Irische Texte/1/Fís Adamnáin

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
[ 165 ]

VII.

Die Vision des Adamnán.


1. Dieser Text wird hier aus zwei Handschriften mitgetheilt:

¹) aus dem Lebor ua hUidre (circa 1100 geschrieben, s. oben S. 114), im Facsimile p. 27–31;

²) aus dem Lebor Brec, einer Handschrift aus dem Ende des 14. Jahr­hunderts, die sich gleich­falls im Besitz der Royal Irish Academy zu Dublin befindet, und gleich­falls in Facsimile publicirt worden ist[1], im Facsimile p. 253–256.

Der Text des Lebor na hUidre ist bereits von Stokes edirt, mit engli­scher Ueber­setzung und mit werth­vollen An­merkungen, Simla 1870 (s. Gramm. Celt.² p. XL). Da diese Ausgabe sehr selten ist – „Fifty copies privately printed“ steht auf dem Titel –, so wird ein neuer Abdruck nicht unnöthig sein. Nach Stokes existirt derselbe Text in einer Hand­schrift der Pariser Biblio­thek, Ancien Fond, No. 8175.


2. Die Fís Adamnáin gehört zu den merkwürdigsten Producten der alt­irischen christ­lichen Literatur. Den Ausgangs­punkt bilden die (in LBr. weit­läufiger commen­tirten) Bibel­worte: Magnus Dominus noster, et magna virtus ejus, et sapien­tiae ejus non est numerus. Susci­piens mansuetos Dominus humiliat autem pecca­tores usque ad terram (Psalm 147, Vers 5 und 6). Die Belohnung der Guten und die Strafe der Bösen [ 166 ]wird ver­anschau­licht durch das, was Adamnán einst gesehen hat. Denn die Geheim­nisse von Himmel und Hölle wurden den Aposteln und anderen Heiligen ge­offenbart, zuletzt aber dem Adamnán. Am Feste Johannis des Täufers verliess dessen Seele ihren Körper, und schaute, geführt von ihrem Schutz­engel, zuerst das himmli­sche König­reich (Cap. 4) und dann die Hölle (Cap. 21). Beide Reiche werden ausführ­lich ge­schildert, denn ehe die Seele in ihren Leib zurück­kehrte, erhielt Adamnán den Auftrag vor Mönchen und vor Laien zu predigen, was die Guten und was die Bösen im jen­seitigen Leben erwartet. Davon predigte Adamnán in der grossen Ver­sammlung, als das Gesetz des Adamnán einge­führt wurde, davon predigte früher Patraic, davon predigten Petrus, Paulus und die übrigen Apostel, davon Pabst Silvester in der grossen Versamm­lung, in welcher er Rom von Con­stantin erhielt, davon Fabian, der den Kaiser Philippus bekehrte, davon Eli unter dem Baume des Lebens im Paradiese (Cap. 31 ff.). Auf die viel­fachen Beziehun­gen dieses Tractats zu Dante’s Divina Comedia hat bereits Stokes hier und da hinge­wiesen.


3. Wenn Stokes auf die grammatischen Eigen­thümlich­keiten auf­merksam macht, welche den uns vor­liegenden Text als Mittel­irisch charakte­risiren[2], und aus diesem Charakter der Sprache schliesst „The piece cannot therefore be older than the eleventh century“, so ist dieser Schluss nicht richtig. Da wir wissen, dass die irischen Texte von jedem neuen Ab­schreiber [ 167 ]mehr oder weniger conse­quent in die Sprache seiner Zeit um ge­schrieben wurden, so kann aus der Sprach­form nicht das wirkliche Alter eines Prosa­textes bestimmt werden. Einen gewissen Anhalt für das Alter unseres Textes bietet Adamnán’s Name. Adamnán[3] war der zehnte Abt von Iona nach Colum Cille, und starb nach den Annals of the Four Masters im Jahre 703 (O’Curry, On the Ms. Mat. p. 342). Aber unser Text tritt nicht als das Werk des Adamnán auf, sondern er enthält nur als Kern eine Erzählung dessen, was Adamnán auf Grund der ihm geworde­nen Offen­barung zu predigen pflegte. Dass der Verfasser der Zeit Adamnán’s ferner stand, geht daraus hervor, dass er (Cap. 32) den König Finnachta Fledach an dem so­genannten Gesetze des Adamnán be­theiligt sein lässt, während dieses Gesetz erst nach Finnachta’s Tode einge­führt worden sein soll.[4]

