Irische Texte/1/Wörterbuch/E

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Irische Texte, vol. 1  (1880) 
E

[ 507 ]E

^, he, se 31., si, i, hi F., ^d, hed N. er, sie, es, PI. e,'iat, siat sie, nebst den suffigirten und infigirten x>ronominalen Elemen- ten der 3. Person. —

I) e, he 31. er, is Z^. 326; konimt auch im Singular {tote im Plural) für die anderen beiden Geschlechter vor[Beispiele unter Isl), II a) und b)]; in der alten Sprache Nom. und {selten) Acc. Sg. 31., in der moder- nen Sprache nur Acc, indem sich hier für den Nom. Sg. 31. se fest- gesetzt hat. — Nom Sg., fast immer [ 508 ]cmphatiscli gehraucld, V) besieht sich auf Vorher genannt es, a) allein j^ stehend: rop e lin nallongsi X<jr. 16i ^ ba he Hy. 2, 47; 56; TE. rEq?, CC. b LU. CO m-bad he »50. 14; FB. 76; conid he 43; douti dia tibertha he 90; is he SC. 17 ; FB. 81 ; SP. III 4. Darnach habe ich auch is e, iss e getrennt geschrieben {in den 3Iss. ise, isse^i: is e Igech as dech SC. 13; FB. 14; iss e non dlig FB. 14; 56; is e lin inn öeu- taige SC. 33, 8; iss e 45, 13; ocus is e maires indiu, i. ord plea_p. 39, 22. Nach einem prääicativen Adjectiv: is ecsamail he FA. 18; ocus acairbiu he 29. Hinter der Negation ohne Verb: nach he Cuchulaind SC. 14; FB. 93. Am Ende des Satzes: is la Coinculainn . . he FB. 89; csel döib ar thus he FA. 22. Am Ende des Satzes wiederholt: is e gaisce- dach as dech fil dib he FB. 14. Hinter dem anfügenden os, is: ose cen udnucht n-imbi SP. III ,6; FB. 87; iss e niamdo TE. 4 Fg.; FA. 30; mit Apocoiie se: tir n-dub . . se folom FA. 21 (.is e LBr.) als Neutrum; FB. 37. Hinter mas: mas e mo säigul Oss. II 5. — b) Mit hervorhebenden Wörtern verbunden : he fesin er selbst II 5. Mit Part. augens: bä hesse CC. 5 Eg. ba hesseom p. 131, 12. Mit sin, side verbunden demonstrativ =gr. ovtoq: iss e sin a n-dan FA. 1; FB. 9; is e side Gl. zu Hy. 5,-i5; FA. 32; eisen p. 311, 35. — 2") Die nähere Erldärung oder Angabe folgt nach, a) e steht allein: iss e Sual- daira . . fessin ro frithaig FB. 72 ; auf ein Femininum bezüglich: ba hö a nieit co cathaigtis SC. 49; auf ein Neutrum bezüglich: is e iarom tir coso ränic: tir n-dub FA. 21. — b) e mit so verbunden demonstrativ = gr. oös, rode : is he seo diw tuirthiud tidechta Patraic ..p. 17, ig; auf ein Neutrum bezüglich: is ö seo iarom forcetul . . is e daw no pridchad . . is e dan cötscel . . : fochraice uime FA. 32; 33; conid e so atbertis p. 19, 39. — c) e mit so verbunden bezeichnet die anwesende Person: inn e seo ■ Munremur ist dies hier nicht M. Se3I. 12. — Acc. co fuarusa he SC. 33, 3; 48; FB. 41; 64; 66; 76; 81. II) se, se Nom. Sg. 31. er; fast nur in der Formel or se inqtiit (isse der Handschriften ist in diesen Texten iss e getrennt); hat erst in der spätem Sprache den Nom. Masc. e überall verdrängt. — 1) ar se TE. 8 Fg.; 9; SC. 47; FB. 5; 56; 76; or se Lg. Li FB. 6; 8; 9; ^ 11; 15; 18; 21; 43; 54; 61; for se SG. 9; FB 26; 38; 75; 76; ar se ScM. 4; TE.l Fg.; SC. 33; ^ '46; ol se Lg. 9: Sc3I. 4; CC. $i_ 3 Eg.; SC. 7; Tr 6; 13; 14; HG] 87; al se p. 144, 30; all se p. 144, 15; mit Partie, augens: or seiseom X^. 9^ ^ '. — 2) Vereinzelte anderweitige FaUe: ba se sin FB. 75; mairg tri siabra se SC. 37, 22; ocus se fö chrund bethad FA. 33; SC. 23. — 3) se /"wr is e FA21 (is eLBr. FA.31.— III) si F. sie, ea Z^. 326, nur Nom. Sg.; 1) voranstehend: si fri gäbud co n-don fair Hy. 5, 89. — 2) Hinter Verbalformen zur Bezeichnung des einfachen oder emphatischen sie {vgl. die Part, augens -si): dia tarla si p. 48, 22; z?^ Lg. 3 Eg ; 6 i.; dochuaid si p. 40, li>> <^, 8; 31; 33; TT"^: 9; 12: 13: ^7:^v.v^Atf 18; 19_L /SC. 18; 29; 39; 46; I^jB. o7; ~62; p. 130, 26; 30 ; ol si sagte sie TE. 5 Fg.; 10; or si p. 40, 29; Xff. 13: TE. 10 iZ7.; SC. 13; 29; )(- 39; i^5. 44; 47; 58; 61; is si la- namain Lg. IG; in bew-sa, is si in ^ glan . . incPingen sin SC. 42; is si ba hara dia brathair CC. 1 LU.; in tan . . bä si üair in sin . . FB. 17; is si ro bad banrigan in chöicid FB. 20; conid si conar doUotar 25; 83; ni ba si nod n-ebela j9. 141, 3; 3) Hiiter dem copulativen os, is: 05 si maccdacht CC. 1 LU. (si Eg.^; 6 (issi Fg.); is si thorrach T.g ^ -^ -^ TE. 3 Fg.; SC. 33, 26; mitApocope: si chreda cromglindne p. 310, 29; si imtromm frimtecht FB. 37 Eg. — 4) Mit Part, augens -si: armad sissi a siur-sium p. 144, 32; or sisi sagte sie Lg. 9; TE. 10 LU.; ar ^ [ 509 ]sissi TE. 5 Ecj. — b) 3Iit sin, sein verbunden auf Vorhergehendes hezü glich: isi sein in t-scised bruidcn Sc3I. 1 ; . . bid si sein glicci lud airlig FB. 46; ..bid si sin 48; ba si sin 83. — 6) Die nähere Erklä- rung oder Angabe folgt nach: is si daw cetna tir coso rancatär: tir na nasb FA. 4; SC. 33, 12; ba si comarli Scncba Aoh . . FB. 7; 42; 62; 68; 88: ba si mtiit a fothraind . . am«/! bid fotbroud coecat carpai FB. 2U. —

IV"! i, bi F. sie, in der moder- nen Sprache nur Ace. Sg., in der altern Sprache auch Novi. 8g.: arn corbdlic duit-siu bi SC. 47; is bi sin tra ingen iss coii'i TE. 5 Eg. ; is bi a toisiucb fil sunno . . Dectire a hainm p. 144, 25; 140, 24; is hi ro bic süil ind dg jj. 131, 28; mit Partie, augens: or issi sagte sie ^f^ J iU 7-f sisi -Lcj . Nach diesen Stellen ist auch p. l3l, 30, p. 132, 1—4, FA. 23, 31 üs i sitle), FB. 16, 42 is i getrennt, tvas vielleicht besser unter- blieben wäre (isi für issi, is si). — Acc. ro buadir in rograd bi SC. 44; J(4(— FA. 21; La. 6: 11. —

V) ed, bed Nom. und Acc. Sg. Neutr. es, dies, id Z'^. 326; in den 3Iss. häufig is für ised, is ed. — 1) Auf Vorhergehendes be- züglich: ruire nime fri cecb tress, iss ed attacb ■ adessam Hy. 1, 4; 2, 1; 12; 58; is ed Hy. 2, 24; 6, 1; TE. 9, 28; SC. 31, ig; TE. 9, s; na tabrad don cbetgabail, iss ed uo itbed ScM. 1; ind flaitb iss ed a orbbae SP. V 11; da mile dec cubat, iss ed ro soicb a lassar i n-ardde FA. 17; FB. 9; ni bed dlegbar a atmail TE. 9, 20C?); ba bed la and sin FB. 5; iss ed eret SC. 1. — 2) Die nähere Erklärung oder Angahe folgt nach: ni bo ed as mö ro gnatbaigsem diin . . bancomarcbi SC. 14; ba ed dogen- sat . . ro brisiset FB. 25 ; iss ed SC- 35; aucli hei Verben des Gehens: iss ed conair rod n-gab do Emain: dar Eis Ruaid, ocus isS ed ruc leis: täsc a muintiri do marbad do Erco JI FB. 69; iss ed ro gab: dar Oenucb m-lkeg Letb TE. 3 Eg.: iss ed b)tar iarom : co Ail//1 ocus co Meidb Lg. 16; iss ed doruacbtamar: for tTaesäm sunn TE. 5 Eg.; so auch conid ed docböid ior lic trascair a bäis FB. 61? — Vor der directen Rede oder einer Inhaltsangabe: is ed asbertis . .j). 20, is; SC. 28; p. 132, 17; mit so verbunden: ba bed so atbertis p. 20, 27. —

VI) e, hö Nom. PI. sie, ohne Unterschied der Geschlechter {Z'^. 326); an allen Stellen folgt die nähere Bestimmung nach: it ^ na druid i. Lucbru ocus Lucutmel p. 20, 18; TE. 6 LU.; SC. 5; p. 144, 24; FA. 28; ;batär he TE. 1 LU.: FB. 12. —

VII) lat sie, ohne Unterschied der Geschlechter; verdrängt das plurale e; in der altern Sprache Nom und Acc. PI, in der moder- nen^Siyrache nur Acc, indem sich hier für den Nom. siat festgesetzt hat {vgl. oben se); vereinzelt eat Lft. 10.- — Nominativ 1) auf Genann tes bezüglich : ol iat SC. 12; FB. 66; 74; 76; bertair bi Crua- cbain iat ocus scurtir a n-eich sie selbst FB 62; muinter bläith romin . . is iat aittrebait in catbraig sin FA. 12. Hinter dem copulativen is: maige loma da« is iat loiscthecha FA. 30. — 3Iit Partie, augens atce^sa iat-som Uli FB. 57. — Mit sin verbunden demonstrativ : is iat sin trä na piana FA. 31; conid iat sin 33. — 2) Die nähere Bestim- mung folgt nach: is iat lucbt diar bo soirb in set saiu: ses öige, ses atrige lere .. FA. 23; 24; 25; 28; 29; is iat iarom filet isin pbein sin, i. gataige . . FA. 27 ; is iat . . ingena Aeda Abrät SC. 37, 20; in tan iarom is iat anmand inna njem dianid erdalta siraittreb tiatha nimi FA. 34; batar eat a comairle: ro imtbigsetar . . Lg.lO., — 3rit so ver- bunden auf die folgende Nennung verweisend: at iat so . . rig batar isin dail sin, i. Medb ocus Ailill . . SC. 22. — Acctisativ: idpraim-sea duit iat p. 40, 39; 41, 13; dorat dia fiaduaib fein iat FB. 40; 66; 67. —

[ 510 ]Villi siat sie, ohne Unterschied der Geschlechter ; hat im Neuirischen e und iat im Nom. PI. verdrängt. — Nom. for siat sagten sie FB. 41 ; 01 seat L (j. 10: 13;. FB. 5; IG; ocus siat icomtüüarcain FA. 14; 26; Acc. oc imarbaig eter a feraib ocus siat feslii FB. 29.

IX) Pronomina suffixa der 3. Person, verquickt mit Präposi- tionen aJs der davon abhängige Daiir i,il<r Acr/i.^K/i'r, in dfit )ii(i'^/r)t FällcH in<lil iiir/rr nhlushnr n-lnillrii. so>i(lrni nur noch (ui Ihrer Ki)(- wirkung auf den Vocal oder den Consonanten der Präposition er- kennbar. —

