Irische Texte/1/Wörterbuch/A

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Irische Texte, vol. 1  (1880) 
A

[ 337 ]Wörterbuch.

A.

1. a Vocativpartikel {gr. oi); mit nachfolgender Aspiration, in den Handschriften nicht immer bezeich- net. — a^honchobair Long. 13; 18, i; 40 ; ScM. 6; 7; 20; a Chü SC. 45, Ji ; a Chuchulaiiin FB. 87; SC. 41; a Cuchulainn SC. 11, i; o; 38; FB. 67; 78; a Chouaill FB. 10; 60; a Chit Sc3I. 15; 16; a cath- büadaig FB. 11 ; a cläim 43 ; a popa SC. 12; a,fir TE. 9, 9; a fir 10, 9; .ST. 28; a Fmdchoem CC. 7; a Sencha FB. 30; a siriti 67; a üen TE. 9, 25 [Fg.]- a bell SC. 19; FB. 19 ;~ a balc- bullig FB. 8; a bi'iaid ii-oc n-ülad ibid.; a baidmäthair 53; a Derdriu •^ Lg- 19: a degduiiii SC. 46 ; SC. 44, 5 ; a ghille TE. 9, 1 Eg.] a ailla 10; a gillu Sc3I. 21. 1; a Löig SC. 7; F5. 43; a Loegaire ScM 9; FB. 59; a li'gbrataig a lenann FB. 11; a lassar 61; a läichessa 29; a Mun- remur Sc3I. 12; a mic TE. 10, 10; FB. 61; a mocdretill FB. 11; a mä- thariiait 44; 47: a midlach 67; a ri FB. 21: a rigflaitb TE. 10, 10; a ain- glin FA. 19; a Emer FB. 19; a ingen T^. 5; 8; 9, u; 21; ÄC. 46; a Oilill TE. 10, 1; a ül^i* FB. 26.

2. -a- Pro/i. pers. infixum, s. e.

3. a, a sein; ejus, suus Z.^ 337; Fron. poss. für Mase. und Neutr. Sg., mit nachfolgender Aspi- ration. — Das Längezeichen ist selten geschrieben: immä rig, immä rurig FB. 7; mä chossa 37; oc ä denom 2; FA. 10; SC. 34, 4; ic ä iarrair 33, 33; cä räd 30; iarnä grisad FB. 43. — Zusammen- gezogen mit Präpositionen: coiia, inna (na, ina iarna, riaua, trena; di'a; assa; imma; fri a, li a bildeten ursprünglich zwei Silben, sind aber oft zusammengeschrieben, ebenso oca (ica, ca). — a cbois Hy. 2, s; p. 20, 20; Xq. 6: SeM. 2; 3, 10: 7; 10; 18; 19; 20; TE. 11 LU.; 12 Fg.; CC. 1; SC. 2; 7; 18; 30; 30, 3; 5. 31, 5; 7; 35; 41; 44, 10; 46; FB. 6; 11; 20; 23; 24; 30; 44; 68; 70; 77; 79; SP. 11 13; ar a chenn Hy. 2, 46; p. 21, 31; ScM. 4; assa cliriss ScM. 16; asa chotlud SC. 23: dia chungid ScM. 2; 15; da churiud Lg. 14 ; fri a cliorp Hy. 2, 63; fria chossa .S'G 10; 48; F5. 91; for a chiiid Lg. 9 : TE 5; 8 Eg. ; 14 ; SC. 37, 13 ; FB. 88 ; imma chend FB. 45; 37; inua chend FB. 24 ; CC. 1 ; ina chotlud p. 19, 36 ; CC. 3 Eg. FA. 8; FB. 24; 80; na chotlath TE. 12 Eg.; riana cheli FB. 20 (fwt/" cäcb bezüglich'); tar a chend FB. 8; trena chotlud SC. 9; m/f fehlender Aspiration: a coirthe TE..8; a cairdess 16; a caeimcheli 20 Fg.; a cethrui 8; a col 11; ar a cend 13 LU.; inna cuili CC. 3 LU.; a claideb, inna cind SC. 5; dia claidiub 6: dia ceill 48; a clö FB. 21 ; for a crund , for a claediub 24; a coceli 40; a cruth 44; üas a creit charpait 45; a cül 78; a clai- äeb 79; inna cind 91. — fria thriar m-brathar p. 17, 21; a thige j?. 20, 21; ScM. 3, 1; TE. 14 Fg.; p. 132, 13; FB. 4; 25; a thorud p. 40, 11; a thairismi ScM. 17; a thärraluig TE. 2; 3; 19 Fg.; a thechta 3 Fg.; a thiugmaine 8 LU.; a thechtairi FA. 9: oc ä thimchell, a thened 17; a thödernam 21; a thoeb SC 18; FB. 24; a thesarcon SC. 29, u; [ 338 ]■^ a a thücnriucl 31; dia thuil FB. 23; a tharpige 30; a thm-sc 85; a thul88; mit felilender Aspiration: dia triur bratli«)- j). 17, 2-1 ; a techta l'E. 2; 3; 17; a t&rralaigh 17; ina tig lOLU.; 13; 14; asa "titrascbail SC. 23; dia tomos 29, g; a tromdacht 31; coua teglach . FB. 13. — for a oessam (für foessam) Hy. 1, 2; a ridadart (/i/r fridadart) . iZy. 2, 32; ■*i(^ dia tuni Lg.'h. a fert 4L_.i2.; TE. 8 Eg.^/sT^v CC. Eg.; dia eöil (frtr i'eöil SC. 23;. a tlede FJ3. 5; fria raigid {für fraigid)58; mit fehlender Asjnration : diafechain, dia feis TE. 2 Eg. inna farrad TE. 2 LU; 12; dia folccath 4 Eg.; a fert 8 LU.;£L fuil, a feoil 13 iC/. ; a feth 2^ 130, 24; afoltj3. 131, 21; jj. 311, 2; 3; a fiur Ca 1 ; 6iC/. ; a flaith SC. 18, a foramies 31, 7; oca ferthain 33; a fei"ci 36 ; a fled FB. 7; a fonnaid, a fortgae 24 ; a foraim, a fömsige 30 ; cö a fod- brond 39; a fir44; a foramcliss86; 87; a setig p. 40, 37; a sail *S'cilf. 12; a sula TE. 9, 15 Eg.; a saeghul 20 Eg.; mit fehlender Aspiration: ina siiide ScM. 10; dia sirsellad TE. Q LU.; fo a süili 12 LU.; a scelu 14 Eg. ; a sult p. 130, 24; a siur CC. 1 Eg.; ar a seirc SC. 5; ina släinti 10; inna sesam 11; ina suan, cen a slüag 11, 8; ina sudi 12; 33, 3; a scela 20; a satha 23; ina seirg- ligu 24; a scrütan FB.S; 17; a sella 24; asa samail 48; 49; 52; a sciatli 67; dia saigthiii 76; 78; inna sessonj 91; fria saindän SP. II 1. — Die Aspi- ration der Media ivird erst in späteren Handsciwiften bezeichnet: a ghalur TE. 7; 8 Eg. In alten Handschriften bleiben b, d und g unverändert: cona baithius Hy. 7, 3 ; a druid Hy. 2, 20; a di suil Hy. 5, 42 ; a gascid SC. 2 u. s. iv.; co a mnäi SC. 6; — Ij n r, sitid nicht beeinflusst von der Aspiration: na leith deiss SC. 33, 9; ina läim FB. 21; a uert Hy. 5, 68; a rige Hy. 2, 28 u. s. w. — Vor Vocalen erscheint nieh.: a ainm Hy. 2, 3; 3, 2; p. 17, 27; 28; 34; p. 40, 17; ScM. 1; CC. 5; TE. 18; a athair Hy. 2, 3; FB. 6; a iartaige Hy. 2, 2u; a airnigthe Hy. 1, 24; a oua Hy. 2, 24; cona adnocul Hy. 7,4; ic a acaIlo?mp.21,32; TE. 8; 12; SC. 10; 17; FB. 43; ina ardijx 40, 22; FB. 81; a oenur Ln^SjJi^ SC. 36; 9& FB. 52; SP. II u; a andord Lg. 9; ^ dia urbaith Lg. 17 , 2s; a ingnais 18, o; x ^ a eirred j^^; fol- a imdenam 18, 23 ; ?f ^ a einech iFpsi; TE. 6; dia anrdar- ^ cus äcMTI; a echlachu a obloire TE. 2; 3 Fg.; dia imcaisiu S LU.; dia athreös 9; triana eochraib 18; a estecht FA. 2; a anira FA. 3; a anius, a aibnius, a aingcl, a ain- mine 9; dar a agid SC. 20; 31; 48; da enbruthi 23; ca ncaWaim 30; a ingenraid 30, 5; 32; Ifa anüil 31, 10; oc ä iadad 33, 4; cona imdurnd 37, 15; dia airi 44, 9; a imrädud FB. 8; dia innarba 13; inna imda 21; 25; a äes 28 ; 30 ; a äs, a anius . . a anius, a urlabra, a äg 30; fria ais 37; a ech 38; 39; 44; 63; 67; 69; aara39; 61 ; a öcosc 44 ; assa inud 57; a arm- gascid 38; 39; 67; ina airicul 58; a incliinne61; a etach 67; a imgabäil, na acht 77; a üaill, a aliud, a aire- chas 79; a aidchi 80, a osnaid 88; a innas 91 ; a orbbae SP. V 11. — Idiomatische Wendiongen: a chom- mäin, a cbommeit eben soviel; a thrichommeit dreimal soviel FB. 19; a da cutr«mmai 10; 18; a län do fin ihn [den Becher) voll von Wein; a öenur allein, er allein; inna sessom, inna sudi stehend, sitzend; ibid ina öen dig er trank für sich allein FB. 62 {so auch 59 zu lesen). — Beim Infinitiv bezeichnet das Pron. poss. das Object maith lim . . a denam samlaid 7; oc a däil for in teglach SC. 33, 23; dia innarba asin taig um ihn aus dem Hause zu treiben FB. 13; a chosnam frit ihn {den Heldenantheil) dir streitig .:h machen FB. 11; dia acallaim uhi mitihmz^v reden SC. 10; oc a rad 33; luid ina dail sie ging zu dem Stelldichein mit ihm TE. 12; a docluim zu ihm FB. 81 u. ö. — Bisweilen steht das Pron. poss., obtüohl das Nomen selbst nach- folgt: a ainmm in drüadh TE. 18; a innas in bachlaigF^. 91; dia saigid Löig SC. 14; a denam in cennaig FB. 77; a loim fola ScM. 16.

[ 339 ]4. a, a ihr; ejus, suus Z} 337; Vron. poss. für Fem. Sg. — Mit Längezeichen: cach bilden immä tüsech FB. 7; imön peist immä cuaird, immä brägit 86; da marbad SC. 44, 12; — An Präpositionen angefügt, wie das mase, a. — Der einst vorhandene consonantische Auslaut {vgl. skr. asyäs") ist hisiveilen folgendem 1, m, n oder r assimilirt: ni liiid allaim assallaim Hy. 5, u; alläma Lp. 15. ; allenith ^TE. 4; allethete SC. 34, lo; ammaforta Hy. 5, 48; ammaic Hg. 5, 2; ammac Hg. 5, 70; ammätbair FB. 6 ; annoeb- itge Hy. 5, 92; arrig fiy. 5, 35; arraind ScM . 5, 11 ; asset Hy. 5, 98 ; ohne solche Assimilation: inna laim Hy. 5, G4; dia lepaid ^rf/ 1 ; for a lär FA. 30; a leciid SC. 44; 45; a mathar p>. 40, 7; lo; p. 48, 25; a mummi Lg. G. ; da marbad 5^(7. 44. 12; imma rusccuib TE.i SC.b a miiin Oss. III s; cona siian i^^. 15; dia seirc SC. 33, 28 ; a snätbait FB. tjö. — Vor vocalischen Anlaut tritt b: a bitge Hy. 5, ig; a hoeged 26; iiiua bucht 48; a becb 55; inna bim- tbecbtaib le; es; a hatbig 87; a ber- lam 100; iua becmais p. 40, 21; a he- necb-si p. 40, 32; iarna hatiicb p. 42, 35 ; a baiti-si Lei. 6; 7: oca hal- geniigud-si J^ dia bastiid TE. 5 Eg.; cona hinailt 15: ga hiawaidh 17; lea banail CC 5; a bainm p. 144, 26; cona biugenruid p. 144, 32; ina baireocht FA. 6; a baittreb 14; dia bordaib 15; asa bö Oss. III s; a höenur SC. 6; 45; dia hacallaim 16; a bamli (ait/" ein urspr. Neulr. be- züglich) SC. 30, 8; a heol 45, 4. Ausnahmen: a aitbig Hy. 5, 61; a amra 43 ; a atb«»- p)- 40, 10 ; for a erlabrai SC. 5; dia inmuni 33, 28. — Ohne Veränderung der übrigen Laute: a comlabra Hy. 5, 44 (accom- labra -Fr.); ina culid pi. 40, 31; 33; fria crutb Lg. 4, 1.9 ; dia celiu 12; Sc3L 3, 4; iarna cül La. 15 : "Tor a cind TE. 3; ar a ciuud 12 LU. a cend p. 132, 16; assa curp FA. 21; ar a cöimi SC. 17; inna cröes 2^5. 85; immä cuaird 86; a tret Hy. 5, 3g; a toeb TE. i; a tes SC. 36; a tul FB. 70; fria boiss Hy. 5, 7s; ina broind Lg. 1 ; ina täib O.s.s. III 5; a bitb 15ü~l5; a bragit F£. 57; a detgni Lg . 4 , g ; a da gbriiad 7jB. 4 ; inna gort HyTb. 30: a forbrat Hy. 5, 34; a fuilt TE. 4; dia formücbad FA. 19; ina farrad SC. 39; ina fiadnaise 45. Vereinzelt addorus ihr TJior FB. 80. — Fehlerhafte Un- regelmässigheiten : inna fi&dnaise p. 43, 14; a dha gualuinn, a dba glun, a dba colptai TE. 4 Eg. — Idiomatische Wendungen : a böenur sie allein; co n-accai in lanamain ina cotlud Lg. 12 ; ina baireocbt FA. 6; bä nürliea löcud dass sie verlassen ivürde SC. 44 {vgl. 45); dia guidi dam-sa sie für mich zu bitten Xr/. 12; a fari düib dass ihr sie (die Stadt) betvaehet FB. 80; arraind duit-siu dass du es {das Schwein) theilest ScM. 11; dia ba- callaim sie zu sprechen SC. 16; dia docbum zu ihr TE. 12- Eg. — Das Fron. poss. ist gesetzt, obwohl das Nomen nachfolgt: for a broind na mna auf den Leih des Weibes Lg. 5i. a baite na ingine der Pflegevater des Mädchens 1 .

5. ä, ä u-, a, an- ihr; cor um, earum, suus Z.^ 337; Pron poss. für den Plur. aller drei Geschlechter, ist ursprünglich ein Gen. Plur. {vgl. skr. äsäm). Der auslautende Nasal ist erhalten vor Vocalen und Me- dien, ist assimilirt einem folgenden 1, m, n, r, ist geschivunden vor c, t, f und s. — 3Iit Längezeichen: 00 ä m-bualad FA. 26; oc ä n-im- degail FB. 10. — a n-ernaigtbi Hy. 1, 10; occa n-airlegend p>. 19, 37; for a n-adarcaib p. 45, 3 ; a n-imguin La. I3l: a n-atbesc ScM.2; a n-birend CC. 1 LU. a n-imtecto, a n-armaib 3; a n-ecbrada 4 LU.; a n-enecb p. 141, 27; a n-enlaitb p. 144, 4; a n-airm Oss. I s; SC. 2; a n-aiged FA. 12 ; a n-aittreb 22 ; a n-almsana 27; a n-oenaig 30; a n-aumcbar- dine 32; dia n-armaib SC. 2; a n-eti6; a n-acallaim 9; fria n-ucbt- brunnib 40; a n-errad FB. 4; ina n-imacallaim 7; oc ä n-imdegail 10; a n-aes 12; 13; 55; a n-imtecbt 20; ^ [ 340 ]a n-ätlm 23; a n-etrain 33; a n- imchossait 5G; a n-eicli 62; 63; na n-agid 69; a n-imtechta 70; clia n-imratib 72; a n-imresain 75; ver- einzelt ann echn/ft TE. 3 Eg. — dia m-bruith p. 41, 9; a m-brathar Y Xjq. 10; a m-besa TE. 2; a m-bäis T^Ä^1 imma m-brägtib 28; inna m-bossän SC. 2; a m-bossa 6; a m- barr 33, 19; a m-brathugiul FB. 33; 56; 76; 78; a m-brotba 54; a m-biad _j/ 57; a m-bitb 77; a n-dith, dia n-dil- 'V giund Lg. 11; a n-dano 7). 141, 2g; a n-dan, ina u-dulemain FA. 7; ina n-deslamaib SC. 40; a n-gaisced ¥ ^il-3. ; ^ n-gäiri TE. 15; a n-gräd ^9. 130, 27; a n-gnüssi FA. 25; 27; ang-gäir28; dia n-g^asdiud FB . 20; a n-gressu 23; a n-glond 29. — y allenamain Hy. 5, 26; alläma LqAZj, FA. 16; 26; 28; FB. 74; 2,mEcM. 21, u; CC. 3 Eq.; for alluamuin (7C.2i;//.;alletlie-F'^.13; allög56; ua lämaib FB. 13; 16; a lente, a lärac 20; a lua»laith 25. ■ — ammörgirssa, ammöraiirgala FB. 11; a miniia Hy. •¥: 5, 65; dia marbrtcZ i^LlSj co a muin- tir CC. 3 iC/.; a meuma FA. 7; a maith 24; a mong SC. 33, 4; arrig TE. ILU.; arretha SC. 30, 4; arriad i^5. 47; arreim 56; ina räithsechaib FB. 29; 72; diareir 79. — os a cind ■if^'^ L(UAj a comairlej.0.; a comaitecbt ^ 13; a ciüt ScM. 18; a cisa TE. 2; a cairptiu TE. 2; 3; iarna cemmnaib FA. 4; a claidib SC. 2; ar a cind 15; FB. 79; a cotrebi SC. 21; a carat 29, 4; a cnü chridi FB. 24; asa cund FB. 34, is; a cesta 42; dia cricb 56 ; a cuit 57; 72 ; a claidbi 74; a carp<M 79; a cindu 89; CC. 1 Ey.; ar a gcenn j). 144, 9; docbum -W a tire X r/. 13; dia taig 17: a toisiuch 75. 144, 25; a tincor jPi?. 4; a tri coecta 65; ina trüallaib 74; a toisc 75; a pian FJ.. 25 — oca fothrocud p. 131, 14 ; a fir FB. 21; 29; dia fulriud FB. 67; inna fiadnaisi 72; -^ ina suidib Ly. 15_; F.B. 21; for a slicbt Scilf. 21, 11; for a sliastaib SC. 2; a scela 24; FB. 70; a samail SC 37, 6. — Idiomatisehe Wen- dungen: a n-dis die zwei p. 132, is; ¥: a triur s«'e zu dreien, die drei Ly^ FB. 54; 81; 90; a triur cburad 75 ; 79 ; a nönbur ihrer neun FB. 84. — batar . . ina sessom they were standiny Ly^löj, FB. 24. — bit lia ^ a mairb a'nd amlat a m-bi die Zahl ihrer Todten ivird grösser sein als die ihrer Lebendigen FB. 21; roptar lia ammairb inna m-beo Oss. I s. — is ferr a tecbt es ist hesser dass sie gehen FB. 6 a tuitim la iicäimtiu das§ sie durc h Feinde fallen ij/^_lJ5; oc -V^ a tuarcain . . la drougaib na n-demna weil sie von den Schaaren der Dämonen geschlagen werden FA. 31; iarna n-dicbennad FB. 77; dia tofund sie zu jagen TE. 1; dia tomailt ocus dia catbim FA. 28; a n-etai'- gaire FB. 15; a n-imcbossait do Bricrind 20; a n-etergleod 41; dia saigid 57; dia saicbtin 65; oc a cäiuiud 70; a n-aicsiu oc collud a n-hirend sie .zu sehen wie sie ihr Land vertvüsteten CC. 1 LU. — a n-docom zu ihnen SC. 7; tar a n-essi SC. 10; dia n-esi Oss. II 7; son a garma niacraide Hy. 2, ig; a n-andord mac n-Usnig La. 8: for -^ a cul na n-en sa SC. 7; ricfaiter a les do gillai ScM. 7; recam-ni a les em ar curaid (?) FB. 56.

6. -a n- Pron. pers. infiximi, s. e.

7. a, an- Neutr. des Artikels, s. in, lud.

8. a, an- welcher, der] qui Z-^.3bl: Uehrtirjnoiwmn,. nhnr Ver- ändermiij imrli (rrsdilrrjtt. Casus oder Nuiiicriis; lautete ufsprllnglich mit s an (sa n-), das sich hinter den Präpositionen co (cussa n-), for (forsa n-), fri (frissa n-, rissa n-), le (lassa n-) erhalten hat. Nicht selten ist in diesen und anderen Verbindungen das a unterdrücM, oder zu, i geivorden. Mit dem lo- cativischen i n- (Z."^ 342) hat es nichts zu thun, sondern dieses ist die Präposition i n-. Der aus- lautende Nasal ist geblieben vor Vocalen und Medien, auch vor r, obwohl er sich eigentlich einer fol- genden Liquida assimiliren sollte; vor folgender Tenuis und vor f, s ist er geschivunden. a) das einfache RelaliL-pronomen, als Nom. oder [ 341 ]Acc; ist immer gesetzt, toenn der Relativsatz dem Hauptsätze voran- geht; folgt er nach, so kann es fehlen, tvenn ein bestimmtes Bezugsnomen da ist {z. B. iu fer chuicci ataglä- (lastdr CC. 5 LU.). — a n-atbered Lci^J^ a n-adcobrai TE. 10 Eg.; a n-as"beri SC. 19; i n-atconnarc SC. 11, 8; a n-dorigenai Hy. 5, 23; 37; 41 ; G7; 81 : TE. 14 LU.-. FB. 6; a n-doronad Lg. lOj SC. 12; a n-de- chuid Lg. 15j a n-dotesta SC. 13; a n-dodoraid FB. 89. — an rop inmainib L(j. 18,_.g; an ro bo dech FB. 54; iu rop ailliu Lg 18, 5. — a testa Sc3I. 6; TE. 11 LU.; a loing F5. 11; 21; 46; 48: 52; 74. — a fil FB. 58. — Einem Compositum infigirt: rod n-ucad {Comp, do-ucad, tucad) FB. 78; dia n-aithiget {Comp. do-aithiget, taitbiget) SC. 31, 1; con- tuiled p. 130, 3 (cotlaimV Vielleicht hinter der Negation na: ni na teit do menma-su Seil/. 3, s. — 3[it der Verhalpartilcel no zu na n- oder no n- zusammengezogen: na tabrad Seil/. 1; na fil FB. 58; ani no m-bera FB. 58. — Mit der Verbal- partikel ro n- zusammengezogen: ro n-uicsetFJ5. 7; 42; 43; 44; conid samlaid rom-böi 44; cein ro m-böi FB. 79; trathro m-l)oi87. — hinter in tan: in tan m-bätar SC. 17. — a n- als Conjunction gebraucht: a m-bätar als sie ivaren L(i_^, TE. 10 LU; SC. 3; 10; F^.'g^TäTm-bLii Lg. 9. — b) An Präpositionen ange- fügt, ara n- : ara n-derna do maith für das, ivas sie Gutes getlian hatte TE. 14 Eg.; di? Conj. ara n- nt siehe besonders. — assa n- : asa n- dena baig Gl. zu Hy. 6, is; asa tudchad aus dem du gelzommen bist SC. 13. — ca m-bia FA. 30 LBr. für oca m-bia. — cossa n- : cosa tuced FB. 58; cusa rancaibair 73; coso- ränic FA. 21 LU. für cosa-ro-anic. — dia n-, von do, bezeichnet das Baiivverhältniss: mairg dia m-ba FA. 30; dianid cui est FA. 14; 34; dia n-at cui sunt FB. 9; diant eslinn SP. IV 1 für dia n-ata; cia dia m-bo cbeli FB. 39; 40; dia n-dutboig SP. V s; dia lenai SC. 43; dia ro faillsigtheä FA. 2; diar bo TE. 1 Eg.; FA. 23; dia tibertis SC. 21; 22; FB. 90; dia fognad Hy. 2, 6. Hierher wohl auf^h co tisad donturus dia n-dechaid bis er von der Expedition zurüclckommen tvürde, auf die er gegangen war FB. 79. — dia n-, von de, de quo, ex quo, propter quem (dia n- Conj. tvenn siehe besonders): dia n-erbalt Lg. I Ji 32 -1 cid dia m-böi 7voher kam, weshalb war l^uAi TE. 10 LU.; SC. 32 ; FB. 38 ; cid dia rabi FB. 56; cid dia ta ScM. 10; cid dia tud- chaibair FB. 66; 93; dia n-dechm'cZ ScM. 22, 7; be dia m-biat Zj/. 4^ 8j dia m-bä lan SC. 15; dia n-gair {von denen her ah singen) SC. 33, le; dia n-ebrad dalier gesagt wird p. 132, 19. — forsa n- : forsa m-betis auf welchem icäreti Lg. 7; forsa rabi p. 131, 3. — frissa n-: fris m-biat gegen iuelche sein iverden i^, 4j„i8;. fris m-be^ crechta an clem Wunden wären SC. 29, 7; frisa j samailte SC. 17: fris m-berad J^3_; ] fris m-ben FB. 51. — darsi n-dentar I Gl zu Hy. 6, 4 [S. drochet). — 1 imma n- (ma n-), bisweilen mit Länge- zeichen: immon-iadainn den schliesst SP. Vi; ani imo m-betbe FB. 61 ; immä tuUatär FB. 56; immä tud- ! chatar 75; 89; imma tu 93; ani mä tudchatar 76: imma curaid cossenait Lg. 4, ig^. — lassa n-: lasma (für lasa m-ba'i Sc3I. 21, 3; las tudchad SC. 16; las tänac 20. — ina m-bi FA. 30, Praep. in und Pron. rel., anstatt des gewöhnlichen i m-bi. — ö n- {entstanden aus ö-f a n-): n-ainmnigther FB. 75; tudchad SC. 16; 20. — rissa n-, jüngere Form für frissa n-: rissin- apur zu dem gesagt wird = welches heisst TE. 18 Eg. ; risnid SC. 45, 23; ris tatin SC. 33, 18.