Ebenso spricht gegen ein höheres Alter, wenigstens der letzten Theile unseres Textes, die Erwähnung der Fabel (Cap. 32), dass Rom bereits von Con­stantin dem Pabste geschenkt worden sei. Diese Fabel kam erst im 8. Jahr­hundert auf.[5] Dagegen würde die Erwähnung des Zehnten (Cap. 25) nicht unbedingt gegen das 8. Jahr­hundert sprechen, wenn derselbe auch erst nach 703 in Irland einge­führt worden ist, wie Stokes (nach Reeves) hervor­hebt. Alle diese Punkte sind bereits von Stokes, theils in der Preface, theils in Anmerkun­gen zu den be­treffen­den Stellen, be­sprochen worden. Immerhin beweisen aber auch diese Dinge nicht, dass unser Text erst im 11. Jahr­hundert ent­standen sei. Warum nicht im 10. oder im 9. Jahr­hundert?

Nicht zu verwechseln mit dieser Fís Adamnáin ist eine andere Visio quae vidit Adamnanus vir spiritu sancto plenus, die [ 168 ]Prophezei­ung einer schreck­lichen Seuche, von welcher O’Curry, On the Ms. Mat. p. 424 handelt. Der lateini­sche Text mit dem irischen Commentar findet sich im Lebor Brec, p. 258b bis p. 259b.


4. Meine Ergänzung der handschriftlichen Abkürzungen ist nur in folgenden Fällen nicht durch den Druck kenntlich gemacht (vgl. oben S. 66): 1) in ocus, in beiden Hand­schriften nur einige wenige Male plene ocus ge­schrieben; 2) in for, gewöhn­lich durch f mit einem Strich darüber bezeich­net; 3) in acht, besonders in LBr. sehr oft durch s mit einem Strich darüber ausge­drückt, sei es nun die mit lat. sed gleich­bedeuten­de Conjunc­tion acht, oder nur die Buch­staben­combina­tion acht innerhalb eines Wortes (z. B. cumachta). Dagegen ist durch cursiven Druck ange­deutet, wenn in LBr. die Silbe et innerhalb eines Wortes (z. B. forcetul) durch das Zeichen für die lat. Conjunc­tion et ausge­drückt ist, weil dieses Zeichen LBr. p. 254b, 24 auch für die Silbe ed in medon gebraucht ist.

Von graphischen Eigenthümlichkeiten in LBr. ist noch zu erwähnen: 1) die Abkürzung für lat. autem (h mit einem Haken oder Strich) findet sich oft da, wo LU. im. (d. i. immorro) hat; 2) das Länge­zeichen wird über positione lange Silben gesetzt (z. B. múintir); 3) f mit einem Punkte oder dem Aspira­tions­zeichen darüber bezeich­net nicht nur den nach Vocalen ein­tretenden Wegfall dieses Lautes, sondern auch die tönende Aus­sprache desselben, die durch ursprüng­lich nasalen Auslaut des vorher­gehenden Wortes bedingt ist. Um Miss­verständnis­sen vorzu­beugen führe ich nur hier die einzelnen Fälle an, und lasse sie im Texte un­bezeichnet: co ḟlescaib, co ḟleisc p. 254b lin. 52 und 84 (Cap. 15, 18); i ḟilet p. 254a lin. 31 (Cap. 4), i fhiadnaise p. 254a lin. 50 und 64, p. 254b lin. 58 (Cap. 6, 7, 16), i fhocus p. 255a lin. 54 (Cap. 25), tresan fhial n‑gloinide p. 255b lin. 85 (Cap. 32); na ḟial sin (Gen. PI.) p. 254b lin. 36 (Cap. 14), a ḟulang (Pron. poss. Plur.) p. 255a lin. 70 (Cap. 26); i toltnaigi fhognuma p. 255a lin. 45 (Cap. 23). Ebenso findet sich ver­einzelt p. 253b lin. 51 docum ṫalman. In moderner Ortho­graphie würde man schreiben: co bh‑flescaib, dochum d‑talman.