A. An Präpositionen ange- fügt {Z- 333). 1) Masc. und Neutr. Sg.: Dativ, charakterisirt durch a (o), auslautend iei Prä- positionen, die in vorhistorischer Zeit hinter ihrem Consonanten nocli, einen Vocal besassen: occa, oca, occo apud cum, in eo Z'^. 334, 635; occa Hy. 1, se; oca Sc3I. 1; FB. 86; oca siu SC. 8; oca-som FB. 11; iarma SC. 1 {Praep. iar u-, iarm-); üasa „above him" O'Don. Gr. p. 146 (Praep. ös, üas); ebenso foa FB. 64; fua 38. — Auf verlorenes a [oder überhaupt breiten Vocal) weisen hin ass ex eo Z'^. 633 [Praep. a, ass~); Hy. 5, 88; p. 21, 32; l4^_ä^-[^ TE. 7 Eg.; 8; SC. 9; 13; 14; -F^. 3; 7; 10; 17; 20; ood, üad ab eo Z- 632 (Praep. ö, üa); üad TE. 2 Eg.; 3; ScM. 21, 36; TE. 8 Eg. SC. 8; 20; 47; FB. 4; 86; 87; hüad CG. 5 LU.; huad p. 144, 7. — Der Annahme des nämlichen Char akter isticums widersprechen nicht: döo, dö ad eum, ad id, ei Z^. 640 [Praep. do, du); däu SP. II 15; dö Hy. 2, 53; 5, 49; TE. 2 Eg.; 3 LU.; 8; SC. 3; 8; 23; 27; 32; 48; FB. 7; 9; 11; 13; 14; 16; 27; 31; 36; 39; 40; 62; 64; 66; 67; 68; 69; 75; 77; 78; 81; 88; do CC. 6 Eg.; FB. 10; 77; dö-som FB. 3; 25; 31; ScM. 10; dö sein p. 17, 3a; de de eo Z'^. 636 {Praep. di);p. 40, is; 41, 20; Sc3I. 17; Lg. 10; ScM. 2; 7; 12; 19; TE. 6 LU.; p. 130, 26; CC. 4; SC. 2; 27; 31; FB. 6; 7; 40; 69; 70; 71; 75; 77; 82; 87; 89; 90; p. 311, 34; de-sium FB. 76; de-sin Sc3I. 21; SC. 1; de SC. 29, 21; dee p. 142, 22. — Entschieden abweichend ist nur altir. indid in eo Z'^. 334, 627, das in diesen Texten nicht belegt ist [dafür das accusativischeindp.21, 30). — Jüngere Formen für occa sind occai Hy. 2, 55, aice Lg. 11, aci TE. -2 El/., aeri Dtul., wahrschein- licli mit . lrlniiiiNj an das accu- .K((tir/.'<(lic cluuai, cbuice, cbuci ge- bildet. — Accusativ, characteri- sirt durch i, auslautend {in spä- teren 3Iss. zu e geschwächt) bei Präpositionen, die in vorhistorischer Zeit hinter ihrem Consonanten noch einen Vocal besassen: immbi circum se Z^.Gbi {Praep. imb); imbiili/.2,3i; p. 21, 2; p. 131, 17; 18; SP. III 6; SC. 10; FB. 4; 7; 22; 45; 51; 87; 91; 93; p. 310, 32; immi Hy. 2, 36; L(L 6; J4: ScM. 3, le; p. 131, ig; FB. 12; 16; 27; 37; 56; 61; 67; 88; p. 311, 3; uimi p. 142, 12; imme Hy. 1, 49 ; airi prff eo, xwopter eum Z^. 334 {Praep. ar); airi TE. 10 LU.; FB. 17; 74; hairi SC. 1; aire CC. 2 LU.; aire sin p. 17, 24; cuci, cucci ad eum, ad id Z'^. 334, 648 {Praep. co, cu); chuci ScM. 4; TE. 7 Eg.; ÄC. 31; FB. 40; 57; 66; 84; 87; cuci Lg. 9 ; cuci-seom 14_l chuci-sium (Scilf. 1; 2; chucai SC. 8; 13; iTi/. 5, 86(?); cucai SC. 8; chuice_p. 19, 36; chuice-sium j9.39,2o; föi L g. 15j p. 48, 24 {dativisch); remi «or ^7^H^, obwohl die Praep. re n-, rem- den Dativ regiert, vgl. jedoch rempu im Plural; remi FB. 40; 69; SC. 31; remi fessin p. 20, 25; remi seo TE. 5 £>/.; reme ibid.; remiu 2 Ji?(/. »So wird lüohl auch secbai FB. 17 {Praep. sech, neuir. seach, also ursprüng- lich mit einem breiten Vocal im Auslaut) die ältere Form sein, secha Lg. 9^ FB. 81 die spätere. — Mit inlautendem i: etir SC. 10 (Praep. etir); foir, fair super eum Z^. 629 [Praep. for); dativisch: p. 17,34; TE. 10 -EJ^.; JJ. 131, 19; 20; [ 511 ]SC. 4; 23; FB. ■21: :;7; 38; 44: 47: 4C 75: arninativis^eh: La. lö- ScM. 8; SC. 8; unentschieden: p. 17, 24; F5. 40: 77; 81; 84; 87: 90; 91; TE. 6 Eg.: fair-sium FB 11 81; 87; ind-som in illnm Z'^. 627 (Praep. i n-); iud CC. 6 LU.; FB. 36: p. 40, 31 (dativisch). — Das prono- minale Element scheint einen con- sonantischcn Anhalt (s?) vor dem i gehabt zu haben in den Formen tarais oder tairis, leiss. friss von den Präpositionen tar, li. fri [vor- historisch taras, leth, frith): tarais i(;^per etim Z'^. 654; tairis J'( 11- SC. 17; 23; FB. 53; leiss, les^, lais apud, cum, cum eo Z'^. 646; leiss CC. 5 iZ7.; SC. 32; leis jj. 19, 36; ScM. 4; 20; CC. 6; SC. 8; 13; 20; 36; FB. 40; 56; 62; 67; 69; 70; 75: 85: les TE. 5 Eg.: p. 145, m?); laiss SC. 48; FB. 47: 58: 81; 89: lais p. 39, 15: 22: TE. 2 ^(7.; 8 iC7.; i). 132, le; p. 144, 9; i^5. 1; 9; 11; 81; p. 311, 26: lais- seom FB. 88; friss, fris ad eum, Jf- ad id, ei Z^. 651: friss La. 10: aS'C. 31; 33, 17; FB. 62: 89: fris "# !>(/■ 14^ TE. 8 £Z7.: ^3. 132, s; jj. 144, 6; iJ. 145, 10: SC. 5; 8; 15; 16: 17; 20: 33; FB. 5; 6; 26; 29; 41: 43; 67: 71; 77: p. 310, 2; fris- seom TE. 10 LU.. SC. 34; riss ScM. 3; ris ScM. 3, 15. — Eine besondere Bildung ist triit, triit per eum von tre, tri Z^. 652; trit SC. 36; trerait CCn. 3. — ^&er eme Ausnahme icürde nur cene Ja»! [s. cena) bilden, wenn dies tcirklich ein suffigirtes Pronomen enthält [Z'K 655). — 2) Fem. Sg.: Dat., Charakter isirt bei allen Prä- positionen durch auslautendes i: acci TE. 4 Eg. [Praep. oc^; acci- side SC. 39: aici TE. 3 Eg.: aicce ScM. 16; ^. 41, 36; aice p. 42, 10; aicce-si 5; aice-sium p. 40, 27; essi, eissi ex ea Z'^. 335. 633 [Praep. assi : est! SC. 22; i?. 40, 32: este FB. 86; uadi ab ea Z-. 632 [Praep. ö); ^ üadi FJ5. 21; uadi £(/. 12 : üade Hy. 5, 36 ; uathi p. 39. 12 : p. 42, 35 ; dl, di ad eam Z^. 640 yPraep. do); ■)^-nli p. 132, 9; iZi/. 5, 29; 31: di Lg. 1; TE. 5 £•</. ; 6 iC/". : .?C. 39 ; p 130, 27: p. 131, 8: p. 145, 12; p. 39, 13; di-si SC. 17; dissi 15; di de ea Z^. 335, 637 (Praep. de ; di p. 132, le; FB. 86: indi tn e« Z 627 (Prae^. i n-i; iiidi Hg. 1, .50, G^?. i. inti; (n-) inni ScM. 3, 15 '.ninde H., nintti M.)'i inti (i-</Z. inte m eam) verdrängt das alte indi: ScM. 1; 9; jPJ5. 2; airi, aire an ihr [Praep. ar") ScM. 3, 7; remi a>ife eam Z^. 335, 642 [Praep. re n-, rem-); rempi (lüj'e inti halb mit accusativischem Charakter) SC. 30; FB. 78 (?); rempe Hy. 5, 83; fuiri auf ihr Z'^. 630; furri [ivie inti, rempi Äfl7?> mif accusativischem Charakter) Lg. )f. 18. 28.; TE. 3 i"^.; SC 5: fuTm iTTlo, 12; fon-i SC. 21; F5. 28. — Acctcsativ, charakterisirt durch auslautendes e, ae: laee, Ise, lee apud eam Z'^. 335, 646 (Praep. li); lee SC. 44; FJ3. 54; lee Lg. 10; -^t^ SC. 35; 39; lea CC 6 LÜ.: Te TK 8 iZ7.; CC 3 ^(/.; 6: frise, frie gegen sie Z'^. 651 [Praep. fri); fria T^. 8 Fg.: p. 132, 10; CC. 5; SC. 28: 46; FB. 63; fria-si iflJJ^ ^ friä-si TE. 5 JE^^f. : frie-seon ^ffTla. ^ (fria-si J?»;.); tree jjer eam Z 652 [Praep. tri): trethi Seil/. 1 (,r(/Z. esti); cucae, cuicce ad ea??!- Z^. 648 [Praep. co): cuice jj. 132, 12; chuiccep. 42, 35; chuice-si |5. 41. 21: chucci ScBI. 16; chuicci CC. 5. — In den folgenden Formen muss das pronominale Element consonantischen Anlaut (s) gehabt haben: inte in eam Z'^. 627 [Praep. i n-) : impe circa eam Z'^. 654 [Praep. imb, imm : IZi/. 1, 51: 5, 3S: Lg. 5; p. 130, 22; jj. 131, u: SC. 8; -^ Tb. y ; 55 : impi Xf/. 12: TE. b Eg.: ^ ScM. 5: FB. 63; immpi TE.SEg.: secci TZtree So»i. j:>. 76, u; secca ibid. p. 74, 20; foirae Z^. 630 (Praep. for): tairse rt&er ste i^5. 88 {Praep. tar). D/e Consonanz dieser Formen ist dann massgebend ge- worden für die datirischen Formen j inti, esti, trethi, rempi, furri. — 3'i Plural, ohne Unterschied der - Geschlechter : Dativ, charakterisirt i durch auslautendes -il>: essib ex I eis Z"^. 335, 634 {Praep. a, ass); [ 512 ]occaib Z^. 636; ocail) SC. 3- FB. 90; üadib, ödib ah eis Z- 632; üadib Hy. 2, 62; La. 8; SC. 12; FB. 24'; 73; uadib FB. 61 ; 77; döib, duaib y-y ees Z 640: döib Xq. 10; ISi ÄciU. 4; 5; CG. 2 XL^.; 3; /St'. 49- i^jB. 6; 7; 13; 15; 28; 33; 38; 54; 55; 57; 67; 72; 80; 81; 89; 90; j^ doib p. 17, 22; 7^f>- 8; FB. 63; 66; daib p. 144, s? diib, dib de eis Z 637; diib FB. 21; dib i?. 17, 23; ^ X{/. 8: 9; *Sci(/. 5; 6; 19; 5'C. 4; FB. 14; 20; 40; 54; 56; 65; 72; 74; 80; 81; 84; 87; 90; dib FB. 6; p. 310, 4; üassaib über ihnen FB. 11; 61; remib ante eos Z'^. 642; CC. 2 if7.; FB. 10; 61; reimib p. 144, 1 (so zu lesen)-, forib, foraib öm/" ihnen Z'^. 630; foraib *S'C 7; FB. 15; foroib CC. 2 i?7.; foruib p. 144, 3; indib in eis Z'^. 627; indib SC. 16; innib IZi/. 2, 11; iutib p. 309, 36 {vgl. iiitiu Acc). — Ac- cusativ, characterisiii durch aus- lautendes u oder 0: leu, leu, leo apud eos Z- 647; leu CC. 1 LU.; 2; 3; SC. 2; leii-som CC. 1 i?7.; / ... leo 2> 17, 19; p. 39, 21; ^r/. IQ; K^M ^ 11: 14: 16: T^J. 5 i;^/. ; CC 1 Eg. ; 4; *5C. 21; 22; FB. 42; leo-som ScM. 5: CC. 1 -E^.; leo Hy. 5, 53; leo CC. 6 iC; 5C. 21; 35; 48; FB. 16; 54; 70; 72; 66; 76; 91; lethu -Hy. 2, 17; friu gegen sie Z- 651; 2). 17, is; Hy. 5, 54; i^L lf^ 13: 15: SciU. 1; 5; CC. 3; SC. 2; 5; 16; 2^5. 11; 55; G6; 69; 76; 79; friü SC 35; FB. 21; 53; 80; riu SC. 44, s; triu, treo durch sie j . Z'^. 652 ; cuccu zu ihnen Z^. 648 ; A-*^ chucu Xr/. 1; 11; 13; SC. 7; 10; 15; 39; 48; FB. 2h; 89; 91; cucu Tp. 131, 14; cuco »Scji". 22, 10; seccu ultra eos Z"^. 653; seocu SC. 7; darnach ist auch gebildet occo FB. 67, 76 ne&ew dew älteren Dativ occaib. In folgenden Formen von Präpositionen, die in vorhistorischer Zeit consonantisch auslauteten, muss das pronominale Element mit einem Consonanten (s) angelautet haben: intiu in sie Z'^. 627, darnach im Dativ intib gebildet; impu um ^^ sie {Pruep. imb, imm) X/^_ 8; 16; darnach ist auch gebildet rempu CC. 2 LU., FB. 66 Eg., rompa LU., neben dem Dativ remib; form auf sie Z^. 630; forru p. 144, 24; p. 22, 9; forro SC. 2; FB. 62; 69; 76; 84; forro-som 77; iurro SC. 7; 21; etarru, etarro inter eos Z'^. 656; etarru CC. 2 LU.; eturru i^N_16; /Scilf. 5; etarro FB. 16; eturro Scilf. 9; etorro CC. 1 LU.; SC. 1 : FB. 26; 31; 63; 73; 74; 94; 82; darnach auch airriu, erriu, erru neben dem richtigem äiriu Z'^. 624; airthiu SC. 10; tairsiu über sie SC. 35.

B. An Verbalformen angefügt, vgl. Stokes, Beitr. VII 39, Goid: p. 21, Z 1088. Aber Stohes und Ebel irrten bisweilen darin, dass sie den proleptischen oder pleona- stischen Gebrauch der Pronomina suffixa nicht genug in Betracht zogen und daher oft als Subject an- saJien, was der irischen Construction nach Object ist. — Formeln wie luid si, sie ging, gehören nicht hierher, denn si steht mit dem Muse e auf einer Stufe, wenn es sich auch im Gebrcmch etwas mehr abgeschliffen hat. Die Formen ling- thi FB. 86, cingthiseom 88 möchte ich für eine besondere Tempusbil- dung halten; über die Formen liiidi p. 139, 30, laide 13 (lies luide?) tete p. 144, 13, tedi 12 {vgl. Wi. Gr. p. 114) bin ich mir noch nicht klar, jedenfalls die eigentliche Bedeutung der Pronomina suffixa {und infixa) ist die des pronominalen Objects. Diese Bedeutung haben sie auch in der im L'ischen nicht selten an- gewendeten unpersönlichen Con- struction, wo ivir sie in der Ueber- setzung allerdings in den meisten Fällen zum Subject machen müssen : in filus Stint hängt das pronominale Object als Accusativ von fil ab, das ja auch sonst den Accusativ regiert. Der Satz filus tre clienelse martre es giebt drei Arten von Martyrien {Cod. Camarac.) ist ein altes Beispiel des proleptischen oder pleonastischen Gebrauchs, den Ebel {Z'^. 1006) hier anerkennt. Die [ 513 ]Suffigirung erscheint vorzugsweise an den dritten Pcrsom n Singularis Activi aber ni(r um 'irbum Sim- plex ohne Verbdljuirtthrl. — 1) -i (-e), vgl. imbi um ihn [s. oben IX. A. 1.) Accusativ). — Masculinum, an die 3. Sg. Praes. angefügt: gaibtbi in beist das Unqeheuer er- greift ihn TBF. p. i4g, ;!8, für gaibitb-i; geibtbi SG. 14; leictbi FB. 87, leicthe 81 (an beiden Stellen auf geckw bezüglich); bertbiß. 14'2, 23; cartbai Findabair F. liebt ihn TBF. p. 136, 7 (für caraitb-i), tmd so ist auch, mit Abstumpfung der Endung, cartho CG. 7 Eg. aufzufassen, ob- wohl das eigentliche Object noch nachfolgt (cartbo mo cridi-si in mac si). Ebenso proleptisch: gebtbi Loega^Ve in rotb FB. G4 (dreimal):, leigtbi duillen deiligtbe „he casts a cleaving javelin" Corm. Transl. p. 61 duillen (Beitr. Vll 40 suchte Stokes in dem Pronomen das Sub- ject). — An die 3. Sg. Praet. an- gefügt {Goid.^p. 21, Z^. 463), Mas- culinum: baitzis-i baptizavit cum Tir. 11; leicsi buad er Hess ihn von sich Ml. (Goid.^ p. 20), für lecis-i; äilsi Tir. 8; berrsi ibid. 11; foidsi ibid. 14; ocus gabsi cadessin abbaitb und machte ihn selbst zum Abt ibid. 15 (Z'K 257); Femini- num: fersi SC. 35 (fselti). — An die 3. Sg. Fut. angefügt: snaidfid-i Fei. Epd. 160 Land {wo dan snaidfi Rawl., no dosnaidfea LBr.), vgl. Beitr. VII 42. — An die 2. Sg. Im 2) erat, angefügt: telc-i SC. 30, 11 (Beitr. VII 42). — Für ratbaigi 2). 144, 14 zu lesen ratbaigtbi oder ratbaigsi? — Femininum pro- le2)tiscfi: geibtbi cloich SG. 7; gaib- tbi fritbairi na baidcbi sin TE. 12 LU. — Neutrtim: räite in recbtaire frisin rig der Verwalter sagt es dem Konig TBF. jj. 138, 27, für räiditb-e. — 2) -us, zu ver- gleichen dem con-us- X 3':' Mas- culinum, an die 3. Sg. Praes. angefügt: marbtbus SC. 36 für mar- bitb-us; an die 3. Sg. Fut. LU. p. 127a, 32 {s. unter benim). — Neutrum, an die 3. Sg. Praet. angefügt: gabsus TBF. p. 146, 13 {aufüi, Etwas, bezüglich), für guhh- us. — Plural, an die 3. Sg. Praes. angefügt: gabthus mesca TBF. p. 150, 9; an die 3. Sg. Praet.: gabsus meisce i^i? 16; libru Solman sexus LHy. Amra 57, tule a chuirp cuillsius ibid. 102. Diese Formen sind iceder relativ (Z*. 463), noch enthalten sie einen Nominativ ille ißtolces, Beitr. VII 39, Goid.'^ p. 21); 2)roleptisch oder pleonastisch : glinn- sius salrau LHy. Amra 54; sluinn- sius leig libru ibid. 55; cluidsius borbb beolu ibid. 119. —