9.a, an-, spätere Form der Präpo- sition i, i n-; a n-dün TE. 8 Eg.; a m-bronnaib p. 19, 38 ; asna amsib sin Lg. 12. _

10. a, ass Praep. cum Dat. aus; lat. e, ex 2^. 633. — ass nur in Verbindung mit dem Artikel oder Pronominibus ; mit dem Artikel: asin [ 342 ]abcolips teil Bi/. 2, 4s; asin caillid ji. 4G, 21; assind imdai Sc3I. 10-^ assiud liss 18; assin n'gräith SC. 33, ig; asin tig FB. 7; Vd: asind rigthig 17; asind loch 31; asind ed FB. 73; mit Fron. jwss. as mo chuntabairt ScM. 4; 11; P-M% g; as do chind Sc3I. 11; as t'ferund 12; assallaim Hij. 5, 44; assa chriss Sc3I. 16; 18; TK 12 Eg. V. 131, 2; ,9C. 23; FB. 3; IG; 46; 48; 52; 57; as for n-gni- maib FB. 41; mit dem Fron. rel. asa rescomloi FA. 31; asa tudchad SC. 13; Gl. zu Hy. 6, is; mit dem Fron, indef. as cach ing Hy. 1, is; 2, 61 ; mit dem Fron. dem. assin, assein FA. 16; wjzi dem Fron. pers. für Masc. und Neutr. ass, ex eo, sehr oft wie imser heraus dem Verb nachgestellt (lotar ass sie gingen heraus)] Fem. esti FA. 2; ^SC. 22; Flur, estib FA. 33. — ess für ass SM schreiben Hy. 5, 88. — /Sons* immer a: a hEmuin j5. 140, 25; p. 144, 19; SC. 29, 21; a hoeninud FB. 42; a hüib Bruin p. 42, g; a hüaim J^Ä 57; alleind SC. 33, 5; a luing TE. -d; a Loch i^5. 31; a caille p». 19, 39; a coiciud p. 131, g; ^ a comairle X«.J ^; a crich Ti?. 6 £V/.; a Cruachnaib ScM. 21, 20; a topor j). 131, 29; a slabreid Hy. 1, 3a; a sidib T^. 5; a brithemnacht Hy. 3, 8; a Murthemne SC. 33, 30; abbas peccaid Gl. su Hy. 6, 5. — | Gebrauch: dollotar . . as cech set 1 Hy. 2, 61 ; Hy. 5, u; p. 42, s; p. 1 46, 24; CC. 3; p. 130, 21; J3. 142, 13; 2). 144, 29; FJ:. 33; SC. 13; 14; 15; 17; 20; 35; FB. 7; 10; 17; 20; 31; 57; eirg ass SC. 35; cona terua ■)( ass so dass nicht entTeam Lei. 15-: maidit . . assind liss ScM. 18 ; fris- öcbat assin FA. 16; tocomlat ass FB. 7; cäch ind ocus ass jeder hinein und heraus FA. 5; diuch- trais . . asa chotlud SC. 23; 28; tabuir ass hi nimm sie heraus TE. 19; 20; p. 131, 2; ScM. 11; 12; 16; SC. 9; tug a ossuam ass TE. 7; 8 Eg. dia innarba assin taig FB. 13; a chor ass SC. 44, 10; ro la asin tluuijiit ScM. 20; ro gabais . . assa Ircuiaib ScM. 18; beres na slüagu asa cund SC. 34, is; corra ba as mo sciath ScM. 11; ocus cethri suanimain esti FA. 2; mu chuib asa hö Oss. III s; ro sudigthe senistre . . ass FB. 3 ; as cach ing don forslaice Hy. 1, is; 33; FA. 18. — Zur Bezeichnung des Herlcommens: Inbiur a coiciud Choncoh.p. 131, g; a caille Fochlad p. 19, 39; p. 42, 8; TE. 5; 6; ScM. 21, 20; FB. 57; SC. 28; 33, ig; 30; 35; 37, 19; dou- estao a hEmuin die uyis fehlen aus Emain p. 140, 25; p. 144, 19; ni con tesbad banna ass Hy. 5, 88 ; asin ten adgladastar Hy. 2, 48; p. 21, 32; ro hic . . a topor heilte aus der Quelle p. 131, 29; hic fol- cuth a luing TE. 3 ; bä foderc dö . . assa imdui FB. 16; 3; atgenammär asa samail in fer sin ivir erkennen den Mann aus seinem Bilde FB. 46 ; 48; 52; SC. 23; 33, 5; is follus as for u-gnimaib FB. 41; 73; co fia- stais esti SC. 22 ; as mo chuntabairt aus (= nach) meiner Ueberlegung ScM. 4; a comairle Chonchobair Lg. 14; a breith Ailella FB. 74; ^ a samlaib en n-etarlüamain FB. 47.

aball malus Z 769, s. uball.

al)aid reif, Three Mir. Hom. p. 108.

abaiiu F. Fluss. — Sg. Nom. abann Liphe p. 45, 2; ind abaud Gl. SU in doub Hy. 5, 54; Acc. fri abainn aniar ad flumen versus ab occidente Z'^. 649; PI. Acc. dub-aibne ■ FA. 29.

abb 31. = lat. abbas Abt; Z^. 255. — Sg. Nom. abb Koma FA. 32; Acc. abbaith Z 257

ablad SC. 44,2 zu lesen a blad?

übairt Sprechen, Inf. zu at- berim, epiur.„ — Acc. dognith äbairt dia sirsellad TE. 6 LU.; vgl. absque lingua cen a)rsninte „ivithoutspeech in it" Corm. Transl. p. 13 aislinge. — Hierher auch meit is ri habraid a derc Oss. III 7?

abcolips Apokalypse Hy.2,>b.

ablu'on Oss. III 7 Ed. falsche Ergänzung einer Abkürzung?

abra i. dorcha O'Hav. p. 48.

abra Augenwimper. — Nom. Sg. abra L<i^_J3*-M_E(i'i ^^- Nom. ^ [ 343 ]acht ^ abrait fo daildath Lg. 18 u i. — V(ß. Aeda Abrät SuTVTr""

abraclit AugenJicd. — PI. Dat. dona habrac/t^aib Gl. zu pal- pchris GM. Lor. Gl. 120.

iil)riii(l Oss. III 7 L. s. Abairt.

abratchur die Äupeniviin- per7i. — Nom. . . dubfe daile 8G. 37, 12 -ff., abratchair LU.

ac aci, acuin s. oc.

acc, aicc nein, ac Conti. Transl. p. 15. — „acc" or in ri „nein" sagte ¥~ der König L g. 12 ; „aicc" ol se SC. 9.

acairbe b a cerhitas, von acarb. — Sg. Nom. a ro-acairbc seine grosse Härte, Strenge FA. 9 (a agarhiLJBr.); Acc. acairbe FA. 19.

acais s. accuis.

acarb = lat. acerbus. — Adv. CO hacarb FA. 20. — Compar. acairbiu FA. 29.

accaldaiu, acallam {aus adgal- dam) F. Anreden, Gespräch; allocutio Z^. 8G8. hf. zu accallaim nnd dem alten Dep. ad-glädur. — Sg. Nom. ind acaldam colloqutio Z^. 241; ba mör meld a acaldam Z'^. 952; Dat. dochi'iaid d'accalla««  AileWo sie ging um A. zu sprechen TE. 14 Eq.; dia accallaim ihn zu sprechen SC. 17; TE. 12 Fg.; p. 130, 31 ; do acallaim Fainde um F. zu sprechen SC. 16; FB. 61; p. 132, 7; dot acallaim-siu dich zu sprechen SC. 13; dia acallaim 10; 16; 43; oc accaldim de in collo- cutione dei Z'^. 243; ro bui icca accallaim sie hatte ein Gespräch mit ihm TE. 9 Fg.; inti ro böi oc a acallaim der mit ihm gesprochen hatte FB. 87; p. 21, 32; SC. 30; Acc. cen acaldaim nach aili Z 244; ni ro fet . . a n-acallaim er honnte nicht mit ihnen sprechen SC. 9.; laimethar . . accalldaim FB. 23 (?).

accallaim, acallaim ich rede Jemanden an, .spreche mit Jemandem; vgl. ad-g-ladur. — Praet. Sg. 3 acallais Lseg er .sprach zu Laeg SC. 20. — Dep. Praes. Sg. 1 im Sinne des Conj.: an bic . . co rot acilliur toarte ein Wenig, dass ich zu dir spreche ScM. 9. — S-praet. Sg. 3 ro aicillestar Gl. zu Hy. 2, 48.

acci .<. aice, aicce.

accobor, accobar N. voluntas , cupiditas Z^. 222; s. adcobraim. — Sg. Nom. ni bäcobor do fii,r bä acobör) TE. 6 LU. Acc. cach n- accobor collaide TE. 13 LV.; frit accobar TE. U Eg.

accorus 31. Hunger (?), vgl ac- ras „hunger" O'R. — Nom. sirfu- acht ociis accorus FA. 30. LBr.

aecu s. oc.

accu SC. 29, I6 ihr Hund'>

accuiss F. Ursache; acais i. a causa Corm. p. 1. — Sg. Nom. accuiss na precepte sin hujus doc- trinae causa Wb. 9b ; dat. ar accuiss tesairgne do muai rig Erend don gahtr iveil die Frau des Königs von Irland ihn von der Krankheit retten will TE. 13 LU.; hua accuiss causa Sg. 45^ ; PI. Nom. it e acsi for a n-glantar dies sind die Gründe, loeshalh sie gereinigt werden Corm. p. 38 rot {ZK 251).

ach Int er j. s. ucli.

acher = lat. acer, scharf, rauh. — Sg. Nom. is acher in gäith Z^. 953; nir ba fri öigthiu acher Hy. 5, 9 {Gl. i. fergach no teochur).

ro acht SC. 34, 8; FB. 82 wohl zu ro-sochim, rochim.

acht Partilcel der Ausnahme, Einschränlcungund des Gegensatzes ; modo, tantum Z^. 703; engl. hut. Vgl. gr. exzdg. — 1) ausser, a) nach vorausgehender Negation: ni ro rathaig nech dib ani sin acht Fand a hoenur Niemand merkte dies aussei- F. allein SC. 45; ni fuar asset acht Maire Hy. 5, 98; p. 40, 27; Lg^^ p. 142, 9; conna rabi ben ."TacEt Ethne Ingubai a hoenur SC. 6; nach istais biad i n-Erinn acht biad Conchobair i tossuch Lg. 14 ; ni fil cuit do nach ailiu innium-sa, acht duit-siu th'öenur SC. 6; FB. 92; ni thic do neoch acht mäd doneth fein das gelingt Niemandem, es sei denn, dass er selbst es thate FA. 9 ; ni ruc . . claind . . acht mad öeningin nicht gebar sie Kinder ausser nur eine Tochter TE. 20; ni raga ass . . acht manit ainge ben du ivirst nicht herauskommen, [ 344 ]{ausser) tvenn nicht ein Weih dich schützt SC. 14. — b) Nach Frage- tvörtern : cinnas . . acht arraind tvie ausser es zu theilen = ivie anders als es theilen nach . . ScM. 6; SC. 44, 6. — c) In manchen Situationen kann man ni (na) . . acht mit „nur" übersetzen: conna ruc acht oenchois üaim so dass er nur einen Fuss von mir davon trug ScM. 12; ni thavat . . do Chonnachtaib acht a da coiss nammucci fo brägid er gab den C. {nichts als =) nur die zivei Vorderfüsse des Schioeins Sc3I. 18; ni biad ina farrad acht ben . . in seinem Bett solle nur ein Weib sein, das.. TE. 2 LU; ni fuil fort acht nechtar da ni TE. 8. Fg.; 13 LU.; ni acend acht sidaige SC. 45, 17; FB. 9; conna terna ass acht a n- dechaid do rind gai so dass nur entkam, tras von der Spitze des Speeres kam {d. i. Niemand entkam) L(]. 1 5^ — d) Auch ohne voraus- gehend[e Negation = nur : TE. 8 LU. — e) Idiomatisch: co m-bo marb acht bec so dass er {todt ivar ausser tvenig =) beinahe todt tvar SC 8. — f) 3Iit uammä, nur, verbun- den „ausser nur" = „mir dass^', engl, except onlij O'Don. Ir. Gr. p. 325: tancatar . . uli . . acht dias namma es kamen alle ausser nur ziveien SC. 3; conrotacht . . a tech sin . . fö chosmailius na Cräebrüadi . . acht nammä ro derscaigestar dieses Haus tourde nach Muster des Craehruad gebaut, {ausser nur =) nur dass es sich auszeichnete . . FB. 1; 17; 92; 93. — g) acht co nur dass = wenn nur: ragat acht CO fiasur ich will gehen, nur dass ich tvüsste . . = ivenn ich nur tvüsste . . SC. 16 ; rige läech n-ErencZ uaim-se dait . . acht co n-derna nur dass du thuest {= wenn du nur thust) FB. 8 ; acht co ro chuired cäch dib wenn nur jeder von ihnen setzte . . La. 8 ; acht cor damthar fir fer dam FB.^. — 2) sondern: ni thestaforruint-soll- si . . acht böi . . co cend m-hiad- na nicht fehlte ihnen das Licht, sondern es währte ein Jahr lang p. 22, 9; p. 40, 39; p. 41, 16; Lg. IG; SC. 13; FB. 21; 26 (?); 57; SC. 3; ni bid clad . . acht maigi reidi CC. 2 LU.; acc . . acht airg-siu nein, sondern mach dich auf . . Lg. 12. V — 3) aber: acht teisiu lim-sa aher wirst du mit mir gehen? TE. 13 LU. ll; SC. 2; 34, is; 46; noclmnusai, acht is messa TE. 7 Eg. ; acht . . nammä FB. 76 (^aber nur wenn). So auch, mit Zurückiv eisung der vorhergehenden Bitte, acht saerfai- ihir do mathair aAA' tXevd-SQiod-rjae- rai p. 40, 41. — acht chena aber ohne dies, abgesehen davon = in- dessen, engl, but hoivever {O'Don. Ir. Gr.p. 325): TE. 9 Fg.; p. 132, 17; SC. 43. — act uamorro p. 145, 1.

acre N. reprobatio; acra actio Ir. Gl. 869. — Acc. fria acre contra ejus reprobationem Wb. 9c {Z- 869). — Zu 2. adgaur.

ada zugehörig, Zubehör; ada i. fas Recht in der etymologisiren- den Glosse zu adbail Hy. 4, 7; ada „due, legally due" O'Don. Suppl.; adce Corm. p. 4. — Sg. Nom. is ada CO rop inill ordan ocus erechas noebbrigte do gres Gl. zu Hy. 4, 7; PI. Nom. adai na fleidi der Zu- behör des Festes p. 311, 33.

adabui" „plciy, diversion, sport" O'Don. Suppl. — Sg. Acc. lasin n-adabair ociis lasin siabrad FB. 88.

adaltrach ehebrecherisch; Ir. Gl. 619; Corm. Gl. p. 1; von lat. adulter. — PI. Nom. mnä adal- tracha FA. 29.

adaltras 31. adulterium Z^. 787; Ir. Gl. 883.

adaigr F. Nacht. — Sg. Nom. lä ocus adaig FB. 2; p. 309, 37; bid olc ind adaig FB. 21; 87; ba si sin . . adaig FB. 83 (agaid Eg.) ; is and ba hadaig for feraib Vlad CC. 2 LU.; p. 144, 3; adhaig CC. 3 Fg.; {adverbiell) feötar and ind adaig sin FB. 63; ind adaig thüs- sech 83 ; luid . . in tres adaig FB. 67; 83; contnli iarom d'adaig CC. ö LU; Acc. adaig p. 311, 26; 27 (V)-

adaig' s. ataig-.

adall in ni ba cuit adill cucuib-si acht ainfa lib non erit pars dever- ticuli ad vos, sed manebo apud vos [ 345 ]Wb. 14a (Z^ 459); davon mit do das Comp, tadall.

adamna Hy. 1, s; Gl i. adamni i. goi'ta {Hii)i(/er) qiiia per Adam venit dolor.

adamra ivunderhar; ah admi- ratione Corm. p. 2. — Sg. Nom. Isac in macc adamra Hy. 1, 7 {Gl. i. risus interprctatur epiia per mira- cuhim datus est); a ainm n-adamra Hy. 3, 2; flaith adamra FA. 5; 35; is adamra iu coimdiu p. 169, 7; Acc. ccol n-adamra FA. 5; PL Dat. do airfitib adamraib p. 310, 6.

adamraig-the bewunderns- würdig, ivionderbar, Part. Pass. zu adamrugur FA. 1; 2.

adamrugur Ulichbetvundere; admiror Z'^. 438. — Inf. oc adam- rugud in coimded FA. 7; Part. Pass. adamraigthe.

adarc F. Hörn; cornu Z^. 812; vgl. Corm. Transl. p. 91 grace und gibne. — Sg. Gen. gilla adhairce cornicen Ir. Gl. 1018; PI. Dat. for a n-adarcaib jj. 45, 3.

adarcdae c r n eta (tuba) Z^. 812.

üath n-adarccua FB. 24, die Handschrift uadarccna.

adartlia s. adrad.

adart Kopfkissen; „pilloio" Corm. Transl. p. G. — Sg. Dat. os adart SC. 23; Acc. etir ocus adart SC. 10

adba Aufenthaltsort; habi- tation Corm. Transl. p. 12. — Nom. adba en „abode of birds" LU. p. 40a, 38 {Aid. Ech).

adbal s. adbul.

adbar, adbiir M. Material, Ursache. — S,/. Nom. ind Sidbur FB. 1; is adbar rig ar deilb er ist das Material eines Königs an Gestalt [■=er könnte einKönig sein) ScM. 14, cgi. adbur ardrig Erend „materies of a monarch ofireland u. e. croivn- Xyrince^ • Ir. Gl. IG] : rot bia adbar fdilte erit tibi causa laetitiae Z^. 329; ni boi adbur non fuit causa 44^; adbur na cnete TE. 9, 5.

dorn adbat (La. 18, io don adbat {SC. 28, 2) s. tadbat.

adbrond, odbraun, fodbioud Knöchel; talus Goid:^ 57; Z 1067. — Sg. Dat. adbrond co hö FB. 38; Acc. ö hö CO a fodbrond FB. 39; PI. Acc. na hadbronda Gl. zu talos Gild. Lor. 65.

adbul, adbol, adbal gewaltig (jross, ,:vast" ; is adbul i. is athlum Gl. zu Fei. Jul. 38. — Sg. Nom. is mor ocus is adbul p. 169, 20; FA. 7; is adbul . . ocus is ingnad FA. 15; is adbul . . ocus is dirim FA. 19; is adbul a pian FA. 25; adbul fisi Oss. III 3 {die Gl. aislinge gehört ivohl nur zu fisi^i ; Dat. F. co n-orddain adbail „with vast dignity" Hy. 4, 7 (adbil Fr.). — Adv. ind adbol valde Z^. 608. — Comparat. aidbliu FA. 7.

adcear SP. I 4; 6;'?

ad-ciu, acclu, atcliiu ich sehe. Besonders oft im Perf. prosthetisches f {Gr. § 108), vgl. feccim. In Formen wie addaci FB. 17, atot- chiat ScM. 11 ist ein pronominales Element, an die Partikel do angefügt, enthalten. — Praes. Sg. 1 atchiu- sa FB. 44; 45; 47; 49; SC. 39; 45, 15; p. 310, 13; connach acciu Lfi. _18, 8 ; Sg. 2 atchi Xg. 19.: ScM, 9; CO n-aci donec vides Z^. 429; Sg. 3 adchi, atchi Z 431; atchi p. 21, 30 ; SC. 9; ni conn acci nech p. 133, 5; PI. 1 atchiam 2). 133, 11; 3 atotchiat dich sehen ScM. 11 (ad-dot-chiat) ; itchiat FA. 5 LBr. — Praes. sec. Sg. 2. ma dattceththae toenn du sie sähest (da-ad-cetha) p. 144, 21; 5 co nach acced damit nicht sähe Lg. 6; 11 ; CO n-aiced damit er sähe SC. 33, 34 ; PI. 2 amaZ adcethe acsi adspiceretis Z^. 446; 3 dia nos aictis {LBr.), faictis {LU.) FA. 8. — Praes. der Geivohnheit Sg. 3 nin acend SC. 45, 15. — B-fut. Sg. 1 conach aiciub-sa Lg. . 18^,^..^^. ; 5 ni aicfea FA. 10 (ni faicfe LBr.). — B-fut. sec. Sg. 3 nach facfed Lß. 19. — Bedupl. Fut. sec. Sg. 3 bagais Ciichulaind . . in-acciged Aih7? no Mewlb fochi- chred cloich asa thäbaill forru C. drohte, wo er A. oder 31. sehen ivürde, tvürde er einen Stein aus seiner Schleuder nach ihnen tverfen LU. p. 64a, 39. _ Bedupl. S-jfut. [ 346 ]PL 3 adcicbset ScM. 15. — Perf Sq. yoft mit prosthetiscliem f) Sg. 1 nit acca TE. 5; 2 cia airm i n-dom- facca wo hast du mich gesehen ScM. 11; ced ac acco sen weshalb siehst du her (?) p. 144, 15; 3 co n-accai da .sah er L(hl2j TE. 12; 13 LU.: CC. 5 LlHSC. 8; 13; addaci FB. 17 ifür ad-dan-cai); CO n-acca SC. 31; FB. 25; 37; 40; 85; 87; conn aca FB. 81 ; co faca FB.Sd: cou facca Lg. 7j con facca TE. 3 Fg.; con facco i). 144, 12; conn facco CC. 5 -Er/.; imman faco CC. 7 -%.; ni faccuid CC. 5 -Er/.; PZ. 5 co n-accatär FA. 2; .F5. 89; conid n-acatär FB. 74 ; co n-accatar p. 131, u; <Scilf. 15; CC. 3 LU.; SC. 7; 15; IG; -f'.B. 91; conda accatar CC. 4: LU.; co n-acutar p. 40, 24; conn f accatar CC. 3; 4 Eg.; con facatar j9. 140, 19. Nach Analogie von adcondarc, atchonnarc vidi wird in der spätem Sprache auch gesagt atchonncatai' p. 40, 37; atconcatar TE. 5 Fg.; SC. 37. — Pass. Praes. Sg. 3 adchithcr videtiir Z 868. — Praes. sec. Sg. 3 menicc atchithi Hy. 2, 14; atchithe dö es wurde von ihm gesehen SC. 23. — Redupi. Fut. Sg. 3 atchichither SC. 40 (atcichiter H). — Med. C?) S-fut. 3 dia n-ecastai' df wenn von ihr ge- sehen iverden loird p. 132, 9; co n-ecestar duib a stoir SP. III 3. - — Pass. Praet. Sg. 3 adchess visum est Z 478; PI. 3. atcessa FB. 57; atchessa Hy. 7 Praef. — Dep. Praes. {im Sinne des Conjunctivs) Sg. 1 conid n-accur J4L^(aiciur::sa Lc, facgr Eg.); 3 nin accathar nicht soll ihn sehen FB. 59 ; dentar trial mo berrtha-sa, ol Jiwhthach, con accadar Fiac Hy. 2, Praef. — Lif. Nom. ba tochomracht la hUltu a n-aicsiu oc collud a n-hirend CC. 1 LU.; Dat. iar n-aicsin [LBr.], ascin {für acsin LU.) FA. 20; oc ascin FB. 15. — Vgl. deccim, feccim, frescsiu, immacciu.

adcobraim II ich begehre: volo 7ß. 868; von accobor. — Sg. 2 a n-adcobrai TE. 10 Eg. 3 adcobra Hy. 2, 45.

adcomced FB. 55, vgl. adcom- cisset ilbeim friss Wb. 4^i Gl. zu offenderunt in lapidem offensionis Rom. 9, 32 {Z- 269).

adcomsa Sc3I. 15?

ad-(laiiuim, attaiuiim, ataimim ich bekenne, erkenne an. — Praes. Sg. 3 nir attaim TE. 7 Fg.; ni ro ataim TE 8 Eg.: PI. 3 ad- daimet . . do gail FB. 11 ; atodaimet . . üasaib (für ad-dot-daimet) sie er- kennen dich über sich an FB. 61; ataimet profitentur Z^. 432; 868. — hif. ni bed dleghar a atmail TE.9,2it.

adde SC. 44, u iZ.?

addecet FA. 5 s. deccim tind adciu.

ade, aide, ede Pron.dem. dieser; hie Z 350.

adeillim ich besuche; vgl. adall. — Fut. S(j. 1 adeilliub derertar Wb. 14a {Z- 867).

adeir dicit, häufig in der spätem Sprache, z. B. in Keutings History oft ambail adeii' an file; adeirid Lg. 9 Fg., wohl für adeiri 2^^^. '—Vgl. üeirim.

adelläTiu Pat»-o/c u-aile Hy. 2, 05 {Gl. i. täfaill). Vgl. ataell[a] i. tadall CfDai: p. 54.

adeoclio-sai.atgim (s.ateoch)iZ7. p. 67a, 12 (adeocho-sa or Cuchulaind inna husci do chongnam ivimich bitte die Gewässer mir zu helfen). — Fut. PI. 1 adessam Hy. 1, 4; (i. atchimit).

ades SC. 31, 3? a des? v(il. laim- tech a des SC. 18.

adessam s. adeocho-sa.

adeitchetliar Gl. zu detestatur Ml. 50>i.

adetche F. Abscheulichkeit. — - Dat. scaraim frisin cel ar a adetcbi Gl. zu abominor LHy. fo. 8=» {,,1 separate from the augury for its abomination" Goid.^ p. 67).

ad-etig- sehr abscheulich, hässlich. — Sg. Nom. adetig FB. 37.

ad-fiadaim ich verkünde, erzähle; vcß. as-fiadaim.' — Praes. PI. 3 adfiadat a scela SC. 24; FB. 70; Hy. 2, 12; adfiadat FB. 75; 76; adfeit littri diiinn Hy. 2, 5,s (für adfedet?) Gl. i. innises; so auch [ 347 ]atfet hi scelaib ibid. i qtiod narrant? — Praes. sec. Sg. 3 adteded Lg. 12 l adfet SC. 12: 20: 29; Z/7 13; vfjl atfet i. ro airim Gl. zu 'Fei. Mart. 23 {TJiree Ir. Gloss. p. 130); atfetad La. 12 Eq. — Pass. Praes. Sg. 3 adfiadar jjro/Vriin- Z'^. 471. — Fut. Sg. 3 adfiastar ivird erzahlt werden SC. 28. — adfiadar SC. 20 und 23 scheint 3. Sg. Perf. Dep. zu sein.

adgadur p. 327, 33, für adglädur? vgl. jedoch p. 141, 6.

ad-gaur 1 ich bitte; convenio Z 428;' adgairim firu chöicid Chonchobair immä rig p. 325, 3 (congairim p. 141, 11) ich lade ein; Sg. 3 adgair he sues CDon. Suppl.

ad-gaur 1 ich verbiete {mit aith-, ath- zusammengesetzt). — Praes. PI. 2 atgaii'ith opponitis ei Wb. 9^; 3 adgairet i. urgairet (vgl. mani airgara nisi vetat Z"^. 868) CDav. p. 53. — T-praet. Sg. 3 adragart adrogart i. ro urgair {vgl. ar ni argart nam non interdixit Wb. 31"=) O'Dav. p. 53; adobragart ^/im* ad-dob- ro-gart) vos fascinavit Z^. 455; 867.

ad-gládur I>ep. ich rede an, spreche mit Jemandem; appello Z^. 438; 867; vgl. accallaim. — Praes. Sg. 3 adglädathar Z^. 438; adgla- dathur li. 141, 20 zu lesen adgladur? — S-praet. Sg. 3 adglädastar . . co n-Ultaib FB. 5; 18; adglädastar Htj. 2, i8 [Gl. i. ro aicillestar); ataglädastär (für ad -da-) der sie anredete CC. 5 LU.; atn-gladustor (für ad-daia-)^^. 144, 16; ro aicillestar s. 0. — Inf. accaldam.

adguide FB. 23?

ad-guisiu III ich ic Uns che SP. I 1; 2; 3 ind reta adgiisi optait Sg. 148a ^z- 988). — Vgl. assagüsim.

adilcuig'et s. aidlicui^im.

adln hierher Oss. II 3; adiu ocus 'auall LU. p. 127 a, 15 „hither and . thither."

ad-laeclida sehr heldenhaft. — PI. Nom. tri maic adlaechda Uisnig (fem. Form) Lg. 17, 4. adlaic Jonging desire after ivhat is good" O'E. — Sg. Nom. amal as adlaic let FB. 62; vgl. denad adlaic gach duine, fregrad fuile cech anara O'IJav. p. 93 fuil i. pecad.

ad-rolaic a beolu es öffnete seinen Bachen FB. 85 (adroilg Eg^, für ad-ro-sailc, vgl. oslaicim.

admaider ior rig p. 141, 21 für ad-midiur ich richte? vgl. ibid. 7.

ad-iuilliui ich verderbe, zer- störe. — S-praet. PL 3 rem ad- milset SC. 28. — Lif admillivid; Gen. conid taidbsiu aidmillti do Coincliulaiud la hfes sidi sin SC. 49; fes admillte ecailse De Zerstörer der Kirchen Gottes FA. 25.

ad-muiuiur ich ehre, bewun- dere. — PI. 1 admunemar Hg. 5, 98 (Gl. bennachmait no ailmit) ; 99 : admuinemmair Hg. 3, 1 (Gl. i. tiag- mait inna muingin); atmuinemar i. bennachmaid O'Don. Suppl. — Vgl. admiiinteri.adamraigtheri. beii- daicher Fei. Oct. 2 („thou admirest" Stokes). — Hierher auch atmenath p. 142, 16? Vgl. müiuim „Iteach" OB.

aduacul, adnocal Begräbniss, Begraben; sepulcrum Z^. 768. — Sg. Dat. cona adnocul Hy. 7, 4.

adnaigh s. atiiaigim.

aduaigethar Lg. 2 s. ad-agur. "^

ad-opuir s. idpraim.

adräd adoratio, Anbetung; Corm. p. 1. — Sg. Nom. adräd Hy. 5, 101 ; Gen. i. adartha idal, Ergänzung zu temel Hy. 2, 41 (Gl.); a ses cii- maclita ocus a liicht adartha und seine Verehrer, Diener (i) FB. 28; Dat. adrad idal Gl. zu Hy. 2, 31.

adraim = lat. adoro; lasse n- adraim-se adorundo Ml. 132c. — Praes. sec. PI. 3 adortais side sie beteten S. an Hy. 2, 4i, Gl. i. sithaige no adrates. — Lif. adräd.

ad-rein-ethaid s. at-etha.

ad-rimim III icli zähle, rech n e. — Praes. Sg. 3 adrimi-som nume- rat, aestimat Z 435; Hy. 2, 11 („he meditated").

ad-riiig I alligo, vgl. con-riiig ligo Sg. 181b {Z^. 428). — atom-riug iiiurt ich verbinde mich mit einer Kraft Hy. 7, 1; 3; 7; 17; 26; 62.

ad-riuth lichgreifean, vgl. ar-riuth adorior Cr. Prise. 57a {Z 428). — Praet.Sg.la,ta,-ret]imSiLU.p.lii'^,iä.