[ 169 ]

Fis Adamnan so sis.

1. Is uasal ocus is adamraigthe in comdiu na n‑dúla, ocus is mor ocus is machdáigthe a nert ocus a chumachta. Is cennais ocus is áilgen, is trócar ocus is dearcach. Ar tócurid dochum nimi chuci lucht na deirce ocus na trócaire, na

[ 170 ] censai ocus na connircle; tairbirid immorro ocus trascraid dochum n‑iffirnd[6] comtinól n‑écraibdech n‑étarbach na mac mallachtan. Arfuirid derritussa ocus focraice écsamla nimi dona bennachtnachaib, ocus tairbirid illatu pían n‑ecsamail dona maccaib bais.[7]

[ 171 ] 2. Sochaidi trá do nǽbaib ocus d’firenaib in comded na n‑dúla ocus d’apstalaib ocus descip­laib Isu Crist, día ro faill­sigtheá rúine ocus derri­tiusa flatha nimi fón cumma sin ocus fochraice fororda na firen, ocus dan día ro faill­sigtheá píana écsamla iffrind cosnafib filet intib. Ro foill­siged ém do Phetar apstal ind long cetharar­ddidi do leced do nim, ocus cethri suanimain esti, binnithir cach ceól a éstecht. Conúar­gabad dan Pól apstal cosin tres nem, co cúala briathra, diasnéte na n‑aingel ocus imacal­laim n‑adam­raigthe muintiri nimi. Ructha dan beos ind apstail uli illó estechta Muri, co n‑accatár píana ocus todérnama trúaga na n‑dáine n‑anfecht­nach, día ro forcoin­gair in comdiu for ainglib ind fuinid oslocud in talman ríasna apstalu, co ro fégtáis ocus co ro innith­migtís hiffernd[8] cona ilphíanaib, amal do rairgert-som fessin dóib anísin ré cían rena chésad[9].

3. Ro faillsiged dan fó deóid do Adamnán u Thinne,

[ 172 ] do ardecnaid íarthair domain, labairthir sund, día ro escomla a anim asa churp hi feil Iohain Baptist, ocus día rucad dochum richid co n‑ainglib nimi ocus iffrind cona dǽscorṡlúag. O ro scar íarom ind anim frisin corp, ro arthraig fo chétóir di aingel a comái­techta céin bai bi colaind, ocus ros fuc leis ar thús do fegad flatha nimi.

4. Issi dan cétna tír coso-rancatár, tír na næb. Tir sutach solusta iarom in tír sin. Airechta écsamla inganta and co caslaib lín gil impu, co culpaitib glegelaib úasa cennaib. Naim airthir in (p. 27b:) domain ina n‑airiucht fo leith i n‑airthiur thiri na næm. Naim iarthair in domain dan i n‑iarthur in tíre cetna. Naim thuascirt in domain dan ocus a descirt ina n‑dib n‑airech­taib dermáraib tess ocus tuaid. Cach oen iarom fil i tír ina nǽb, is comfocus do estecht inna ceól ocus innith­migud inna luinge hi failet nói n‑gräd nime iarna cémennaib ocus iarna n‑urd.