X) Pronomina infixa der 3. Per- son (Z^^. 330), angefügt an eine Präposition, Verbalpartikel oder die Negation, so dass sie zwischen diese und den übrigen Theil der Vcrbalform gestellt sind, gewöJvn- lich im Accusativ-, seltner im Dativ- verhältniss. Liese Pronomina werden allmählig aufgegeben, am längsten hält sich s [vgl. Three Hom. p. IXi; churalcteristisch für die Schiväche ihrer Bedeutung ist ihr proleptischer oder pleonastischer Gebrauch, wenn das Object, noch durch ein beson- deres Wort ausgedrückt, dem Ver- bum nachfolgt. —

1) d, in späteren Mss. auch t, beivirkt Aspiration: nod cbluined ig. 8^ — a) Masculinum: nod -)f >G. 8; fod gain 37, 3; dod fänic FB. 58; 82; dod rigui 89 (relativ); dod fetis Hy. 2, 13; rod gab 5, 102; nod guasim 6, 3; nod guidiu 5, 17, Gl. i. not guidim; not gaba p. 141, 23; notolbad FB. 75 für nod dolbad; prolex)tisch: rot cairig a mumi be Tltree Hom. p. 6, 26; mit dem Relativ2}ronomen verbun- den: a,mal immi-u-d-räitset Tir. 11. — b) Neutrum: nod cbluined Xf/. 8 j andord); fod räcaib FB. 26 i^ (tecb); Simul fo-n-d-raucaibair ibid.; rod toig SP. III 4 [oder Masc.?); rot guidestar Tfiree Hom. p. 38, 9; proleptisch: rod fiunfa do gbalur TE. 7 Eg.; vielleicht steht ariu fe- star it id sciat SG. '21 für arinn, arin-d festar, vgl. oben a,mal immin- d-räitset. — c) Femininum: nod [ 514 ]glefe FB. 56 (dal); nod ranna ScM. 15 (^muc); rod glinnestar Hij. 5, 45 (tinne); proleptisch: fod rüair a n-imchossait FB. 56. —

2) d 11-, i'or Vocal oder Media mit erhcdtenem Nasal. — 3Iasculi- nuni: rod m-bertaigedar ScM. 15; nod n-ebela p. 141, 3; is; nod n- ailfea 4 ; 18 ; atn-gladustctj- p. 144, ig für ad-dn-gladastar; cotn-erig FB. 74 für con-dn-erig {Compos. com-eirgim); cotn-gabtus FB. 30 [Compos. con-gabim); cotnomalt FB. 82 {zti comlaim?); dagegen enthält conid n- die Conjunction con: conid n-accur saide L a. 7: FB. 74; conid n-imbert Hg. 1), 64; conid n-arlaid 20; conid rualaid 49; conid farggaib Hy. 2, 10 ; conid ruca FB. 51*; conid tarfas ihid. auch conidammärb 84? wahrscheinlich gehört hierher arid fetis Hy. 2, 64; proleptisch: not m-bewand in nathir he Three Hom. p. 118, 23. — • Neu- trum: nod n-dirgi FB. 27 (tech); arid ralastar Hy. 5, 75. — Rela- tiv, Femininum: iss ed conair rod n-gab FB. 69, in breth rod n-ucad dö 78. —

3) s, ein grosser Theil der unter Femininum und Plural verzeich- neten Beispiele könnte auch zu 4) s n- gehören, da das n nur vor Vocal oder Media sichtbar ist. — Masculinum nis gaibed Hy. 2, 29; fris gart FB. 5 {dativisch):, dos beir med ScM. 3, 4? in cach dos fuc Hy. 2, 36; dos fanic FB. 41; nos leice ScM. 16; nos cuir FB. 64; dosephainw Hy. 5, 57 für dos- sephainn; 62; ros böi ni ScM. 3, 2 {dativisch); conos tarraid FB. 40; proleptisch: conus rensat Pairat'c p. 17, 20; dos leicim-se . . do-som in n-gai cetna Sc3I. 10; rus caith in cü in töcht sin 2>- 41, 11; co rus marb loeg p. 48, 23; nos tuar- cend cäch araili dib FB. 40; nos curat ocus nos trsethat . . he 67; nos cengland Cnchulainn Ercoü 70; ros frecair B. dö p. 40, 40 (dativisch); nis gaib do rath a hoeged Hy. 5, 26? — Neutrum: in cetna maistred . . dos gni j). 40, 11; dochum nime •^ mos rega Hy. 2, 50; ros fodail a thorud p. 40, 11; ni ros caithset . . in biad p. 41, 15; in ros gab greim p. 40, 26; dos bert in leth hi sin 28; nis digaib allin Hy. 5, 36; mos ricub mo mochlige Lg. 18, 38;, nis feid mo rose rän in~3iut for arriad FB. 47 ; nis l)ia i n-daire dani-sa du wirst es nicht sein p. 40, 39; L (/. 16 Eg, — Femininum: dos bert Lg. 19^ nis derbrad Hy. 5, 83 ; maisse döine nis toimled Hy. 2, 5; dianus tuccad TE. 2 Eg.; ros leci SC. 13; dos leic 7; nis raindfe ScM. 12; dus ro mailt Sc3I. 22, 6; nis fodaim i SC. 36; rus freccair TE. 9 Eg., SC. 18 {dativisch); proleptisch: orus gab..ceill FA. 31 LBr. (ro gab LU.); ros gab in caille Gl. zu Hy. 5, 15; nis digaib allenamain Hy. 5, 26; nis toirchi in muicc ScM. 9; dos leci . . cloich SC. 7; cia nos baigea SC. 40. — Plural: '• nos gaibet uli . . ocus dos bertatär leo SC. 6; dos rat uli J'- 40, u; nis relec Sc3I. 21, 36; mairb dos tiuscad Hy. 2, 34; fos fäcaib FB. 13; fos rolaic Hy. 2, 38; 62; dus fuc Sc3I. 22, 10? dos sennat SC. 36; dosennat na secht n-aige TBF. p. 138, 20 für dos sennat [prolep- tisch); nos cauad Hy. 2, 25; ro das cload Hy. 5, 53 (ro dos cload Fr.)'^ ni cos tänic riam ocus ni cos ticfa TBF. p. 138, 10; conus tarla anfud döib p. 39, 20 {dativisch). —

4) s n-, vor Vocal oder Media. — Femininum: fos u-opair p. 132, 15; tos n-uargaib es erhöh sich F^. 85(beist); nisn-athgeöin„Lr^ ^ ros m-bi Hy. 5, 78? — ■ Plural: dus m-bar lais huili p. 144, 9; dos n-deccai TBF.p. 138, s; dos n-icfed Hy. 2, 14; 19; dus n-ainicc CC. 3 Eg.; (x^i-ig ibid.; nissn-innsurg j3. 141,22; tos n-airnechtär fleda mora, FB. 55; immos n-acaillet sie bereden sich TBF. p. 144, 28; immus muchat sie verstecken sich ibid. p. 138, i«; conä mus n-ägat FB. 84 für immus n-ägat, vgl. comos ralat ibid. für con immos ralat. — Neutrump. 75, 36? 5) a: an ro chara da-gne dim-sa TBF. p. 150, 22 {Neutrum): daromle [ 515 ]FB. 62, doroimle 59, für do-a-ro- mele (fled Fem., Compos. tomeliml; con-darafnetar sie trieben sie X//. 11 do-a-ro-fnetar {Comp.~t6ib- jiim)? —

6) a 11-, vor Vocal oder Media mit erhaltenem Nasal. — Mascu- linum: rom-bertaigestar er schüt- telte sich Sc3f. 15 (rom- für ram-, vgl. dam-beir TBF. p. 146, is; dom-beir ibid. ii); rom-biathac^ es soll ihn ernähren . .p. 142, ig; tan- öcaib FB. lA (tocbaim'l; proleptisch: dom-bert . . claideb det Three Hom. p. 64, 17; bes nau-ärlaid duni beo SC. 38, 4 {vgl. conid n-arlaid Hy 5, 20)? — Neutrum: dam-beraid FB. 13 (curathmir, Compos. do-biur); dam- midethar . . dia lemaim 88 {Compos. do-midiur); cotmidem für cou-do-an- miAem, judieamus hoc FB. 74; cot- midfider 92. — Femininum: dor- rlmi . . in caingm FB. 56? — Dieses pronominale Element scheint auch in dem imma, imma n- enthalten zu sein, (hircJi /ceJches oft ein ge- wisses Vcyliiilhiisx der Gegenseitig- Jceit au gedriickf irird {vgl. immos n-acaillet TBF. p. 144, 28, immus muchat ibid. p. 138, 18, mit infigir- tem s n-): commäromarba cäch dib a cheli so dass gegenseitig jeder von ihnen den andern tödtet FB. 6 (con- imman-ro-marba) ; immacossaitiiib eter in mac ocus a athair ich iverde gegenseitig auflietzen den Sohn und seinen Vater ibid. ; imman-faco . . in mac p. 140, 21 ; imman-aiccet TBF. p>. 144, 20; iman-aicet-sum delba FÄ. 5 LBr. ; imma foacht de FB. 40; auch immo radi inna mewmain 88 (er überlegte hin und her)? beson- ders merktvürdig sind die unper- sönlichen Constructionen {vgl. conid n-im-bert Hg. 5, u., im-da-ru-bart SC. 4 : imman-esoirg döib FB. 15 (es kam ihnen zum ■ gegenseitigen Schlagen); nima fitir doib p>- 1^> 22 (es kam ihnen nicht zur gegensei- tigen KoDitniss); commämuirfo döib FB. 6 (so dass es ihnen gegensei- tig zum Tödten kommen wird, für con-imman-marbfe) ; imman-arnic do-som frisin Liath Macba FB. 31 (es kam ihm zum Rencontre mit dem L. 31.); imma comarnic döib döbaid do denam 33; 39; imma com- sinitar döib 38; imma tarraid dun Sc3I. 14. — 7) da, mit nachfol- gender Aspiration: con-da thanic Hy. 2, 39. — Femininum: do da ascansat Hy. 5, 31; 53; con-da tanic p. loO, 25; con-da bert p. 131, 2; con-da timart 3; con-da corastär 4; con-da sloic 7; condaccatar TBF. p. 150, 14 für con-da accatar; con- doragaib P'röech inna läim in slig ibid. j). 146, 33 für con-da ro gaib; atageuin ibid. p. 146, 9 für ath-da geuin; ataglädastär CC. b LU. für ad-da glädastär; atglädastar FB. 18; addaci 17 für ad-da acci; fo?-ta crith in n-irind FB. 53 unpersön- lich und proleptisch (es zitterte die Erde)? — Neutrum: con-da tarla for a lethbeolu FB. 25 (tech^i; pro- leptisch: con-da accatar ni CC. i LU. — Plural: con-da thanic Hy. 2, 39; no da biatbad p. 131, 12; no da sloiudet sie nennen sich TBF. p. 138, 26; im-da ru bart SC. 4; con-da rucus 38, s; cotagart ibid. e (Curnpos. con-garim); coteirget Ti?i^. p. 148, 3 für cota eirget; dodänic FB. 54 für do-da anic; inn dath- gnitae p. 144, 21 für da athgnithae; conadragaib Lg. 1 1 für con-da ro gaib ? — 8) da 11- ist unsicher; con-darragaib er nahm sie auf Lg. 11 Lc, für conxdaiii(:ü....Ääib ? acht nadän-airigmer in n-aidchi TBF. p. 142, 22? Relativ: in fer for-da corsatar Hy. 5, 66? — 9) 11, Mas- culinum: is me non iada TBF. p. 156, 12 (less); nin aithgeuin Ml. {Goid.^ p. 20) ; nin acend SC. 45, 15; nin accathar FB. 59; is missi nomn eblo p. 141, 29; mon icfed Hy. 2, 54 (mosnicfed Fr.); nachin gluasid res SC. 9 ptrolep- tisch? — Neutrum: don-üthracar FB. 9. — Pi«r«/.-noneted 2^.131,12.

eat Lg. l^ Eg. für iat.

eblaid ScM. 15 H.?

fri lieliiltiu s. epeltu.

eblim ich erziehe. — Praes. Conj. (?) Sg. 3 ni ba si nod n-eblai 2). 141, 18; eblae ibid.; is missi nom [ 516 ]n-eblo ich hin es, der ich ihn er- ziehe p. 141, 29. — Perf. Sg. 3 rom ebail p. 327, 30; Ph 3 rott eblatar LU. p. 123b, 30, _ Fut. Sg. 3 ni ba si nod n-ebela p. 141, 4 [LU.); ni epelai p. 141, 24. — Fut. sec. Sg. 3 bätär . . oc imchosnam cia dib 110 ebelad in mac CC. 1 LU. — Puss. Praet. Sg. 3 rom eblad-sa educatus sum LU. p. 123b, 21.

ebrad p. 132, 19 s. at-berim.

ec M. Tod; Corm. Transl. p. 68. — Sg. Nom. nim thairle ec Htj. 6, 12; ba lerr leiss ec audä bethu TE. 12 Eg. ; FB. 94; Gen. ar cach . . lind eca Gl. zu eicliud Hy. 6, 15; Dat. ar ec Oss. II e; tänaisi d'ec SC. 30, 10; Acc. com ec his zu meinem Tode Xa^ 18j_8^^ PI. Nom. luath-ecai W^. "zu mortlaid Hy. 6, 12; Gen. conda rucus dochom n-ec ich brachte sie zum Tode SC. 38, s; Dat. in tan ron gab ceill for ecaib TE. 8 LU.; ba saeth mor la Dect/Vi inn t-siunruth a dalta do ecib CC. 4 Eg.; iar n-ecaib a mna LU. p. 22a, 26; teicht do ecaib zum Tode zu gehen Cod. Boern. Goid.^ p. 182.

ecdin indecens Z'^. 862, s. cäiu.