[ 348 ]adi'oetacli Hij. 6, 20 s. ateoeh.

adrocthuig- in n-gein CC. 6 Eg. sie verlor die Gehurt? vgl. ani doru- thetliaig Adam hi pardus loas Adam im Paradies verlor Tur. Gl. 17?

adroUat i. innisit FB. 71 (atru- lat Eg.)

adrubradar TE. 19 Eg. s. atbiur.

adniUui s. atrulla.

ad-saidim s. ad-suidim.

adsaiter {Pass.) berid mac CC. 3 H (so wohl auch in Eg. zu er- gänzen, atdises in LU. ist corriipt); vgl. Praet. Sg. 3 ro hasaited incl iDgen iar tain ocus hert mac „tlie girl tvas delivered aftertvards, and iare a son"' CCn. 6. — Vgl. asait.

ad-sluiimiu 3 ich rufe an, bitte atsluinniu i. aitchim O'Dav. p. 50.— PI. 1 adsluinncm Hy. 1, 15, Gl. i. asluindmeit.

adsoirg a bossa FB. 25 (assoirg Eg.)?

ad-suidim resideo, de f endo; vgl. ar-suidim. — adsuidet defendunt Sg. 4b (Z- 867). — Praes. sec. PI. 3 adsaitis Gl. zu residentes 311. 26c, 15.

ad-nar FB. 37, sehr kalt.

ad-xiathmar sehi' furchtbar. — Sg. Nom. tcne . . aduathmar 2h 191, 13; PI. Dat. CO n-ainbthinib adhüatbinaraib FA. 30 — Adv. co aduathmar FA. 20. — Compar. adüathmairiu FA. 29.

äe Leber, hepar Ir. Gl. 1032; altir. öa jecur Z^. 23.

aebda schön; vgl. piph, öibind. — da n-all n-£ebda FB. 45; da n-all n-aphthi n-intlasse LU. p. 113'i, 43.

Äebind s. oibind.

äed Feuer; i. tene Corm. Gl. p. 2. — Sg. Nom. sed = tene SC. 17; FB. 68, u {Gl. i. teuid).

äel Kalk. — Sg. Nom. CCn. 2; Dat. mar gel ard im sodain snaal bad du sei chombruithiu dognethe LU. p. 23a, 22.

äel „a fleshfork" O'Don. Suppl.; fuscina, tridens Z^. 30; Acc. in n-ael ScM. 1.

sieii, s«n s. öen;

j'ier = lat. aer, Luft. — Sg. Dat. asind äer FB. 86 (aieor Eg.) ; Acc. i n-aer Z-. 625; isin n-äiar in aera 626; isin n-aer FB. 85 (aieor Eg); na u-aer nö i talmuin ob in die Luft oder in die Erde TE. 15.

aerchinnig' s. airchiiinech.

aere ScM. 17 s. ere.

aerer s. airer.

arfitlud s. airfltiud.

«ridi SC. 33, 10?

äes, oes M. Alter; Leute {einer bestimmten Art); äis, öis aetas Zß. 238. — Sg. Nom. ses na fledi die Leute des Festes FB. 27; a u-^s ciüil ihre Musikanten FB. 13; 55; £es däna Künstler SC. 48; a ses comtba seine Genossen FB. 88; £es gräid „men ordained FA. 28; sbs öige, ses atrige l6re etc. die Keuschen, die Bussfertigen FA. 23; 25; ^s braith die Verräther, äes cosnoma die Streitsüchtigen FA. 27; a ses cttmachta ocus a lucht adartha FB. 28; Gen. inn ^sa graid FA. 28; genaiti £esa a Tenmag Trogaigi SC. 28; Dat. fiad ses enig SC. 41; Acc. a ses sein Alter FB. 30; cen £es ohne Alter FA. 34; Hy. 1, 45 (iBs Fr.); in n-fes n-däna SC. 48; pes ciüil 34, 15; la bces sidi SC. 49; PI. Nom. a u-sesa däua FB. 12; Dat. iar n-sesaib nach dem Alter FB. 80.

affraig- {aus as-rig?) er erhebt sich FB. 14; 62; afraig 27 (atfraich Eg.). — Vgl. atafraig, atraig, erigim.

affridissi tviederSC. 18, s. arithisi.

ag: i. bo O'CL; a bullock - calf, Stokes Bem.^ p. 13; ng allaid cervus Corm. p. 12 cerchaill. — Sg. Nom. ag meth ScM. 7; PI. Nom. aige ocus mucca ScM. 6; aige alta „wild deer Hy. 7 Praef; Acc. do- sennat na secht n-aige TBF.p. 138.

ag' spätere Form für oc.

fig- Kampf. — Sg. Nom. mäd do Lffigaire . . tisad äg St'. 29, 9 ; a äg a gal a gaisced FB. 30; Gen. reim n-aga SC. 30, c; trie uaill agu FB. 29 Eg.; Acc. imtheit i n-äg i n-eslind SC. 37, 17; tria äg p. 131, 32; triat äg durch den Kampf um dich ibid. 37.

ägach kampfreich; loarlihe f/R. — Sg. Nom. trethan ägach ScM. 15. [ 349 ]ag'ad s. aged.

ag'aid schlechte Schreihiveise für adaig'.

ag-aim 1 ich treibe, führe Etwas aus, spiele ein Spiel, feiere ein Fest, die Todtenklage. — Praes. PI. 3 aghait i. aouaigit no subaigit O'Dav. p. 50. — Conj. Praes. PI. 3 agat clesamnaig SC. 3 {„agant joculatores" SfoJces, Ir. Gl. p. 44 not.). — Pass. Praes. sec. Sg. 3 co ro hagtha a guba TE. 8 LU. — Vgl. imma äig.

d'agbilil SC. 29 für do fagbäil.

ag^ed, aig-ed Gesicht. — Sg. Nom. a n-aiged ule fri Dia ihrer aller Gesicht Gott zugetvendct FA. 12; Acc. agid n-airegda FA. 10; dar a agid SC. 20 ; 31 ; coinia teilged a folt fo agid p. 131, 21; 311, 2; ina agid in sein Gesicld = ihm entgegen SC. 48; luid . . na n-agid er geht ihnen entgegen FB. 69; na tecait i n-agaid in rechta atharda toelche nicht dem väterlichen Gesetze zuwider gehen p. 170, 9; i n-agid adversus Z'^. 657; Dat. oder Acc. ar aghaidh forward O'Bon. Gram, p. 288; ar bur n-agaidh FB. 33 Eg. für euch? PI. Nom. aigthe carat Gesichter von Freunden ScM. 5; a n-aigthe nile FA. 26. ,

ageumiir, aig-eniiiiir froh, in unter (?}, ivohl von aighean „mirth, joy, gladness" O'B; vgl. aignech. — PI. Nom. agewmäir FB. 45; p. 310, 14; LU. p. 113a, 35 („active" O'Beirne Crowe).

äg-ur ich fürchte. — Dep. Praes. Sg. 1 ni agur nech SC. 10; 3 ni agathar Z 438. — Conj. Sg. 2 ni aigther ni ne timeas quicquam SC. 10; maigen na äigder rindi .,a place tvherein thou fearest not spearpoints" SP. III 5; nit ägara fürchte dich nicht SC. 40. — S-praet. PI. 3 cona ru aigsetar guasacht Ml. 35^, i.

äi, äe corum: cach äi jeder von ihnen, nacb äi Tceiner von ihnen, indala n-ai alter iiter eorum; Z'^. 327, 337. — for cach n-äi FB. 30; fri cach ae FB. 20; ni thairmescad nach ai alaile FB. 42; FA. 15;^ indala n-äi SC. 5; 8. — Die ver- blasste Bedeutung wird durch dib aufgefrischt: cach fe dib FB. 45.

äib s. au, ich n-erred ind äib FB. 24?

ail)ell s. öibell.

iiibiud, aibnius s. öibiud, öibuius.

aic, aicc „a tying, a band" (fDon. Suppl.

aicc nein SC. 9; s. acc.

aice i. bidh doigh coma inunn ocus fiu [Werth), ut est set for aice uinge CDav. p. 51. — Hierher for arci a threbi j). 327,36 (Tochm. Em.)?

aice i. trebhaire {„suretif) O'Bon. Suppl.

aici i. ucht O'Dav. p. 49.

aichue, O'Beilh/s aithue F. hnowledge, acquaintance, vgl. altir. aith-gne, ecne cogniiio, recognitio Z^. 869 {ebenso später friochnamh für altir. frithgnam attending, O'Don. Suppl.) — Sg. Acc. atnaigh . . aichne fair conar be Ailill sie erkannte an ihm, dass er nicht A. sei TE. 12 Fg.; dorat ind ingen aichni fair LU. p. 126a, 38; vgl. tugais-se aithne orm „thou didst knoiv me" Tor. Dhiarm. ed. O'Grady p. 188.

aichnid bekannt. — Sg. Nom. comarda n-aichnid FB. 59; is faill cech n-aichnid SC. 43 (aithnid H.); vgl. is aithnid damh-sa „/ know" Tor. Dhiarm. p. 122. — for öenfer na n-aichnid etorro FB. 94 zu lesen n-anaichnid.

aichnim ich kenne, erkenne. — Praes. PI. 1 na haichnem den ivir nicht kennen SC. 33, 29. — Dep>. S-praet. Sg. 3 co rom aichnistar SC. 33, 5.

aicme Art, Geschlecht, Stamm. — aicme becc Tir. 8; ba si-sin in tres l?ech-aicmi YiEvend, i. in gamanrad a hirrns Domnaud, ocus cland Dedad hi Temair Lochra, ocus clanna Rudro/r/e i n-Emaiu Mach«; la claiud Rudraige immorro ro dibdait in da aicme aili LU. p. 22a, 3.

aicned N. Natur; natura Z^, 801; „nature, reason, the mind of man" CfDon, Suppl. — Sg. Nom. [ 350 ]da n-iccad aicned ocndrüad SC. 29, 5; Gen ar irnechtaib aicnid Hy. 7, 38; ar denmiii ind aicnid FB. 88; firmac aicnid verus fäius natiirae (Gl. zu filins meus es tu) Z". 224; Dat. ba tressio toi aicniud der Wille tvar stärTcer als die Natur TE. 6 LU. CO n-ainciud locdu FA. 18 (CO n-aicniud leomain LBr.) ; Acc. aicned na n-diU naturani rerum p. 169, 25.

aicueta natürlich, echt-., delb aicnete imago naturalis Wb. lö^ (7^. 7921. — Bat. do fin acneta FB. 9 {Gl. i. sainemail); aicnetai 59 (aiccentai Ec).).

aicsiu, aicsin Inf. zu ad-ciu ich sehe.

aidber, Acc. fri cet-aidber FA. 15 LBr. (fri cef-glifit LU.) vrjl. aithbior hlame O'jR. go m-badh cora aithbhior na haiubheirtc sin do blieitb air fein inä uirtlie-si Keat. I f. 164.

aidbli ScM. 21, u zu adbul?

aidelie, oidclie (aidqe, oidqe) F. Nacht; Z 247..— Nom. cach fer dib a aidcbi do fairi ua cathrach jüT^ FB. 80; Gen. leth na baidcbe Lg. 17j__5o; medon aidcbe FB. 84; co dereir ua haidcbo FB. 81; 85; a chomrama öenaidcbc 89; snechto n- (jeuoidcbi TE. 4 Ey. ; büi . . oc fri- tbaire na aidche FB. 84; aidchi TE. 12 iZJ.; auch do leiss aidcbe bi linnib? Hy. 2, 27; Dat. ind aidcbi ■X ^ sin in dieser Nacht i^i— löi^-lS.; SC. 27; FB. bl 63; "69; 79; 91; ind aigcbi sin FB. 72 ; luid . . dond faire in cbetaidche FB. 81; inn -X aidcbi sin FB. 31 ; L g. 12. ; in oidcbi ün- TE. 12; oidqi 18 Eg.; isind aidcbi sin FB. 89; i cetaidcbe Hy. 2, 64. Dieser adverbielle Dativ liegt loohl auch in aidcbi samna SC. 11, 9 vor. Acc. ro bad astracb aidchi is lä SC. 29, 12; cecb n-aidcbi Hy. 2, 30; SC. 47; cacb n- aidchi p. 130, 24; FB. 80; cacb n-aidcbe FB. 56; FA. 26; ar gach n-aidhqi -^ TE. 7 Eg. ; cech oen aidchi Xg. 16; ScM. 16; fri aidchi Hy. 2, 55; co haidchi CC. 2 (haidqi i/f/.); imman aidchi p. 311, 28; PZ. Gen. co cend tri lä ocus tcöra n-aidcbe FB. 58; udi tri lä ocus tri n-aidcbe FB. 10; 55; Acc. tri laa ocus tri aidcbe ScM. 4; VIT n-aidcbe no ceatbra haidchi p. 311, 27.

aidde s. aite.

aide, ede Pron. dem. hie Z'^. 350; flifc/j als Particula augens dem Adverb and angehmuß: and- aide, andaide da.

aide s. aite.

aided Tof7. — Sq. Nom. aided mac n-Uisnig i:^/._19; Acc. aidid F5. 20; -^ fri bäs ocus fiT baigedh TE. 8 £'^.

aidelcnecli, aidlicuech be- dürftig, der Bedürftige. — PI. Dat. do aidilcnechaib De p. 40, 43 ; 41, 10; Acc. aidlicnechu in comded FA. 25 (aidilgnechu LBr.)

aidilcnig'im ich bedarf. — PI. 3 ni adilcniget . . oni alle acht . . FA. 5 LBr. — Dep) PI. 3 ni aidlicnigetar anmae adjunctione nominis non egent Z^. 440. — Vgl. adlaic.

aig F. Eis; crist'allus Z^. 49. — Sg. Gen. lucbair ega ScM. 15; cride n-ega ibid.

aige Glied, Stück? ,,« Joint ofmcat" O'Don. Suppl. — cec7» n-alt ocus cech n-aige se FB. 37 Eg.

aige „race a aighe i. a graifne ech Curm. Tr. p. 115 macjji; Sg. Gen. iar nitb aigi FB. 51 ; p'. 310, 25.

fri liaig-edh s. aided.

tlig-edu, aig-idacht s. öig-e, öig-e- dacht.

aigide eisig, von aig. — Acc. F. in gäitb n-üair n-aigidi L U.p. 113<i, 20.

aignech FB. 50 munterl vgl. ageumar.

"aigred N. Eis. — Sg. Gen. fial öigrid FA. 14 LBr.; Dat. fial d'aigriud FA. U LU.

aigretsi, oigreta {LBr.) eisig. — Sg. Nom. (talam) aigreta FA. 30; PI. Nom. cochaill gerra aigreta (fem. Form) FA. 26 (oigretta LBr.)

aigtMde fürchterlich. — Adv. CO äigthide FA. 20 (co haigthigi LBr.)

Ml angenehm, is iiil jüacet. — nirb ail do Dia p. 40, 32; uirb äil don rig FB. 73; mäd äil dait-siu TE. 10; 12; SC. 43; ni brec as [ 351 ]ail di'in FB. 61; 92; 68, an; is ail clona mnäib ind eoiu acut üat-siu SC. 5; is att ail-siu dam-sa ocus bid at ail du bist mir angenehm und du tvirst angenehm sein . . SC. -43; nir bo ail leiss SC. 32; is ail lin CO rop si ceta the FB. 62.

ail i. abair no dliged no guide O'Dav. p. 47; hierher ni fadat iu- baili for etechtu ail SC. 25? vgl. for a thochtu thoicli ibid.

{n Schimpf. — Sg. Bat. ar äil „for disgrace" Corm. p. 4 ailges; Acc' dorat . . ail forsin cöiced uile ScM. 14. — Hierher menip äil mo seclina ar ec Oss. II g?

uacham ail iiacliam imderg FB. 35, vgl. ail i. imdergad {tadeln, Vorwürfe machen O'Dav. p. 49.

ail Fels. Stein. — Sg. Nom. ■)f ail cliloche L c/. 19.: Gl. zu lisal Hy. 2, 37; Gen. cobsaidecht ailech Hy. 7, 25; Dat. Wog diiid ailig fragmentum de saxo Z'^. 260; Acc. ri ail Oss. III 9 (i. ri cloich).

alldem Superl. zu aliud.

aildin Compar. zu dlind.

aildiu SC. 17, 5?

alle {selten ale, ele), N. aill alius, der andere. — Sg. Nom. in fiallach aile jj. 39, 20; slög aile FA. 23; 27; 28; sochaide eli FA. 28 LBr. ni ali TE. 2'Eg. in letli aile ScM. 5; drem . . aile FA. 25; 29; nin accathar nech aile niemand anderes soll ihn sehen FB. 59; nach ali TE. 2 Eg. — N. alleth n-aill FB. 12. — Gen. neicli aile ScM. 3, 8; FB. 91; Dat. do nach ailiu SC. 6; do nach aili FB. 75; dö nach aile FB. 11; do neoch aili FB. 74; innäch baliu aili FB. 56; inn inud aile p. 132, is ; ocon chen- dail aile FB. 86; SG. 10; inn üair aile FA. 24; 28 {oder Acc.?); Acc. in Vsiiraic n-aile Hy. 2, g5; FB. 47; ar fer n-aile TE. 13 Eg. ; im nach n-aile FB. 61; läid n-aili SC. 18; F. gaibid cloich n-aile SC. 7. — JNTojH. für <len Acc: tocht aile p. 41, 11; in t-siiil aile ScM. 11; fri lucht aile FA. 9; inad aile FB. 92; ni aile F.A. 5. — N. gai n-aill ScM. 13; leth n-aill ÄC. 13; 1) oX^, in fecht n-aill FA. 5; in fecht n-aile Hy. 5, go; F5. 88; i tir n-ailc La. lOj ni fogbat . . a n-aill if acht . . SC. 5, vgl. is dochu indala n-äi oldaas a n-aill vcrisimilius unum quam altermn Wb. 4T> {Z'^. 359). — PI. Nom. ind fir aili FB. 75; 78; aile 88; formtha aili FB. 62; secht mile aile FA. 13; 32; Aec. na firu aile FB. 87; frisna srotha U (1 f-h '^ aile FA. 18. ^ CUÄSXH^'y

iiilg-eii sanft, „Icindly". — Sg. Nom. FA. 1. — Davon älgenaigim mitigo.

ailges unverschämtes Ver- langen, Wunsch nach uner- laubten Dingen; i. geis-ghuide („a derogatory reqtiesP'), is ar äil din nama doberar in ghuide sin ocus ni ar molad Corm. p. 4; ailgeis O'Don. Suppl. — Acc. ro gaid ailgais Hy. 5, 49 (i. aitge); frit alges ..ocus frit accobar TE. 11 Eg. ro lai-si trä fo deoid algis fair-sium CO tudchad for aithed lei LU. p. 39 'S 30.

ailginecht mitigatio Ir. Gl. 917.

ailigim III muto, von aile. — Praes. Sg. 3 ailigid mutat Z^. 437.

dilim, alim III ich bitte. — Praes. Sg. 1 non- ailiu q;uem ptre- cor Z 435; PI. 1 ailrae Hy. 1, 9; ailmit Gl. zu admunemar Hy. 5, 98. — Imperat. PI. 2 alid in fer FB. 33. — Fut. Sg. 3 rel. ailfes FB. 33?

ailithre F. p>eregrinatio Z'^. 782.

ailithrech M. Pilger; oilithrech Boynipeta Ir. Gl. 311. — PI. Nom. ailitrig FA. 12.

aill i. aonfecht O'Dav. p. 48; aill (i. fecht) . . aill theils . . th^ls, bald . . bald Fei. Prol. 23, zu aile alius.

aill i. n&ssaXß' Dav.p. 49, vgl. all.

aill ärd i^." a hicjh cliff O'Don. GiTp. 117.

aill amai! ein Atisruf des Schreckens FB. 25; 34 (,cid amai Eg.); 61. — Vgl. alla ^md amae ale ,,alas indeed" Mann, and Cust. III p. 448, IG.

aill i. chiinti O'Dav. p. 47.

aille, ailli, ailliu s. iilalnd.

[ 352 ]aille s. ailde.

aille F. Loh, Preis; vgl. aill i. molad (fDav. p. 50. — Sg. Acc. tre ailli jkt precationem Z'^. 652; canaid aille „he sings praise" Fei. Apr. 26 (Gl. i. laudem i. molad LBr.)

ailme s. ililini.

ailt i. ein O'Dav. p. 49.

ailt F. „liouse" O'JB.; vgl. alt.

ailtire M. Zimmermann-^ i. saor denma tighi O'Dav.p. 54 alt.

aill, aliigre s. angiin.

aiiit)thiiie s. anbtliine.

ainceas i. ingnatliach O'Dav. jj. 64 ceas i. gnathach.

aiiiciud s. aiciied.

ainecli Gesicht, s. eiiech. — clär-aiuech tafelgesichtig Hy. 5, 42 {vgl. die Glosse dazu Goid.^ p. 344: nätus cum tabulata facie i. sine oculis et naribus), clär-enech j). 43, 21; cöem- ainecli mit schönem ■^ •)( Gesicht verschen _Lq. 3; 5, 2.

aiugcess N. Noth, JJngliicJc? vgl. ceas i. gnathach, ainceas i. in- gnathach O'Dav. x>. 64 und aingcis F. malice, curse, fretting O'B. — Sg. Nom. bid aingcess la Ultu in dal so do gleöd FB. 16; ba aing- cess laiss in dal FB. 58; Acc. ro legai ocus ro lobai ri aingces cech galair ocus cach threblaiti LU. p. 116'J, 21 ; ro hicc cech n-galar ocus cech n-änces böi isin tir „evcrg diseu^e and every anguish" Three Mir. Rom. p. 74; PI. Nom. mör- aingcessa do thabairt form LU. p. 131b, 17.

aingel s. aiigel.

aium -ZS^. Name; nomen 7ß. 268. — Sg. Nom. a ainm n-adamra Hy. 3, 2; ainm n-Aeda SP. V ic; inmain n-ainm SP. V 7; Aill)e ainm in chon ScM. 1; 19; SC. 17; FA. 16; p. 311, 25; Mac Dathö a ainm ScM. 1; Hy. 2, s; p. 17, 2g; ^, 27; 28; Lji^J)^ CG. 5; 6; p. 144, 26; Mider ."". mo ainm-siu TE. 13 Eg. SC. 13; Dalän a ainmm in drüadh TE. 18; bid he t'ainm bias for in maigh TE. 16; cia th'ainm-siu toie hcissest du TE. 13 LU.; dianad ainm Capua p. 19, a2; dobreth ainm di ^j. i;Jl, h; tiucad fair inn ainm p. 17, 24; TE. 20; ro lenastar in t-ainm Gl. zu Hy. 2, e; Ge7i. taithmet anma Ignati Hy. 1, is; Dat. scribtar a anmuimm oghaimm es soll mit seinem Namen ein Ogam geschrieben werden {?) TE. 8 Eg.; is na ainm sasaim-sea bochtu es ist in seinem Namen dass ich die Armen sättige p. 40, 17; Acc. fuair th'athair in t-ainm sin ScM. 12; PI. Nom. ceithir anmand p. 17, 34; 25; Bat. cusna les-anmannaib ScM. 12. — Compos. les-ainm Spott-, Spitz-name, „nickname" ScM. 12.

ainmiue s. aiimiue.

aiiimuig'im III ich nenne. — Pass. Praes. Sg.3 conid de ainmnig- ther Uaig Bäana-P.B. 70 ; on ainmnig- ther FB. 75; ro hainmnigter do Cuchuluinn CC. 6 Eg. — Pmet. ar a glaini ro ainmnigid di-si sin SC. 17.

alpelie schön? vgl. öiph. — Du. Nom. da n-all n-aill n-aipche FB. 45 Eg.

airbe Gehüge, Zaun? „fence" Mann, and Cust. I p. CCC IV. Vgl. fuithairbe. — Sg. Nom. ni bid clad na haii'bi na caissle im thir CC. 2 LU.; acht rob do lias no airbe adriastar a laogh (fDav. j). 53 adriastar, vgl. Beitr. VII 65; Dat. CO m-böi i n-airbi ro ir SC. 31; PI. Gen. fri Löegairi leo airbi FB. 68, 23?

air-biur, airbiur biiitli [c. Gen.) utor, fruor, dego Z^. 918; oirberim bith Gl. zu domelim edo Corm. p. 18 edam. — PI. 3 is intib air- birit CO anbsaid . . i n-dindgnaib ,,it is in ihese they haunt" FA. 14. — Lif. a airbert bith cech lathi „his use of every day^' SMart. 42.

loch Dil airbrecli p. 131, 15; vgl. airbre curriage O'B?

aurcliur 11-airc Oss. I 3, Gen.- von arg? ,,« sudden cast" O'Curry.

aircechj). 310, 5? „ingenious" O'E.

aircellad i. tiumsughadh no tionöl CDon. Suppl.

occa airchell FA. 17 LBr., oc ä thimchell LU., vgl tairchellaim.

aircliellad raptus 7ß. 868.

aircheud bestimmt, sicher; [ 353 ]aircenii, oircenii i. llrciiidte O'Don. Sup2il.] ar is aircheun m-bes salt nam est indubium esse saltum Carlsr. Bed. 3b {Z' 304). — Nom. olais aircheun teicht do ecaib denn es ist sicher Gelten in den Tod Cod. Boern.; Dat. do nach airchenn bas baile Hy. 6, 5.

airclietal ein allgemeiner Name für jede poetische Composition'Corm. p. 3 auair.

aircliiim principium Z^. 8G8.

airehiinieoli M. jirinccjis X 868; (irchidliiconiis Ir. (//. 441): ..a ricar, an Erciiuch, or hiy Superintendent of chnrch lands" O'Don. Suppl. — PI. Nom. airchinnig „managers" FA. 25; Eerchinnig 29 (airchindig LBr.).

airchis expostulation, complaint OB.

1. airchissecht Wehida gen, be- klagen. — ra bi'ii Cuchulaind ac ecäiüi ocas ac airchisecht „and C. tvas complaining and bemoaning" On the Mann, and Cust. III p. 442, 454. — Vgl. arceissi.

2. airchissecht f/ra/m, indulgentia Z^. 868. — Sg. Nom. airchisecht na lobar truag Gl. zu Hg. 5, o; Bai. hond erchissecht propitiatione Z^. 805.

aircliissim, archessim III ich schone, habe Erbarmen. — Praes. Sg. 3 airchissi, SiYcessi parcit, indiilget Z 437, 868. — Conj. Sg. 3 airchissa, arcessea parcat Z'^. 868; ar-don-roigse (/Mr-ro-chise) „mag he Sisare us" Hy. 1, 31, Gl. i. ar- ro-airchise.

aird Punkt, Endpunkt; „a point and limit" O'Don. Stippl. — Sg. Nom. cipe aird do airdib in domain FB. 80; Gen. airde, arda (TDun. Siippl. Dat. do cacli aird FA. 6 LU.; 33 (di LBr. di cech aird FA. 28 LBr. PI. Dat. do airdib in domain FB. 80. — . Compos. hi cethar-aird Ulad SC. 40.

6s aird öffentlich SC. 2; os ärd aloud, publicly O'Don. Gr.p. 268.

airdhe interfectio, Inf. zu aird- bonim. — Dat. iar n-ardbiu inua bauflatha sin Ml. 14^.

airdhenim (ar-di-beuim) I ich iödte. — Praes. Sg. 3 ni airdben nee interimit Sg. 30^ {Z/K 882). — Pass. Praes. Sg. 3 airdbenar is cut O'Don. Suppl.

airde, arde JV. Zeichen; airdo sidc Signum piacis Zß. 21, 229. — Sg. Acc. cen airde n-üabair Hy. 2, g7.

airde Höhe v, arde.

airden „sign, syu^ilimi" OB. — PI. Nom. amÜuMui s^rcci TE 6 Eg., vgl. ro bhslclarairghoanna bäis . . ag y 1 teacht ar Dhiarmuid Torr. Dhiarm. (J^ p. 184.

airdig- Becher; erdig cyathus O'Don. Suppl. — Sg. Acc. co tor- chair isin n-airdig n-6ir p. 131, 5.

airdirc, airdairc, erdire, irdirc berühmt; conspicuus Zß. 868; i. clothach i. airdirc Gl. zu cloth Hy. 5, 19; i. airdirc Gl. zu clothach ibid. 101. — Sg. Nom. airdirc Hy. 3, 2; ScM. 22, 3;' irdairc 21, 23; scel n-airdairc Lg. 5,2A^ Dat. do Chöem- gen chaith airdirc (!?Z. zu Hy. 5, 19; PI. Nom. erdarcai honore conspicui Z'^. 5. — Compar. airdercu FB. 22.

airdircus 31. claritudo Z'^. 788. — Sg. Nom. airdercus FB. 79 Eg. Dat. ar airdarcus TE. o LU.; ir- darcus FB. 19; 61.

air-dlig-im I ich verdiene. — Praes. Sg. 3 nad airdlig SP. V 7.

airdmes M. .,estimation , arbi- tration" O'Don. Suppl. — Gen. büaid n-airdmiusa s. büaid.

aire F. Beachtung; attentio TF&.12C (Z2. 452).— Da*, menestarda dia airi SC. 44, 9(?); Acc. fäilte ni thaet imm aire Lg. 17, 47- — Vgl. faire.

aire, air<e Schläfe Corm. p. 3. — Gen. toll arach cavitaiem tem- poris Z^. 260; Dti. Acc. im du da are Z 949 {SG.).

aire, are, elre M.primas Z^. 259, der gemeinsame Name für die Edlen nächst dem Könige {vgl. den Crith Gablach, Mann, and Cust. III j). 467 jf.); i. ainm coitchenn do gach grädh flatha i tuaith O'Don. Sup2)l. -^ Sg. Acc. eter rig . . ocus airig FB. 12; PI. Nom. airig i^rin- cipes Z". 261; ScM. 21, 4i.

airec inrentio, Lif. zu air-ecar inremtiir Z^. 471. — Sg. Dat. re [ 354 ]n-airec eta ocus w ante inventionem 11 et o) Z 1010.