[ 173 ] 5. Indara fecht dan dona næbaib canait ceol n‑adamra oc molad Dé, in fecht n‑aill con tuaset fri ceol muintire nime, ar ní recat a les ind naim ní aile acht éstecht in ceoil risa coistet, ocus innithmigud inna soilse addecet, ocus a sásad don boltnogud fil is tir. Atá flaith adamra dan fri gnúis do gnúis[10] doib úathib sǽrdes, ocus fíal glainide etarro ocus erdam orda fris anes. Is trít‑sede immaiccet som fúath ocus foscugud muintire nime. Ni fil immorro fíal no temel eter muntir nime ocus inna nóemu, acht itat i foilse ocus i frecnarcus dóib illeth friu-som dogs. Circull tentide dan imón tír sin imma cuaird ocus cách ind ocus ass ocus ni erchótigend.

6. Na da apstal déc immorro, ocus Máire óg ingen ina haireocht fó leith imón comdid cumachtach. Úasalathraig ocus fáde ocus descipuil Isu i comfocus dona apstalaib. Atát dan araile nóemógu do deis Maire ocus ré nách cían etarro.

[ 174 ] Nóidin ocus maccáim impu do cach aird, ocus ceól enlathe muintire nime oca n‑airfitiud. Buidne ana do ainglib coimthechta inna n‑anmand oc umallóit ocus oc timthirecht eter na hairichtaib sin i fiadnaisi ind ríg dogrés. Ni chumaic thra nech isin bith frecnairc-sea túarascbail no innisin inna n‑airecht sin, amal itát iar fír. Na buidne ocus na hairechta dan fili i tír na nǽb, amal ro radsem, bid at marthanaig isin morgloir sin co mordail bratha, co ros coraigea in brithem firén illathe ind fugill isna sostaib ocus isna inadaib i m‑bíat oc déscin gnússe Dé cen fial cen forscáth etarru tria bithu na m‑betha.

7. Cid mór imorro ocus cid adbul in taitnem ocus in t‑soilse fil i tír na nǽm, amal ro rádsem, is aidbliu fo mile ind etrochta fil immaig muintire nime im rigsuide in comded fessin. Is amlaid iarom atá in rigsudi sin inna chathair chumtachta co cethri colomnaib do liic logmair foi. Cén co

[ 175 ] beth dan d’airfiteod do neoch acht cocetul com­chubaid na cethri coloman sin, ro (p. 28a:) pad lor do glóir ocus d’aibnius do. Tri eóin aregda imorro isin chathair i fiadnaise ind ríg, ocus a menma ina n‑dulemain tria bithu, isse sin a n‑dan. Celebrait dan na ocht trath oc molad ocus oc adamrugud in coimded co claischétol airc­aingel oc tiachtain fói. O na henaib iarom ocus ona harc­ainglib tinscetal in cheóil, ocus nos frecrat iarsin muinter nime ule eter nóemu ocus nóemóga.

8. Stúag dermár dan os chind ind ordnide ina chatháir rigdai amal cathbarr cumtachta no mind ríg. Dia nos faictis roisc doenna, no legfaitís fo chétóir. Tri cressa ina mór­thimchell etarro ocus in slúag, ocus ni fes la túaraiscbáil cid atas comnaic. Sé míle do míledaib co n‑delbaib ech ocus én imon catháir tentide for lassad cen crích cen forcend.

9. Aisneis iarom in comded cumachtaig fil isind rigsuidi sin, ní thic do neoch acht mád doneth féin, no mani ebrad

[ 176 ]

[ 177 ]

[ 178 ]

[ 179 ]

[ 180 ]

[ 181 ]

[ 182 ]

[ 183 ]

[ 184 ]

[ 185 ]

[ 186 ]

[ 187 ]

[ 188 ]

[ 189 ]

[ 190 ]

[ 191 ]

[ 192 ]

[ 193 ]

[ 194 ]

[ 195 ]

[ 196 ]35. Is amlaid iarom ata in chatliir sin, i. flaith cen liaill, cen dimnmus, cen goi, cen ecnach, cen diupart, cen taitlilech, cen gres, cen ruci, cen mebail, cen melaclit, cen tnnth, cen mordataid, cen teidm, cen galar, cen bochtai, cen b nochtai, cen ditli, cen dibad, cen chasir, cen snecbta, cen gäith, cen flechud, cen deilm, cen torain d, cen dorcbe, cen üardataid, flaith üasal adamra sererda, co suthi, co soilsi, co m-bolud tiri lain hi fail serer cech mathiusa.