1. ecäiue F. Ungebühr, von ecäin. — Sg. Nom. rotirmaiss ecaine ocus mör olcc TE. 19.

2. ecäiiie „eagcaoine F. sob, complaint" O'B. — Dat. ac ecaini ocas ac airchissecht On the Mann. 111 p. 442.

ecäinim I complain? — Praes. der Gewohnheit ni egcaoineann p. 309, 12.

ecal furchtsam; egal i. gin gal aige „ivithout valour in htm" Corm Transl. p. 68. — Sg. Nom. nibbat ecal, ocal, opond SG. 25; nar but ecal Fä. p. XXXVI 43; PI. Nom. commimmis ecil hi fochidib Gl. zu non enim dedit deiis nobis spiritum timoris Wb. 29, u (Z' 49b).

ecastar|). Iö2, 9, ecestar SP. III 3 s. at-chiu.

6ceu F. Nothwendigkeit, Zwang; violentia SG. 51»; egin i. äVigthech, ut est is egin mor do tuiream isin trefocul logra i. is diigthech O'Dav. p. 82. — Sg. Nom. ba ecen ön Sc3I. 20; ni ba hecen duitt in gnim sa Three Hom.p. 8, 30; is eccn dam a dütracht SC. 44, 6; issum ecen est mihi necessarium Wb. 10<i {Z' 328); isim ecen-sa techt i n-däil Fedelmfei?7.jp.57a,39; uair atabair ecen techt weil ihr gehen müsset FB. 7; Dat. timair- citer ar ecin FA. 23; tabuir ass hi ar äis no ar ecin TE. 19; 20; hi cumcai no inn ecin i. ar ecin nos bered Gl. zu qui crucem in angaria portabat Tur. Gl. 134; ar ecin per necessitatem , difficulter Z ÜIO; bid äil ecin TE. 10 LU. {mit Notltivendigkeit = sicherlich), vgl. egin i. deimin ut est: cest in fil tomus forsin m-bairdue? fil egin i. ata CO deimin O'Dav. p. 82 (s. ibid. p. 165); Acc. soit a n-ecin . . i toltanche FA. 23.

öceudais immitis, s. cendais. — PI. Dat. dona hecendsaib p. 170, 25.

eceudse F. Unfreundlichkeit, Härte. — Sg. Nom. a n-etrocmVe ocus a n-ecendsa p. 170, 15.

eces M. Gelehrter, Dichter; Corm. p. 19 ; eigeas a learned man O'Don. Gr. p. 88. — Sg. Nom. Ninine ecess Hy. 3 Praef.

eck M. Pferd; each eqmis Ir. Gl. 414. — 5"^. Nom. a hech Hy. 5, 55; p. 131, 15; FB. 47; 49; 50; <)9; 1). 310, ig; 22; Gen iar marbad a eich do gerrän E. FB. 69 ; Dat. cona eoch riata FB. 31; da eoch 69; Ace. ech FB. 69; 70; sloig Laigen eter chois ocus ech ocus choin zu Fuss und zu Pferde und mit Hunden p. 46, 27; PI. Nom. eich SC. 37, 5; FB 34; 38; Gen. cet n-ech TE.l{),u; formnib ech SC. 38, 5; 42; ö äib ech FB. 24; iar fäcbail . . a ech FB. 38; 39; co n-delbaib ech ocus en FA. 8; irrechtaib bo ocus dam ocus ech FB. 24; uatliu ech n- anailche p. 310, 20; iar uith aigi ech ibid. 25; Dat. dia n-echaib FB 60; CC. 3 Eg.; Acc. na heocho ScM. 9; FB. 36; 40; na eochu FB. 39; p. 311, 4; Du. Nom. da ech ScM.-A; Acc. na da ech FB. 45; p. 131, 34; p. 310, 13. — Compos. ech-flesc, -lach, -rad, -tress.

[ 517 ]echach rossereich. — Sg T>at. F. for echaig Midi p. 131, 37.

ecli-dile-L C/.jfj. 1 l#,i7 (s. amainse „Jiorse-stock" O'Beirne Crowe Siah. Concul.p. 410. Vgl. marb-dile.

ecliaire 31. Stallknecht; mulio SG. 33b (Z- 780). — Sg. Acc. cid cossin n-echaire tlieisi TBF.p. 150, 33.

cclie FB. 34, ein Ausruf vgl. eche it ili mo anmand chena, über eche die Glosse i. ni dorclia i. is follus LU. p. 86a, 25.

ecli-flesc -F. Peitsche; echlasc s. deil ; cachlasg a rod, a horsetvhip O'R. — Sg. Dat. dind echfleisc/SC. 8.

ech-lach M. Pferdeknecht, Bote; „eachlach means a horse-boy, hence messenger, or Courier, and ban-eachlach is a female messenger" O'Gi-ady, Torr. Bh. p. 99 note; triar eaclilacli i. giollaidhe {Diener) ibid.p. 126. — PI. Nom. dochuatar . . a echluchu TE. 3; 19 Eg. [Form des Acc.) PI. Acc. a echlachu TE. 2 Eg.; eclacha liErenn ibid. 17.

eoh-mairc Gl. zu ecbtress O'Dav. p. 82, vgl. jedoch „eachmairt. Gen. eachmarta, horsing" O'Don. Suppl.

ech-rad F. coli, die Pferde. — Sg. Nom. t'echrad-su FB. 34 {am ungeschicktesten sind deine Pferde ?); Dat. domm eochraid p. 140, 13 LU.; Acc. forsan n-echraid FB 36 Eg. ; PI. Nom. a n-echrada CC. 4 LU.; FB. 34 Eg.? Dat. do eochraidib p. 140, 30; Acc. cor lecit echradba hErend fris TE. 15.

6(.'lit Verbrechen, Mord. — Sg. Gen. aire echtai, cid ara n-eper? ar indi as n-aire cöicir facabar fri denum n-echta i cairddiu On the Mann. III p. 497 ; airi echta Sench. M. III p. 82 {„TJiis class of Cham- pions formed one of the seren grades of a territory, among ichose duties it was to avenge famdy quarreis and insults"); i n-degaid echta Eöin „after the slaughter of Jolm" Fei. p. CXXXIV; tir in echta do thui- tim i n-dilse do Mochuda ibid. p. LXXXVII 36; Acc. na däine dorousat in echt Fei. l. c. 27.

eohtar extra Z'^. 657; vgl. anech- tair, imm-echtar; echtair ScM. 15 H.

echtra Auszug, Expedition; expedition O'Don. Gr.p. 119; mehr- fach im Titel von Sagen, z. B. Ectra Condla Chaim Wi. Gi: p. 118, ,.Adventures" 0' Curry On the Ms. Mat. p. 589. — Sg. Dat. di echtra di'an Dectiri p. 328, 23.

echtrann M. der Fremde; exter Z'^. 778. — PI. Nom. sechtrinn ex- tranei Z'^. 781 ; cona ro aittrebat echtraind in indsi TlireeHom.p.d%,i; Gen. für cricha echtrand FB. 10; im i'rad n-echtrand SC. 25.

ech-tress Pferderennen; ech- tres i. eachmairc O'Dav. Gl. p. 82. — PI Nom. echtressa TE. 15 Eg.

^cinnte, eigcinnte „undefined" CDon. Suppl.

^clnteeh infinitus SG. 147» [Z- 862).

ecintige F. Unendlichkeit. — Sg. Acc. ar lin inna laithe is cd immefolngi eccintigi dund aimsir Ml. n-i, 6.

eela F. Furcht; Corm. Transl. p. 162 tarrach; von ecal; vgl. imm- ecla. — Sg. Nom rem gab ecla SC. 33, 31; Three Hom. p. 36, 21.

eclais = ?ai. ecclesia Z'^. 249. — Sg. Gen inna secalsa Wb. 1<^; fri cumtach n-ecolso ibid. 13a (Z- 250); inna ecailse Tur.4:8; ecailse FA 25 (eclaisi LBr.); na hecailsi ibid.; Dat. den ecla«'s cristaide p. 169, 17; Acc. in n-eclais Hy. 5, 93.

eclaiid FB. 71, vgl. fer forgaib eclann ar belaib sluaig „a man who captares an assassin {or outlaw) in the front of an army" On the Mann. III p. 507 {Crith Gabi.).

ecmacht ohnmächtig; i. ecu- niachta i. ar ni fil in cumachta Corm. p. 17; nequam Z^. 862.

ecmailt insolens Z'^. 862, davon ecmailte F. insolentia Ml. 33=, 13.

ecmaing-, ecmoing- er, sie, es traf; ,,eacmaic, eacmaing he hap- pened" O'Don. Supi^l. Sg. 3 lasin dolleici Erc in gai fair conid ec- maiug issin Liath Macha Bev. Celt. lp. 180 („it lighted on the L M."); CO n-ecmaing a tul immon n-all FB. 70; iarsin tra dorochair a clai- dcb allaimConculainn co n-eccmoing [ 518 ]a hüm döi di Liigaid Rev. Cell. III f. 182 („smote off"); ecmaing nis ragbusa immum es traf sich, dass ich ihn {den Bing) nicht mitgenom- men hatte TBF.j). 152, i5; ecmong (lies ecmoing?) ro gatä a bae calleic ibid. 31-, PI. 1 CO n-ecmaingsem aurain ar cend fri cend Euair „loe have cut off the excess from head to head of January" Fei. Ejpih 7, Gl. i. i'o bensam (vgl. ecmaing i. buain Three Ir. Gl. p. 139, zu der nämlichen Stelle). Stokes, Index zum Feiire, setzt ein Praesens ,,conec- mdingim I cut off" an. — Inf. ecmong.

Jemals Abwesenheit; absence O'Don. Siippl. — Sg. Nom. cäid cech n-ecmais SC. 43; Dat. ina hecmais p. 40, 21; ar is snail a tharbai do neocb ergi a atharda mine de?-nai maith na hecmais Three Born. p. 94, 9 {„if he doeth not good aivay from it").

ecmong Eintreffen, Eintre- ten, Gelegenheit, s. ecmaing. — Dat. in t-ardnoem nasal airmitnech diata lithocus foraithmet i n-ecmong na ree-sea ocus ina haimsire-sea SMart. 7 {„on the occurrence of this time and this season") = Three Hom. p. 52, 11.

ecmuic i. buan O'Dav. p. 81 (lies büain), s. ecmaing.

1. ecna i. foUus O'Dav. p. 81; ecne sapiens Z'^. 60.

2. ecna Weisheit; wisdom Corm. Tr. p. 67; ecne N. sapientia Z'^. 60. — Sg. Nom. ecna nöeb „wisdom. of saints" p. 319, IV i L. Gen. ior immud a ecna p. 169, 8; do fog- luim ecnai ocus crabuid Three Hom. p. 12, 23; ecna ibid. p. 14, 6; Äcc. cusind ecnai n-domunda 2;. 170, 19.

1. ecnach IV eise, vgl. O'Dav.p. 81.

2. 6cnach N. Schmähen, Be- schuldigen; eicndag, eicndach detrectatio, criminatio Z'^. 862. — Sg. Nom. a h^cnach Gl. zu Hy. 5, 3; Gen. ni mor n-ecnaig wörtl. noii multum criminationis, Gl. i. ni bü assa, i. a hecnach es tvar nicht leicht, nämlich sie einer Schuld zu zeihen Hy. 5, 3; scela m'ecnaig Rev. Cell. III p. 180; £es . . ecuaig Lästerer FA. 27; Dat. dorn secn- ducli ad me criminandum Wb. 11c; du ecnduch Die 311. 29a, u (Z'^ 231); oc ecnach th'anma-su Three Hom. p. 22, 15; do jeir ocus d'ecnach „to jeer and lampoon" ,Corm. Transl. p. 86 groma; Acc. ni ro lam ecnach m-Brigte p. 40, 21; cen ecnach FA. 35.

ecnaid M. der Gelehrte. — Sg. Nom. in t-ard-ecnaid TJiree Hom. p. 96, 18 (Colum Cille); S3Iart. 43; Gen. soetbar ecnadu na ghin Wi. Gr. p. 125 CVI 20); PI. Nom. ni genfitis rig no escuip no ecnaide uad Three Hom. p. 28, 28; ecnaide na n-6oedel ihid. p. 96, 26.

eenaig'im III ich schmähe, lästere. — Praet. Sg. 3 ro ecnaig . . do Patraic Th7-ee Hom. p. 20, 22 ; res ecnaig don iris crtsfaide ibid. p. 22. 13; PI. 3 ro ecnaigseat Fei. p. LXXVII. — Pass. Praes. PL 1 amoi non s&icdichther-ni sicut blas- phemamur IITj. 2a {Z'^. 862). — Inf. ecnach.

ecnaigtliid criminator Gl. zu Hy. 5, 5.

1. ecnairc Fürbitte? i. impidhi, ut est ar ecnairc do gerat O'Dav. p. 81; „eagnairc i. impidhe, Service for the dead, intercession, prayers, requiem" O'Don. Suptpl. — Sg. Nom. is didnad do chredlaib, is ecnairc do marbaib Fei. Epil. 192 („« requiem for the dead" Stokes); is Ecnairc i m-bethu fri homun cech bsegail ibid. 201 („a litany in life" Stokes); Dat. ar ecnairc i. ar impidhi Three Ir Gl. p). 126 mit Bezug auf not guide ar ecnairc na slög sa Fei. Prol. 265 {„for inter- cession of these hosts"); ar ecnairc amniaicc Hy. 5, 2 um ihresSohnes ivillen? ar ecnairc] maicc Maire Fei. Epil. 384; ihid. 404 {„for sake of the intercession"); ar ecnairc arri'g Hy. 5. 35, Gl. i. ar in rig itai ecuarcus; Fei. Epil. 405; rom ssera a Isu ar ecnairc do mäthar 'um deiner Mutter ivillen ibid. 474 ; 526 ; rom sa;ra a Isu ar ecnairc do bäl- ge 490; do martrai um deiner Martern ivillen 514.

[ 519 ]2. ^cuairc i. ecmais „ahsence of, tüa>it of O'Don. Snppl. — Vgl. ecndairc.

^cuairc Hy. 5, 5 {„slie icas not a carper")'i

^cuarcus M. Abwesenheit, Gl. zu Hl/. 5, 35 (s. ecnairc); eicndarcus ahsentia ^Vb. 19^ (Z^. 862).

^eudairc aiwesend; ahsens SG. 138a (Z-K 862).

1. ^ciie 31. Lachs; sahnon O'R. — Sg. Korn, dolleblaing in t-ecne TBF. p. 146, 12; fonaither in t-ecne lee commaith ibid. p. 150, 7; Gen. immedön ind eicni ibid. s.

2. 6cue s. 6cna.