2. airec M. Treffen, An fio ar- ten, Entgegennehmen? icohl mit 1. identisch. Vgl. tairec to attend upon; to supply O'Don. Suppl. — Dat. bäi . . oc airiuc don t-slüag sie icartete der Gesellschaft auf y ££. Ij^ do airiuc thuile doib um iTir ^l^egehren entgegen zu nehmen ScM. 2? do airec menm&n p. 130, 25, vgl. conadh he airec meanraan fo- ruair O'Don. l. c.

aireelias M. {hoher) Rang, Frincipat; principatus Z'^. 787. — Sg. Nom. airechas FB. 79 ; airichas FA. 29 (airechus LBr.) dö glör ocus fairechas Gl. zu Hy. 2, 49; ei*echas Gl. zu Hy. 4, 7 (.5. adbul); Gen. tilach airechais SC. 21; Dat. ardri ar airechus FB. 33; ar airechas FB. 93.

airecht {LU.), oirecht {LBr.) 31. Versammlung-., airect curia Vindol. 58a (Z- XLII). - Sg. Gen. d'insaigid in airechta TE. 15; Dat. ina n-airiucht i^J.. 4 (oirecht LBr.)-., iua haireocht 6; PI. Nom. airechta FA. 4 (oircchta LBr)-., 6 (na hoi- rechtu LBr.); 14; Geti. innisin inna n-airecht sin FA. 6 (oirecht LBr.); Dat. i n-airechtaib FA. 31 (oirech- taib LBr.); eter na hairichtaib FA. G; Acc. itir na hoirechtu sin FA. 6; Du. Dat. ina n-dib n-airech- taib dermjlraib FA. 4 (a u-dib oirechtaib LBr.); Acc- eter cach da prim-airecht FA. 13 (oirecht LBr.).

airechtus M. Zusammen- treffen, Anstossen. — Acc. citig fri hairechtus aithe aeubroit na haroiti sin FB. 37 Eg.

aireg-de vornehm, edel, 10 ich - tig. stattlich; praestans Z^. 276. — Sg. Nom. rann airegde inna anme l^ars principalis animae Z^. 213; ciar bo mör ocus ciar bo airegda FB. 82; ri. . aireagdai TE. 1 Fg.; PI. Nom. tri eöin aregcja FA. 7 (oiregdu LjBr., fem. Form); Voc. F. a hlichessa . . airegda Ulad FB. 29. — Comparat. ciasu airegdu in fer quamvis superior vir sit {mulier e) ZK 276; 712.

airer i. eineachlann O'Don. Suppl. — tüalaing airer crichi d'imditen p. 328, 3.

airer, aerer i. lenmuin {attach- ment) no sasadh {Befriedigung) ut est airer sula serc O'Dar. p. 55. — Sg. Nom. serer cech mathiusa FA. 35 {„delight"'); PL Acc. airera flatha nime FA. 33 {,.p)leasures^^).

airerda pleasant O'B. — Sg. Nom. flaith . . fererda FA. 35 {„de- lightful"-).

airet, eret Zeitraum, Zeit; ciaeret m-beteoc m'ingraimmaim-se loie lange werden sie mich rcr folgen Ml. 33a, 9. — Sg. Nom. iss ed eret no bitis . . oc ferthain öenaig SC. 1; Dat. inn airet sin zu dieser Zeit {für ind airet sin) FA. 33 (in airet sin LBr.); inn eret SC. 1.

airfen i. taisben to show, exhibit, produce O'Don. Suppl.

airfltid M. Spieler; vgl. airfidig amusers O'Don. Suppl. — PI. Acc. na hairfiti Lg^VL -f^f

airfltiiid ^~M! Kp ielen, A m ü - sieren; Inf. zu arbeitim. — Sg. ^ Nom. sithchaire ocus airfitiud L g- Sj ■ 7 Gen. ?es ciüil ocus airfite FB. 13; Dat. oc airfitiud bau n-Vad FB. 42 ; FA. 6 (oirfited LBr.); cen co beth d'airfiteod do neoch FA. 7 (d'oirfited LBr.); fes ciüil . . ic ferfitiud SC. 34, lö; PI. Dat. bäi mär . . isind rigthig sin . . do airfitib adararaib p. 310, d.

airg'-siii i^^..l2 zu ergim? -^

airge F. Heer de; armentum L: Gl. 754. — Sg. Gen. na hairge p. 40, 11; 23 {Gl. zu na togorta); Dat. don airge jx 40, 24; dond arge Gl. zu Hy.b,2i; Acc. in äirgej).40, 19.

airgrech Hy. 5, 11 „a herdsicoman" Stokes Goid.- p. 141, aber ,,a dairy- woman" Three Mir. Harn. p. 131, wo für airge die Bedeutung ,/lairy" angesetzt wird. Vgl. jedoch airghe a place for summer grazing in tJie mountains, O'R.

airg-et, airgdide s. arg-et, argdide.

d'airi Hy. 2, gi s. faire.

airi des SC. 33, o s. eire, ere.

airicul Gemach; aireccal a 2>yi- vate apurtment O'Don. Gramm. [ 355 ]IX 242, vffl O'Bon. Suppl. — Sg. Dat. atä i u-airicul fo leith SC. 16; Acc. dobreth . . isin n-airicul FB. 54; luid . . iua airicul FB. 58. — Vgl. airiuclän.

airigid F. Gl. zu a:ittQyr deli- hutio Anbruch Rum. 10, 16 {ZK 249). — Nom. ba siairighidh Bau-Ulad o mnai iud fir las u-deuta ind fled i. secht n-daim../;. 311, is.

airigiiu III ich bemerke, neh me wahr („the Irish frequenthi render it in Enylish by ,/eel", so tliat (i mun is heard to say „I feit htm Coming toicards wie"; „Do you feel kirn yet etc." O'Grady, Torr. Dil. p. 132). — S-praet. PI. 3 ni ro airigset na mnä chucu sie bemerkten die Frauen nicht auf sich iza kommen) SC. 39. — Dep). Praes. Sg. 1 ni con airigur-sa na imned non sentio ullam tribulationem Z^. 740. — S-pruet. Sg. 1 r-airig- siur animadcerti Z'-. 742; PI. 5 arig- sitar . . ani sin SC. 9.

air-iiu-berim I ich versuche, überlege. — Pass. Fut. Sg. 3 cid airmertar lib Goid.^ p. 87. — Inf. oc airimimirt techta thaii'is FA. 22 {lies airimirt; ic a airmirt LBr.)

air-inech M. Front, Front- stück. — Sg. Gen. i n-airdi cacha hairiuig FB. 2; p. 309, 33: Dat. forsind airiniuch na imdai SC. 10; FB. 55; i n-airinuch iud rigthige FB. 2; 12: p. 309, 3ö ^airenuch); i n-airinuch na buidni sin „at the head of tliat pjarty" Mann, and Cust. III 9l': PI. Nom. airinicli creduma, airinig airgdidi FB. 55 (^aireuech Fg.).

airisem stehenbleiben, Ruhe-, ifßl. sessom, tairissem, assissiur. — Dat. oder Acc. for anad ocus for airiseom FA. 31 ; Acc. ar nä leictis airisium dö L U. p. 39^), ig {Aid. Ech.).

airiucläu kleines Haus, Demin. von airicul (Stokes). — Sg. Nom. m'airiuclän .ST. III 1.

airitlie i. deimin no follus O'Dav. p. 49. — Sg. Nom. in fairend 6n äirithe p. 170, li?

airle P Rath; cgi. comarle; far n-arle i. for comarli L U. 19=», -iq. — Sg. Nom. tathut airle lim-sa ris ScM. 3, is; issi ar dag-airic {J.ies ar n-dag-, rgl. Ir. Gl. 884) dies ist unser guter Rath Wb. 291», i7.

airlecL „a skirmish" O'R. — Sg. Gen. glicci ind airlig FB. 46; su&nemuin a n-airlig ar a m-braigti [ LU. p. 94, 22 {„the rop)es of their slaughter on their necks Stokes, Rem.'^ p. 67.)

CO i'O airlestai" Gl. zu couid u-arlaid Hy. 5, 20.

aii'lim consiilo. — Praes. sec. Sg. 1 coH -airlin-se consulerem Ml. 54'-; Pass. Praes. Conj. PI. 3 airliter cwmni SC. 25.

ocea u-airlegreiid beim Lesen derselben p. 19, 37; vgl. ro bä oc leguud fui in legendo Z'^. 487.

cain airlice SC. 26, vgl. cain airlicte ,,the law of restoration" O'Don. Suppl. airlim.

airlicim III ich leihe. — Pass. j Praes. Sg. 3 crenar odhar airlicthar („is bought, is pledqed, is let on ! hire" Stokes, Rem.^^p. 84) O'Dav. j p. 108 odhar.

airm Ort, i. baue no inad O'Dav. Gl. p. 54. — Sg. Nom. cia airm i n-dom facca wo hast du mich gesellen ScM. 11; ci-si airm hi ta sifZe %ü0 ist dieser SC. 13; 31; airm irro trebsat 25; cairm luo Hy. 5, 21; Acc. acht CO fiasur in n-airm/atä wenn ich nur tvüsste, wo er ist SC. 16; CO rancatar co airm i m-böi Fand bis sie dahin gelangten, ivo F. ivar SC. 14; 28; 29; 33; FB. 67; Hy. 5, 70.

äirmiiu III ich zähle; numero Z^. 435; von äram Zahl. — Praes. Sg. 1 ni airmiu Hy. 5, 41 (airmo Fr.). — Imp^erat. Sg. 2 airim-sea iat zülüe sie p. 41, 13. — Praet. Sg. 1 ni ro airmius Gl. zu ni ru (a)irmiu Hy. 5, 41; 3 ro airim p. 41, 13. — Pass. Praes. Sg. 3 ni armither FA. 18. — Praet. Sg. 3 ro hairmed p. 42, 3U.

airiicclit i. fagail no frith ut est „i u-airnecht co näibhe corpan saor Stefaine {Fei. Aug. 3) O'Dav. pj. 50. Allein die Handschriften des Feiire haben airecht, airnecht scheint erst [ 356 ]später nach Analogie des Perf. Act. arnic, airnic cjehildet zu sein; ni con airnecht aud Hy. 5, 86. — airecht Perf. Pass. von airec finden. —

airuigiin ich bitte, bete. — Praes. sec. Srj. 3 arniged Hy. 2, äc {Gl. i. dognith ernaigthe).

airuig-the s. ernaigthe.

airriu2"-B.'22? /«rairdiii, Compar. von ärd?

airsc^le N. (berühmte) Er sah - lung; vgl. ur-sgeul „a fable, novel, romance" O'R. — 8g. Nom. airscela ScM. 15; PI. Dat. ar th'airscelaib TE. 5.

airsiebe Hg. 5, u (eirlebe Fr.), hängt mit sliab Berg zusammen; „an a mountain-side" Stokes.

airtliend FB. 63 Hafer?

airther Osten. — Sg. Gen. naim airthir iu domain die Heiligen des Ostern der ]reH FA. i {oirthir LBr.); Dat. i n-airthiur thiri na ntem im östlichen Theile des Landes der Heiligen FA. 4 (oirthitr LBr.) i n-airthiur in broga CO. 4 ; a n-air- thair a thige j;. 20, 30, vgl. ibid. 21; Acc. arindi atreba airther tveil er den Osten betvohnt, Gl. zu eous Z'^. 275.

hais i. broga O'Dav. p. 96; PI. Nom. asai Corm.]). 20 fual; ban- assa tvomens shocs O'Don. Suppl.

ais Bücken. — Acc. mätau mag- lorci möri fria ais FB. 37; aslaug Aiulle dar ardd-ais Lg. 17. s:. corra gaib a chend dar aiss ScM. 20; ro feuch tar a ais orrtha „he looked back upon them" Torr. Dhiarm. p. 74.

ais „consent, free will" O'Don. Suppl. — Gen. aise O'Don.l. c; Dat. ar äis no ar ecin TE. 19 Eg.; ar ais nö ar eigean .,by fair means or foul" Torr. Dhiarm. p. 138.

äis FB. 17?

aisliüg-e Vision, Erschei- nung; Corm. Transl. p. 13. — Sg. Nom. aislinge Gl. zu adbul fisi Oss. "III 3; Acc. atconnarc . . aislingi SC. 12.

aisiieisim ich spreche, sage, beschreibe. — Praes. Conj. Sg. 2 ni aisneisea co glorach SC. 26 (aisnesi H.). — Tnf. Nom. aisneis . . in comded FA. 9 (a aisnes LBr.); Acc. ni chumaic . . nech . . aisnös na n-oirecht sinF^lAjLBr. (innisin L IL).

ait „pleasant" O'B.; s. brig.

slit Ort. — Sg. Nom. äitim-biat FA. 34; ait taige „the site of a house" Ir. Gl. 191.

aitchid s. ateocL.

aite 31. Pflegevater, Er- zieher. — Sg. Nom. aite Isu Gl. zu Joseph Hy. 1, 17; CC. 7 LU. (aide p. 141, 23); a haite na ingene Xpf. 7; a haiti-si Xr/. 6 ; ba haiti cIoTergiis SC. ~S^; ba haidi do Amorgini p. 142, 17; Gen. oc ur- gartigiid a aiti SC. 24; do thig m'aiti-sea FB. 66; Acc. eter aite is chomalta SC. 29, 3.

aite i. aicde aedificium O'Don. Suppl.; i. cumdach O'Dav. p. 55. — Sq. Nom.. aidde ocus aittreb FA. 30; PI. Acc. tar aittiii FB. 47.

aitge s. itge.

äith scharf; „keen" Corm. Transl. p. 8 aithech; aith i. ger ut est aith amhail altain O'Duv. p. 53; (aith i. luath ibid. 52). — Sg. Nom. tene . . äith j). 141, li (tene aith „sharp fire" Corm. Transl. p. 12 aithinne); aith im og begierig nach dem Ei Oss. I 12; Dat. co n-altain aith FB. 46; PI. Nom. clocba". . aithe p. 190, 27.

aith-briste gebrochen, auf- gerieben. — Nom. am scith aith- bristi FB. 82; aithbriste trog 87.

aitliches Frau eines aithech Corm. %>. 4.

aith-diberg'ach s. dibergach. — PI. Nom. aithdibergaig ocus fir legind pridchait eris FA.27 {,,whilom reavers" Stokes).

aithe F. Schärfe. — Gen. aithe aenbroit FB. 37 Eg.

aithech, athech M. Mann aus einer der unteren der besitzenden Classen, nach dem Crith Gablach {Mann, and Cust. III p. 469) einer Unterabtheilung der bo-aire; „Cham- pion" in den romantischen Erzäh- lungen, dann .,r(t><sal", „f armer", mit der Neben mrsh'll mig des Bäu- erischenund riiijixvhl achten. Daher FB. 39 der Unhold so genannt [ 357 ]iverden konnte, hei dessen Beschrei- bunp man an Itvein 425 ff. erinnert ivirdj aitlicch diu iiäma äith („a kcen foe"), ni ainm acht tlo dheg- laecli Corm. p. 4 ; flaith ocus aithcch „lord and rassaV Tirech. Annot. 1; aithech tighe i. fcr tighe, ut est luighe in aithigh tliigho ocus na haithaige tliigc i. ben tighe O'Dav. p. 51; Corm. Trunsl. p. IX. V(ß. (fDon. S^ippl. — Sq. Nom. aithcch FB. 38; Gen. cluchi ind athig 39; do raith a hathig Hy. 5, 87 [Gl. a tir muintire); aithig ibid. 6i.

iiithecli i. fer braitli Lügner O'Dav. %). 48. Hierher la borg dub aithech FB. 71? V(jl. eithchech.

aitliechus i. laochdacht O'Dav. p. 49 aithech.

aithed Entfliehen, Durch- ff eilen; „elopement", im Titel vieler Saqen, vgl. 0' Curry On tJie Ms. M'at. p. 294, 589. — Dat. luid . . for aithed p. 143, 2.

aitlienim I committo, trado. — Imper. PI. 2 aititnid übergebt sie FA. IdLBr. (tabraid LU.). — Pass. Praes. Sg. 3 ni atheuar SeBI. 3, e; aithnir „committitur, is given in Charge" O'Don. Suppl. Vgl. aithne.

rfiiQvvüth.i)Gixn.nicht wieder- holte er einen Schlag FB. 81, nir aitherrechi?//., lässtein Praes. aither- riuch erschliessen, Inf. aitherrech.

aitlierrech repetitio Ml. 133<i, cgi. Goid.'^ p. 24. — Dat. adverbiell aithirriuch wiedermn Ml. 134^, rursus Z^. 609; atheroch CC. 6 LU.; SC. 33 (aitherrach H.); atheruch SC. 18 (aitherrach H.).

aithesc N. Bericht, Rath; ad- monitio Z^. 869. — Sg. iV^o»;. an-aith- esc . . iss ed ro raid-seom TE. 12 LU.; Dat. atrubradar..d'oenaithiusc TE. 2 £//.; buidig..dond athesc ScM. 4; Acc. ro i-aidset a u-athesc ScM. 2; lasin u-athesc sin FB. 7; raidis a ai- thiuscc p. 145, 10 ; PI. Acc. aithescae Sc3L 2 3L, athiusca H.

aithg'iie, aidg-ue cognitio, re- cognitio Z^. 869. — Gen. comartha n-aitligni FB. 59 Eg. ; , Acc. saig aithgne forru p. 144, a. — Vgl. aicliue.

aitlig-nim ich erkenne. — Praes. sec. Sg. 2 inn dathgnitae würdest du sie erkennen p. 144, 21 [lies •guitliae); 3 nir forfffimusa mnai atguead fer LU. p. 124b, 31; ni rabi la VUn fcr asaithgncdjPi?.25. — l'erf. Sg. 1 atot-atbgön ich erkannte dich TE.b Eg. {vgl. Gramm. % 240); 3 nis n-athgeöin Lr/. 9^ atgeöin FB. 70 (aithceoiu Eg); nach aith- gcuin j(>. 144, 22; PI. 1 atgenamniär FB. 46; 48; 3 atgenatar FB. 25.

dia u-aithig'et s. taithig-iin.

aitliirge s. aithrig-c.

aitlile Ueberhleibsel? aithle tened „remnant of firc" Corm. Transl. pi. 12 aithinne; foloman . . i. ainm don aitli bruit Corm. p. 20 ; vgl. aithle i. seanbhrat {„an old garment") O'Clery. — Adverbiell as a aithle sin thereafter Corm. Transl. p. 7; a haithle a n-oenaig „after their fair" FA. 30 (aithli ohne a LBr.).

aithne N. depositum Z^. 869. Vgl. aithenim.

l)a liaithnium Xa. 17, n. corrujit, für aichnium? s. S. 90.

aithrech reiiig, einzufrieden: aidrech paenitens Z'-^. 869. — Nom. nar bat aithrech SC. 26; bid aithrech a coli Lg. 5, 11 adrech Lc).

aithrig'e TT Reue, Busse; aithirge paenitentia Z'^. 869 {Wb. SG.); athirge South. Ps. {Goid.'- p. 58). — Gen. £es atrige lere Leute von fleissiger Busse FA. 23 (aitrigi LBr.); Acc. cen aithirgi, fri ithirgi Z^. 248; dognith ernäigthe ocus athrige Gl. zu Hy. 2, 26.

aitire, aittire Bürgschaft, Bürge; hostage, guarantee Corm. Transl. p. 12. — PI. Nom. aittm ua trenfer FB. 8; atrachtatar na aittiri 13; Gen. de inchaib na n-atairi ibid. ; Acc. togaid aitiri de 7. — Vgl. eterius.

aittiii s. alte.

aittrebiV. Wohnsitz, Wohnen; Elf. zu aittrebaini. — Sg. Nom. dianid erdalta a haittreb sie zu beivohnen FA. 14; sir-aittreb 34; aidde ocus aittrob diabail 30; Dat. do bith- aittreb flatha uimi um für immer zu beivohnen 34; Acc. ferait a n[ 358 ]aittreb isin glind FA. 22; PI. Nom. a n-aitreba ihre Wohnstätten 14. — Vgl. com-attreb.

aittrebaim 11 ich bewohne. — Praes. Sg. 3 atreba habitat Z'^. 434 rel. aittre&us FA. 12 LBr.; PL 3 nis aitrebat FA. 12; ni aittrcbat 29 aittrebait in catbraig sin 12.

al = ol, or inquit, p. 144, - 18 22; 30: 145, 1; all se p. 144, 15.

al asbert TE. 2 LU?

alacht schwanger CC. G LU. (torruch Eg.).

älad Wunde; O'Dav. p. 120 | tiscail. — Sg. Nom. tälad oengae j die Wunde eines Speers On the Mann, and Cust. III 450; PI. Nom. älta ina thöeb liss FB. 24.

alaile, N. alaill alius Z 359 iHjl. araile. — Sg. Nom. indala n-ai . . alaili SC. 8 ; Gen. ata lä i n-degaid alaili TE. 12 LU; M comchetfaid alaili p>. 310, 4; Dat atraig cach fer di alailiu X^L-jLiJl Acc. on trath sa co alaile Fü. 24; ni thairmescad nach ai alaile FB. 42

alaim I ich ernähre, erziehe — Praes. Sg. 3 not ail alit te Z'^ 430. — Fut. S(). 3 is messe nodn ailfea p. 141, 4. — T-praet. Sg. 2 ro altaisi CC. 5 Eg.; 3 alt Deicli- tire in mac CC. 3 if7.; rom alt p. 328, 1. — PI. 3 rom altsat p. 328, 18. — Praet. auf -ta Sg. 3 alta Dectire in mac CC. 3 Fg.; bäi in mac altae CC. 5 LU. — Pass. Praes. Sg. 3 alair leo CC. 4 Eg. — Praes. sec. Sg. 3 alta . . Etain . . la hEtar p. 131, lo; co n-altä CC. 5 LU. — Fut. Sg. 3 ailel)thair irL_X (ailfithir Eg.) — Praet. Sg. 3 ro alt la Conchobar L^- ßl conn alt p>- 142, 23. — Inf. Irmailemain Sencha form p)- 324 {Tochm. Em.). — tri altram Fergusa form p. 328, 6, s. altrom.

älaiud schön; älind decorus, formosus Z^. 795; Gl. zu cain Hy. 1, 2; äluinn „heautiful" O^Don. Gramm, p. 112; cid maith cid olc, cid älind cid etig SG. 28^, 6. — Srj. Nom. ba hälaind CC. 2 LU. (haluinn Eg)- SC. 33, 26; 27; SP. IV 4; is alaind cech n-derg SC. 43; alaind bantrocbt SC. 34, 7: 17; alaind luadam SC. 37, 2; alaind a li SC. 38; ba hälaind . . ocus bä liamra in tochim FB. 7; 20; jnac alaind Aililla -~. La. 1 Lc. Sg. Gen. F. äilne, äille (^ CTDoH. Gr. p. 112; PI. Nom. bri- athra aildi verha pulchra Z^. 45; ingni ailli TE. 4 Fg.; äilli a blai Jpg. 17.^3 3: da ech . . com-alli gleich jH* schön p>- 310, 13; Dat. do mnaib aille oentamä SC. 44, 13 (ailli H.). — Adv. alaiud ro dingestar Gl. zu dedaig Hy. 3, 3. — Comparat. äildiu pxüchrior Z^. 275 {später äilne, aille); bä aildiu cach cruth araili FB. 28; im Sinne des Superl.: in rop ailliu lim Lg. 18, 5; ailliu do chingdis ^ Lfi. 17 , 3 Lc : ingen as mör-ailHu ^ Lß^JXs möräillim Fg.). — Superl. X in da en ba haildem dib SC. 6 (haillem H.); fer . . as aldem di feraib hErewrZ FB. 51 (is ailldem Fg.); p. 310, 31; TE. 2 LU.

iar u-albai f. 131, 25?

iilde, Alle F. Schönheit {von alaind); aille „heauty" Corm. Transl. p 165 uall. — Sq. Nom. alli dath SC. 33, 4 (ailde H.) ; Dat. co n-aldi datha SC. 31, 4; ar ä äildi ade Gl. zu Bersäbae forma captus Ml. 32a, 22.

ale, alle Adv., .soin ale „from tliat time forward" O'Don. Gramm, p. 263. V(il. alla.

ale FB. 92?

ale s. alle.

alg-euaigfim III ich mildere, be- sänftige {von kilgen)-., tardo, lentor Z^. 435. — Praes. Sg. 3 älgenigid mitigat, tardat Z^. 437. — Inf. in tan . . no bid . . oca halgenagud-si tvenn er sie besänftigen wollte Lg. 18. ^

alg'es s. ailges.

alle angenehm, erwünscht? mäd alic duib-si SC. 45, 26; 47; ba halic leis FB. 75.

alid s. ^lilim.

aliud s. alaiud.

1. all N. Zügel: i. srian OCl. — PI. Dat. CO n-allaib oir Sc3I. 20; Du. Nom. da n-all n-ffibda FB. 45; da n-all n-aphthi n-intlasse LU. p. 113a, 43 [Siab. Concul); da n-all n-düalcha FB. 45; 51; dia n-all düalcha FB. 47; p. 310, 30.

[ 359 ]2. all i. hin Gl. zu Fei Jan. 6, v(jl. com-all.

3. all i. i'iasal Gl. zu Fei. Jan. 6; hierzu, all-togu SP. V 9? vgl. ran- toga „rigid noble choice" Stokes, Fei. Jan. G. — Vgl. aill.

4. all „great, prodigious, mighty" O'R., nieht cerschieden von oll?

5. all N. Fels; cliff', itir da n-all OBon. Supxil.: all n-glaine „rock üf purity" StoTces, Fei. Jan. 6. — Acc. CO u-ecmaing a tul immon u-all FB. 70, vgl. dollcici a cend immoii cloich L g. 19 .

6. all inciuit p. 144, 15, s. ol.

alla, ein Baumadvcrb, das in gewissen Verbindungen häufig vor- kommt: alla astig Gl. zu intus, allamuig (alla amuig outside, O'Don. Siqu^l) Gl. zu foris Gild. Lor. 86 (nullo membro foris intus egrotem); alla nair ialla auair On the Mann, and Cust. III j). 458) ^(iid alla thoir 071 the east side, alla thiar on the icest side O'Don. Gramm, p. 2G3: „away (far off}"'} On the 3Iann. III Index. — connoeljaib Alban alla Hy. 1, 53 {Gl. i. fri muir anair i. — V(/l. an-all.

alla Inferject. FB. 84. '

allaid wild {Gegentheil: cendaid zalim Corm. p. 12); cü allaid Wolf, lupus Ir. Gl. 417; ag allaid cervus Corm. p. 12 cerchaill: onaqer Ir. Gl. 389. — Sg. Nom. torc allaid Hy. 5, 57; in mucc allaid Gl. zu anos Hy. 5, 57; Acc. in sinnacli u-allaid Hy. 5, 6i; p. 46, 2i; PI. Nom. coin alta Hy. 5, 6o; SP. I 5.

allam Gl. zu erlam Hy. 5, 95, ihre Hand.

all-l)ach FB. 52, all-cliliu 53 ivohl zu all i. üasal?

allmar, O'Beilly's „allabhar savage, wild"? — PI. Nom. allmair FB. 45; p. 310, u.

aliud Buhm; i. nos („ciistom" Stokes, O'Beilly hat aucli „fame") no alad {„fame" O'Don. Suppl.) i. a laude i. on molad („from the praiae") Corm. Transl. p. 14; alladh i. oirdhearcas „fame, conspieuous- ness" O'Cl. — Sg. Nom. ni . . a iiaill nach a aliud nach a airechas FB. 79 (allad Eg.); Dat. ar aliud ocus ergna ocus auiiabra FB. 19; ar I aliud ocus gail ocus gasciud FB. 61.

allus p. 141, 19 s. los.

alltar alter. — Gen. ar amainsib in chentair ocus ar phein in alltair 1 ,.from tJie wiles of ihis world', and j from the punishment of the othcr" Gild. Lor. Gl. 147.

alma He erde, S c h a a r;„ a herd, a number of cows" O'Don. Suppl. — PI. Dat. almaib tor mit Schaaren I von Helden ScM. 21, 6; Acc. almai ' enlaithe FB. 49; p. 310, 19.

almsau = i?.e>]/j,ooiv7]; i. quasi elimsan ab elimosyna Corm. Gl. p. 2. — Sg. Gen. na halmsaine Corm. Gl. p)- 2: PI. Nom. alrasana FA. 27 (almsanu LBr.); Dat. dia n-almsanaib FA. 27.

