-büalad FA. 26; dia bualad SC. 8.

1. l)uall i. leighius; luidh Cucu- laiun dia buall isin uisci O'Dav. p. Gl.

2. büall Buckel, Knopf? vgl. boU „the boss of a shield" O'B. — PI. Dat. sciath co m-buallaib öii' budi SC. 37, 16 (buailid H.).

l)üau dauernd. — Sg. Kam. is büan in bes SC. 33, 24; buan bangleo Oss. II 3. — Conipar. cid is buaini for bith „what is the viost durable in the ivorld" O'Don. Gramm, p. 380. — Comxws. enlaith büan-blaith SC. 33, 16.

büanaiud FB. 24? schwerlich zu Euanaud muimmc na fiann Corm. p. 5.

büanfach vgl. buanacht „miiitary Service" O'Don. Supi ; buanadh „permanent soldicvs of the kings ofEriyui" Keat. bei 0' Curry, Mann, and Cnst. II p. 379. — Gen. büaid m-büanfaig s. büaid.

büar M. „cattle of the coio hind" O'B. — Sg. Nom. buar agus bö- thäiute „kine and cattle-herds" Torr. Dhiarm. p. 170; Gen. büair s. 1. clithar; PI. Nom. na buair agus iia büthäinte Torr. Dhiarm. p. 204.

bud FB. 54 Eg. u. ö., spätere Form für bad, s. ll)iu.

1. bilde, biiide gelb; flavus SG. 14a (Z-2. 765); Ir. Gl. 803. — Sg. Nom. mong buide SC. 33, 4; folt find-budi p. 131, 20; Gen. öir buidi La. 18, 27 ; SC. 37, ig ; FB. 45 ; ^ * a/ be füllt' buidi Lg^ Dat. co fult r ^ budT SC. 33, 26";"Toc. a Emer an folt-buide SC. 44, 11; PI. Nom. süili cichurda budi FB. 91; Gen. rige breg m-bude SC. 33, 35; Du. Nom. da triliss or-buidi TE. 3; da n-all dron-budi p. 310, 30.

bude eounniU Naine einer Seuche, die um 6G5 L-land verheerte, vgl. buidechair. — teidm mör doratad for firu bErinn i. in bude connaill Hy. 1 Praef.; Acc. ar in m-bude connaill Gl. zu Hy. 1, 6.

2. bilde, buide Dank. — Sg. Nom. ni buide frit ScM. 14; Gen. iar n-atlugud buide Lat. Hy. Praef. V; Acc. atlaigthe bude Hy. 2, 49; beir buide n-anacuil ScM. 20; berim a buide ritt a De „I give thee thanks for it, God Stokes, TJiree Mir. Hom. p. 96, 10; ni tuUim budi do neoch p. 328, 12; p. 142. 9.

budeeh dankbar, zufrieden; contentus Ml. 2^ {Z' 810). — Sg. Nom. am buidech-sa p. 40, 15; ni dam buidbech dorn cheill fein nicht bin ich mit meinem eignen Sinne zufrieden TE. 9, 23; ba buidhoch in ri dia mnai TE. 14; crutb-buidech FB. 22 für -büaidech = -büadach? PI. Nom. ban buidich simus qrati Wb. 29b ^2r^ 495); budig ScM. 4; FB. 5G ibuide Eg.); 79 (buide Fg.).

[ 408 ]budeclit-sa s. fodecht-sa.

buden F. Schaar. — Sg. Nom. FB. 7; Gen. comarbas buidne SC. 17; Dat. do cach budin FÄ. 9; i m- budiu Loegaire FB. 8; Acc. im budiu FB. 10; 11; PI. Nom. buidne FA. 6; buidni ban SC. 31, i; budna FB. 20; Gen. ceud m-buden in- büada SC. 15; idnu budeu m-bäeth SC. 31, g; ri.. budeu 34, 2; Dat. ho buidnib copiis 311. 34«; Acc. sech buidne Gl. zu sech drungu Hy. 4, 3.

budichass Lß^^ hlondlockiff? V(ß. saltriasa' (mie Art der Kahl- IcöjyfigJceit) i. asa firmhullac/t, mtel tairside, co m-bi a chassi buide ina mullach amaü säil duine tre assa Corm. p. 39 ränge.

budig'im III ich danke, hin zufrieden. — Praei. a?^. 5 budigthe TE. 14 Fg., vgl. cobarthe.

bug i. lubh gorm no glas risa samailtear suil bhios gorm no glas 0' 67. {aus O'B.), eine blau oder grün- lich aussehende Blume ; glaisithir fri buga „green as the hyacinth O'Don. Gr.p. 120; ba glaissigtir fri bughai cechtar a da sulu TE. 4 Eg.

buid Oss. II 3?

buidechair die Seuche, toelche um 605 Irland heimsuchte, vgl. bude connaill. — Sg. Nom. Hg. 1 Praef.; Dat. erloscud no a buidechuir Gl. zu uridine Goid.^ p. 70 {LHy.); Acc. ar in m-buide- chair Hy. 1 Praef.

buille s. bulle.

buim, boim N. „a morsel" O'Don. Sitppl. — PI. Nom. bommaud ega Bev. Cclt. III 177.

buitbi jx 143, 3 s. biu, Part, necess.

biiirg' s. borg'.

buithi? jx 140, 11?

bulle, buille Schlag. — Sg. Nom.ro boi tra builli dar 6 Sc3I. 18 V Acc. dorat cäch buille dib dar sroin a cheile riam ScM. 6; PI. Dat. honaib buillib colophis Tur. Gl. 92; alaphis 93; Acc. beras buille balc- buada tar ätha FB. 47; fris m-ben liithu läth-bulU FB. 51; p. 310, 33.

bullech schlagend; „that gives bloivs" OB. — Voc. a balc-bullig Breg, a brüth-bullig Midi FB. 8.

bun M. Wurzel stock, Wurzel, das untere Ende; „root, stock, hottom" O'B. — Sg. Nom. is bun cruinn mair SP. V 13 ; Dat. i m-bun na gabla FB. 92, vgl. oc bun na gabla {so zu lesen für agabla) 0' Davor, p. bl bun; beim na gabla di bun öenbeim Abhauen der Gabel vom Wtirselstocke mit einem Hiebe LU. p. 581^, 1; do bun chraind FB. 81 (buain Fg.); i m-bun cacha finna FB. 27.

bunad N. Ursprung, Grund- lage; origo Z'^. 223; „family, stirps" in the northern half of Ireland, O'Don. Suppl. — Sg. Nom. is biinad primda SP. V 13; Gen. fich bunaid „a hereditary feud" CCn. 5; issi ro bo dun arus bunaid do das war die Burg: sein Stammsitz ibid. 8.

bunsach F. Ziveig. — Acc. fo- chartatar . . bunsaig corri'isc dub einen Ziveig mit schwarzer Schale LU. p. 23b, 27.

bur F'B. 41 Eg. u. ö., spätere Form für bor, bar, far euer.

burbe, biirpe F. stultitia Z'^. 60. Vgl. borb.

biiredach, vgl. büireadh „roaring, bellotving" OB. — Nom. atchiu flaith n-ärd n-airegdfe asa bith- buillech büredach LU. p. 91^ Dat. F. fot broind büredaig Lg. 2^ i(

bürithar, büirethar L a. 4, 10 , vi;, ibid. 2 Eg., clamat (5. Sg. eines "^^ Praes. Dep

bun'M. aclown, a boor O'B. Dazu CO tech m-buirr in broga j:>. 328, 23?

a bus s. foss.

This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.

Public domainPublic domainfalsefalse