^comloud ungleicher Kampf, Unterdrückung, Benachthei- ligung; „eagcomhlann oppression, injustice, inequaJify" O'JR. — Sg. Bat. do bith i n-ecomland SC. 45; ar n-ecomlond SC. 30, 9 für iar n-? Acc. dorn rat . . i n-ecomlond SC. 45, 20 („at disadvantaqe" O'C); tar ecrait n-ecomlimd FB 52? .s. 5. 336.

^comnart Schiväche; i. inn- dlige O'Dav. p. 83. — Sg. Nom. tänaisi d'ec eccomnart »SC. .30, 10 {„debility").

6eoiiii, eccoiin „a lunatic, idiot" O'Don. Suppl., von conn, vgl. so-choun.

eeounach sinnlos, verrückt. — Sg. Nom. in t-eccodnach (sie) Gl. zu baeth Sench. M. III p. 6, 21 {„the idiot"); PI. Gen dar ceud na robb ocus na n-eccdnach {sie) „on behalf of savage beasts and sense- less things" Ret. Celt. III p. 185.

ecor Anordnung, Ausstat- tung; eagar order OB. — Sg. Nom. a n-ecor . . ocus a corugud FA. 12 {„their array .. and tlieir ranging"); Dat. bai a n-egar a da drant FB. 37 Fg.-, delg find findärgit arna ecor d'ör intlassi LU. p. 81a, 27. K — Vgl. ecraim.

^cosc Alis sehen; countenance O'Bon. Suppl; hahitas Z 67. — Sg. Nom. a crüth a ecosc a cbon- graim FB. 45; Dat. ba-sa iudide ö ecosc fui Jiidaeus habitu Wb. lO«! {Z-. 499); CO n-deilb ocus ecosc »50.42; dolluid fond ecosc sin FB. 92; Acc. etir cruth ocus deilb ocus ecuscc TE. 2; 3 Eg.

^craibdech ungläubig. — Sg. Nom. in t-ecraibdech sa „this im- pious one" Tliree Hom. p. 22, 15; Acc. comtinöl n-ecraibdech n-etar- bach FA. 1; F. in n-anmain n- ecräibdig sea 19; PI. Nom. rig ecraibdig 29; Dat. dona hecraibde- chu p. 170, 2G LBr. {Form des Acc).

ecraim ich ordne, statte aus, zu ecor; eagaraim, eagraim I ar- range, set in order O'B. — Pass. Praet. Sg. 3 in choer comraicc ro heccrad thallnib ocus dänaib examlu in spir^a noim „the focal ball ivhich was inlaid with the di- verse gifts and talents of the Holy Ghost" Three Hom. p. 96, 2.

ecra M. Feind; ,.eacrat an enemy" O'Don. Suppl. — Sg Acc. comboing tar ecrait n-ecomlund FB. 52? PI. Acc. d'imditin fri ecrata echtrand j^- 3"i8, 3; ba hamnas fri ecrata Xg. 17, 42;_ aurlam fri fir- ^ ecrat 'latb n-gaile Ulad SC. 38 ^ {„ready to properly arrunge" O'C.^, zu lesen ecrata? oder ivie fir fer?

Veralte F. Feindschaft. — Sg. Gen. tullem ecraiti frib FB. 73.

ecrus p. 310, 38?

ecruta unförmlich? — Sg. Nom. ba heccntta ecsamf«7 an fir sin FB. 37 Eg.

ecsamail verschieden, man ig - faltig; ecsamil diversus, dissimilis Z'^. 862. — Sg. Nom. is ecsamail he frisna srotha aile verschieden von FA. 18; PI. Nom. F. focraice ecsamla FA. 1; 2; 4; Gen. pian n-ecsamail FA. 1 ; 10; 13; p. 191, 29; Dat. CO n-dathaib ecsamlaib FA. 11 ; bp. 1 91 , 27; CO m-biastaib ecsamla 11; CO cetri hernailib ecsamlu tened 12.

ecse F.Wissenschaft, Kunst; von eces. — Sg. Gen. triana eochraib ecsi TE. 18 Eg.

^cslne M^ Student; „eigsine „the servant or attendant of a chief poet" O'Don. Suppl. — Sg. Nom. Corm. p. 36 prüll; fechtus luid do thig aroile ecis ocus a gilla .lais, i. ecsine esside co menraain a fithi- rse ibid. p 27 leithech.

[ 520 ]écuimtig: nngetvöhnlich , sel- ten? — Sg. Äcc. etir biad ocns cuimtig ociis eccuimdig CC. 3 Eg.

écutrumma im gleich Goidß p. 102. 2.

1. ed Fron. s. e V.

2. eA N. Baum , Z e itr au m , Un- terschied; a Space Stokes, Three Hom. Index. — Sg. Nom. a n-ed ruc do cheli do öcaib domom FB. 18 (quantiim); a n-ed rucc grian do reunaib nime 19; Dat. is reil asind ed fil etorro FB. 73 (isin fed H.); Äcc. fri ed m-bliad?t« FB. 34; luid Cohim Cille i Ceuel Conaill ed Three Hom. p. 106, 21 ; techit . . ead radaircc forsin fairgi ihid. p. 36, 22.

edocht, aidacht „bequest" Tir. 3; 15.

edon s. idon.

ro edpair FA 32, s. idpraim.

edpart, idpart oblatio Z'^. 869.

ega s. aisr ^vgl. unter buim).

eg'caoineaiiiii9.309,i2 s. ecäinim.

egeda s. öeg-i.

eg-eni F. Schrei, Geschrei; a cry Corm. Transl. p. 67; clamor Z'^. 771; vgl. air-egem qucrimonia SG. 51a {Z-l 868). — Sg. Dat. fon egim Sc3I. 11.

ég-im III ich schreie; vgl. ar-egi queritur Ml. 31a, 20 (Z' 868). — Praet. Sg. 3 egis FB. 38; eges in ingen iarom ocus luid-sium for teichedh Corm. Transl. p. 86 greth. — Pass. Praes. Sg. 3 eigther im- nium ScM. 10 (eghtir if.V — Praef. Sg. 3 ro heged immum-sa Sc3I. 11; ro heglud 13 H. (.foheged LL.).

éia eine Interjection, s. amor.

eiclind Hy. 6, 15, „against every deathjwol" Stokes, Gl. i. ar cach : : lind eca no ar cac/t ni na ba glind.

éicndach s. 2. Wonach.

eienig-ini, com-eicuig-im III ich zioinge, von ecen. — Praes. Sg. 3 Dep. ni comeicnigedar non cogit SG. 61 a (Z^ 439). — Praet. PI 3 con-eicnisset Gl. zu et angariza- verunt Tur. 133 für eicnigset?

eini, em Fei. Jul. 19 Gl.^ co solam „quicldy"; quiclc, activc O'B. — Hierher flaith eim etymologisirende Glosse zu flaith em Hy. l.'si?

eirdergfiid M. Vorhaben , Ent- sehluss; in t-airdergud ar-ru-der- gestar Dia Gl. zu propositum ^Yb. 4c (Z'^ 465). — Acc. ni ros fäcaib a eirdergud manaig „he re- linqnished not his monWs way of Ufe" SMart. 21.

éiricc s. ^ric.

eirigf s. erig-im.

eirr s. err.

eirriud FB. 23? vgl. farrindi.

eis Spur; „a footstep, truce" OK. — Sg. Nom. ni con fess eng na eis dib p. 143, 3; maraith a es Hy. 2, 8, i. a folliucht; Dat. di eis retro Z'^. 611; d'eis after O'Don. Gr. p. 289; a cbomarbba dia eis Hy. 2 Praef. cach anmain d'eis a cele eine Seele nach der andern FA. 20; in tain ron-anis-siu dorn heis-se cum remansisti post me Wb. 29<3, 9 (Z-^. 462); anais . . do eis in t-slöig FB. 42; anais .. dia es Hy. 2, 53 (£es Fr.); Acc. tar eis after O'Don. Gr. p. 289; feg . . dar th'eis blick hinter dich SC. 40; do fäcbäil dar th'eis TE. 12 LU. — Vgl esse.

eistim s. 6tsim.

eit „cattle" Bern. p. 65 note.

eitchim ich weise zurück. — Praet. Dep. Sg. 3 eitcistar he re- fused O'Don. Suppl. — Fut. Sg. 2 ni ettis SC. 26 {s.p. 230). — Inf etech.

eitged Schuld, Verbrechen; „criminal law" O'Don. Suppl.; vgl. die Erörterung über diesen term. techn. Sench. 'M. III p. 88 ff.; „it appears to mean anything contrary to ivhat is iisual, contra normam solitam, tvhich includes the idea of exemption, excess, crimina- lity; uvoixia" l. c. p. 89 note; eitged ein ibid. p. 90, 3; eitged ein, ocus eitged slan {„exempt") ibid. is.

eithchecli Lügner. — PI. Nom. ethgig FA. 27 (ethig LBr. schlechte Lesart); Dat. eithchechaib Gl. zu perjuris Wb. 28a, e.

6ithech Lüge; eitheach a lie Corm. Transl. p. 68. — Sg. Gen. cech oen dogni luga n-eithig Three Hom. p. 4, 28; Dat. tancatar dia luga i n-ethiuch ibid. p. 30, 9 („to swear a lie").

[ 521 ]eithne a Icernel O'R. — Dazu eitne cnö Fi?, i)?

eithre Ende. — Sg. Äcc. ser- nait ethri n-Auguist „theij orcr- spread the end of August Fei. Aug. 31, i. deriud LBr. [vgl. citlire i. deiredh no forbcra no err TJt^ree Ir. Gloss. p. 136).

eithre iiela ScM. 15?

1. ^itseeht Tod. — Sg. Gen. illö estechta Muri anBIaricis Todes- tage FA. 2, etsechta LBr.; Fei. p. LXIII; Acc. fri eitsecht na nöcb Hy. 2, 60 (Gl. i. fri hebiltin); ria n-etsecht . . ro chindset a feli „hy their death they determined iheir feasts" Fei. Epil. 107 {Gl. i. ria n-ec Three Ir. Gloss. p. 1391

2. Eitsecht Inf. zu 6itsim, vgl. fo-etsecht.

éitsid M. Hörer. — PI. Nom. ind heitsidi auditores Wb. 30<i (Z'^. 19). — Vgl. eistidöir auditor Ir. Gl. 1101.

eitsiin III ich höre; eisdim I hear, listen O'R. — Imperat. Fl. 3 eitset frisin preceptlT^ft. 13a(Z*.444). — Inf. Nom. binnithir cach ceöl a estecht FA. 2; Dat. do eitsecht audire, discere Z^. 487; do estecht inBa ceöl FA. 4; dorn estecht „to hear me" Hy. 7, so; oc estecht fri guba FA. 30; Acc. estecht in ceoil ibid. 5.

ela cygnus Ir. Gl. 509.

elada science Corm. Tr. p. 69.

elaim III ich entfliehe, ent- liomme. — Praes. Sg. 3 atraig in abaind friu, eläid in clam umal cona boin tria bennnc/itain m-Brigie Three Hom. p. 78, 25; elaid ibid. p. 76, 2; PI. 3 elait p. 26, u. — Imperat. Sg. 2 ela fort laim deiss Three Hom. p. 76, 2. — Praet. Sg. 3 rom ela SC. 44, 5 ; ro elai Hy. 2, 65 und 5, 13 Gl. zu co n-hualai; rö elai no ro sir Gl. zu conselai Hy. 5, 62. — Fut. Sg. 1 ni elub TBF. p. 144, 8 ; 5 in eläfa lim ibid. — Inf. elud . . i. desero i. dergim Corm. Transl. p. 68; Acc. attagur-sa . . elud inna hingine ucut la Fröech ibid. 15.

elatha Kunst, Wissenschaft, Ku nstiverk, ivissensehaftli- ches Werlc; elada science Corm. Transl. p. 69. — Sg. Gen. ar is a hedais no a tuaith aircthid cac/ta helathan denn aus der Kirche oder aus dem Volke ist der Erfinder jedes Kunsttverks Fei. p. l 5; Dat. cethardai condagar da cech elathain i. locc ocus aimser ocus persa ocus fdth airicc ibid. p. I 1; Acc. eter adbur ocus elathain FB. 1.

elc böse; „malicioiis, spitefrd" O'R. — Sg. Nom. nir bu elc Hy. 5, 5, Gl. ni bu olc.

elea F. Bosheit. — Sg. Acc. cen eiccai tvithout evil Fei. Jim. 7 Laud, Gl. i. cen olcai LBr.

ele alius s. aile.

elit F. Reh; doe Corm. Tr. p. 68. — Gen. oc toffund na ailite ucut LU. ji."64a, 5; Acc. in n-elit Tir. 13.

eliugud M. Verklagen; „clai- ming debt or right of any kind" Corm. Transl. p. 63; „accusation, charging, calling to account" O'R. — Nom. CO ro himraided a eliugud trit-sin Fei. p. XXXII, 21; Dat. dorn eligud SC. 7 {„is it possible that You question my word" O'C).

ellach Vereinigung; conjunc- tio Z'^. 810. — Dat. bai lanumain i n-elluch p. 144, 5; i n-elluch in Imitate = una cum Z^. 660.

ellaimh i. ainm in iarainn rinnta O'Dav. p. 82.

1. ellam, „eallamh plenittide, perfection" O'R.; adbul ellam in der Glosse zu erlam Hy. 1, 49.

2. ellam, eallamh i. coibche do gheibthear aläimh {O'Cl.) „a doiver ivhich is got in hand" Corm. Tr.p. 67.

ellam CC 6?

con-dot ellat S.C. 28, 4?

ellma, „eallmha i. iomläine; inealmha whole, entire, fully assem- bled" CDon. Suppl.; i n-ellmai in der Gl. zu tölam Hy. 6, 11.

eluim ich heflecke, verletze vgl. ni pu huisse ä sellned non li- cuif maculare id T[^. 8'^ {Z'^. 485). — Pass. Praes. sec. PI. 5 ar na ro elnitis roisc in nöib SMart. 13.

auithid Violator Z 793.

do-elsat Lg. 11 s. do-ellaim.