1. alt J.r^. — Sg. Dat. don alt air- chitail issiu „to the p)resent species" Corm. Gl. p. 3 anair; fön alt cetna auf dieselbe Weise SC. 8; PI. Gen. dia sloindead na n-ilalt „to distinguish the various species" Corm. Gl. l. c.

2. alt i. aircetal O'Dav. p. 47.

3. alt „Joint" Corm. Transl. p. 56 deach. — Nom. cech n-alt FB. 37 Eg. Dat. don alt Gl. zu jugulum Gild. Lor. Gl. 201.

4. alt („cliff" or „height") ab alti- tudine Corm. Transl. p. 4; vgl. altcymr. allt collis Z'^. 113. — Sg. Dat. i n-ailt Hy. 5, 1.

5. alt i. teach {Haus) O'Dav. p. 54; vgl. ailt.

tria alt Lg. 17^^ 31?

älta s. älad.

altau F. Rasiermesser; i. scian bearrtha O'Dav. Gl. p. 54 alt. — Sg. Dat. co n-altaiu aith FB. 46; Acc. is aith amail altain O'Dav. Gl. l. c; ama? in n-altaiu n-äith sicut rasorium acutum Ml. col. 301 {Goid.^ p. U).

altfad ui-l>roclibiiada FB. 46? vgl. borrfad.

altuiiüe- scharf {wie ein Basier - messcr), von altan. — tene . . aith goirt ailtnidi p. 191, i^i; aithe g«"a altnide p. 190, 27.

altuidecht F. Schärfe. — Dat. no thescbad finua fri gaith ar altni- decht FB. 91.

[ 360 ]altrnm Nahrung, Ernähren, Erziehen; nutritio Z^. 771; „nur- tnre" Corm. Transl. p. 2. — Sc/. Gen. do cliuindchicl ä altrama „do demancl his nutriment" Ml. {Goid.'^ p. 18); am tualuing mu dalta alt- ramm o do rig p. 142, 5 {ich hin im Stande meine Pfleglinge könig- lich zti erziehen'^); Acc. tri altram Fergusa form p. 328, 6.

am- ist VorsatzpartiTcel von negativer Bedeutung, s. am-les, -riar, -ulach. Vgl. ZK 860; Wi. Gramm. § 401; Corm. Transl. p. 3.

am, amm N. Zeit. — Nom. {oder Acc?) a n-am {mit nacJifol- gendem Relativsatz) als CO. 6; in am p. 310, i; Dat. iar aira nach {einiger) Zeit SC. 33, 5; in aim als FB.^10. — Vgl. tan.

dm loahrhaftig, engl, in sooth, ■! eine hetheuernde Partikel wie em. — j( I ni pam slän-sa am Lg. 7; „cid as I mö miscais lat atchi" ar Conchobar. ^ I „Tussu Am" or si Lg. 19. : cid am was denn ScM. 10; ni ba dirsann in galur sin am TE. 7 Eg.; trüag am sin TE. 9, 25 (?)•

am ich hin, sum Z^. 487; Wi. Gramm. § 384 ; wird nur als Copula gehraucht, aher nie mit der Negation verhunden. — Sg. 1 am celi-sea Co- naill FB. 39; am escid-sea FB. 35; 31; p. 40, 20; 141; 4; 5; 29; p. 142, 1; 5; (SP. II 12; uair is am ben-sa curad cäin FB. 30 {vgl. Wi. Gramm. § 385); is am slän-sa TE. 14 Eg.; cid indiu bad am slän-sa (TE. 10 LU.:, so ist loohl auch mad am zu trennen FB. 32 Eg. ; für is ed am Lg. 18, 3 ist ivolü mit Lc. tathain mihi est zu lesen, vgl. jedoch cein am messe du thabairt doraid du gle for mu mud SP. II IG; selten im: ar is im ingen ercniVi TE. 9, 10. — -8 at banlendan FB. 18; at ferr do laech andö-sa ScWl. 16; iss at slän-sa TE. 14 Eg. ro päd at slän TE. 10 LU.; is att ail-siu dam-sa ocus bid at ail SC. 43. — 3 is coir FB. 9; 41; SC. 6; 17; 29, 22; 33, 27; 35; 41; 43; 45, 22; ■Jf is maith sin SC. 34; is gle La. 18. 2:;; is amra amlaid TE. 14 LU. is ferr FB. 6; 26; 28; SC. 44, 10; is ecen dam a dütracht SC. 44, u; is banna ria frais ön trä FB. 52: SC. 30, 10; SP. IV 1; is err tbreu FB. U; 23; is lat in fer SC. 44, 5; is e seo iarom forcetul no gnätbaiged FA. 32; 33; FB. 9; SC. 13; 33, s; 45, 13; is he SP. III 4; is dom chuitbiud-sa ön FB. 61; ocus se [für is e) os adart fir i sirc SC. 23; isi mo riar-sa FB. 16; issi lanamain ro failsad i^jjjj is hi sin TE. 5 Eg. ; ^ p. 131, 28; 140, 24; 144, 25; issi dan cetna tir coso-rancatär FA. 4 ; 23; iss ed läa and sin immanarnic do-som frisin Liath Macha FB. 31; SC. 1; iss ed attach adessam Hy. 1, 4; ind flaith is ed a orbbae SP. V 11 ; is iat lucht diar bo soirb in set sain FA. 23; 31. — Mit is ivird ein Begriff, der besonders hetont loerden soll, vorausgenommen, und die eigentliche Aussage folgt als Relativsatz nach (vgl. franz. c'est lui qui a fait cela): ar is Conall ar lin a chernd cinges ria cach Ifech FB. 23; 71; SC. 29; besonders häufig mit dem Pron. personale: M. iss e non dlig FB. 14; is e gaiscedach as dech FB. 14; FA. 32; is he ba sinser FB. 81; F. issi ro bad banrigan FA. 20; ro fetatar issi lanamain ro failsad La. 16 : -^ N. iss ed adfiastar sund SC. 28; 35; Hy. 2, 1; 12; 24; 5s; FA. 17; FB. 9; 20; PI. is iat aittrebait in cathraig sin FA. 12; 24; 25; 27; 28; 29; SC. 37, 20; vgl. it e. — is me, is tu wie franz. c'est moi, c'est vous: ar is me-se FB. 23; TE. 13 LU.; SC. 44, 8; p. 141, 4; CC. 5 Eq.; is me a cnü chridi FB. 24; SC. 44; CC. 5 Eg.; is tu Isech na cernd FB. 10; 11; SC. 29; is tussu Isech as dech FB. 9. — Auch andere Satzhestandiheile iverden so mit is vorangestellt: is dait as chöir a thabairt FB. 9; 24; 41; 61; SC. 4; 5; 6; 34, 9; 46; is dia acallaim dodeochad SC. 10; ar is tria chin m-ban bit feruai ferdlochtai FB. 29 ; 24; 31; Lg. 5, 9; i:i; 17; Hn. 2, 63; X-^^^ iss im tir ata p. 145, 7; SC. 22 ; 41 ; is de uä tic a liEmain SC. 29, 21 ; [ 361 ]is and asbert FB. 13; 30; 32; SC. 15; is and sin batar Vhiid iua terchom- ruc SC. 24; 32; is indiu curthir in cath SC. 32; Lf). 5, ^ 7; is amlaid trä dorönad a tecli sin FB. 2; 20; 81; SC 2; 23; ar is amlaid atä FA. 30; is malle connuccabsat Hy. 2, Gtj; 5, 37; ar imad na ti-eb . . iss aire couopartatar cocriclia i u-bEre CC. 2 LU.; is wird sogar der 1. Sg. am, der ü. S<). at vorgesetzt {vgl. Wi. Gramm. § 385): is am ben-sa FB. 30; is am sUin-sa TE. 14 Fg.; is im ingeu ercnif? TF. 9, lo Fg.; iss at slän-sa 'TF. 14 Fg. ; iss att ail-siu dam-sa SC. 43. — Bei. as: Ariel arcaingel as cbometaid dö FA. 16; SC. 15, i; 37, is; SP. II 15; Hy. 5, i-i; ni brec äs äil dün immut FB. 61; 92; is dait as cböir a thabairt FB. 9; is möo de as com- airche airtbiu SC. 10; ni bo ed as mö ro gnathaigsem dün SC. 14; L(j. 19: a ben lud flr as dech i n- &eFB. 19; 9; SC. 13; La. 6; Hy. 6, 1 ; FA. 15 ; 20 ; 1er . . as aldem di feraib hErcnd FB. 51 ; deua . . Simal as adlaic let FB. 62; in tan . . as mithig BA. 18; nair as TF. i) LU. — PI. 3 it, at; it toirsig oeus it buaidertba din na pecdaig FA. 14 LBr.; it liiathidir gäitb n-erraig SC. 37, o; it e tri maic Find TE. ii LU.; it ^ sin in lucbt ro berbad döib do lesugud FA. 28; SC. 5; i). 144, 24; 26; p. 20, is. — Sit soiüoJd im Anselduss an Partikeln, als auch selbständig loie it: dia u-at släna a secht m-bliacZ«« FB. 9 ; 24 ; at möra na comi'ama dait FB. 10; SC. 45, ly; p. 40, 20; 41, 14; at lir turim thra frassa na saiget FA. 29 ; atodiuri . . oeus at triiaga na gäre ibid. 33; cid at liumair FA. 13 {Stokes theilt FA. p. 23 ci-dat ah) cid at olcca rünu ban TE. 9, 17 Fg.; at a cbomrama öenaidche so ule FB. 89; at lat so . . rig bätar isin dail sin SC. 22. — Bei. aercbinnig cläin ate colaig FA. 29 (lujl. andaiti unter tau).

amach s. ammach.

AVüAY^'Amnei^BestandtheilverscIde- dener Interjectionen des Schmerzes oder Schreckens ; fe amfe „rooe'svie^' Goid.'-' p. 180 {toohl mit Anspielung auf lat. vae mibü); SC. 7; FB. 35 j aill amai FB. 25; 34; 61; cid amai FB. 34 Fg.

amai, amail Praep. (c. Acc) und Conj. wie; geioöhnlich abgekürzt am, nicht abgekürzt Hy. 1, 30; 33; 37; amuil CC. 1 Fg. — 1) Praep. ut, instar Z'^. 657 {vgl. Stokes, Goid.'^ p. 14 not.): amuil gach n-anrad CC. 1 Fg. ; eivaal retlaind rig FA. 10; amai bruthu FA. 34; am«i flesca (jir SC. 31, 10; amai aed FB. 68; a.mal sin FA. 34; &mal soerdatb Lfi. 18, ig; -FA 8; 17; >S'C'. 37, u; -^ i*^-B. 37; &mal tussu i«. 9, amalt-so - Anstc ^ ic^malt-sa Fg. — Anstatt amai sin FA. 22 LBr. und 34 Lü. ist ivohl amlaid sin zu, ergänzen. — 2) Conj. ut, sieut Z^. 718: a) in Gleichnissen [oft mit der 3. Sg. Praes. in relativer Form) amai bis FB. 44; meles 52; sechnas SC. 41; bentair FB. 46; 48; 82; amai bid fötrond fairrci dimöre FB. 85. — b) in Vergleichen mit Thatsachen: amai foedes Hy. 1, 33; soeras 37; amai roanacbtso; amaZ dorigni imcossait inna fer FB. 16; 26; 39; 83; 87; amai as adlaic let FB. 62; amai ro bo data lais 11; am«Z ro aurgnad FB. 13; 16; 25; amai do rairgert- som FA. 2; 6; 7. — c) nach Verbis sentiendiund declarandi: adfetamaZ atchonnairc SC. 12; 29; 40; 48; FA. 6; amai doragad airi FB. 17. — d) zum Ausdruck des Anscheins „als ob" mit Temp. secund.: amai na beth etiV als ob sie nicht vor- handen iväre FA. 17; FB. 11; SC. 49; auchL(i.9?_ — e) mit Temp. "V" hist. toie= als: amai ro bätar and FB. 91; SC. 48.

amaiuse, vgl. amhuinse 2n-02)hecy, incantation . . ; cunning , subtlety O'Don. Sappl. — Sg. Dat. ar äine ar amainse ar chirt p. 328, 10; PI. Nom. amansi mora na mac Oss. I 7; biastai granni dracondai cucund dofutitis, trena a n-amainsi echdili ciadeutis LU. p. 1W 17 {Siab. Concid.) Bat. ocum imdegail ar amaiuäib in cbentair oeus ar pbeiu [ 362 ]in alltair „protedim) me from the wiles of this tcorld, and from the punishment of the other" Gild. Lor. Gl. 147.

amaiiisiu Compar., vgl. tressiu cach gniaid, eölchu cach druid, amainsiu cach filid LU. ih 123», 2».

amein s. amiu.

ameu {christl.) amen p. 20, 23; 32.

amiu Adv. so, ebenso:, amin, amein ita, sie, item Z'^. 613. — cia beimmi amin nach re SP. II 13; forriuth a n-enech ocus a n-iuech- nreso amiu ]J- 141, 27; hierher auch amein FB. 67 {auf den Satz in tan ata . . hinweisend).

am-g^licc imlclug, longe schielet. — Compar. amglicn t'echrad-su FB. 34 (aimglica Eg).

ain-labar stumm. — Sg. Nom. iugen amlabar Hy. 5, 43; Dat. amlabar a muto Z'^. 780.

amuiail »ST. V 10 nach Stohes, Goid.- p. 178, für a smail, a samail „his lilce", seinesgleichen?

anilaid Ado. so {ovrojg, ojöe), häufig in der Formel isamlaid {vor- wiegoul mit einem s) est ita ZI 610, von mir mit Mücksicht auf die unter ovrcog angeführten Stellen in is amlaid getrennt, vgl. „is amlaidli it is so" O'Don. Gramm, p. 263. Da jedoch auch samlaid in diesen Texten vorkommt, so könnte auch diese Form in isamlaid enthalten sein. l)ovzoji;: ma ro bamar amlaith- sin TE. 13 ; is maith linn amlf«f?-sin TE. 14; FA. 24: is amra amlaid TE. 14 LU.; FB. 52. — 2) d>de igeto. is amlaid): is amlaid . . atä in rigsudi sin es ist so dass dieser Tliron ist FA. 7; 11; 14; 17; 25; 30; 35. — Das, worauf amlaid hinweist, tvird angefügt a' mit ocus {und): is amlaid dochuadais ocus gai triat bragit es ist so {dass) du (fingst und ein S2ness durch deinen Hals Sc3I. 14; FA. 12; TE. 9 Fg.- SC. 2; 33; 44; FB. 20; 81. b) mit i. (= idon) : is amlaid dog- nithe in tarbfes sin, i. tarb find do marbad SC. 23; p. 309, 31. c) mit conid: SC. 49. d) ohne Par- tikel: is amlaid . . doröuad a tech sin: sudigud Tigc Midclu'iarta fair FB. 2; p. 311, 35; CO röchet., amlaid-sin tarsin n-glend cetna: iar mörgäbud FA. 22.

am-les Nachtheil, Schaden; „aimles evil" O'Don. Suppl — Sg. Nom. nib amles SC. 11, 9; Dat. ni ar chul no amles TE. 13 LU.

aiu-li Glanzlosigheit. — Sg. Nom. a fuacht a fot a hamli SC. 30, 8 {vom Winter).

amm Zeit s. am.

ammach, amach hinaus, fort, spätere Form für altir. immach, in älteren Texten noch selten. — tisa ammach SC. 34, le; luidh . . amach p. 144, 10; asa cionn amach aus seinem Kopfe heraus Gl. zu Oss. III 6 Ed. (immach L.)

ammaig, amaig' dr aussen, spätere Form für altir. immaig. — ammaig FB. 21; ro leblaing-seom tarsin csithraig ammuich FB. 82; ammuig 88; 91; ascnam co araile iuse mara hErenn SLinmiglTylPraef.

ammor, amor Trog, Corm. Transl. p. 15. — ammbur indlait „a tvashing trough'^ On the Mann, and Cust. III p. 485.

ammuiu SC. 4? {„they all hegan to contend ivith one another" 0' Curry).

ammus, amus 31. Nachstellung, Angriff, Versuchung; temptatio m). 2c {Z- 788); amus longphuirt „attack on the camp" O'Don. Suppl. — Sg. Dat. {oder Acc.'^) ar ammus Eochada TE. 3 Fg., ar amus {in ah- geschivächter Bedeutung) „towards" O^Don. Gramm, p. 288; Acc. ocus nis lecea sind i n-amus n-dofulachtai und führe uns nicht in Versuchung O'Don. Gramm, p. 443; PI. Dat. asna amsib sin La. 12 (asnajLathaib -^ sin _Xc^_^i/2-) ; Acc7 amsiu Gl. zu conatus noxios Ml. 16» 2.

amuas hart, rauh, übelge- y sinnt. — Sg. Nom. in maec amnas der unverschämte 3Iensch Hy. 5,35; erclior amnas Hy. 6, 13 {Gl. i. am- iuuas i. drochinnas); ba hamnas fri ecrata L(i. 17^ 12; am amnus ar ^ gail p. 142, 1; Acc. fri cech nert n-amnas Hy. 7, 43; gairm u-amuas FB. 84.

[ 363 ]amne Ade. so; üa, sie Z^. 613: steht öfter tvie unser „so^' modal hei räiunlichen Bestimmungen. — in maith a n-dub so amne ist diese Tinte gut so 311. 13d (glossa scrip- toris codicis atrcnnentum temptantis, infra in folio Z'^. 213); fil os adart na himda tliall amne der am obern Ende des Lagers dort so ist SC. 24 ; ind uas amue asan imda ScM. 6 H. Etain indiu sund amne p. 131, 24.

jiinos M. sateVes; „a hireling saldier" Corm. Transl. p. 2 (i. am- fos i. inti nabi foss air, acht lio loce do locc); amhas a .saldier, O'Dan. Stippl. — PI. Gen. na n-amus satilitum LArd. 12a {Gaid.^ p. 69). — Davon amsa, amsach, amsaine.

amor s. ammor.

anior Jammer, „misery" Stokes. — nim thaii'Ie ec na amor Hy. 6, 12 {Gl. isse amor eia i. uch ach).

amra w u n derb a r {oft mit maith, gut, glossirt); N. Wunder; i. maith no mirabilis Gl. zu amra Hy. 6, 2. — Sg. Nom. amra arad -Hy. 5, 12; amra samud Hy. 5, 13; amra plea ibid. {Gl. i. bona): p. 39, 10: ri amra Sc3I. 1: TE.l Eg.: p. 311, th: ba amra Hy. 5, 5i)' [Gl. ba maith); is amra amlaid TE. 14 LU.; bä halaind . . ocus bä hamra in tochim FB. 7. — amra di ein Wunder van ihr Hy. 5, 38 {Gl. i. maith); 73 {Gl. i. maith i. do Brig^Y): so wohl auch 77 zu lesen (amru LHy.^, Gl. zu dieser Stelle: i. ro bo mör in fiurt do Brigit: amra tinne senastar Hy. 5, 45; amra ro gab prainn Hy. 5, 68 {Gl. i. maith) fofrith amra Hy. 5, 79: ba mo amra arailiu es war grösser das Wunder als ein anderes Hy. 5, 75 {vgl. jedoch unter Dat.) amra tire Wunder von einem Lande p. 133, 2; ba amra retha Hy. 2, 9 (amra Fr., amru LHy); Dat. ba mö amru arailiu Hy. 5, 40 (amro Fr.)- 47: boi mär de amru inna flaith LU. p. 121», 28 [Tochm. Em.); Acc. im ardrig n-amra n-UlafZ FB. 28: Hy. 6, 1 (i. maith cel mi- rabilis); Voc. a mr/(c amrai FB. 61: a Oilill amra TE. 10, 1 Fg.: PI. Gen. ba höen a amra es tvar eines ihrer Wunder Hy. 5, 43 (i. do fertaib Br'igte). — Compurat. amru fei-aib SC. 31. 11 {der timnderbarste der 3Iänner?); amru sceöil SC. 31, 0: Hy. 5, 18 {sollte beide 3Iale amra gu lesen sein?). — Compos. im Concobur cloth-amra FB. 28.

am-rfar F. „Opposition" OB. — Sg. Dat. ata mo c/iorp dorn aimreir TE. 9, 24 {vgl. do reir far coluo secundum carnem vestram Z'^. 659); Acc. däig no co dingnea m'amreii- SC. 45, 2.5.

ain-reid uneben; iniquus ZK 860. — Sg. Nom. rop reid remunn cech n-amreid Hy. 1, 34; hid reid riam cach n-amreid „everything unsmooth shaJl he smooth before Mm" Goid.^ p. 56 {Cod. Bern.).

am-reith, vgl. O'Reilh/s aimh- reidh F.strife, %ineasiness, abstinacy, a defile, a fastness. — PZ. Acc. eter mothru ocus amrethi FB. 47 laim- reide Fg.).

amroichlimm p. 141, 21, corrupit für arfoichlimm.

amsa F. Krieg s^dienst, von amos. — Sg. Acc. co ro gabsat amsai aice Lg. 11_ (amsaini Fg., -^ a.msaiü ic.

amsach 31. Soldat. — PI. Nom. amsaig Conchobair La. 14. y.

amsaine F. Kriegsdienst; military service O'Don. Suppl., vgl. amsa. — Acc. amsaini Lg. 11 Eg. /'^ ( amsajn Lc ). ^ — ^

amser, aimser F. Zeit; tempus Z 241: 989. — Sg. Gen. inna hamsiri sin FB. 1 ; Dat. i. n-amscir da macc Aeda Släue Hy. 1 Praef; it amsir zu deiner Zeit Lc/. 5, 7; 9^ ^Vxy

amsib s. ammus.

am-nlach unbärtig; vgl. ulcha. — Sg. Nom. cesu amulach is öc SC. 37, 1; gilla öac amulach i4.

amus s. ammus.

au spätere Form des Artikels für altir. in, ind.

au- Neutr. des Artikels, s. in.

an- Relativpronomen, s. a n-.

an- Pron. poss. der 3. Pers. Plur., s. a n-.

an- Privaiivpartikel, s. an-eöla, an-fireu ii. s. tv., nach Zimmer, [ 364 ]ZtscJir. f. Vgl Spr. XX 524 mich ccaine, ecnairc, ecraibdech w. s. iv.

au- vor Baumaäverhicn in au-air, an-all, an-des, an-iar, an-is, a-tuaid, au-üs.

an i. luath (fDav. p. 47.

1. all i. sithal [Trinkgefäss) O'Dav. p. 52, 55; PI. Nom. aiia Corm. p. 3.

2. tili glänzend. — Sg. Nom. an spirut uöeb Hy. 6, g; an breo „a splendid fiame" {oder Compos. ?) Fei. Jim. 2; ba hän aircech aibind p. 310, 5 ; ord an Gl. zu co n-orddain Hy. 4, 7; snigi an Gl. zu an-mich Hy. 5, 30 ; am an p. 141, lo; Gen. Adamnain äiu Hy. 1, 54; mac äin Amorgem' FB. 23; Dat. F. for licc derg äin FB. 48; Acc. tech n-an n-uirnige p. 145, 4; Voc. F. a Emer äu SC. 44, 11 ; PI. Nom. F. buidnc ana do ainglib FA. G; Voc. F. a läicbessa äua FB. 29. — Compos. ria n-andrib än-ard-Ulad FB. 68, 27; an-flatba ÄC 34, 12; an-ingeuraid 13 ; an-ingenaib p. 131, 13.

aiiabda FB. 37 Fg., corrupt für an-aebdaV

aiiacul Bettung, Betten, Inf. zu augim. — Sg. Gen. beir buide n-anacuil ScM. 20 (soviel als: häuf dich los); Dat. dia n-anacul sie zu retten Hy. 1 Praef. ron tograt diar n-anacul Gl. zu Hy. 1, 17; domm anucul Hy. 7, 34; Acc. conicim t'anacul ich kann dich retten LArdm. 186a (j,-. Gl. 570).

au-aicliuid ^tnbelcannt. — Sg. Nom. don icfad teidm anaichnid ann Three Mir. Hom. p. 106, 19; Acc. brisiud for öenfer n-auaiclinid ctorro FB. 94.

i'iathu ecli n-aiiailclie FB. 49; p. 310, 20V V(fl. anälaich.

aiiaill SC. 5 .s. alle, N. aill.

aiiaiiii II ich bleibe, loarte; höre auf; unterbleiben. — •^ Praes. Sg. 3 anaid L(i,_±^ PI. 2 in tan na hantai for cocertad Medba da ihr nicht bei M.'s Urtheil bleibt FB. 75; 3 anait . . leis sie bleiben bei ihm ScM. 4 ; ni anat FA. 26. — Conj. PI. 1 anam sund tvir wollen hier bleiben FB. 36. — Imperat. Sg. 2 an bic tvarte ein Wenig Sc3I. 9; 13: PI. 2 anaid FB. 21; 74; 3 anat for m-briatra bägi es sollen aufhören eure Streitreden FB. 29. — Praes. sec. Sg. 3 de molad De ui anad Gott z-u ptreisen hörte er nicht auf Hy. 2, 26. — Praet. Sg. 3 anais ..dia fes blieb zurück Hy. 2, 53; SC. 35; 39; FB. 42; co ro an ScM. 19: ni ro an gol nicJt,t hörte das Wehklagen auf l4uJJii,Pl. 3 ■)(- ro ansät FB. T2. — Fut. Sg. 1 ainfa manebo Z'^. 459. — Inf. Nom. fot galar ni bo sirsan in t-anad das Bleiben unter deiner Krankheit iväre nicht lange SC. 11; Dat. do anad dind imguin abzustellen von dem Morden SC. 36; Acc. ro gab . . ceill for anad ocus for airiseom zu bleiben FA. 31; cen anad ohne Aufhören Hy. 2, 64; SC. 45, 6.

aii-air von Osten; ab Oriente Z^. 611 ; anoir from the east O'Don. Gramm, p. 264. — Congal Aidui and anair Sc3I. 21, 13; tanic . . anair SC. 45; etiV anair ocus auiar von Ost und West ScM. 5; FA: 10 (anoir LBr.); fri muir anair östlich vom Meere Gl. zu connoebaib Alban alla Hy. 1, 53.

aual F. Athem. — Sg. Dat. don anäil Gild. Lor. Gl. 123 (anele); ÖS clesit for a anoil oben spielen sie auf seinem Athem SC. 37, 7 {vgl. cless); Acc. bolad fina lia aiioil SC. 31, 10; sceinti lea hanail CC. 5 (ria banail Fg.); feib do- thaiset latt anäil {so zu lesen) FB. 87; PI. Nom. ro iarfacht-sa dan do Benen in tromchiaig sin. Asbert Benen bätar anala fer ocus ech imman-deocbatar in mag riam LU. p. 113», 25 {Siab. Concul.); Dat. arfich 6 äib ech ocus analaib fer FB. 24 ; des for analaib FB. 30 [^cgl. SC. 37, 7).

anälaich? dofich uiblich tened ocus anälaich FB. 51: p. 310, sc. Die p. 310, 37 folgenden Worte dofich ruithen serci iua dreich scheinen eine Variation desselben Gedankens zu s:in. Vgl. auch i'iathu ech n-auailche FB. 49; p. 310, 20.

analaicli vitium, vgl. sualig virtus, dualig, dualaich vitium Z'^. 863; [ 365 ]P?.^ce. arcn-indarbeaiialcliioodocus apecthaocus ara tiiiola aoi]c ntde- pellat ritid a ac et prccdla siki, et ut colllffat cirtutefi Cod. Clin. {ZK1003).

au-all von dort her, von jenseits ; ülinc, frie anall xdtra Z'^. 611; „over to tJiis side" O'Don. Gramm. X). 264; „from beyond, over, Mther" O'R. — glend län di thenid fris anall FA. 21 {„on the Jiither side of it"' Stolces) ; risin tir n-etordorcha anall FA. 24; fri tir inna pian anall FA. 29. — Vgl. alla.