Finit . &men. . iinit.




[ 169 ]

Fís Adomnáin incipit.

Magnus dominus noster et magna virtus ejus et sapien­tiae ejus non est numerus. Is uasal ocus is adamra in coimdiu, is mor ocus is mach­tuaigthi a nert ocus a chumachtu, nis fil crich ná uimir for immud a ecna ná a moreolais. Susci­piens mansuetos dominus humiliat Lautem pecca­tores usque ad terram. Tócuirid din in coimdid chuice dócumm nime lucht na derci ocus ua trócaire ocus na cendsa ocus na condircle. Toirbirid tra ocus trascraid dócum talman ocus ifirn comthinól n‑étarbach na mac mallach­tan. In spirut noeb, in spirut otá cech cómdignad ocus cech comairli don eclais cechtarda phetarlaicthi ocus núfiadnaise, is e in spirut sin ro inṡorched dána ocus derri­tiusa na n‑dliged n‑diada don eclais, cr̄e (sic) fon uli domun, is e in spirut sin do rínfid na briathra sa triasin rigfáith, i. Dauid mac Iesé cona͞p (sic): Magnus dominus noster. Is mor ocus is adbul ar tigerna-ne, in coimdiu Ísu Crist, i. e. nemo potest ei dignam laudem afferre. Is inand ón ocus ni thic do neoch molad is imchubaid fris do dénum dó. Major est omni laude virtus qua condidit naturam rerum et sustinet molem gravem terram. Ár do roisce cech molad him nert ocus im chumachtu comṡuthain ór thuis­mestar aicned na n‑dúl ocus ic fulang mét ocus trumma na talman cenach cúmscanugud foraib. Et sapien­tiae ejus non est numerus i. e. pater cognoscit quali­tatem omnium rerum. Is immda fis ocus eolus in choimded, is inund ón ocus cid at imda ocus cid at ecsamla na dúli, ní fil inntib ní no beth i n‑anḟollsi[11] dó. Susci­piens mansuetos dominus i. e.

[ 170 ] humiles ad himaginem Dei legi uon advcrsantes. Aurfocmaid in coimdiu chuci ina múinterus na cáindutbrachtaig ocus na cendsai. Ferend sin cboimetait ínntib do gres cosmailius ocus hímáigin Dé ocus na tecait i n‑agaid in rechta atharda. Humiliat hautem peccatores i. est solos mansuetis contrarios scilicet immites,[12] et ad promerendum scripturarum intellectum mansuetudinem carentes. Deroilid din ocus toirnid na pecdachu. In ferend ón áirithe ata cotarsna dona ccndsaib ocus fora m‑benand a n‑étrocaire ocus a n‑ecendsa tuicsin n‑inmedonaigi na scriptuire nóibe. Usque ad terram i. est usque ad sapientiam terrenarum vel usque ad sensus carnis. Co talmain nos trascair, is inand ón ocus cusind ecnai n‑domunda no cusna cétfadaib. Si igitur mansuetos i. est mites bona domini in terra vivendum possessuros esse certum est, quid aliud peccatores isti i. est immites et non mansueti qui eis coutrarii sunt nisi sempiterna supplicia in generibus suis possidebunt[13] i. Masa erdálta iarom immad na fochraice nemdai dona cendsaib ocus dona coindirclechaib, cid aile bias dona hecendsaib ocus dona hécraibdecbu ocus dona hetrocairib (p. 254a:) acht immud anbthine na peni suthaine iar n‑ernailib ecsamlaib.