[ 522 ]elscoth Begierde. — Acc. ni coemnacair codlad itir la helscoth Fei. x>. XXXII 30 („longing").

elscothacli lüstern, gierig. — Sg. Nom. cü . . elscothach |>. 41, lo {„greedy").

elta Heerde; ealta „a flock, herd" O'R; Gl. zu ialla Hy. 5. oi. — PI. Gen. CO lin a eltai Fei. p. LXXXVI.

em loahrhaftig, engl, in sooth, eine betheuernde Partikel, die häufig in der Antwort, überhaupt in der direkten Rede gebraucht wird; gleichbedeutend mit am; am, em item, etiam, vero, auiem Z'^. 703; bisweilen eim fjg. 8 Fg . ; p. 140, 23 ; 142, 15; 144, 16. — atü-sa sunn em TE. 5 Fg. ; focheii om eim p. 144, 15; dar ar m-brethir em SC. 46; dogeu- sa em . . imcossäit ua rig ocus na töisecli FB. 6; atnoad Concobar eim p. 142, 15; ni hosnad iar mbe- bail em FB. 89; nir ratbaigsem eter em 43; atcbiu-sa em 45; SC. 12: is messi em TE. 13; p. 141, 9; nir bo cbucum-sa em . . ro bo chöir FB. 56; is andso dam-sa em a m-brethM(/ttfZ 58; p. 140, 23; ni cöir duit em SC. 5; 12; 13; FB. 94; bid messu düib em . . a n-dogen-sa, cein CO tisaid lim FB. 6; recam-ni a les em ar curaid 56; mad lett em csMYathmir mo thige-se, bid lat csivwathmir Emna do gre's 9; ni bä nech bas ferr nod glefe em 56; ba fir em do-som daw ani sin 31; ro foillsiged em FA. 2.

eiiide hüte dich Beitr. VII 2; i. findta no deicci Corm. Transl. p. 64; emda Sc3I. 20 H.; Conj. Sg. 3 Dep. co ro emdar s. temadar. — Vgl. do-emim.

emdim ich verweigere, 3. Sg. emid Goid.'^ p. 94, 19 {Lat. Hy. II Praef.). Vgl. femdim.

emuaim II ich verdoppele. — Praes. PI. 3 huare näd n-emnat quia non geminant SG. 48*. — Pass. Praes. Sg. 3 huare näd n-emantar quia non geminatur SG. 48a; PI. 3 mat anmann adiechta emnatar si sunt adjectiva quae ge- minantur SG. ISd'^ [Z' 705). — Inf. emnad SG. 59a; ^^a doubling" Ir. Gl. 1010.

emuin „twins" Corm. Transl. p. 63.

1. eil 31. Vogel. — Sg. Nom. en SP. IV 1; en ö'ir FB. 60; en airgit FB. 73; en do lic logmair FB. 62; 74; Gen. suide eoin Hy. 5, 1; tre sciath n-ete indala beoin SC. 7; hi tuaim inn eouin CC. 5 Eg.; cless n-eöiu immelig loa usci FB. 24, eines von Cuchulinn's Kunststücken, vgl. unter dall; Acc. seuais in n-en luamnech Hy. 5, 64; no särgind en Oss. I 12; SC. 4; PI. Nom. ind eöiu FA. 33; SC. 5; 6; 7; p. 143, 9; tri eöin aregda FA. 7; cetri heoin oir TE. 3 Eg.; Gen. dia toffunn ina n-en p. 'U'S, 7; SC. 4; 5; 7; CO n-delbaib ecb ocus en FA. 8; irrechtaib en n-glegel 33; a sam- laib en n-etarliiamain FB. 47 ; Dat. 6 na benaib FB. 7; p. 311, 32; Acc. inna beönii di ThethbiiJ. 131, 33; CC. 4 LU.; SC. 4; gin euna CC. 4 Eg.; Du. Nom. in da en SC. 6; Acc. CO n-accatar da en 7.

2. eu i. uisce Corm. p. 18 enbret, englas, enbruthi, enbarr; Corm. Transl. p. 166 uaran.

^na s. lan.

euamar CC. 2?

eiibruthe Fl eischbr ü h e ; „broth Corm. Transl. p. 66 — Sg. Nom. feöil ocus enbrutbe FB. 9 ; dentar fothrucud lib dond fir-sa i. enbruithe n-ürsaille ocus cärna sa- maisci do indarggain fo tbäl ocus beüil TBE. p. 148, 11; Dat. dia eöil ocus da enbruthi SC. 23. ence, eneae F. innocentia Ml. 24a, 19 i^Z'^. 1003), von ennac, endac. — Sg. Dat. ind endgai in Unschuld Gild. Lor. Gl. 260. — Sg. Dat. i n-endgai nöemingen Hy. 7, 15; ind endgai „in innocence" Gild. Lor. Gl. 260.

1. ejijgch Gesicht; i. agad Corm. p. 19'^TOcli-ruice ; clar-enech natus cum tabuJata facie p. 43, 21; j. ainech. j^ — Sg. Acc. ina u-enech FA. 26 LBr. (ina fir-etan LU.); PI. Dat. 6 in- cbaib Corm. l. c; s. ös iuchaib.

2. euech Ehre. — Sg. Nom. nir [ 523 ]b'ail do Dia a lieuech-si ilo breith p. 40, 3-' ; ni cöir . . enech cöicid do brith FB. 04; Gen. fiad £es enig SC. 41; ni fil imlot n-einig dait-so TE. 14 LU. oc dcuam a n-enig FB. 94; Dat. iss at slän-sa dot enech heil an deiner Ehre TE. 14 Eg. Äcc. ro rir a einech ar ^^ cliuirm Lfj. 18, sij forriuth a n-enech ocus a n-iuecligreso i). 141, 27; p. 327, 40; födaig na ro tubaide fria enech TE. G LU. dochoid for m'einech ocus for m'anmain TBE. j). 154, 2; nar lec dö th'enech do milliud TE. 13 Eg. (milliud enech LU., Gen. PI. oder zu, lesen enig?).

eiiech-§:ris M. „a fine imposed for injuring or raising a hlush on the face" Ö'Don. Suppl. ; vgl. Corm. Transl. p. 66, On the Mann. III 2). 471, 473. — Sg. Acc. la henech- gris FB. 71; PI. Gen. rii gnith ar chiunn ainechgres Ml. carni. 2 (Goid." p. 19)? Acc. forriuth a n- enech ocus a n-inechgreso p. 141, 27; dofichim a n-enechgressa xip. 328, 21; inechgreso x^. 142, 21.

Qwtch.-g ,.honor-price" Sench. M. III p. 536, 12; loghenech On the Mann. III p. 471, 473.

enech-ruice Ehrenschändung Corm. Transl. p. 66.

eneclauu 1) Ehren-preis, -tri- hut, 2) Busse für verletzte Ehre; Corm. Transl. p. 66; en- eaclaun i. eraic O'Clery. — Sg. Nom. 2) ni daim enecland anad non patitur honoris reparatio moram Z"^. 430 {Sench. 31.); caidi in ene- clann ro indsaigter isna cnedaib Sench. M. III p. 536, 2; Gen. co cethramthain eneclainni ibid. 20; Dat. 1) na eineach na einiccland als seine Ehre, als sein Ehrentribut Leabh. na g-Ceart p. 98, 7; is e Ciara« ro facaib do ri Chorco Lüigde eneclann rig cm'cid dö Fei. p. LXI 32.

eng Spur; „eang i. lorg no sli- ocht a track or footstep" O'Don. Suppl. — Sg. Nom. ni con fess eng na eis dib jj. 143, 2.

eug-ue cognitio. — Sg. Acc. - cen engne et ceu firinni Wb. 2^ {Z- 655).

e-iiii't infirmus Z^. 862; vgl. so-nairt.

^iiirte F. Schwäche Gl. zu Fü. Jan. 24. — Acc. ar n-6nirti-ni in- firmitatem nostram TFö. 4a {Z^. 862).

enlaitli F. collect. Vögel, vgl. O'Don. Gr. p. 88. — Sg. Nom. enlaith SC. 3; 33, e; p. 144, 4; FB. 15; Gen. ceöl enlathe FA. 6; hi riet enlaithe p. 143, 4; 144, 26 j almai önlaithe FB. 49; enlathi p. 310, 19; Dat. dind enlaith acut SC. 4; Acc. foram for enlaith 2'>- 143, 8.

enmi€= lat. innocens. — Sg. Nom. ennac FA. 19 (ennach LBr.); PI. Gen. inna n-ennac Ml. 32a, 13 iZ^ 1003).

1. eö Brosche; „a pin, a bod- kin" O'Don. Suppl; „a brooch" On the Mann. III Index; eo i. rinn O'Dav. Gl. p. 81; Corm. p. 17 emain. — Sg. Nom. eo öir ina brut p. 131, 17; heo öir intlaide FB. 51; p. 310, 32. _ _

2. eo i. lignum i. crand Fei. Mart. 10 (eö ainglech i. crann crochda in coimdedh O'Dav. p. 81); eo örand Corm. p. 44 uball, „a tree (j/eiü)" Transl. p. 165.

3. eö Lachs. — Sg. Gen. im- medön iach {zweisilbig) Hy. 5, 72, Gl. i. bratan ; focheird . . cor n-iach n-eirred de FB. 87 er schnellte sich einen Heide niachssprung, eines von Cuchulinns Kunststücken (,cless); Acc. foceird ich n-erred ind aib FB. 24, tvobei ich = cor 'n-iach; focheird hieb n-erred n-indnse FB. 51; p. 310, 42; ich u-erred mit Weglassung von focheird in der Aufzählung der cless LU. p. 73», 8. Vgl. noch rainic-sium tra ratha Forgaill, ocus foceird ich n-erred de tar na tri lissu, co m-böi for lar in dunaid ciiirt von O'Beirne Croioe, Siab. Concul. p)- 447, ivnd zur Sache FB. 88.

1. eochuir Schlüssel; „a keif Corm. Transl. p. 68. — PI. Nom. eochracha na Teamhrach Torr. Dh. p. 58, 2 {Form des Acc); Dat. triana eochraib ecsi durch seine Schlüssel der Wissenschaft TE. I 18 Eg.

[ 524 ]2. eoclmir hrim, edge O'T?. — Sg. Nom. cor ben a heochair dar suil Corniaic Seyicli. 31. III 82 {die Schärfe des Speers, crimall).

diii eöil SC. 23, s. feöil.

eöit s. ct.

(^ol SC. 45, 4?

eöla kundig, erfahren; pcri- tiis Z^. 259. — Sg. Nom. madda eola ^/7;l§j.,^; conid am eolach hi feDarB'^ssir'328, 17; ba heolarh goibnechta Tliree Hom. p. 108, 32; Fl. Nom. eolich, eulig Z^. 261 (Wh. Gen. cet eolacb SC. 31, 3; Acc. le heolchu aiiigel FA. 15.

eölas M. Wissen; heulas pmit«  ZK 35; eolas peritia Ir. Gl. 901; eolus i. tuicsi iar foglaim O'Dar. 2). 81. — Sg. Nom. co festar cach n-eölas SC. 43; is immda fis ocus eolus in choimded p. 169, 29; Gen. for immud . . a mor-eolais ibid. 9.

eolchaire „sorrow, mour- ning" ffR. — Sg. Nom. ro gab dan eolchaire immou mnäi EC. 5.

eöriia .Gerste; hordeum Ir. Gl. 779. — Gen. grän eörna FB. 63; böirnm bec do bairgin eornai Fei. p. LXI 44.

epaid F. veneficium Incant. SG.; PI. Nom. aipthi Wh. 201» {Z' 60). — Vgl. aupthach.

epelai s. eblim.

epeitu F. internus Z^. 264. — Sg. Acc. fri hebiltin Gl. zu fri eitsecht Hy. 2, 60.

epistil=Zaf. epistola ^2. 1030. — PI. Dat. CO n-epistlib p. 19, 36.

epiur, epumc/i sage, s. at-Mur.

epscop = lat. 6 p i s c p u s Corm. p. 19; easpog jsraesttZ Ir. Gl. 982; easbog ibid. 448. — Sg. Nom. epscop Hy. 6, 21; Gen. Tassaig espoic p. 22, 2; PI. Nom. epscoip ITy. 5, 31; p. 42, 4; ocht n-espoJc ibid. 7; Gen. na n-espoc ibid. 8.

er- wechselt mit ir-, air-, ar-, aur-, ur-, die Praep. ar in der Composition.

6r i. uasal O'Dav. p. 47 airchend; er i. mor ibid. p. 81; ^r ellam i. adbul ellam Gl. zu Hy. 1, 49 und 5, 95. — Sg. Nom. is cü othair 6r Emna FB. 68, 12.

^r- öfter aus ess- {Praep a, ass) und folgendem r entstanden, z. B. erbairt für as-ru-bairt.

er- Z'^. 864 Particula intensiva, vgl. er-chian.

era Verweigerung, ZurücTc- tv eisung. — Sg. Nom. mad do Ailill era ScM. 3, 13; tucad era forru „they got a refusal" Three Hom.p. 76, 29; Gen. cdin era SC. 26.

erail SC. 45, 8? 0' Curry über- setzt: „a game in excess at chess", vgl. erain no erail i. imforcraid CDav. p. 81 mit Bezug auf Fei. Jan. 1 (luid fo recht n-ard n-eraiu Bairl, u-ersLil Laud, ard er&il LBr.), allein LBr. hat nur zu der Lesart eräin die Glosse i. forcraid.

er-äil, iir-dil Auftrag, Be- fehl, Inf. zu eräilim.

cr-äilim III ich befehle, trage auf; urälaim, urailim, furailim I command, require, order O'Don. Suppl. — Pract. Sg. 3 in maith din ro erail Dia sund for ath«ir na n-iresech Three Hom. p. 92, 5. — Pass. Praes. sec. Sg. 3 no erälta for maccaib Uisnig dul i n- gabthib Lg. 12. — Inf. Nom. ni 9^ biad furaii niicli cöicid forru „that no province tvould prevail against them" Three Hom. p. 32, 2 {citirt bei O'Dav. p. 94 unter der Glosse furaii i. imurcra); Dat. in coimdiu Un dia erail for Abraam „the Lord himself enjoining Abraham" ibid. p. 90, 16; oc a n-furäilforaibFJ..28 i,urail LBr.); ic a n-urail p. 191, 21; do bar u-iräil Wb. 26» {Z'K 999). eraim ich tveise zurück, ver- iveigere. — Praet. Sg. 3 erais Brigit „he refused B." Three Hom. p. 58, 24.

eräin i. forcraid Gl. zu Fei. Jan. 1, s. uräin.

eraise SC. 45, 4?

erbada lathe bratha FA. 33 „the Orders of the Day of Doom"?

erbaim II ich vertraue an, überträfe; nom erpimm confido Wb. 6c (Z- 434). — Praes. Sg. 3 erbaid credit Ml. 14'i. — Praet. Sg. 3 ro earb ^j. 41, 20. — Pass. Praet. Sg. 3 ro herbad p. 40, 27; [ 525 ]L cj. 14_L Fä. 28 ; ro erbad commis- sum, creditum est Wb. 2b<^ [Z'^. 477).

er-bdg-im ich kämpfe, s. ar- bägim. — Praet. Sg. 3 ro erbaig Gl. zu bages Hy. ti, i7, crbagess Gl. zu ar-baig ibid. la.

erball Schwanz; ball derid in anmuuda Corm. p. 18; FB. 37 Eg.

erbalt mortuus est Lg. 17, 32, vgl. at-bail.

tH'bart dixi, für as-ni-bart, Praet. von as-biur. — Sg. 2 dirsau a fot con erbart TE. lü LU.; 3 co 11-erbairt und sie sagte FB. 44; to daig . . nach erbart frisin mnäi TE. Ö LU. — Praes. Conj. PI. 3 CO n-erbrat ScM. 20, für as-ro-berat.

er-both s. ur-both.

erc Himmel; i. neamh Corm. p. 19, ffDuv. p. 81.

ercear, ercdair, ercthar Lg. 17, 54V

er-chian sehr lange. — Sg. Nom. is erchian ö suidiu Fei. Prol. 122, Gl. i. adbul-chian.