aiiatlig-nas p. 144, 23, lies a n-athgnas.

aiiatriiag- 8cM.2'2,i wahr scheinlich verlesen für aiiatliag-, t^.i.a i'iathad?

au-bert „hase act", s. aidber.

anbige s. anmicli.

aiiMe F. Unbescheidenheit, für an-fele; ainble i. ainbfial O'Don. Suppl. ainbbfeile stinginess, impu- dence O'B. — is anble sin jj. 141, 28.

anbliith loahr scheinlich derselbe Theil des Wagens, der in anderen Beschreibungen pupall, lat. papilio, genannt ivird. — 8g. Nom. anblüth n-en n-etegnäith üasa creit cbarpait FB. 45; 47.

an-Tbrachtach „consnmptive." — S(). Gen. F. ingine anbrachtaige SMart. 28.

anbsud instabilis Z^.238, s.fossad. — Adv. CO anbsaid „changeftilU/^ FA. 14.

aiubthine Sttvrm; ainbhthinne storm O'B. ; vgl. an-fad. — PI. Gen. tretban trom-ainbtbinc FB. 53; immud anbthiue na peni suthaine p. 170, 27; Dat. mara . . co n-ainb- thinib FA. 30.

ances Hy. 5, S5, {gegen die Glosse) zu aingcess?

aud {später ann) Adv. da, dort, daselbst, darin, dabei; and ibi, in eo Z^. 353. — ann Hy. 5, 29; 88; p. 43, 12; 46, 21; TE. 2 Fg.- 3 u. ö. — Zur Verstärliung mit der Demon- strativpartikel sin verbunden: and- sin daselbst SC. 2; 22; 24; 47; FB. 5; 21; 31; 36; 59; TE. 2 E(j.- 3; 5; 6; 7; and- side SC. 32, lies and-se« (annsen ü.)? Atich and-aide SC. 38; and -so ScM. 10; 11. — a) Räumlich, in den verschiedensten Be-Jiehungen: is barr sobarcbo folt and p. 132, 2a; a m-l)ätar and als sie daselbst waren SC. 3; 14; 17; FB. 9; 16; 21; 28; 37; 55; 91; TE. 13 LU. atät and sind da, vorhanden SC. 33, 19; FB. 9; 59; fil and SC. 34, 2 ; 10 ; /-..(/. 5j Sc3L 12 ; ^ dabach and do micl medrach SC. 33, 23; FB. 2; 45; 55; 59; 62; Sc3I. 21, 13; p. 132, 24; ocus araill and da« und ein Anderes ist noch dabei, nämlich .. SC. 46; ro gaet and wurde dort verwundet Oss. I 2 ; SC. 22; 23; FB. 66; conrotacht rigimd£e and FB. 2; 74; ni frith locht ann lam chraibdig Hy. 5, 29; 80 ; 88; FB. 30; cid dot tucai and sin SC. 10; 2; feötar and ind aidchi sin FB. 63; 20; 36; corra gaib cäcb a lepaid and issind rigthig FB. 12; CO farnic a grianän . . cen Etäin and p. 132, 11; is and sen bäi Aed Abrät cona ingenaib SC. 32; 24. — b) Sehr häufig is and da, bei dieser Gelegenheit: is and asbej't Liban fris da sagte L. su ihm {loörtl. es ist da, dass sagte) SC. 15; 24; 27; 28; 34; 34, 5; 38; FB. 13; 29; 30; 32; 33; 58; 89; Lg. 4; 7; J^ ScM. 15; is and >^^*^ cacbaln tiC. m L(i. 1 ; 10; ScM. 3; ^ is and sin bätar J^imd: ina terchom- ruc. i u-Emain SC. 24; FB. 61; 70; is and ro rathaig SC. 39; 45; FB. 21; 59; Lg. 3; 14; ScM. 18; 19; 20; ^^ TE. 2 Fg.; 3; 6; 7; 12; conid and ro räid ScM. 3; TE. 16; ij. 131, 22; ba hed la and sin FB. 4; 31. — c) lathi n-and eines Tage^ da SC. 10; CC. 1 LU.; TE. 9 Fg.- 10; 11; ]j. 131, 13; fect n-and FB. 91; fecbtas and SC. 2; fecht n-and din Z^. 7; 8: 12; v. 43, 12; 46, 21; fecht ^->f^ and f). 40, c; ScM. 10. — d) Verweist auch auf das Folgende: iss ann ata mo treb-sae, tair ic taurcbäil na greni TE. 16 Fg.; SC. 47.

anda, andat, and6 s. tsiu.

aiidaide da, daselbst SC. 24; 38; FB. 67; s. and tind aide.

andam selten; annamh „seldom" O'Don. Gramm, j). 264. — is andam FA. 15 (annam LBr.).

[ 366 ]aiulaiii, iiiiuum]! u-iläerness OB. Hierher aunam p. 132, 27 und diau- daim (Y'. 2 LU:^

andar lais spätere Form für iudar.

ander, ainder F. junges Weih-., aiuder i. bean i. ui deir ni hingen; der enim graece {d-vyäxtiQ'i) filia vel virgo vocatur Corin. p. 5; I'ransl. p. 12;'"i. bean aluinn O'Cl. — PI. Dat. i sula do audrib SC. 38; ar andrib 40; fiad audrib ilib na hErend 41; ri'a n-andrib an ard Ulad FB. G8, 27: Acc. caras . . aindre äilne uchtgela „maiclens Ir. Gl. 223.

au-des südlich; andess a meri- die Z^. G12 { southwards, and some- timesfrom the soutli, O'Don. Gramm. p. 264. — dolluid ammaidm andes ScM. 20; di'a m-be nech occä sir- fegad . . anes ocus atiiaid FA. 10.

andiaigh TE. 9, 15 für andiaid, i. n-diaid nach, hinter.

andiaraid zornig, vgl. aindiar- raigh angry O'B. — Adr. la fegad CO andiaraid fair FB. 38 ; for se CO haniarraid FB. 40 Eg. dan-eci . . CO andiaraid LU. p. 20^, 2.

andiu spätere Form für iudiu.

aii-dord N. Name einer Stimme, etwa Tenor {eigentlich Nicht- Buss, dord Bass, fo-dord tiefer Bass, vgl. 0' Curry,' On the Mann, and Cust. III p. 378). — Sg. Nom. andord Andle i^^J/T^s; inmain andord_^j ba bind..a n-andord i(f/..8j_atracht . . a andord ass L(jj_Jl.x Bat oc andord Lg. 8; Acc. s^mal ro chua- latar . . ih~anaord JjtjL^

a terbaig' audre^oiu SC. 28, 5 (andregeoiu H), Gl. i. a galar bansidi.

andro, vgl. anrö misery, tribu- lation, distress O'R. — da marbad ar andro SC. 44, 12.

audud soviel als ad-annad („adnad Icindling" 0' Curry, Goid.'^ p. 177) V vgl. a n-gresacht ocus a n-adaunad na n-döine on rath diada „the urging and the Tcindling of men by the Divine Grace" StoJces, Three Mir. Hom. p. 92. — oll fri andud n-ane SP. V 1.

aiie für amiie? — cid ans Ä'cJf. 12; anuas ane ibid. 6.

äue, siiue -F. Glanz; aine i. aibnes O'Dav. p. 51; s. an. — Sg. Nom. äne tbened Hy. 7, 20; Gen. fri andud n-aue SP. V 1; Dat. ar äui ocus öidid ocus airdarcus TE. 3 LU.; FB. 19; ar do äine FB. 18; 61; p. 142, 7; Voc. a mo aine, a mo chland Gl. zu mea Thais, meum savium SG. 204b (^2. 248).

au-echtair, an-echtiir von atissen; anecbtair extrinseciis Z'^. 611; 781; externally, on the outside, O'Don. Gramm, p. 264. — arad frise anechtur ocus medon p. 311, 35; fri les anechtair FB. 64; fri dün immuich inechtair TE. 11 Fg.; fria chend anechtair FB. 91; co clothib triana cendaib anechtair FA. 27 LBr. (dianechtair LU.).

CO auemtüe nert SC. 25 s. neinid.

an-eöla unkundig; vgl. eola, eula peritus Z'^. 259. — PI. Nom. na haneolaig SC. 49.

an-feelituach unglücklich. — Sg. Acc. F. imon anmain n-anfecht- naig 2). 191, 19 ; PI. Gen. na n-däine n-anfechtnach FA. 2 (na n-anfiren LBr.).

au-feith FB. 28 Fg., wohl von feth Stille.

an-flue „external or collatoral family, fer anfine « man not of the family" O'Don. Suppl.; ainbh- fine „a foreiqn tribe, siranqers" O'R. — PI. ^Nom. anfini SC. 25.

an-fir das Unrechte, Un- recht; ainfior „untrue" CDon. Suppl. — Sg. Gen. oc ascin ind etüalaing ocus ind anfir FB. 15; acht mawi bristcr anfi'r form FB. 74.

au-flrcu ungerecht. — Sg. Nom. mad anfiren . . ocus mäd an- forbthe ind anim FA. 19; PI. Gen. na n-anfiren FA. 2 LBr.

an-fiss Nichtwissen, Un- wissenheit.- — Sg. Nom. ar.fis fir hi ceö {Parenthese) SC. 38, 4.

au-follse F. Unklarheit. — 5'^. Nom ni fil inntib ni no beth i n-antbllsi dö p. 169, 31.

an-forbtlie unvollkommen. — Sg. Nom. mad anfirön . . ocus mäd anforbthe ind anim FA. 19.

aiifriiu {im Ms. f mit hochge[ 367 ]stelUem i), su lesen anfim (wir wollen ein Wenig icarten, dass ich sie nnsehe), vgl. anfim-ni diu ol I"'raech nach sechtmain TBFr. p. 142.

au-fud Sturm; ainfed i. ain- mheach O'Don. Suppl.; von feth aura. — 5'^. Nom. tanic anfud döib p. 39, 16: 20; anfud. mor IIij. 4 Praef.; anfuth üar LU. p. 40a, 25; Gen. CO iicht anfaid irgaile FB. 35: PI. Dat. CO n-ainbthib huathaib Hy. 6, 15 {in der Gl. co n-anbthib); Acc. fri ainbthe hir (i. firinni) LU. p. 40n, 5.

aug-iin, aiugiiu I ich schütze. — Freies. Sg. S non anich protegit nos Z'^. 430; aingid protegit Z'^. 431. — Conj. Sg. 3 manh ainge ben SC. 14. — Fut. Sg. 3 ronn ain er schütze uns Hij. 1, 30; 6, 20; ainsiunn er schütze uns Hy. 6, 14; PI. 3 ron anset sie mögen uns schützen Hy. 1. i-i. — T-])raet. Sg. 3 auacht Hy. 1, 22; 29; 30. — S-praet. Sg. 3 ro angestar Gl. zu anacht Hy. 1, 29. — Inf. anacul, anucul.

angrel, aiiig-el = lat. angelns; aingel in choimtechta (comäitechta, comimtechta) Schutzengel. — *S'^. Nom. angel p. 319 lY LL. 2; aingel Hy. 2, 4ü; p. 19, 31; 36; 21, 32; aingel a comäitechta FA. 3; 14; 17; 18; 21; 31; Gen. aingil FA 16 LU.; 31; Acc. in n-aingel Hy. 1, 33; CO aingel na trinöite FA 18; PI. Nom. aingil Hy. 1, 47; aingil De 2, 13; 64; Gen. do rig aingel Hy. 2, 30: 6, 1: na n-aingel FA. 2; 9; 13; 15; Dat. for ainglib ind fuinid FA. 2; co n-ainglib nimi FA. 3; do ainglib coimthechta FA. 6; Acc. la haingliu Hy. 1, 46; 5, 93; fri aingliu nimi FA. 19; Voc. a aingliu nimi FA. 19. — aingel Hy. G, 21 ist entiveder Nom. Sg. oder Gen. PI. („the soldier of angels" Stokes).

aiigelacda englisch. — Sg. Nom. in l)olad angelacda j). 22, 9.

aiig'lese SP. II 9? vgl. gle.

aui s. 111.

doii anicc p. 141. 16, dusn-ainicc CC. 3 Eg. s. tauic, ticiiu.

aii-far von Westen, tvestlich; ah occidenteZ'^. 612; O'Don. Gramm, p. 264. — etiV anair ocus aniar ScM. 5; 7; connaca in scath chuci aniar FB. 81; 87.

aniarraid s. andiaraid.

auim F.Makel, Fehler; ainimh „hlemish, a personal hlemishor defect, such as the loss of the nose, ear etc." O'Don. Suppl. — Sg. Nom. is anim dün ScM. 16; in tres anim fil for mnäib UlafZ SC. 5; PI. Nom. teora anmi SC. 5.

anim F. Seele; anima Z^. 264; «uVcZ im Mittelirischen wie ainm Name flectirt. — • Sg. Nom. anim Hy. 2, 63 Fr. (ainm LHy.); 5, 96; FA. 3; 19; 31; ind anim thrüag FA. 20; animm FA. 3 LBr.; 31 LBr.; ainimm FA. 3 LBr.; in anmain anfechtnaig Acc. als Nom. FA. 20 LBr.; Gen. cacha höen- anma FA. 14; 21; Dat. do anmain FA. 21; 31; Hy. 6, s; 7, 43; for anmain Hy. 1, 54; Acc. in n-anmain FA. 18; 19; 20; Hy. 6, 22; 7, 49 Fr.; lasin n-anmain FA. 15; frisin n-anmain FA. 19; imon anmain n-anfechtnaig p. 191, 19; PI. Nom. anmand FA. 17; 29 (anmanna LBr.); 33; 34; ind anmand FA. 31 (an- manda na pecdach LBr.); anmanna j). 191, 25; Gen. inna n-aumand FA. 6; 16; 30; 33; Dat. dona anmannaib FA. 18; 33 (do anmand LU.); p. 191, 21; Acc. inna, na anmand FA. 18; anmand FA. 16 (anmunna LBr.); 17 (anmanna und anmand LBr.); 18.

au-is ?'ow unten; from beloio, O'Don. Gramm, p. 264. — co tanic . . anis p. 39, 21 ; comtar foderci renna nimi . . anis FB. 25.

tluius, äiuius M. Glanz, von an, äne. — Sg. Nom. cluchi . . änius ocus aibinnius SC. 1; a anius a urlabra FB. 30; Gen. a haithle a n-oenaig ocus a n-aniusa FA. 30; Dat. ar th'airscelaib ocus ar th'äi- nius TE. 5 Eg.; co n-änius ocus CO n-äibinnius FA. 12 ; Acc. a anius ocus a aibnius FA. 9.

aiileclit, O'Feilly's ainlcacht fairness, softness. — Sg. Nom. [ 368 ]dentar anlecht let-sse fri liAilill TE. 8 E(i.

aniuain in aiimaiu FB. 87, ein Ausruf. SU anim SeeW^

aiuuich Begemvetter. — Sg. Norn. ferais anmich Hy. 5, 30 {Gl. i. snigi an), anbig Fr.; Gen. lathe änbige Hg. 5, 33 (i. flechuid moir).

an-iniu « n fe in , unzart, r a u h. — Sq. Acc. N. eter min ocus anmin SC. 37, 8.

au-mine F. Bauhheit. — Sg. Nom. a ainmine ocus a roacairbe FA. 9 (anmine LBr.) 19.

aiiii s. and.

ann spätere Form für mA.{Artikel), s. B. ann axad FB. 38 Eq.; vql. S. 326, 23.

annam s. andam.

anocht spätere Form für iunoclit.

anos Hy. 5, 57, a n-os?

an-ös s. anüas.

anrad M. Krieger. — Sg. Acc. amuil gacli n-anrad CC. i Eg.; PI. Dat. anradaib Bretan „row den Kriegern Britanniens" Beitr. zur Vgl. Spr. VII 66; et/'r erredaib ocus änrathaib LU. p. 123^, 25.

an-richt traurige Lage aiu- riochd „a pitifid condition" O'B. — Sq. Acc. issecZ dorn beir i n-anrichtt TE. 9, s.

anruth nomen sectindi grudus poetarum Corm. p. 2.

ansa, andsa/'wr an-assa, schwer; asse facile, anse difficile Z'^. 229. — Sg. Nom. ni hansa FB. 75; risnid andsa für den es schwer ist SC. 45, 23; is audso dam-sa FB. 58 {Gl. i. is dolig); ni. andsa FB. 58 {Gl. ni dolig). — Adv. ni geis co ansa SC. 26. — Compar. is ansu lim-sa mo thech okbäs mo trebad uli FB. 26; is ansu e.^t gravius, ni ansu non difficilius Z- 276.

ansrutli i. fer imdith (lies -dich) a mennut ocus a crich On the Mann, and Cust. III 5i3.

au-techta „irue judgments" O'Don. Suppl.

i n-g'uimaib antechtai SC. 26, an-techte ron techte lex ZP-. 800 V

anuairc FB. 37 Eg. s. suairc.

an>üas von oben; from above, downwards O'Don. Gramm, p. 265. — con tarlaic fair anuas dass er sich auf ihn von oben warf Jjg. 15; ^ ar Bricriu . . anuas sagte B. von oben herunter ScM. 6 (induas arane asan imda H.).

i 11-apthin in perniciem Wb. 32^', s. atbath. epaid, auiDthach.

ar apaide. ScM. 5, vgl. apadh, abadh i. urfoccra a war-ning, pro- clamation, prohihition, (JDon. Suppl. ?

apair, apraid s. atlbiur.

aprainn i. olc, i. truagh 0'C7. {Corm. Transl. j). 52 digal). — appraiud ocus bithappraind Schade und ewig Schädel SC. 14.

apstai il/. = a p s 1 1 u s . — Sg. Nom: apstai Hy. 2, 39; prim-abstal Hy. 3, 1; Gen. prim-abstail Hy. 3, 10; Dat. do Pätraicc prim-abstal Hy. 3, 7; PL Nom. apstail Hy. 1, 47; 6, 10; FA. 32; Gen. apstai Hy. 7, 13; Dat. cona apstalaib Hy. 1, le; d'ap- stalaib FA. 2; Acc. ria na apsiaZu FA. 2 LBr.; Dil,. Nom. na da ap- ütal dec FA. 6; Gen. i n-onoir da apsiaZ dec j3. 40, 12; Dat. cona dib apsteZu dec p. 40, le.

ar Praep. mit Dat. und Acc, vor, für, toegen; ante, prae, pro, propter Z^. 622. — Der Anlaut des folqenden Wortes wird aspirirt: ar chind M^ FB. 48; 61; ar ^ cbuirm LgTi S,n ; ar cbena ScM. ^ 6 M. ö. ; ar ctiömramaib Sc3I. 6; ar chul TE. 13 LU.; ar chomaitecht 2}. 131, 12; ar chetus SC. 42; ar chruth FB. 19; ar thein ar thre- than Hy. 6. u; ar tbrögi 2). 131, 4; ar thoil -S'C. 26; ar thüs FB. 17 u. ö.; ar thrommi FB. 88; ar thossaig FB. 20; ar ieirg Lg. 5, 22; ar fer ^ n-aile TE. 13 Eqr, ar sluaghaib TJ^. 9, 29 Eg. — ' iJf/i Pron. suff. 1. PI. erund Gl. zti Hy. 5, 9o; 2. Sg. airut-su FB. 6; 3. Sg. M. undN. airi TE. 10;VdLU.; SC. 2; i^i'. 74; aire CC.2 LU.; 3. PI. airthiu SC. 10. — Dei" Dativ stand ur- S2'>rünglich auf die Frage wo?, der Accusativ auf die Frage wohin? Doch lässt sich der Dativ- iind Accusativgebrauch nicht mehr scharf [ 369 ]mis einem äerlialten. — 1) vor: a) ar in dorus ror dem Thore SC. 33, 13; 15; mag ar Emuin CC. 1 LU. = p. 143, 4. — h) Häufig tcird für das einfache ar die Ver- bindung ar chiund und ar chend gehraucht {vgl. cend): co n-accai in fcr ar a ciund da sah sie einen Mann vor sich TE. 12 Xf7.; co toracht . . ar cend Conchob«?V his er . . ror C. ankam FB. 4 ; ar cind in cliiuiuda doenna FA. 15 [ior cind LBr.); ar mo chiud-sa ScM. 13; ebenso ar ar ra-belaib-ni vor unseren Lippen == vor unseren Augen, vor unserer Nase ScM. 9 u. ö. {siehe bei). — c) In manchen Fällen gehrauchen tvir lieher andere Präpositionen {z. B. an): cind ar chind Kojyf an ^ Kopf La. 1. FB. 48; gegen ein- ander IAT14:; claideb n-derg ar dornaib desaib ro)i rothen Schioertem in rechten Fäusten SC. 19; ar a durn FB. 45; fil secht suilse ar a rusc SC. 37, ii; geibthi ar güalaind sie fasste ihn an der Schulter SC. 14; focheird a moimain airi TE. 10 LU.:, 13 LU.:, ar thüs zuerst, primum Z 610; FA. 33; FB. 17; 21; 62; 67; 72; ar cbetus (d. i. cet-tMsi SC. 42; ar tbossaig FB. 20. — d) Bei Wörtern des Schützens %ind Bewahrens, tvo tvir „vor" oder „gegen" gebrauchen: romm ain ar gaibtbib er schütze mich vor Ge- fahren Hy. 6, 2g; 7, 36; 5o; doth- esarcainb-sea ar andrib SC. 40; ro bad cbomairclie ar TJltaib er tcürde ein Schutz vor den Ulten sein SC. 10, gleich darauf der Acc: comairche airthiu Schutz vor ihnen SC. 10 ; ainsiunn . . ar cech n-ernbas Hy. 6, ü; i5 {aber ibid. i6 der Dativ) ; domm anacul . . ar cech n-duine Hy. 7, 39 {aber vorher Dative):, ron soerat ar diangalar Hy. 1, 6; diar snädud . . ar gäbud ar galra Hy. 8, 4 {aber gleich darauf Dative): 6, 24; nöebtogairm ar cech guasacht eine heilige Anrufung ror jeder Gefahr Hy. 6, 3. — e) vor in comparativem Sinne {antecellere): do imluad ar mesi zu fahren ror mir {= mich darin zu übertreffen) FB. 35; dia m-bctb ar sluaghaib ban m-bän ncch icenn es vor den Schaaren iveisscr Frauen eine gäbe, loelche . . TE. 9, 29. — 2) für: a n-dori- genai . . ar Sancht Brigte was er . . für die h. Brigitte that Hy. 5, 23; is denta dait ar Labraid ani sin du musst dies für L. thun SC. 13; ar iath n-ülad FB. 22; imgoin airriu ibid.? ro rir a einech ar chuirm er verlcnufte .seine Ehre für Bier L(i. 18, 31 ; Hy. 5, c; TE. 13; -if doberaind-se uile . . ar gnais Noisi ich tvürde alle für den Umgang mit N. hingehen Lg. IS, 36 j SC. 33, 3g; '^ 13; iss ed doratais am das hast du dafür gegeben FB. 74; conid airi sin ro choillsiut . . ar toghail sidha so dass sie deshalb rcricüsteten . . {nämlich) für die Zerstürunc) des Sid TE. 20 Eg. — 3) ivegen, auf Grund von: tucws seirc .. duit .. ar th'airscelaib ich richtete meine Liebe auf dich auf Grund der Fh-zählungen von dir TE. 5; arraind ar galaib ocus ar chomramaib es zu theilen auf Grund von tapferen Thaten und Wettkämpfen ScM. 6; atot- athgen . . ar do thüarMsca&m7 ich erkannte dich aus deiner Beschrei- bung TE. 5 {vgl.^a, ass); ni bertais 1 buaid dib ar febas na ursclaige ^ sie trugen nicht über sie den Sieg ^ davon, in Folge der Trefflichkeit 1 des Kämpfens . . Lg. 8; ar lüas -Jr La. 8; FB. 21; ar ecnairc ammaicc -^ ßy~o, 2; 35; is adbar rig ar deilb ScM. 14; ar bä comadas dö ar cruth ocus delb . . denn sie passte zu ihm nach Form und Gestalt . . TE. 3 LU.; ar is Conall ar lin a cherd cinges ria cach laech denn es ist Conall, nach der Zahl seiner Siege, der vor jedem Helden geht FB. 23; ScM. 21, 17; ar a glaini ro ainmniged disi sin toegen ihrer Beinheit ivurde sie so genannt SC. 17; 1). 142; FB. 17; 18; 19; 33; 61; 75; 88; 91; 93; ar thoil daine nach dem Willen der Leute SC. 26; ar cuiriud mnä, ar bancburiud auf die Einlaehing eines Weihes SC. 32; nocho dinguiam-ni airut-su wir iverden das deinetwegen nicht thun 24 [ 370 ]FB. 6; innis dam ar Dia do nim um Gottes n-ülen LU. p. 40a, 32; ar imad na treb . . iss aire wegen der Menc/e der Wohnungen, des- halb . . CO. 2 LU.; ba hairi . . fobith CS war deshalb . . iveil SC. 2; airsin deshalb FB. 41; cid ar na leicfi- dcä dam-sa warum soll mir nicht gestattet tcerden . . SC. 42 ; ced ar acco sen (warum) p. 144, 15; 17. — Zur Bezeichnung des Motivs und des Ziveclis: ar miscais aus Hass FB. 56; ar ulc Hy. V 71; ar ecin per neeessitatem Z^. 610; FA. 23; FB. 20; ar äis no ar ecin TE. 19; ar mör gestul SC. 44, 1; ni ar chul no amles . . . acht is ar accuis tesairgne nicht zu Sünde und Bösem TE. 13 LU.; mä,ä ar fis Labrada SC. 31, 2; ar chomai- tocht Etaini p. 131, 12; ar thrögi ocus lobrai p. 131, 4; cinnas doragad ar imchosscäit Vlad FB. 8; 16; 17. — 4) zu, nur in geivissen Ver- bindungen: di bliadfflm dec ar mili 12 zu 1000 = 1012 p. 131, 9; iss messa a cach ar cach 16 ocus ar gacli u-aidh(|i von Tag zu Tag TE. 7 Eg.; dobcrad comram ar arailo duit ScM. 16. — Hierher auch ar cliena ausserdem, in gleicher Weise, mit ol chena toecJiselncl ; errid Ulad ar cbenae CC. 1; FB. 43; ocus mathi ]ad ar chena FB. 5; 12; SC. 41; FA. 11; 29; 32; co n-gemaib . . ar chena FB. 2; jj. 191, 11; sech öcu Vlad ar chena FB. 14; cenmotha in biad ar chena ScM. 6; Vereinzelt or chena FB. 21. — 5) Sporadischer Gebrauch: do cach budin ar üair zu, jeder Schaar zu {ihrer) Zeit, d. i. der Reihe nach, FA. 9; cäch ar üair SC. 2 {vgl. lar n-). — testo ar Cowcobarp. 144,31, geivühnlicher for. — ar oen fria cech n-olc zugleich mit FA. 26 LBr. (mar oen LU.). — do tascrad ar Faind SC. 44, 12. — cluchi erail ar fidchill SC. 45, s.

ar Conj. denn; nam Z^. 713; ursprünglich identisch mit der Präposition, vgl. en(/l. for. — Lg. -K-X- 2; 6j ScM. 12;" 17; 19; TE. 8 LTT; VUri; p. 142, 21; FA. 9; 12; 15; 18; 29; 30; 32; SC. 2; 5; 7; 13; 17; 21; 28; 29; 32; 40; 41; 42; 46; 49; FB. 5; 23; 24; 29; 56. Gewöhnlich folgt die Verbalform {bes. oft is, ba) oder eine derselben vorausgehende Partikel (ni, ro, no) unmittelbar darauf; Abweichungen sind selten: SC. 5; 40; 41. — fö bith ar SC. 22; am corbälic SC. 47 (s. no CO, alic) ; ar ni raibi TE. 2 Eg., (ol ni rabi LU., vgl. den Wechsel zioischen ar chena und ol chena). — Vereinzelt är FA. 32; SC. 5; or Lg. 3.

ar mit dem Melativxnonomen giebt das finale ara u- dass, damit, mit der Negation das prohihitive ar na dass nicht, damit nicht, vgl. Z^. 714. — Das Verbum im Con- junctiv, Futur oder einem Tempus seeundarium: ar nar bat aithrech ne sis poenitens, ar na bat miscncch ne sis exosus u. s. w. SC. 26; ara tintarrad ut averteret Hy. 2, is; ara scortis, ara cuirtis CC. 2 LU. in der indirecten Bede, während Eg. in der directen Rede die hn- perativformen sguirid, cuirid hat; ara n-duscide SC. 9 ; ar na caite Hy. 2, 55; ar na ructha FB. 74; ar nad ris Hy. 6, 20 (i. cona ris); ara n-imthised lethu Hy. 2, 17.