[ 171 ] 2. Sochaide tra do noemaib ocus do fírenaib ocus do desciplib in choimded Ísu Crist, dia ro foill­sigthea rúni ocus derri­tiusai muintire nime fón cuma sin ocus focraice forordai na fírén, ocus din dia ro follsig­thea piana ecsamlu ifirn cusnafiib tilet indib. Ro follsiged em do Phetar apstul in long cetharar­dide don riched do nim dochum talman co cethri suainemnu esti, ocus binde cech ceol a hestecht. Conuar­gabud Pol apstal cusin tres nem, co cuala briathra diasneti na n‑aingel ocus imacallaim adamra muintire nime. Ructha din beos in apstal déc illóo etsechta Muire, co n‑acutar piana ocus todernuma truaga na n‑anfíren, dia ro forcon­gair in coimdiu for ainglib in funid croslucad in talman ria na apstalu, co ro fégtais ocus "co ro ṁigtís (sic) ifern cona hil­pianaib, amal do rairngert-som fessin doib innísin gar rena chésad.

3. Ro ḟoillsig din iarsin do Adamnan hu Thinde, do

[ 172 ] ardecnaid iarthair domain, inni pritchaithir súnd, dia ro escomla a ainimm asa chuirp hi feil Eoin bauptaist, ocus dia rucad dócum richid co n‑ainglib nime ocus iffirn cona doescur­sluag. O ro scar a animm Adamnáin ria chorp, ro artraig fo cetoir dó aingel a choemteachta cein bói i colaind, co ruc lais for tús d’athascnam flatha nime.

4. Is e din cetna tír cusa rancatar, i. tír na noem. Tír ṡuthach solusta tra in tír sin. Oirechta ecsamla inganta and co casraib lín gil immpu, co culpatib glégela uasa cendaib. Nóim oirthir domain i n‑oirecht fó leith i n‑oirthur tíre na noem. Nóim iarthair domain i n‑iarthur in tíre cetna. Noim tuaiscirt ocus deiscirt in domain andib oirech­taib dermairib tess ocus tuaid. Cech noem iarom fil i tír na noem, is comḟocus éstecht na ceol ocus indeth­miugud na luinge i filet nói n‑graid nime iar ceimen­daib ocus iar n‑urd.

[ 173 ] 5. Indara tan din dona noemaib canait ceol n‑adámru oc molad Dé, in feacht n‑aill con tuaiset fri ceol múintiri nime, ár ni adileniget na nóim oní aile acht esteacht in cheoil riasa coistet, ocus indethmiúgud na sollsi itchiat, ocus a sásad don boltanugud fil isin tír sin. Ata din flaith adamrai for gnúis doib uadib sairdess. Fial glonide eturru. ocus erdad órdai fris aness, ocus trit‑side imanaicet-sum delba ocus foscud muintire nime. Ni fil imorroch temel itir múintir nime ocus na noemu, acht atát í follsi ocus i frecnarcus doib illeth friu-som do gres. Circill tentide din imo (sic) múintir sin ba cuairt, cách ind ocus ass ocus ni erchotig do neoch díb.

6. In dí apstal dec ocus Muri óg i n‑oirecht foleith imon coimdid cumachtach. Uasalathraig ocus fatha ocus descipuil Ísu Crist i comḟocus dona hapstalaib. Atat din nóemoga do dheis Muire ocus re m‑bic etarru. Nóidin tra ocus macoenu impu da cech aird ocus ceol enlathi muintiri nime

[ 174 ] ica n‑oirfited do gres. Búidne ána athluma do ainglib coemthechta inna n‑anmand ic umaloit ocus oc timthirecht itir na hoirechtu sin i fiadnaise in rig do gres. Ni chumaic tra nech for bith tuaruscbail na aisnés na n‑oirecht sin, amal atat iar fir. Na búidne ocus na hoirechtu tra filet a tír na noem amal atchuadmar, bíd at marthanaig isin glóir sin co mordáil bratha, conas coraigea in fírbrithem do ló in ḟuigill isna sostaib i m‑biat oc decsiu (sic) gnúsi Dé cen fíal etarru do gres.