er-chiuute bestimmt, erthintiu Gl. zu definita, significatione SG. 152=1.

erelioiliud M. decretum, de- finitio Z'^ 802.

erchoit Schaden. — Sg. Acc. ni derna nach n-erchoit doib Tliree Hom. p. 76, 12. — Dazu ein Praes. orchotim noceo, Sg. 3 arachoat Ml. old, 10, Fut. Sg. 3 co arcöi ad nocendum Ml. iQ^ {Z'^. 1094).

erchoitech nocens Z'^. 183; urchoidech h Gl. 935.

er-ehor, ir-chor N. Wurf, s. aur-chor, urchor. — 5"^. Nom. erchor amnas Hy 6, 13; m'irchor Oss. III 2; Gen. fut erchora Gl. zu fut roit Hy. 5, 72; Dat. ar irchor gaithe Gl. zu ar gssth Hy. G, le; Acc. tarlaic . . irchur n-oll Oss. I 5.

er-cliomul Gl. zu lucar SG. 126^'.

erchotig-im III ich thue Scha- den. — Praes. Sg. 2 cid arn- ercotige . . don chiniud doenna Three Hom. p. 74, 3. — Praes. der Ge- icohnheit Sg. 3 ni erchötigend FA. 5, ni erchotig {sie) do neoch dib LBr.

erchra Untergang; irchre in- teritus Wb. 26^ (^Zl 183). — Sg. Nom. bä hömun leo moch-erchra do bith do Choinchulaind LU. p. 121b, 41 {^ein früher Tod); Dat. ar erchru pro defectu Ml. 31 a, 4; tre erchra per eclipsin Z^. 868 [SG.).

er-chrlnlm I ich gehe unter, verschivinde. — Praes. Sg. 3 amal arinchrin ut interit Wb. 32" (Z2. 430). — Perf Sg. 3 ar-ro-chiuir Fei. Prol. 67, 127, beide Male mit der Glosse ro erchran {3. Sg. Praet.); gabais rannairecht ni archiüir biad fo a läim riam TBF. p. 142, 10.

erfciiid TE. 9, lo s. ergnaid.

erd^ta bestimmt, gewiss; certus, quidam O'Don. Suppl. — Sg. Nom. masa erdälta p. 170, 24 {si . . certum est); dianid erdalta a haittreb denen bestimmt ist sie zu beivohnen FA. 14; 34 (irdalta LBr.).

er-dain Vorhalle; aurdam pro- domus, porticus Z'^. 7. — Sg. Nom. erdam orda FA. 5 (erdad LBr. schlechte Lesart); Acc. triasin u- erdam n-orda FA. 31.

erdig s. airdig-.

ere, aere, eire Last. — Sg. Nom. tüargabad fornn aire fochide die Last derLeidenWj. 14^ (Z^884); ro böi eire cuinge sesrige in cech lomchrund dib FB. 81; ere 91; aere ind nonbair ScM. 17; eri 22, 5. Hierher auch airi SC. 33, 9, aeri 10 (fünfzig Lager auf seiner linken Seite, und Fünfzig die Last dersel- ben)'! airi desi Tochm. BF.p. 182, 23.

erechas s. airechas.

eret s. airet.

er-foehell s. eroeliell.

er-iuirg-im , ar-furigim I ich verzögere, verioeile. — Praes. Sg. 3 cid arid fuirig a foilsigud (luiä detinet ejus manifestationem Wb. 6a [Z-K 430); PL 3 erfuirgit . . CO cend da bliada/i dec FA. 17 LBr.

er-gabiiu I ich ergreife, neh- me gefangen; earghabhäil cap- turing, taking jyr isoner O'Don. Suppl. — Pass. Praet. Sg. 3 rö hergabacZ . . lasin rig p. 46, 23.

er-g-al s. Ir-gal, aur-g-al.

er-garim ich hüte, hüte mich, s. ar-garim. — Praet. Sg. 3 rom er- gair Findchöem p. 328, 13. — Inf. [ 526 ]Gen. denma maith ocus ergairi hnilc (las Gilt zu thim und sich zu hüten vor dem Bösen Ml. So«!, is Gl. zu hoc exortationis genus; ibid. 35c, n.

érge Aufstehen, Inf. zu ^rigim, eirgim; eirge surrectio Z'^. 870. — Sfj. Nom. erge scö SC. 45, 23; Gen. CO trath erghi bis zur Zeit des Auf Stehens TE. 12 Eg.; Acc. la eirgi süas FB. 25.

1. örgua Gl. SU ergnaid LU. Amra Cap. VII, 1.

2. erg-na Weisheit, Klugheit? „eargna Icnoivledge" O'B. — Dat. oder Acc. ar aliud ocus ergna ocus aurlabra FB. 19.

ergnaid weise, klug. — Sg. Nom. ergnäid sui LHy. Amra 91, Gl. i. is ergnaid in sui; is im ingen ercnid TE. 9, 10.

er-gorim ich erhitze. — Praes. Sg. 3 ergorid . . ocus loscid FA. 17 {„it bakes . . and hurns . .").

eric F. Busse, Wergeid; eiricc vindicta Z^. 249. — Sg. Nom. lan eraic a athar do thabairt dö CCn. 7; doratad eric a athar claind Morua do Find ibid. 8; Gen. fis na herce „a Icnowledge ofthe eric-fme" Sench. M. III ]). 94, 4; Acc. foremdid breth ocus eric ar met in t-saraigthe ,,he was unable [to award) judgment and mulct becau.se ofthe greatness of the outrage" Fei. p. LXXXVII 34.

erigim, ergim, eirg-im I ich erhebe mich, stehe auf, für ess-rigim. — Praes. Sg. 3 cotn-erig cach dib diaraili FB'. 74; PI. 3 co n-erget FB. 21. — Imperat. Sg. 2 erig SC. 30, 1; 12; eirig TE. 10, i'; eirgg uaim hebe dich von mir Lg. 9j eirg ön muicc ScM. IG; eirg ass geh fort SC. 35; airg ass . . cosin magin i n-deochad-sa issin uisce TBF. p. 150, 5; airg-siu dia guidi dam-sa mache dich auf sie für mich zu bitten La. 12 : 3 erged do ara-so süas {dann) soll dein Wagenlenker aufstehen FB. 9; PI. 2 eircid . . cussin fer macht euch auf zu dem Manne FB. 33; 6G; 75; eircid.. do thig m'aiti-seaF£.66.— T-praet. Sg. 3 conom erracht iunossa so dass ich. jetzt aufgestanden bin TE. 12 LU. {für ess-ro-racht — Vgl. atraig, atracht, affraig.

er-imim I suscipio, recipio. — Praes. Conj. Sg. 3 are n-airema ut suscipiat Cam. {Z'^. 868). — Part. PI. Dat. honaib selib eritib Gl. zu sputaminibus suscepitis Tur. Gl. 91. — Inf. aritiu, airitiu re'ceptio ZI 264.

eriuiin N Fahrt, Fahren, vgl. reimm; eirim riding O'Don. Suppl. — Sg. Gen. di li'ias ind erma FB. 43; Dat. lotär for erim ibid.-^ taidled-som beös iu tan na {für no) theiged for a erim secci „ivhenever he tvent driving pasther" Bev. Celt. III p>. 176.

eris = Zai. heresia, vgl. here- tecda. — Sg. Acc. fir legiud prid- chait eris dte Ketzerei lehren FA. 27.

er-labra Reden, Bede, s. aur- labra. — Scj. Nom,. doratad erlabra do Zachar Lat. Hy. IX Pref ; Gen. ar a heölcha ocus ar ebas a erlabra LHy. fo 'd^ {„for the goodness of his eloquence"); Dat. briathar De dorn erlabrai Hy. 7, 31 {„God's ivord to speak for nie"):, is bes.. isind libur sa briathra na salm anall do erlabrai änd Ml. 26^, g; ar mo erlapra p. 142, 7; Acc. do- bered forminde for a erlabrai SC. 5.

er-lam bereit, fertig, s. aur- lam. — Sg. Nom. ba herlam ic tuaslucad cest SMart. 43; is am erlum-sa dö-sin ich bin bereit dazu Three Hom. p. 26, 14; 17; cor iar- faig in ba herlam in essair ibid. p. 120, 18; ocus a immun erlam leis Lat. Hy. VII Pref

erlam, „earlamh a patron Saint" O'Don. Suppl.; zu Hy. 1, 49 die etymologisirende Glosse: erlam i. er ellam, i. adbul ellam fri denaim ferta ocus mirbaile; etwas anders zu Hy. 5, 95: i. adbul all am fri denam ferte ocus mirbaile. — Sg. Not7i. conacna frim a herlam Hy. 5, 100 {„her patronage"); Gen. gabaid in t'aistire for gressacht in erluma „the doorkeeper began inci- ting thepatron saint" Fel.p. CXVII, 2; Acc. ateoch erlam Sanct Brigte Hy. 5, 95; bendacht for erlam Patraic [ 527 ]Hy. 1, 49 {Gl. i. for in erlam as Patraicl; for erlam Brigte Hy. 1, 5i.

ei'lame F. Bereitschaft. — Sg. Dat. i n-erlaime j). 40, 27.

erlattad Three Hom. p. 118, 3 (atracht suas O'dran erlattad) nach Stokes „readihj", s. aur-latu.

er-luiid s. ir-loiul.

ernuiig- Sc3I. 21, 35?

er-mitiu F. Ehre, Ehren; reve- rentia Z^. 2G4. — Sg. Ace. dobeir airmitin fert honorem Wh. 11«.

ermitnig-im III ich ehre, ver- ehre. — Praet. Sg. 3 ro ermitnig . . in coimdid J5. 40, 37.

er-inür „rumpart". — Pl.Acc. tre ermnrn 1. tre cathcliatha per propivgnaciila LJSy. fo. 4a.

erna, vgl. cotis i. lie i. arneam frisimelatar erna Corm. p. 14 cadut (i. e. a stone i. e. a tvhetstone on which iron loeapons are grouncl" Transl. p. 42) •,irons for suspending the eauMron On theMann. lll Index.

eriiaig-the, airiiigtlie Bitte, Gebet, Beten, Inf. zu airnigim; urusiigthep>rayerCorm. Transl.p. 166. — Sg. Dat. ic ernaigthi erund Gl. zu Hy. 5, 90; loc i tegtis deine do ei'naigthe SMart. 23; Äcc. tria er- naigthi m-Brigte p. 41, 37; 42, 3ß; dorigne . . ernaigtlii p)- 43, 13; do- gnith ernäigthe ocus athrige Gl. zu Hy. 2, 26; PI. Nom. a n-ernaigthi Hy. 1, 10; a airnigthe Hy. 1, 24; Dat. i n-ernaigthib Hy. 7, 11.

eriiail F. Art, Gattung; „a part, share, a sort, kind" O'JR. — Dat. do muccaib ocus d'aigib alta ocus d'ernail cacha tiada olchena LU. p. 127;>, 37; Acc. s. unter 1. clithar; ni ro thomail tra Ciara«  näch he7'nail m-bic dia n-irthorad sin ,,not any little kind of their great prodiice" Fei p. LXI; PI. Nom. atät . . tri hernaile 6 iacaib necli a ath«rda Three Hom.p. 92, 39; Dat. CO cetri hernailib ecsamlu tened jj. 191, 12; iar n-ernailib ecssLmaib p. 170, 27; Du. Nom. di ernail fuirri-side Goid.^. p. 101, 43 {LHy

ern-bas, „earnbhäs death hy the stvord" &R. — Sg. Acc. ar cecli n-ernbas Hy. 6, 14, Gl. i. ar cech n- iarnbas, „against every iron-death."

ernbude FB. 50 {„very yellow O'B. Croive Siah. Concul. p. 414)?

érnedach freigebig Three Hom. p. 84, 14.

ernim I ich gebe, für esrenim, s. as-renim; eirnim largior O'Don. Suppl. — Imper. PL 1 ernem i^reces Gl. zu imptendamus LHy. fo. 31* {Goid.'^ p. 64). — Praet. Sg. 3 er- nais Hy. 5, 7, Gl. i. ro ernastar; Dep. CO ro ernestar ibid. 49 Gl; ro eirnestar Gl. zu asrir ibid. gi und 87. — Pass. Praes. Sg. 3 eir- nither is paid O'Don. Suppl. — Conj. Sg. 3 ro erniter [lies ernither) Gl. zu ro erthar Hy. 1, 49. — Fut. Sg. 3 ro erthar l. c. — Inf. erniud s. unter dimain.

ernithib p. 141, ijst corrupt.

erochell, für er-focbell, Sich- hüten. — Dat. oc erochill lathi brätha „in having heed of Dooms- day" FA. 34, ar uamun LBr.

eroieliligim III ich hüte mich. — Praes. der Geivohnheit Sg. 3 mairc nat eroichligeud in müinnter sin FA. 30 LBr., nad foichlend LU. eross puppis SG. 105» [Z' 788). — Sg. Dat. (Jrist isius Crist i n-erus Hy. 7, 57.

er-oslucad Oeffnen, Sichöff- nen, FA. 2 LBr., gleichbedeutend mit oslocud LU.

1. eivx Schwanz, Ende, Spitze; „end, tail, fin" O'B.; „a spike" Stokes, Eev. Celt. II p. 490. — Sg. Gen. i n-diaid erri öencharpait FB. 71 (andiaig err sencarpait jEgr.); a herre Corm. Transl. p. 125 nathir; PI. Gen. ic dichur gai ocus rend ocus err ocus sieg ocus saiget LU. p. 79a, 40 ; Dat. is and sin do reb- laing ind err gascid ina chathcarpat serda co n-erraib iarnaidib LU. p. 80a, 21.