ar inquit, identisch und toech- selnd mit or, for, ol. Vgl. p. 85, 110, 306. — Häufig ar se, ar si La. 5; 10; 19; ScM. 4; 6; ^l. s. iv.; ^^-^ TE. 5; 6 «. s. w. SC. 32; 33; 39; 41; 42; "^3; 46; 47; ar ind oic La. 6; 1 0;, ar tecta ScM. 2. ^^

Vir TfTederlage; Blutbad; strages Z^. 17. — Sg. Nom. co ro lathea är fer n-hErenn impi Sc3I. 5 ; cuirthcr är SC. 5; Acc. ro leci for är Connacht ScM. 19; PI Dat. bodb iar n-araib for a slicht Sc3'L 21, 11?

ar 11- Pron. poss. unser Z^. 336. — Mit Präpositionen zu diar, liar, inar verschmolzen: diar n-imdegail Hy. 1, 20; ar n-anma 8, 3; liar n-athair Hy. 1, 48; inar n-im- chomruc-ni Seil. 15; ar n-Etäin p. 132, 4; ar u-imscarad »S'6'. 45, c; iar n-ar n-imchosait FB. 5; ar [ 371 ]m-bi ?7)/fZ. ; ar ar m-belaib-ni ScM. 9; 10; dar ar m-brethir SC. 46; ar m-breth-ni FB. 02; diar m-bretliu- gud 66; diar n-deib TE. 14 Eg.; diar fortacht Hy. 1, 34; 35; 3, 5; diar fethim Hy. 6, aö; ar sluag j5. 132, 25? diar saigid SC. 32; diar senad Hy. 1, 48; 8, -1; diar cobair Hy. 1, 5; 36; 8, 3; diar trögi Hy. 1, 31; ar mairb FB. 5.

ar 11- Verstümmehmg von iar n-: ar n-üair FA. 9 LBr.-., ar 11-ecom- lond, ar ii-öl SC. 30, 7; 10; 11; ar ^ sin Xr/. 12

ara M . Wa genlenlce r ; auriya Z 255. — Sy. Nom. Löeg ara Conculaind SC. 20; ScM. 19; CC. 1 LU.- FB. 9; 14; 43; 61 (ära); j). 310, 43; in t-ara j?. 40, is; 19 {Gl i. in buchail); 21; 22; FB. 39 Ey.; in t-araid 38 Ey. ; G^en. iar fäcbail a armgascid ocus a ara (für arad?) ocus a cch FB. 39; Dat. dond araid FB. 43; 39 Eg.; Ace. in n-araid FB. 40; fria araid FB. 36; etef araid ocus errid p. 328, 19, und so SU lesen p. 142, 19; PI. Acc. aradu FB. 40.

ar aba „hecause, on account of" O'Don. Gramm, p. 265.

aral)äracli a m Mo rqen darauf TE. 12 LU. (iarnaniärac/t Eg.)- FB. 57; 78. — Vgl. iarnabärach, imbärach.

arabi FB. 23, vgl. arabi i. is ferr (fBav. p. 51?

aracliuiliu Hy. 7, 49?. vgl. „ar- cnile forfeits"' CfDon. Suppl?

slrad 31. Leiter. — Sg. Nom. amra ärad . . d'ascnam flatha maic Maire Hi/. 5, 12; ärad cloth Amra Chol. {Goid.'- p. 157); p. 311, 35. aradach das grosse Fass Con- chohars, so genannt, loeil es aussen und innen eine Leiter hatte. — Sg. Nom. ro linad . . ind aradach dabach Conchobair doib FB. 72; ro linad ind aradach Conchobair p. 311, 34.

aräi indessen, jedoch, ryl. ar a aoi sin tra notivitlishunlii/fi this hotvever O'Don. Gramm. ]i. 26.').

aräi FB. 94 ivegen; vgl. aoi, ae „a cause" O'Don. Suppl.

araide indessen, jedoch, trotzdem. — araide tra co n-dara- fnetar Lcj. 11 ; araide batar sonairte "^-^ L(j. 12; araide docbnaid si j5. 40, 8; 1 anucle ro hairmcd j). 42, 3G ; ocus biit araide illaxai FA. 27.

araile der andere; alius Z'^. 359; s. alaile. — Sg. Nom. arailc ech das andere Pferd FB. 47; 50; p. 310, 22; p. 43, 12; SC. 33, 14; p. 310, 43; in ro reccad aroile p. 17, 23 {vgl. fri aroli FA. 12 LBr.); N. ocus araill and dan ^^,nd noch etwas anderes hierbei SC. 46; Gen. cäch i n-diaid araili dib FA. 65; hi crö araili ibid.; F. timchell araile FA. 20; Dat. 6 dorus diarailiu FB. 55; F. ni fitiV noch dib for araile Tceine von ihnen wusste von der andern . . FB. 20 ; nach dem Comparat.: ba mö amru arailiu grösser tvar als ein anderes Wunder Hy. 5, 4o; 47; 75; 80; ni assu nachai araili dib (nem) FA. 15; airdiu cach mi'ir araile FA. 11; Acc. nos tuarcend cäch araili dib FB. 40; cäch dib . . fri araili Ln- 8 ; ni fil -^ druim neich dib . . fri araili TPA. 12; 6n taib co araile ScM. 3; doberad comram ar araile duit ScM. 16; die Form des Acc. N. im Dat.: isind leith araill FB. 28; PI. Nom. araili FA. 27; araili libair FB. 77; araile FA. 27; F. araile nöemögu {lies -öga) FA. 6; Dat. fri arailib . . fri lucht alle dib FA. 9.

arait s. arit.

firam F. Zahl; numerus Z-, 241; Inf. SU ärmim ich zähle. — Acc. ni etaim a arim Gl. su Hy. 5, 41.

araraim p. 133, c, ar äraim?

araralad 7y//. 17, u;. vgl. ar-räle. -^

ar-asissiur iimilor Ml. 41^.^ p?. 3 arasissetar innitiminr 391». — Vgl. assissiur, sessom.

arbad FB. 68, 22, ar bad.

ar-l)äg, ir-bäg' gloriatio Wb. 16*1 {Z- 494); s. aur-bäg-. — PI. Nom. irbäga contentiones Wb. 7i {Z'^. 656); Acc. bäges arbaga finna Hy. 6, 17, vgl. jedoch bäg.

ar-bägim III ich streite; glorior TfT>. 16d {Z-l 435). — acht in ri Mac Nessa arbäge ar Mac Maire, atät [ 372 ]i pcin iftVc» J formna na latli n-gailc LU. p. 114", 40 ; Traet. (?) S(i. 3 arbaig Hy. 6, is, Gl. erbagess.

arbar, arbur i. slüag O'Dav. p. 50. — S(/. Gen. arbir cohortis LArd. iSSi), 1 {Ir. Gl. p. 166); sercc ard ärbair Jesu Fei. Epil. 12.

arbar Korn; arbor brotb ut nortmanica lingua est Corm. p. 18 o]il)ret. — Sg. Noni. firlemnacht . . OCHS arbffr FB. 9.

ar-beitim, ar-peitlim III icJi spiele. — Praes. PI. 3 arbeittet bairtni bindi SP. V 16; ardopetet . . a n-tes ciüil ocus airfite FB. 13; ardoijettet 55. — Praes. der Gewohn- licit: Sg. 1 arpetend carbach focb- rucb Oss. 1, 11. — Inf. airfitiud.

arcaiii s. orguu.

arcautsi s. ar-clianaiin.

areaiigel {LU.), archaingel (LBr.) = lat. archangelus. — Sg. Nom. Michel arcaingel FA. 15; 16; PI. Gen. iiiiia ii-arcaingel FA. 20; aircaingel 7; archaingel Hy. 7, o; Dat. ona harcainglib FA. 7.

arceissisidefriaFerg'usiJ. 145,11. [sie stellte dem F. vor, dass . . , vgl. airchis expostulation, complaint, airchisaim to complain, exposUüate O'E., airchissecht.

arceliui aufero s. arcliellaim.

areessi s. aircliissim.

ar-eliauaim I ich singe, vgl. do- aur-chanim praesagio, do-erchain prophetat, tair-chechuin praedixit ZK 429; 880. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 arcantä es wurde gesungen p. 310, 7 [gleich darauf no chantais filid).

stiall arcliapur p. 309, 34?

(lo-dou-archcil araraim p. 133, g („that prevents them from seeing us" 0' Curry, On the Mann, and Cust. II 1). 193), s. tarchelim.

arcbellaim II ich nehme weg; arcelim aufero SG. 9a {Z-. 429). — I'raet. S(j. 3 arid-ro-chell id rapuit SG. 202ä. — Pass. Praes. Sg. 3 ni ercheltar non aufertur Ml. 21c, 12. — Inf. airchellad raptios SG. 202'i {Z- 868), vgl. airchelladh „theft, sacrilege^" O^R.

arehissim s. aircliissim.

isi archosnai in rig- p. 132, 2,

vgl. cosiiaim. ar-chuibdigim , mit refl. Pron. ich verpflichte mich? eine Ableitung von dem in in-chobaid concinnenter Ml. 14<i, 11 enthaltnen Stamme; vgl. cuibdhi an accomplice, purticipator O'Doti. Suppl.—Imperat. Sg. 2 ar- dot-chuibdig fri sechem na m-bria- thar sin SC. 26 {„Do You consent' 0' Curry).

ar-clissim III ich mache Kunst- stücke, von cless; vgl. oXi^im I skip, jump (JB. — Praes. sec. PI. 3 arclistis p. 310, 7. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 arclisti p. 310, c.

arcuid in ardarcnid SC. 19, 2?

ard hoch, gross, edel. — Sg. Notn. öcläch ard La. 17. 38 ; SC. ^ 37, 22 (ärd) ; muco ard Gl. zu mugart Hy. 5, 59; ard a medön FA. 22; is ard cech recht SC. 45, 22; ba hard in coscur Hg. 5, 27 [i. ba mor) ; ard a bri'g Sc3I. 21, 21; nad ard ^^ hiL-^i*~^SüJ^ is cäin cech ard (^ schön ist alles Hohe SC. 43; Acc. ceini n-ard u-adguide FB. 23; PI. No)n. com-arda {fem.Form)p. 191, ig; for-ardu TE. 4 Fg.; Gen. tri mac n-ard n-Uisle La,^5, s: 22; Acc. N. -^ nos cuir i n-arda FB. 64; crö a chubat fein imbi i n-arda Gl. zu Hy. 5, 19? vgl. arda suhlimia Z"^. 60. — Unflectirt, in Composition: dar ardd-ais Lg. 17, s; tri ard-lemend r)^ SC.'iT; CO ard-liss ind rigtigi jj.310,i; ard-chend; ria n-andrib an artl Ulad FB. 68, 27; tvohl auch in ard fegad Hy. 1, 47. Den obersten Rang heseichnend: do ard-ecnaid iarthair domain FA. 3; ard-file; ard-ri. Mit Adj. verbunden: ard-niin SC. 30, 5; ardd-brig SP. V i4. — Com- parat. airdiu cach mür araileT^'J.. 11; airddiu Lß. 17, 3. ^

ar-daimiiiilTc/t bekenne, ge- stehe zu; vgl. ad-daimim. — Dej). Perf Sg. 3 ni ardämar . . do TE. 8 LU.; m ardamair ni de eter do Choinculainn FB. 90.

ardbe s. airdbe.

ard-cheud hochköpfig, den Kopf hochtragend {Beiivort von Pferden). — Sg. Nom. ardchend [ 373 ]FB. 49; p. 310, is; PI. Num. ard- chind FB. 45; p. 310, n.

arddiie SP. V n vach Stolcc.s„cxal- tation" {0' Curry üher setzte: all good he to Mm of it in the highest).

arde, airde F. Höhe. — Sg. Dat. dim airddi FB. 92; ar a airdi FB. 81 Eg. Dat. oder Acc. oclit n-düird ina ardi acht Fäuste hoch p. 40, 22; i n-ardai p. 309, 33; Acc. focheird . . in rotli i n-ardi in die Höhe FB. 64 ; 86 ; i n-airddi FB. 85.

ard-flle AI. der oberste Dichter, Gelehrte. — Nom. dalta dawa in Fiac sin do Dubthach mac liUi Lugair, ardfile hEronn e-side Hy. 2 Praef.

nvA-ri 31. höh er König, Ober- könig. — Sg. Nom. ardri FB. 33; Dat. do ardrig in domain FA. 32; Acc. im ardrig n-amran-UlftfZ FI?. 28; •i(-- PI. Nom. ardrig Xf/. 4, 13 .

ard-rig-au F. hohe Königin. "^ — PI. Nom. ardrigna La. 4. ij^.

ard-i'Ig-e Oberherrschaft. — Dat. i n-airdrige for hErinn VE. 1 Eg.

ardus tk SC. 33, 11 s. ar-tä.

ar-ecar, air-eear invenitur Z^. 471, 987; Perf. Sg. 3 arnic; vgl ni airciu. Gl. ni rochim, Stolces Eem.^ p. 65.

areir „?asi night" O'Don. Gramm., p. 265. — SP.' III 3.

domni tlrfas SC. 34, 3 s. tarfas.

ar-fertaigim III ich betvirthe., — Praet. Sg. 3 ar-ro-ertaig Gl. zu ardoutacht Hy. 5, 73.

ar-fetlüm sustineo. — Praes. sec. PI. 3 arunn-ethitis sustinebant nos LArd. 184a, 1 {^Ir. Gl. p. 166); arid- fetis Hy. 2, C4 [StoJces zieht diese Form zu ar-beitim, arphete canat Fei. Epil. 79, „were singing to it").

ar-flucli I ich kämpfe, be- kämpfe, rertheidige; vgl. do- fiuch. — Sg. 1 arfiuch fuili SG. 1395 {Z'^. 949, das mit tessurc beginnende Stück der Zauberformeln erinnert ganz und gar an die Pose ge- nannten alten heidnischen Compo- sitionen); 3 arfich tola tothla „he vanquished urgent desires" Fei. Apr. 16; arfich for n-atho ocus for u-irgola uili p>. 142, 21; arfich a n-gressii FB. 23 (dofich p. 142, 21, , dücme FJi. 11); arfich ö äib cch ocus analaib fcr FB. 24.

ar-föeraim, -fiiacraini I iclb sage an, c erkünde. — Pass. Praes. Scf. 3 arföcarar Echaid for firu hEvend TE. 2 LU. — Praet. ro hirfuagrad . . fo hErinn TE. 2 Eg.

ar-fo-emaim I ich nehme auf, nehme an. — Praes. Sg. 3 aur- foemaid . . chuci ina müinterus p. 170, 7. — Conj. Sg. 2 arfema- siu accipito Ml. 68<i; PI. 1 mä ar- foimam si suscipimihs Z'^. 883. — T-praet. Sg. arröet . .in ainm j;j. 17,33 (für ar-ro-fo-6t) arroet cain comram FB. 71.

ar-fochlimj;. 141,6;i5.327; arfoich- limm zu lesenp. 141, 21; arfoichle he offers O'Don. Suppl. — S. foclilim.

arfuirid FA. 1 „he gives"' Stokes.

1. arg i. banne {Tropfen) Corm.p. 2.

2. arg' famous O'Don. Suppl,.-., arg I din airdhairc Corm. p>. 2.

3. arg- M. Held; i. Isech Corm.. p. 2. — Gen. airc Oss. I 3? PI. Nom. airg Sc3I. 15? Dat. re n-arcaib re n-erredaib FB. 35; eter argaib erritib SC. 28.

ar-gaii'im ich hüte. — T-praet. Sg. 3 argairt . . coercha Hy, 5, 33 {Gl. ro ingair).

argat=Zai. argentum, Z"^. 804. — Nom. ram biad arcat ocus 6v SC. 11, 6; Gen. lestar n-arggit SP. IV 3; (aircit) TE. 3 Fg.; co cum- tuch . . argit fair FA. 13; clö n-argit FB. 21; CO comroth argit p. 310, 41; sciatrach argit jj. 131, is; rond argit CC. 2 LU.] in set argait Hy. 5, 71; 77; taul argait Lg. 18. 28 ; titrid airgit -^ SC. 31, 16; cuing airgit CC. 2 LU.; crand airgit SC. 33, is; co stiallaib airgit 2^- 309, 35; 37; ligrad öir ocus airgit FB. 2; en airgit FB. 73; sithbe .. find-airgit p. 310,. 28; cir chuirröil aircit TE. 3 Fg.; co n- dualaiph airccit TE. 3 Eg.] Dat. tuaghmilu . . di ör ocus argat TE. 3 Fg.] IS LU. — Compos. arggat- brain SP. I 1.

argda i. laechda Corm. p. 2, von 3 arg.

arg-dide silbern. — Sg. Nom. [ 374 ]cöicroth öir airgdide FJ5. 45; flesc55; sciath argdidij). 131, is; mur FA. 27; Dat. coua iudurnd airgdiduSC. 37, is; PI. Nom. airinig airgdidi FB. 55.

arge s. aii-ge.

arg-iallaim ich gehorche. — S-praet. PI. 3 argiallsat cöic coicid Erend dö TE. 1.

arid-ralastar Hy. 2, 47 {Gl. arräle); 5, 75 (i. roimoilgestar).

ariudcliuiriur SP. I 3, arcuire- thar i. fothaigther O'Dav. p. 53.

ariudi, ariuui iveil, Gl. zuHij. 2, e.

arit, arait-F. Dec/je, vgl. araoid a Cover, table cloth O'B. — Sg. Nom. arit odor immi FB. 37 (arait Eg.)] Gen. na haroiti siu FB. 37 Eg.

aritliissi wieder; iterum Tur. GL 131 iGoid.-' p. 13). — dos u-icfed ai-ithisi 7/;/. 2, u.

ar-illiui III inereo. — Praes. Sg. 2 huare nad n-airilli-siu quia non me- reris tu 3II.5b^^{Z 1081). — S-praet. PI. 3 arillset meruerunt Wh. 4c {Z'^. 464). — Inf. arilliud meritum Z^. 239. — Vgl. asroilli, atroillisset.

arladur: conid n-acur ocus conid n-arladur ar mo belaib sund LU. p. 113'i, 7 [Stab. Concul.) „that I mag See htm and that I mag ad- dress htm in mg presence here"' O'Beirne Crowe.

arlaid: conid n-arlaid sith iar saith Hg. 5, 20 (i. co ro airlestar); bes uan-ärlaid duni bco SC. 38, 1; vgl. don arlaid und dorala.

ai'lasar: na teig a Urenaind na teig conidarlasar do IeiriZ7.jrA40a,3i {Aid. Ech.) „tmtil I address thee" O'Beirne Croive. — böi Cuchulaind ina thost ocus ni arlasair Loegaire LU. p. 114a, 2 (Siah. Concul).

arlastar: co u-arlastär üadi na dorsaide FB. 21 ,,and hiirled the doorkeepers from it'^ 0' Curry.

arluid: cia arliüd üad FB. 87.

arm = lat. arma. — PI. Nom. airm E'B. 38 Eg.; na hairm FB. 44; SC. 2; a n-airm Gl. zu a minna {Acc) Hg. 5, 65; Gen. milib arm SC. 33, 3; Dat. dia n-armib SC. 2; CO n-armmaib »S'O. 34, 11; CC.^ Eg.; Acc. fäcbaiside a arm ocus a etach FB. 67.

a rm-g-asced Wa ffe nrüstung, die Waffen. — Sg. Gen. iar facbail . . a armgascid FB. 38; 39; Dat. cona armgaisccmfZ FB. 38 Eg. Acc. armgaisced FB. 40.

arm-grith Waffenlärm. — foceird ai'mgrith . . arrigthech J^-B. 15; ro lä armgrith . . di Cruaclum J6 FB. 44 (do Fg.).

armlaicli (?) ein Name für das <^{^ Schwert. — Sg. Acc. dobretha a armläich leis i. a claideb FB. 67.

armotliä Oss. III 3, i. tarla Ed., atchondarc E.

ai'uabärach FB. 79 s. iarna- bärach.

arnic TE. 13 ETJ., vgl. fairnic hc met, came upon O'Don. Suppl.S. im- mau-arnic, imma-comarnic, ar-ccar.

ar-nascim I ich verlobe. — Perf. Sg. 1 arob-röi-nasc {für ro neuasc) despondi vos ^Vb. 17'^ {Z^.81'6); 3 arnenaisc . . a fiair do Sualdaim CC. 6 LU.

ariiiged s. airnigim, eruigthe.

ar-r{lleG^?.^Marid-ralastar7f(/.2,47.

arsaid s. farsaid.

arsaid s. ar-siiidim.

ar-seimim ich spiele, viusi- ciere. — Praes. sec. PI. 3 arsentis crutire ocus timpanaig p. 310, 7. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 arsenti j;. 3 10, 7.

arsid vetus Z 237, 793, vgl. farsaid.

ar-slaitliim lllic h v er the i d ig e. — Praes. Sg. 3 arslaithi a n-äthu FB. 23. — Praet. Sg. 3 aurslaid cricha comnart comuämat FB. 22 (arslaig Eg.) — Elf. ursclaidhc defending ^ ff Don. Siippl. {mit eingeschobenem c). ar-suidim praesideo, defendo? vgl. arsaidh i. dighal O'Dav. _p. 48, und ad-suidim. — Praes. sec. Sg. 3 ar a deni ocus ar a ani in charpait ocus ind errcd arid-suided and LU. p. 122a, 11. _ Perf Sg. 3 arsaid cach n-äth FB. 23 {vgl. aurslaid cricha 22), eine Form loie iudi remi- said Gl. zu praesidentis Ml. bO^.

art i. uasal Corm. p. 2.

art i. dia Corm. p. 2.

art i. doch no lec lige („« stone or a grave-flag"), davon das Demin. arteiue, Corm. p. 2.

[ 375 ]art Fleisch; ,.a limh, flesh" O'B. — ar art Oss. III 4 {Gl. l feoil).

ar-til ist da, ist vorhanden, 7tÜQfaxi artäa supcrest Z^. 490; rcß. armothä, rostä. — caindcll ardus tä das Licht, das sie haben SC. 33, 12 (airista H.).

artliüs, ai'thuus s. tiis.

ai'tliraiglm ich er seh eine; ar- traigther „it is apparent" O'Don. Suppl. — Praes. Sc/. 3 aitraigid . . in dubnel FÄ. '6d. — Praet. S(/. 3 ro arthraig . . di aingel FA. 3; FB. 39 (tuarcoib Eg.) artraiges FB. 39 Efj.

arurg: gach n-eirrir^ p. 142, 8 ich hezivinge jeden Helden; für ar-fo-urg {vgl. do-fu-aircc triturat Z^. 883, orciin, orgaim, tuarcaim); dingbaim cacli n-errid p. 328, ii.

arus Wohnsitz CCn. 8.

ar-utaiug: erquicTct, stellt her 311. 64c ((??. zu reficiens); ar-runn- utaing CC. 7 Fg. erquickte uns'^ — T-praet. Sg. 3 ar-do-utacht er- quickte, erfrischte sie Hy. 5, 73 {Gl. arroertaig) ; arutacbt cathir..sluagu H)j. 5, 10 in der Ebene erquickte eine Stadt — zum Himmelreich rette sie uns! — die Schaaren {dagegen die Glosse: i. ro chumtaig aedificavit). — Fut. Sg. 2 arutais- siu Gl. zu reficies Ml. 56a (^2. 1093).

as s. am ich bin.

as Milch, O'Dav. p. 105 melg.

as ibed p. 131, 29 s. as-ibim.

äs Wuchs, Grösse, zu äsaimV cgi. as „groivth of the bodij, in size, flesh, etc.-' O'Bon. Suppl. — a jes ocus a äs ocus a auius FB. 30.

asa luuVi maith in fer asa eich FB. 38. Vgl. assa.

CO asaguoither ut intellegatur SG. 180b (ZI 719). Vgl as-aith-gned.

asagusiiii, assagussim III ich 10 ü nsche. — Sg. 1 asagussim SC. 4; 3 inti asagusi qni optat Ml. GT^; PI. 1 assagussem SC. 4.

asait Niederkunft CCn. G, rgl. asaidh parturition O'Bon. SuppA.

ro hasaited ind ingeu ,,tlie girl loas delivered'- CCn. 6, s. ad-saiter.

as-aith-g'niiu ich erkenne wieder ; vgl. aiüignim, co asaguoi- ther. — Praes. sec. Sg. 3 ni rabi . . fer asaithgned FB. 25.

äsaim icli, toachse. — Praet. PI. 3 ro äsaiset creverunt Ml. {Z'^. 054).

asalcha FB. 37?

as-biur lieh sage; dico, profero Z-. 870; vgl. at-biur, epiur. — Praes. Sg. 1 asbiur p. 133, 2; ZK 428; 2 asberi SC. 19; PI. 3 asberat ScM. 19; FB. 77. — Praes. sec. Sg. mine erbrad FA. 9 LBr. (es- ro-brad); PI. 3 asbeirtis Hy. 2, 22; asbertis p. 20, 18. — T-praet. Sg. 3 asbert Hy. 2, 7 (i. attrubairt) ; 49; 5i; p, 130, 29; SC. 18; qeivöhnl. abge- kürzt asbert ScM. 3, 5; TE. 2; CC. 3; 7 LU.; SC. 3; 4; 11, 3; 20; 41; 46; FB. 22; 23; 24; 26; 44; 63; asbej-t fris er .sagte zu ihm TE. 8; 10; 11; 13 LU.; p. 130, 28; 132, 8; CC. 2; 5 LU.; SC. 5; 39; is and asbert Bd. 2; 7; ScM. 15; SC. 15; 27; 28; F.B. 13; conid and asbert iJ. 131, 22; SC. 19: 24; 34; 38; FB. 58; 71; aspert TE. 12 Fg.; 13; CC. 3 Fg.; asmbert FB. 27 Fg.; ispert p. 142, 14; 145. 12; CC. 5 Fg.; TE. 10 Eg.; iss and ismbert FB. 31 E(i. Lg. 4 Ed.: esmbert FB. 44 Eg. hierher wohl auch coude- bert p. 42, 10; PI. 3 asbertatär SC. 9; 16; FB. 27; 66; 90; asm- bertatar FB. 27 Eg.; isbertatar Ld. 14. — Pass. Praet. Sg. 3 di'a n-ebrad p. 132, 19.

asea M. inimicus, aemulus; as- caid i. scäil Corm. p. 1 („a hero^'). — PI. Dat. honaib ascadib i. ab inimicis Gl. zu aemulis Ml. 3», 3; Voc. ä ascada i. a naimtea Ml. 134^.

ascad Geschenk. — PI. Gen i. commain na n-aisceda Goid.- p. 101, 28 {LHy.); Dat. co n-asce- daib ibid. 10; Acc. bertait ascada ScM. 5.

aseata, asg-a?te i. laecbda Corm. p. 1 ascaid.

aseid F. Bitte. — Nom. tiicad di-si ind aseid sin CCn. 2.

asciii FA. 20; FB. 15 für acsiu, Dat. von acsiu, s. adciu iclt sehe.

asclaug', aslangr {vgl. ursclaige) .,a load borne on the Shoulder" ff Don. Sappl.; asgland uo asglang [ 376 ]i. huas glaincl {über der Schulter)-^ gland 110 glaiig i. guala {Schulter) Cor III. p.. — Sg. Nom. aslang Andle ^ dar arddais Lg. 17, 8 (ascclau^^fy.) ; Gen. CO torchair befm n-asclaing don pheist asind äer FB. 86 (as- claiü Eg.).

ascnaim ich gehe hinzu, adco: vgl. ascain advance, proceed O'Don. Gramm. 2). 202; s. ath-ascnaim, imra- ascnaim, tascnaim (do-ascnaim). — Inf. asgnam i. imtheclit O'Dar. p. 50; Bat. d'asciiam flatha maic Maire Hy. 5, 12 (i. do athascnam); huaud ascnom incessu, oc asgnam, asciiam acquisitione Z^. 771; Acc. ro tliinscanastar ascnam co araile iiise mara hErenn sie hegannen nach einer Insel des irischen Meeres SU fahren Hy. 1 Praef.

as-comallaim III ich erfülle. — Fl. 3 nan-ascomallat FA. 23 LBr. (11a comaillet LU.).

ascur intermissio. — Acc. cen ascur säitha sine intermissione tri- hulationis Wh. 25'1 (Z'^. 239).

as-fladaim I ich erzähle; vgl. ad-fiadaim. — PI. 3 asfiadai doib a 11-imtecto CC. 3 Eg. — Praes. sec. Sg. 3 inti asidfet SC. 31, 3.

as-ibim I ich trinke; vgl. at- ibim. — Pass. Praet. Sg. 3 isi asibed sin dig jx 131, 29.

asinded FB. 73 s. ed.

asiu athig- jj. 145, 6?

aslach persuasio Z'^. 885; temp- tation, allurement CDon. Suppl. — Gen. in mi-aslaig malae per- suasionis 311. 28, 7; Bat. hond asluch messidiu Gl. zu judiciali SLiggestu Ml. 2Go, 9; PI. Dat. ar aslagib dualac/t Hy. 7, 37 B.

ar aslaigthib, dualche Hy. 7, 37, von aslugud = aslach, Inf. zu as- laigim „I beg, reg[uest" O'B.

aslang Lg. 17, s s. asclang-.

asliuge, aislinge Vision; Oss. III 3 Gl. zu adbul flsi; absquo lingua [etymologisierend!) cen abrad inte Corm. Transl. p. 13. — Sg. Dat. atchithe dö i n-aslingi SC. 23.