7. Cid mór immorro ocus cid adbul in taitnem ocus in t‑sollsi fil i tír na nóem, amal atcuadmar, is áidbli fo míle in etrochta fil immuig muntiri nime im rígṡudi in choimded fesin, Is amlaid tra ata in rigṡudi sin ina chathair cumdachta co cetri colamnu do líce logmair fói. Ocus cen co beth d’oirfited do nech acht coicetul comchubaid na colamun

[ 175 ] sin, ro bad lór do glóir ocus d’óibnius dó. Tri héoin oiregdu immorro isin catraig i fiadnaise in rig, ocus a menma ina n‑duilemain tria bithu, is e sin a n‑dán do gres. Celebrait tra na hocht tratha ic molad ocus oc adamrugud in choimded co claiscetul arch­aingel ic tidacht doib fói. O na hénaib tra ocus o na harch­ainglib tindscetul in céoil, ocus nos frecrat munter nime uli itir noemu ocus noemóga iarsin.

8. Stuag dermáir tra ós cind in ordnigi ina chathair rígda, amal cathbarr cúmdachtu no amal mínd rigda. Dia nos aictís ruisc doennai, no legfatís fo cetoir. Tri cressa ina morthímchell eturru ocus in slóg, ocus ní fess la tuarusc­bail cid atuscómnaic. Sé mile do míleduib co n‑delbu ech ocus én imon cathair tentidi for lassad cen crich cen forcend.

9. A aisnes tra in choimded cumachtaig til isin rígsudi sin, ní thic do neoch acht mine dernad fen no mine erbrad

[ 176 ]

[ 177 ]

[ 178 ]

[ 179 ]

[ 180 ]

[ 181 ]

[ 182 ]

[ 183 ]

[ 184 ]

[ 185 ]

[ 186 ]

[ 187 ]

[ 188 ]

[ 189 ]

[ 190 ]

[ 191 ]

[ 192 ]

[ 193 ]

[ 194 ]

[ 195 ]

Anmerkungen
  1. Leabhar Brcac, The Speckled Book, otherwise styled Leabhar Mór Dúna Duighre u. s. w., Part I, Dublin 1872, Part II, 1876.
  2. Als solche Er­scheinun­gen nennt Stokes: „confusion of e and i in desinence; putting ae for oe, nd for nn, ur for air, er, and ll for ld, ln; pros­thesis of f, metath­esis of es and ts; final a for ae, ai, e; in the article, disuse of the neuter forms of the nom. and acc. sg. and use of na for the nom. pl. m., the dual, and the dat. plural; in the adjec­tives, use of the fem. form in the nom. pl. masc., and in the case of verbs compound­ed with prepo­sitions, use of absolute instead of subjoined forms“. Diese Be­merkungen beziehen sich zunächst auf den Text im Lebor na hUidre, gelten aber auch für den Text im Lebor Brec. Zu beachten ist jedoch, dass in letzterem sehr oft der alte Diphthong oe gewahrt ist.
  3. Adamnán ua Tinne (d. i. A. Tinne’s Enkel) ist der volle Name. O’Curry, On the Ms. Mat. p. 608 hat irrthüm­lich „Adamnán o Atinni“ („the grandson of Atinni“).
  4. Die Jahreszahlen schwanken freilich in der Tradition. Nach den Annals of the Four Masters, denen Stokes folgt, ergeben sich folgende Daten: 695 König Finnachta stirht; 697 Adamnán’s Gesetz; 703 Adamnán stirbt. Nach dem Chronicon Scotorum: 691 König Fínṡnachta stirbt; 693 Adamnán’s Gesetz; 700 Adamnán stirbt.
  5. Vgl. Döllinger, Papst-Fabeln S. 61 ff.
  6. iffird LU.
  7. di legi n̅ adsantes LBr. Die lateinischen Wörter in diesem Stücke sind zum Theil arg verstümmelt.
  8. hifferd LU.
  9. chésat LU.
  10. dogníus LU.
  11. inanfhollsus LBr.
  12. solus mansuetos contrarios scil. imites LBr.
  13. Si gͥ .... vivendum posesurores e͞e .... himites .... qui es contrari .... gribus s͞s posidebt. LBr.

This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.

Public domainPublic domainfalsefalse