'A^-iiohoevades,abscondsO'Don. Suppl. ; a n-aslui grien cum excedit sol Cr. 331^ {Z- 437). - Vgl. adrullui.

asluindim III ich rufe an, bitte. — PI. 1 asluindmeit ar cardes fris in bac laude Gl. zu, adsluinnem Hy. 1, 15.

asna Bippe; vgl. tege spinas et costas Gild. Lor. 59 mit den Glossen i. ditin i. na lorgdromma i. don asnach {sie). — Du. Acc. eter cacb da asna do zwischen je zwei von seinen Bippen FB. 27.

aso SC. 45, 21 und? vgl. asa, assa.

asöim ich wende mich ab? vgl. söim, do-söim. — 8g. 3 asöi dosoi uaim fri fraig ScM. 3, 3 {er tvendet sich ab von mir und dreht sich der Wand zu, co immorclior 6n taib CO araile), vgl. ceiue nosoisiu huäim so lange du dich abwendest von mir Ml. 33», 1, und a n-askii grien fo a fuined dosoi dond Orient con aci a n-aescae ivenn die Sonne tmtergeht, toende dich nach Osten Cr. 33b {Z- 435).

as-renim I ich gebe hin; s. eir- nim. — PI. 3 asrenat reddunt SG. 27a. _ Perf Sg. 3 asrir Hy. 5, Gl (i. ro eirnestar); 87 (i. ro eirnestar).

as-ro-illi meruit Ml. 109, assid- roilliset meruerunt id Wb. 17* {Z- 870). — Conj. PI. 1 asrollem mögen wir verdienen Hy. 5, 100.

assa und? nesso assa nesso pro- pius propiusqiie Wb. 12 {Z^. 271). Vgl. asa.

assagussem s. asagiisim.

asse, assa leicht; facilis Z^. 765. — Comparat. is assu faciUus Z". 276; ni assu FA. 16 (assa LBr.); ni bu assa i. a becnach Gl. zu ni mör n-ecnaig Hy. 5, 3.

assil Stück; aisil i. rann O'Dav. p. 50. — Sg. Acc. rannais . . assil t-salli bi cöic tochtaib jj. 41, s; tue assill isin coire dö jj. 41, 19; ro cbomet in n-asill Gl. zu Hy. 5, 45.

assissiur ich bleibe stehen; vgl. sessom, ar-asissiur. — Sg. 3 assisedar sist forsiu purt j>. 131, 21.

assoitli in grian „the sun rested" Hy. 2, 58; buair assoith la hEsu in grian ibid. 59.

astaim ich halte fest; s. fastaim. — Sg. 3 astaid aiimand na pecdach [ 377 ]FA. 17 LBr. — Inf. dia liastud for a chiud TE. 5 Eg. ; vgl. astadh to bind O'DoH. Suppl.

astracli auf der Meise, astur, hefmdlich. — Sg. Nom. ro bad astrach aidchi is lä er würde Tag und Nacht unterivegs sein SC. 29, 12.

astur Reise; astur journeij O'B. — messe ragas for ast«r SC. 44, 1. — Vgl. astrach.

at s. am.

/jT) at spätere Form für it in tno.

atach, attacli Bitte, Bitten, Inf. zu atcocli. — Sg. Nom. attach Hy. 1, 4; Bat. iarna hatuch for tüs nachdem er sie zuerst gebeten hatte p. 42, 35.

atacomnaic s. atchomnaic.

atafraig' er erhebt sich FB. 61; 62 Eg. (affraig LU.) 73; PI. 3 atafregat FB. 15. — Vgl. ataregat, atraig.

at-agur ich fürchte. — Dep. Praes. PI 1 atagamar SC. 36.

ataig-, vgl. atom-aig adigit me Wh. 10<i {Z-^. 430), agaim. — ataig taithbeim dia claidiub döib er gab ihnen einen Schlag SC. 6 (adaig H.) ; ataig in cendäil occo FB. 84. Vgl. adaigh „loho put" O'Don. Suppl.

ataim s. ad-daimim.

atairi, atire s. aitire.

atauaiu FB. 24 Eg.?

atareg-at sie erheben sich FB. 14; atarugat p. 311, 35. — Vgl. atafraig, atraig.

atatliai FB. 32 Fg., PI. 2 von atäu. Vgl. O'Don. Gramm, p. 167.

atäu ich bin {nicht mit Adjectiven verbtmden), befinde mich an einem Orte, in einem Zustande; vgl. tau, itäu. — Sg. 1 attö sum Z^. 488; ni 00 a imgabail sin da» atu-sa FB. 94; atü-sa sunn eni..oro genar TE. 5 Eg. in ceistimmätü FB. 93; 2 atäi CO n-galur fiiail ScM. 13; cinnus atai indusa a cach deit TE. 7 Eg. ni bä nech bas ferr nod glefe . . atai-siu FB. 56; 3 atä er ist da ScM. 16; atä biad lat Sc3I. 3; -X- f'fl- 9- ' '^^- 4*^' itä lä i n-degaid alaüTr^. 12 LU.; FB. 9; 58; 59; 62; 88; atä i n-airicul fo leith SC. 16; 20; 31, 1; 33, 21; 46; FA. 5; p. 132, u; 145, 7; Lg. 12^ atä nech /f- risnid andsa SC. 4T), 23 ; ata lim . . nech FB. 75; 76; ata mo chorp dom aimreir TE. 9, ai; däig ata- som fö drochcruth SC. 29, 22; atä dit seirc-seo TE. 10 LU.; is de atä Mag Ailbe ScWI. 19; cid diatä a n-deilm sea Lg. 1 ; ßc3I. 10; ni ^ cian i'iait atä is taig it farrad Lg. 7 ; -^ is triut atä in tres anim SC. 5 ; lO"; is ann ata mo treb-sae TE. 16; SC. 16; is amlaid iarom atä in rigsudi sin FA. 7; 11; 17; 30; 35; atä samlaid SC. 5; attä daw miir tened fri tir inna pian anall FA. 29 ; in tan ata urtrochta FB. 67; hierher auch ata-bair ecen est-vobis necessi- tasl, vgl. issum ecen Gl. zu necessitas mihi incumbit Wb. 10<i [Z- 328); PI. 1 lin atäm hi Cruachnaib Ai FB. 46; 5 ataat ScM. 6; atät FB. 9; 93; atät . . is tig SC. 33, 7; 13; 15; 19; 44, 13; FA. 6; 24; 25; 26; 27; 28; 29; 5 LBr. (acht itat LU.); 16 LBr. (ar ität LU.); is amlaid da« atät na slöig sin FA. 14 ; conid desin atät na trense samna SC. 1; atat..acrtm SC. 44, 13.

at-l)ail Iperit Wb. 4<i; epil 30«^ {Z^. 430); eiblim I die ff Bon. Gramm, p. 195. — Sg. 3 atbail CG. 4 LU.; PI 3 atbalat Gl. zu Hy. 1, 40. — Fut. sec. Sg. 3 con bad ind atbelad p. 21, 30. — Inf. epeltu internus Wb. 14d {Z'K 264).

at-bath Praet. er starb. — PI 3 atbathatar Hy. 1 Praef; atbathsat SC. 29, 15. — Vgl. i n-apthin in perniciem Wb. 32c {Z-. 884).

at-Mur I ich sage; epiur, epur dico JVb. i SG. 731^ {Z- 428). — 5 atbeä- FA. 19; ad-beir dicit Z 430; PI. 3 atberat Sc3I. 19; SC. 49; ciatherat (cia at-) FB. 77. — CoHJ. Sg. 3 dia n-apra frit ivcnn er {es) dir sagt TE. 13 LU.; PI 2 när apraid dass ihr nicht saget SC. 45, 26. — Imperat. Sg. 2 apair fria sage ihr {für at-bir) SC. 28; abair rim TE. 9, 9 Eg. — Praes. sec. Sg. 2 atbertha-su Sc3I. 3, 7; j 3 atbered Lg. 12; 17; 18 {I mperf); V v ,Y j manv ebracl FA. y (erbrad LBr.). I PI. 3 atbertis p. 19, 39. — T-praet. [ 378 ]Scf. 3 attrubairt Gl. zu asbertlf)/. 2, 7; atrubairt SC. 33, 29; 34, 5; FB. 20; 81; atbert p. 40, 29; vonoiegend abgekürzt Sithert j}. 40, ig; 41; FJB. 77; atbert fria B. j). 41, 12; atbert.. fri B. p. 40, 25; 38; TE. 8 Eg.; SC. 33, e; 32; 39; is and atbert Sc3L 15; TE. 6 jE^.; couid ann atbert TE. 16; 19 Eg.; ithert r.E. 11 JS^.; CO 11-epert SC. 15; 17; FB. 14; 18; 43; P/. 3 atrubradar TE. 2 iJr/. ; adrubrutar TE. 19 £V/.; CO u-epertatär FB. 5; atbertsat FB. 77. — Ft(i. 5'//. 1 addaber ic/t werde es sagen FB. 94 (/"r«' -ber) ; atber SC. 34, 9; 2 atbera-su SC. 39; jj. 40, 12. — Pass. Praes. Sg. 3 atberar SC. 34, 18 ; rissin-apur Sliab Diiläü TE. 18 Eg. — Praes. sec. Sg. 3 is de atbertbe in siriti de es ist deshalb dass . . von ihm gesagt ivurde (= da.ss er genannt wurde) FB. 75. — Praet. Sg. 3 is den ingen siu atrubrath es ist von {nach) diesem Mädchen dass gesagt ivorden ist TE. 5 Eg.

atchiu s. ad-ciu.

at-chluiiiin lieh höre. — Praes. ^^ Sg. 2 atclimi-siu FB. 35. — Praes. nü sec. Sg. 3 atcluiuiuth La. 8 Eg. ^ _ Per f. Sg. 3 atcbüala FÄ. 31; /^j ]). 19, 37; PI. 3 atcölatar La. 9 Fa. ^^ — Pass. Praes. PI. 3 atcluinter FA. 14 (itchiinter LBr.). — Praet. Sg. 3 atchlos SC. 37, 13.

at-chomiiaic Perf. aecidit. — Mit Pronomen infixum : Sg. 1 £tain iugin righ Eocbraidhe . . atani- comnaicc TE. 5 aecidit mihi ^= ich hin Etain; Sg. 2 conid Cüscraid Mond atot-chomuaic ScM. 14, vgl. attotcbomuicc aecidit tibi Wb. 6 (Z^. 882); 3 di glain gil atacom- naic [der Boden) ist von tveissem Glas FA. 11; biunithir cacb ceöl atacomnaic 14; PI. 3 cid atas-comnaic ivas sie sind 8.

atchondarc Perf. ich erbliclcte, sah; adcondarc, adehondarc 311. {Goid'^.p.ll; 19). — Sg.l atclioudarc Gl. zu armothä Oss. III 3 L.; at- chonnarc-sä SC. 33, 31; Sc3i. 11 I für atot - chonnarc Y) ; atcouuarc 2J. .145, 1; SC. 12; 34, 1; 11; SC. 11, 8 ist ivohl atconnairc zu lesen-., 3 at- chonnairc SC. 12; atconnairc 36.

atclioimcatar sie sahen p. 40, 37, mit Anlehnung an atclioudarc, zu adciu, atchiu ich sehe; atconcatar TE. 5 Eg. SC. 37.

at-cUüad Perf. exposui; vgl. do- chi'iad. — Sg. 3 adcuaid postquam exposuit Wb. 21'^ (Z^. 456); atchuaid L(L_^QJ,iC^_E(Ll atcuadh SC. 12 H. ¥ (adfet LU.) Pi. 1 atcbuadmar FA. ß LBr. [1-0 radsem iZ7.); itcliuadumar 15 LBr. (ro innisemär LU.); 3 it- chuatar x>. 41, i4. — Fut. Sg. 1 atchous in matchous Hy. 5, 37 {Gl. mad dia n-inuisiur); 2 ci atcois Fei. Prol. 182 (cia etsi no cia indise). — Pass. Praet. Sg. 3 at- chüas j3. 130, 27; Z^. 16^ -^

atcoad SC. 11, % für atcboadad, 3. Sg. PvMxes. sec, oder {mit An- lehnung an atchöi 3. Sg. Fut.) für atchösad?

atdises CC. 3 LU. corrupt, s. adsaiter.

ate FA. 29 qid sunt, s. am ich hin; Stokes fasste es als Nom. PI. von alte, „incestuous f oster fathers."

ateoeh I ich bitte. — Praes. Sg. 1 ateoeh rfg n-amra n-aingel Hg. 5, 95; 6, 1; 20; 25; atchim Gl. zu ateoeh Hg. 5, 95; 6. 1; 20; 5 ateich i. giides 311. 391^; PI. 1 atchimit Hg. 1,4 {Gl. zu adessam). — Imperat. PI. 2 aitchid fris hiitet ihn FB. 26. — Perf. Sg. 1 adroctach Hy. 6, 20 (i. ro atchius), adroethach Fr. — S-praet. Sg. 1 ro atchius Gl. zu adroetach Hy. 6, 20. — Inf. atach. attach.

atesta TE. 11 LU., Sc3L 6 lies a {Pron. rcl.) testsl.

at-etlia urspr. adit? vgl. etha; atetha des dond, atetha cless non- bair FB. 24; atetha ieth n-etar- moighe FB. 47 Eg. ; er nimmt, er- greift: atetha a claideb do imbert iurii SC. 5 er ergreift sein Schwert, vgl. atetha a gaisced ina läim cli ocus gabais in mnai fo a Icthoxail dcis er fasst seine Waffen in die linke Hand und nimmt die Frau unter seine rechte Schulter LU. p. 132'i, 37; atethai . . a gaisced [ 379 ]FB. 40 Eij. als 2. Sg. bes atetha a n-adcobrai TE. 10 Eg., vgl. den Imperat. atom-ctha lat nimm mich mit dir LU. p. 132-i, 35. — Fass. PI. 3 atethatär eoin dam-sa chena es werden Vögel für mich ausser diesen gefangen {oder Conj.T) SC. 7. — Vgl. is messe adremethaid „it is I that precede" Lat. Hg. 2 Praef. {Goid p. 93).

atflastar SC.28 H.s. ad-fiadaim.

atfraich FB. 27 Eg., vgl. afiraig, atafraig.

titli 31. Fu)-t, selw häufig in Ortsnamen. — Sg. Dat. for äth Midbiune, oc äth Chind chon Sc3I. 20; forsiud äth ScM. 21,34; Acc. ai'said cach u-äth FB. 23; dar äth Carpait Fergusa, dar äthDaMörrignajF'i?.36; PI. Nom. imgaibtir athai ociis er- gala rem Math ocus rem erud LU. %}. 123^. 14; Dat. for äthaib ocus ilathaib FB. 10: Acc. arslaithi a n-äthu FB. 23; tar äthu FB. 47; arfich for u-atho p). 142, 21; am | escid-sea for atha for ilatha FB. 35.

atliacli F. Kauch, Wind. — Sg. Nom. athach gäithe p. 131, 4; vgl. athach gaoithe möire ingens venti tempestas O'Don. Siippl. be- aunchobar; Gen. athaigiV ^j. 130,22; Dat. 6 cach athig omnirento TF&.22a (Z^ 631); Acc. iu ii-athaigjx 131, 2 PI. Dat. ö adchaib seodoapostol Gl. zu flHctuantes Wh. 22a (Z- 631).

atliaigim ich suche auf, s. tathaigiiu.

atliair 31. Vater; altir. athir 2)ater Z^. 262. — Sg. Nom. athair Hg. 2, 3; Dia athair 6, h; p. 17, 28; Sc3L 12; CC. 3 Eg.; FB. 17; 72; Gen. De athar Hy. 6, 4; p. 40, 8; Dat. for th'athair-siu Sc3I. 10; Acc. athair Hg. 1, 9; 4s; FB. 6. — Compos. üasal-athair patriarcha.

atharde väterlich; vgl. seii- athardae avitus Z-. 791. — Sg. Gen. i n-agaid iu rechta atharda p. 170. 10; bat seichmech riaglä athardai SC. 26. — Suhst. patriu: i n-dälaib t'athardai FC. 4.

atliargail) s. athorg'aib.

atli-ascuaim ich gehe hin, suche auf. — S-pruet. Dep. PI. 3 ro athascansatar Gl. zu do da as- caiisat Hg. 5, 31; 53. — Inf. do athascnam Gl. zu d'ascnam Hg. 5, 12; do athäscnäm FA. 21 LBr. (d'in- saigid LU.) iar u-athascnam ^atha nime FA. 31 LBr. (iar tascnam L U.).

ath-aurslocud Oeffnen. — Dat. heö öir intlaide uassa bän bruin- nechur iua häthaurslocud FB. 51 ; p. 310, 33.

athboiug'id, vgl. atbois (Fut.) i. tobach {icresting, compelling) O'Don. Suppl., dazu tobaing he distrains ibid. — Sg. Nom. ni bat athboiugid SC. 26 {sei kein Ahpfänder).

ath-chossauacli Vgl. cosnach „a defendunt" OB.

ath-chuirim ich bringe zu- rück, versetze zurück; vgl. ath- chur returning, restoration O'Don. iStq^P^- — Pass. Pract. Sg. 3 co ro athcuired doridisi cusin corp cetaa, FA. 31 LBr.

atlichuiiiha ivounding, laceration, maiming O'Don. Suppl. — Dat. oc ä n-athehuma FA. 28.

athechtu »SC 25 lies a tliechtu.

athechtai FB. 47? atetha Eg.

athenar s. aithenim.

atheroch s. aitlierrech.

athese s. aithesc.

athgeu, athgrmthae s. aitliguim.

atliguas Wiedererkennung. — Acc. p. 144, 23.

athig jx 145, 6?

athis F. opprobrium 311. 36^^ {Z-^. 1006). — Dat. no beth fo athis LU. p. 39a, 33 {^Aid. Ech.); PI. Nom. athissi conflictiones Wb. 29^ (Z-. 251).

athlaime F. Geschickl i c h k e i t ; von athlom. — Dat. dirösced Cuchu- laind diib uile ocon cliss ar äne ocus athlaime LU. p. 121^, 21.

athlaimecht Geschicklichkeit. — Dat. ar a äni ocon cliss ar ath- laimecht a lemmi LU. p. 121^, 23.

atlilom geschickt; expert, dex- terous, (piick O'E.; is athlam Gl. zu is adbul Fei. Jitl 28. — Sg. Nom. athlom athargaib p. 141, 5; athlum j). 327, 31; PI. Nom. büidne äna athluma do ainglib FA. 6 LBr.

dia athreös TE. 9 LU., vgl. ai- treos „to confer with" O'Don. Suppl. [ 380 ]athiianaiud FB. 25?

atliumthe CC. 3. iD^.?

athforg'aib, athorg-uibh i.Lidoich liiim gurub ainm clon gä {Speer).. 110 douo comadh ainm dou gaiscedli O'Dav. p. 54; atharga i. imrisin ibid. p. 56, — am athlum allus athargiüb jj. 141. lo (athargaib LU.) athlum athargaib p. 327, 31; Vgl. forgam, forgab.

at-ibim ich trinTce; vgl. as-ibim. — Praet. Sg. 3 amal atib in dig SC. 48; PI. 3 atibset in linn cosind neim Hij. 4 Praef.

atire s. aitire.

atluchur III {mit und ohne bude) ich danlce. — Praes. Dep. Sg. 1 athichur do dia gratias ago deo Wh. 3" [.Z- 438); PI. 1 itlochamar diar n-deib TE. 14 Eg. — Imperut. Sg.2 do Crist atlaigthe budeiZy. 2, 49. — S-praet. Sg. 3 atlaigestär bethaid a brathar ocus budigthe fri hEtäin CO mör TE. 14 LIL

atmail s. ad-daiinim.

atmeuatb p. 142, le docent?

atuaigim lieh gehe, üh er gehe; adnaigh i. tabairt no tidlacad fyDac. p. 53. — Sg. 3 atnaig a bendachtain for Jacop LBr. p. 114*, 5; atnaigh . . aichue fair TE. 12 Eg. — Pass. Praes. Sg. 3 atnagar Emer hisin Crseh- rüaid co Concobor LU. p. 127», 20.

atnoad Cowcohar p>. 142, 15 es soll ihn C. edel machen? vgl. noud.-

atomriug s. adnug.

atraig er erhebt s ich {für at-SiS- rig vgl. ataregat, atafraig, affraig, eirgim. — Praes. Sg. 3 atraig SC. 7; 24; FB. 14; atraig .. inna SC. 11; 12; 20; atraig cach fer di alailiu LßA^^d: PI. 3 atregat FB. 26; atragat";9c7K". 18; FB. 64 (atregait Fg.). — T-praet. Sg. 3 atracht i^J».; '"^C. 31; 46; FB. 29; atracht suas 'Sc3I. 4; PI. 3 atrach- tatär FB. 13. — Fut. Sg. 2 atrai a Cuchulainn steh auf FB. 78; a ür rudi atrai co ro pat mor SC. 28.

atralacht er erhob sich SC. 32 {für atraracht, d. i. at-ro-as-racht).

atrige s. aithrige.

atrulla ei-adit {evasit?) O'Don. Suppl. adrulluian-eulaithjj. 144,3; 2 atruUais fein du seihst entlcamst ScM. 9. — Praes. PI. 3 atloat they ahscond, evade O'Don. Suppl. — Vgl. aslui.

attaim s. ad-daimim.

a-tiiaid von Norden, nörd- lich; from the north, northtoards O'Don. Gramm, p. 265; an-tiiaid a septentrione SG. 67^ (ZI 612). — atuaid p. 42. ; anes ocus atüaid FA. 10.

au, 6 Ohr; ö i. cluas Corm. Transl. p. 131. — Dat. asa hö Oss. III 8 {Gl. asa cliiais); imm ö 2 {Gl. im chluais); Äcc. builli dar ö Sc3I. 18; Du. Nom. Acc. da n-ö Lg. 9l PI- Dat. clär findruine and co cethcoraib auaib ocus uilneib öir TBFr.p. 140 {von einem Schachbret):, ro clisius for analaib das aiiib na n-ech LU. p. 114a, 39 t^Siah. Coneul.) „ahove the horses' steam" O'Bcirne Crotve; arfich ö äib ech ocus analaib fer FB. 24; immasleig cach laboiVt immin n-araid gabäil na n-esse biid uas aib ocus analaib LU. p. 113", 36 {Siah. Coneul.) „he is ahove eva- porations and hreatMngs" O'Beirne Crowe, der also ein Wort au Dampf annimmt. — Compos. au-chuimriuch n-öir m-o chach fir LU. p. 94, 10; it e {die Kühe) finda öi-derga TBFr. p. 136.

au p. 142, 19 corrupt, s. p. 327 und p. 328, 19.

aue, 6a, üa, 6, vi M. EnTcel, Nachkomme; haue nepos SG. 29 » {Z-^. 33). — Sg. Nom. aue Muire- daich SP. V 9; 10; hoa dcocbain Odissi H)j. 2, 4; Gen. Colmän mcfc hüi Chluasaig Hy. 1 Praef; Dat. do Adamnän ü Thinne FA. 3; Acc. CO ro marb Corpre hua Cuind Oss. Ig; PI. Nom. maicc ocus häuiS(r.30b; Dat. do maccaib ocus auib SG. 28^; a hüib Eruin Chualand p. 42, s; Acc. la auu Censelich Tir. 11 LArd.

augra SC. 18, 1? vgl. ughra „a sTcirmish" O'Don. Suppl., urgra „hattle" O'B.

aupthach, upthach verderblich; ipthach maledicus JVh. 9b {Z- 60); vgl. epaid, atbath. — PI. Nom. mna aupthacha FA. 27 (upthacha LBr.). [ 381 ]aur- icecliselt »uYur-, ar-, er-, ir-.

aiir-ard sehr hoch. — (SV/. Nom. cret aurard FB. 47.

aur-l)iig F. gloriatio, s. arbäg, irbäg. — Gen. is tu fer aurbäga fil la VUu FB. 11.

aurclücb von eich Brustwarze, Fl. Nom. mnä . . aurchichc FB. 53 FruuenmithervorstehcndenBrüsten.

i n-aurcliomair a imdäi FB. 25 {„opposite hiscouch" O'Ctirry), rgl.fo chomhair for, cif/ainst ODon. Sup})!.

aur-clior, ur-chiii* Wurf; s. er- chor, irchor. — Sg. Nom . urchur SC. 7; urcur SC. 38, 4; in t-itrcur ibid. lo; Gen. fot n-aurchora FB. 88; Aec. tarlaic . . aurchiir n-airc Oss. I 3; urchor do gai . . dam-sa ScM. 10; SC. 38, 1; tolleci aurclior de FB. 82.

aur-dairc berühmt, edel,s. air- dirc. — PI. Voc. a läichessa . . ai'ir- dairce FB. 29.

aurdarcus , urdarcus 31. Be- rühmtheit, s. airdircus. — Sg. Dat. lan hEriu dia aurdarcus ScikT. 1; ar . . t'urdarcus FB. 18.

anr-gabäl F. Aufheben, vgl. urgbhäil „a lifting, talcing up" O'R. — Sg. Dat. do aurgabäil usci for a lama TE. 11 LU.

aiir-g'al F. Kampf, Streit; imm-argal lis SG. 671» (_Z^ 881); s. ir-gal. — PI. Acc. döeme . . ammör- aurgala FB. 11.

ro aurg-iiad FB. 13, 3. Sg. Praet. Pass. von ar-gniu ich bereite vor, bereite.

aur-gnom Vorbereiten, Be- reiten; Inf. zum vorigen; vgl. ur- gnamh a feast, preparation O'Doyi. Suppl. — Dat. cein both oc aur- guom döib FB. 55.

aurla [vgl. ithla area. Dat. i n- ithlainn, Z'-. 264) Anger-., urlaind „a laion, yard, a green" O'Don. Suppl. — Acc. dolluid . . for fordorus ind liss . . isin n-aurlaind P^B. 54.

aiu'-labra, ur-labra 1) Beden, Redekunst; urlabradh locutio Ir. Gl. 867, eloquence O'Don. Suppl.:, vgl. erlabra. 2) Zunge. — Sg. Nom. 1) a anius a urlabra FB. 30; Gen. 2) riiid aurlabra cech fir SC. 2; Dat. 1) ar aliud ocus ergna ocus aurlabra FB. 19; Acc. 1) atmenath . . setaitsceu aurlaprajiJ. 142, ig; PI. Acc. 2)dobertis aurlabrai na cethrse SC. 2.

aur-lam, ur-lam bereit; aurlam, airlam, irlam, erlam2}aratus,2^romp- tus ZK 7; 868; vgl. erlame. — Sg. Nom. aurlam fri firecrat SC. 38; urlam do rath *S'f '. 18, 2 ; in tan . . bä urlam la Bricrind denam a thige mdir FB. 4; 9; PI. Gen. collin n- , iugen n-aurlam n-iHichomraic i'^Ä53. '>W

aurlatu M. 'GeJTorsam; in t-aur- • latu oboedientia Wb. 27c (^^2. 804). — Dat. i n-urlataid aingel Hij. 7, 9; do aurlatu ad oboedientiam Z'^. 256.

aiir-uocht ganz (^) nackt, von nocbt nackt. — PI. Nom. mnä . . aurnocbta FB. 53.

a,iir-osocthe g e äff net , Part, zu aur-oslucim ich öffne, ersoilcim; vgl. urslocud. — PI. Nom. liss aurslocthi FB. 53 (auroslazcti) ; biid ersoilcthi este apertae, portae Ml. 98 (Z^ 868).

aur-scartad Schnitzerei; „car- ving" 0' Curry, On the Mann. III 29, 3o; 'vgl. irscartad, erscar. — Sg. Nom. aurscartud dergibair FB. 55.

axirslaid FB. 22 s. ar-slaitliim.

aurslocthi s. aur-oslocthe.

aiir-tech N. Seite n h a u s ? gleich- bedeutend mit aur-dara i. aur-tegdais erklärt durch fri tegdais anechtair „against a house on the outside" Corm. Transl. p. 3. — Sg. Gen. ior bondchopar ind aurtigc „on the roof of the oratory" p. 39, 17.


This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.