2. err M. der im Wagen stehende, kämpfende Held, im Unterschied von ara Wagenlenker ; eirr curruum princeps Leyd. [Goid.^ pi. 57). — Sg. Nom. err öencharpait FB. 35; err thren FB. 71; eirr ti'en tressa ScM. 15; bam eirr-se ocus bana [ 528 ]ara isind lathiu sa indiu Bev. Celt. III iJ. 178 [Ciich. Death); Gen. ich n-erred ist loohl Gen. PI.; Bat. cless niad nonbair uas a errid öen- charp«j< FB. 51 ; immad cless . . üas a errid öeucharpait p. 310, 42; Acc. dingbaim cacb n-errid p. 328, 11: gach n-Qvcvid p. 142, 8; eter araid ocus errid p. 3^8, 19; eirridp. 142, 20 {vgl. p. 327); PI. Nom. errid Ulad CC. 1 (eirrith Eg.); p. 310, 7; ind errid ocus ind läith gaili FB. 70; Gen. foceird ich u-erred ind äib FB. 24, hich n-erred n-indnse FB. 51, 2^- 310, 42, eines der cless Ciiclmlinns s. unter 3. eö; Dat. re n-erredaib ri oencairptib FB. 35; ar runn utaing errethaib er erquickte uns mit sammt den W agenkämpfern p. 141, 15; eter argaib erritib SC. 28, 6, Gl. i. anradaib; eter Ulto erredaib* Lg. 4, 9; Du. Gen. da imdai dec " inaaerred dec Ulad FB. 2; p. 310, 2.

noco n-err SC. 143 für ferr, s. H. ip. 334).

errach Frühling; ver Ir. Gl. 1070. — *S'^. Gen. gäith n-erraig SC. 37, 6; adaig cach enüd [lies errig) p. 311, 2g; Dat. i u-erroch FB. 9.

errad, eirred N. Kleidung, Bekleidung, Ausrüstung; ear- radh, eirreadh dress, arniour O'Don. Suppl. — Sg. Nom errad . . ilo brothrachaib ocus brecänaib . . FB. 4; noco n-erred anflatha viicht ist es die Kleidung eines Unedlen SC. 34, 12; ^ bä suachnid a eirred n-glän Xq. 18,17.

er-raud F. Theil; urrainn a di- vidend, urrannaid they divide O'Don. Suppl. — PI. Nom. na herranda p. 41, 13.

errid p. 311, 26 s. errach.

erscar Schnitzerei? vgl. aur- scartad. — 5*^. Nom. erscar do dergibar p. 309, 33 {„carved fronts of red yew" Süll.).

in da irrend Gl. zu Stigmata Wb. 20i (Z- 228 vgl. Ir. Gl. 1007.

ro ertliar s. eruim.

eruchor tihia Goid.^ p. 31. — PI. Dat. ar eroch[rlaib Gl zu in tihiis Ml. 1 44^1. — Vomp s. erochair- chetlaid iihicen SG. 12^ (Z 183).

eruchorde tihiale. — PI. Dat. airnaib eruchordaib Gl. zu pro ti- bialibus Ml. 144^ (Z^ 791).

erud LU. p. 123i>, 15 (s. unter äth), vgl. „earadh fear, terror, di- strust" O'R.

1. es-, ess-, e- die Praep. a, ass aus Z'^. 869; z. B. es-orcuu, ernim.

2. es-, e- em negatives Präfix Z 8G2; z. B. essid, enirt.

1. es, ess Wasserfall; eas ca- taract O'B.; besonders in Ortsnamen, s. B. Ess Rüaid {vgl. O'Grady, Torr. Dh. p. 115).

2. es din biad, unde esser Corm. p. 24 iasc.

3. ess, eass esus est Beitr. VII 59, vgl. esur.

4. es i. ecc („death") Corm. Transl. ' p. 70.

es j5. J.42, 7 für des, vgl. FB. 30.

es, eäs mustela Ir. Gl. 259.

es s. eis.

esain „hindrance offered to a suiior, by which he ivas prevented from appearing at courts or assem- blies" On the Mann. III Index.

1. esair, easair a layer, litt er O'Don. Gr. p. 99.

2. esair s. esar.

donu essaircfe s. tessurc. ^^

for essama Lg. 11 tvohl corrupt(^^ [oder zu ,,easomh welcome" CR.?), s. foesam.

esamaln unerschrocken, lei- denschaftlich; i. laseamain O'Dav. Gl. p. 81, lasamain ibid. p. 82; essamin intrepidus, constans, firmus Wb. 16^, 23i> {Z'K 777). — Sg. Nom. nibbät . . opond esamain SC. 25.

esar, esser F. Essen; es din biad unde esser Corm. p. 24 iasc. — Sg. Nom. co riarfaig in ba hcrlam in essair 27iree Hom. p. li'O, 1«  [nach Stokes Verbalform „ivhat should be eaten", vgl. esur); Acc. cosiu n-esair FB 57.

esar, essara s. esur.

eshae inutilis, esbatu M. inu- tilitas Z^. 869, s. espae.

es-hat de sunt: ani Am testä do chonilainus a cuirp {or na to- I glüasachtaib ocus ar na nöedcnaib [ 529 ]becaib ocus ar arailib torotliraib (lerölib ua techtat a meit u-dlechtaig ocus ara n-esbat araile l)aill a cuirp, comslanaigfid in comdiu sin uli thall isind esergi LU. p. 34, 46—35, i. — Conj. Sg. 3 conua heseba nach ni fortho do rudilse a n-delbe nach a n-aicnid dilis ibid. 35, i. — Vgl. teseba.

es-l)uid -F. Fehlen, vgl. tes- buith ; esbaith „want" Corm. Transl. p. 69. — Sg. Nom. nad rabi ni bad esbaid üad FB. 4; is lugu mo esbaid-se a hErinn ol Fiac quam Dubtach Hy. 2 Praef.; Acc. la hes- baid cec/i maithiusa FA. 20 LBr.

esca Wasser, vgl. esc i. uisce Corm. Transl. p. 69, escadh qiiag- mire, sloxigh O'Don. Suppl. ■ — Acc. oc leim do dar aroile escai Fcl. p. CHI G/ts he rvas leaping over a certain water").

esca N. Mond; luna Z 229. — Sg. Gen. aes u-escai „the nioons age" Nancy Gl. 2; Dat. cona escu iSP. III 2; Du. Nom. taidbsiu tar- fas tan ele do Finden i. da esca do t«rcabail o Cluain Eraird, i. escai ordaige ocus escai aile airgide Three Hom. p. 104, 24.

escaide lunaris. — Du. Acc. frisin da mi deacc escaidi Goid.'^ p. 53, IG.

escaiue, „easgaine cwrse, cursing" O'B. — Gen. canaid Vatraic psalmu escaine forru Three Hom. p. 36, 17 („psalms of cursing") ; ro iurim . . hrethir n-escaine fair co n-epil fo clietoir ibid. p. 104, 14 {„a loord of hanning").

6s-cara, tes-cara 31. inimicus Z^ 255.

escid unermüdlich, rastlos; escith, escaid impiger Corm. Transl. p. 65. — Sg. Nom. am escid-sea for atha FB. 35; nir bat ro-escid SC. 26.

cs-coin-la er {sie, es) geht her- aus. — Fr aes. Sg. 3 ni jescomlai non prodit, exit SG. 3a (Z^. 870). — Praet. Sg. 3 a n-asrochumlai Gl. zu, profectum SG. T^ (Z^. 462); dia ro escomla a anim asa churp als seine Seele aus seinem Körper ging FA. 3; in tan ro escomläi asa curp 31 LBr. (conruloi a curp LTJ.) cosin corp cetna asa rescomloi FA. 31 (rescomla LBr.). — Fut. sec. Sg. 3 atbert . . cond-escomlaifcd adaig domnaig docüm nime Three Hom. p. 122, 4.

escoii communis LHy. ll.

es-coii-grur , es-coii-grim I ich lasse ein Gebot ausgehen; vgl. for-con-gur. — Pass. Praet. Sg. 3 ho hescongrad rig Koman es ging ein Gebot aus S3Iart. 10.

escor „fall" Fei. Prol. 63.

<3se, <isse F. Spur, vgl. eis. — Nom. acso bar n-essi „here is your ancestry [lit. traceY'Fel.p. I.XXXVII; Dat. bid Mag Da gesi co bräth dia n-esi Oss. II 7 {nach ihnen); Acc. tar esi po.st, pro Z^. 657; bai ade and tar esi m-Benigui tri fichtea bliadne „after Benignus" Tir. 2; darm esi Gl. zu Mm lorg Hy. 6, 2; tar a n-essi hinter ihnen FB. 10; olcc tar esi n-uilcc malum pro malo Wb. 5'i; dar essi a mathar p. 40, 10.

es-eirge N. Auferstehung; esseirge resurrectio Z^. 229; 870. — Sg. Nom. a eserge Gl. zu Hy. 2, 45; Gen. niurt u-eseirge 7, 5; 10; Dat. i n-heseirgiu Z'^. 230.

ess-iMm I ich trinke, s. as-ibim. — Praet. Sg. 3 co n-essib di'g ass Lat. Hy. II Pref

essid s. es-sid.

essTTh = exiiüs, Ausgang. — Sg. Nom. atbert 'Patraic is do clan- naib a brathai- fögnifitis a chland- suHi CO brath . . , ocus ro päd essith amla/VZ „and the issue was so" Three Hom. p. 28, 26.

es-iudraic unwürdig, von in- ricc dignus Z'^. 878; „eisinnric /'aZse, betraying" O'Don. Suppl. — PI. Nom. uair roptar esindraicce p. 41, 16; ceunaige esinraice FA. 29 (esindricca LBr.).

esliun gefährlich, Gefahr? „eislinn i. eisinill no edaingean, erroneously geritten for eisinnil, insecure" {Y) O'Don. Suppl.; „tveaTc, infirm, assailable" O'B. — Sg. Nom. ar cech n-eiclind bas eslinn dom churp Hy. 6, 15 {„dangerous"). Gl. i. bäs inill; is nau tholi diant es[ 530 ]linn giias SP. IV i („he «'s a leaky harli in danger ous feril"]-^ Acc. imtheit i n-äg i n-eslind SC. 37, i7.

6sliss vgl. „eislis neglect, mis- take" it. — Sg. Nom. ni epelai faill na esliss p. 141, 24 (na heis- lis LU.

douu esmart Hy. 3, s {Gl. i. douu essaircfe i. dogena ar tesargain), vgl. escmairr i. taiscelad no tesar- gain O'Dav. p. 81?

esmbert FB. 44 Eg., asbert LU.

esiiad eine Art Musik; ar ba hcsnad ainm in chiuil dignitis na fianiB uman bfulacht fiansfe Corm. Transl. p. 69 (,,for e. tvas the name of the miisic which the Fians used to make around their fulacht fian- sse"); vgl. easna i. abhran {„song") O'Dav. 2). 81. On the Mann. III 381.

essiiae FB. 27 Eg. s. asiia.

es-org-iin, -orcim I ich schla- ge, tödte. — Praes. Sg. 3 asoirc SG. 33a {caedit, excidit Z^. 869). — Part. Sg. Nom. is ho suidib ro pu esartae Tur. Gl. 94 {„it is hy these he was smitten"). — Inf. esorgun. — Vgl. imman-esoirg, tessurc.

es-org-iiii, -orcun F. Schlagen, Tödten, Schlag; esorgain i. com- brudh, orguin i. marbadh, amail adeir: fuil esorgain sgcö orgain O'Dav. p. 80. — Gen. mini na hesorgni FB. 48; Dat. do sroigled ocus d'esorcain na pecthach FB. 15; occo esorcuin SG. 67a {in excisione sua Z 869) ; PI. Dat. i n-esaircnib Gl. zu in plagis Wb. 15d (Z'^ 8691

1. espa, espae imitilis, s.esbae.

2. espa, espae, esbae tlnnütz- lichkeit, Thorheit, Spielerei; „idleness" Corm. Transl. p. 65; i. diomhaoineas O'Cl. — Sg. Nom. mör espa SC. 28 (espae H.); is espa i. is feles LU. 561», 22; Dat. oc clesrad ocus oc espai dona slogaib p. 46, 25; Acc. eter briga ban-espa SC. 28, 4 (banespse H.).

espaeh unjiüts, thöricht; amal bith espach no deid Gl. zu vehit otiosus Ml. 35c, 25 {Z^. 870); is espach sein „that is idle" Hy. 2 Praef.; Lat. Hy. XII Pref.; is es- pach in siiil cäeim fil at chind-sa cen a beith for adart bi fail fir Three Hom. p. 64, 22.

esrecht, „eisrecht a toy, a Utile cat, dog, or pet of any kind". O'Don. Siippl ; i. in t-oircne (i. gairit) no in sporan (i. fada) no in mesan no na reaclita rouaisi bit aigi CDav. p. 82; Corm. Transl. p. 64. — PI. Nom. milchoin ocus estrechta Corm. p. 34 orc treith {„greyho^mds and pTaythings").

esrechtaid exlex SG. 113» {Z 793).

es-sid Unfrieden, von sith; vgl. essad („disease") i. essid i. ni sid Corm. p. 18. — Sg. Dat. ro ,. böi i n-essid fris Lg. 14^ j^

es-slabar cach fairsing {„every- thing ivide") Corm. x>- 40 slabrad.

es-sreidim III ich giesse aus, streite aus. — Praet. Sg. 3 oen tra dona ruthnib ros esreid grian na firinde isin domun Tliree Hom. p. 4, 9. — Inf. Dat. iarna n-esrediud fomagMurthemnii?er.CeZi.IIIjxl77.

esur Fut. Dep. von Wurzel ad, lat. edo, vgl. Beitr. VII 59. — Sg. 1 conda esur biad ocus co ro chotlur his ich Sp>eise gegessen und geschlafen haben iverde FB. 31 (esar Eg.); 2 atä biad lat cen con essara ScM. 3 ; 5 besu dagduine ci ni estar cach tüari Wh &> ihonus homo etsi non edit omnem cihum Z'^. 468). — S. 3. ess, eass Praet. Pass.

1. estecht Tod s. 1. ^itsecht.

2. estecht Hören s. 2. eitsecht.

et FB. 38 ioohl 3. PL zu am ich hin.

6t Eifer, Eifersucht; et, set zelus, aemulatio Z^. 20; vgl. etrad. — Sg. Nom. «et mo ort do gabäl Wh. 23ti {aemulatio capiendi ordinis meiZ^. 336); for n-etfri saibapstalu darm chen-sa TT^. 16i^ [Z'K 649); Gen. ind eoitG^Z. zu zeli HU. 32^, 1; idu eöit TE. 8; eöid 7 Fg.; deoga dermait ' a heta SC. 48 {„of her jealousy'V

ctach -ZV. Kleid, Kleidung; etach, eitach vestitus Z'^. 810. — Sq. Nom. rebthair a etach immi FB. 67; in t-etach Gl. zu Hy. 5, 84; Gen. ind etaig bruinnidi Gl. zu fasciae pectoralis Ml. 144^= (Goid:^ p. 31); [ 531 ]Acc. etach n-datha SC. 34, 12; FB. (j7; gaibid immib a n-etach sumite circum vos vestnn M^h. 27'^ (Z- 225); etach Gl. zu tlillait Hy. 5, 82; PI. Nom. etaige na merlech j3. 45, 3; etaige gcla Thrcc Eom. p. 68, 29; Gen. cet d'etach (n-etach?) gach dadha bricc TE. 10, 15 Ecf. ; Dat. dia n-etaigib FA. 27.

etacli Xff. 5. 5?

ötaiffim 111 ic/i iiw eifersüch- tig. — Imper. oder Conj. Sg. 2 l)ep. ni etaigther-su Ml. 5{)^'. — Praet. Sg. 3 iarsin edaigis setig Dubthaig immon cumail Three Hom. p. 52, 25.

etaim I ich finde. — Praes. Conj. PI. 3 CO u-etat indeb in betbo ut assequantur hierum inim,di Wh. 31i>, 19 (Z2. 1097). — Praes. sec. Sq. 2 ni co n-etada non inve- nires'SG. 188^ {Z- 504); PI. 3 co n-etaitis ut inveniant Ml. 130^. — Pass. Praes. Sg. 3 ni etar non impetratur Wb. 17<l (Z'^. 504); Tir. 3. — Praes. sec. Sg. 3 etaide Hy. 5, 3 ; zusanimoi gezogen conna hetai focul I fort chend i cörai ScM. 14; ar ni •^ I eta gabail disside La. 6^ (ar na Mieta)'? — Praet. Sg. 3 uair na ro 1^ / etad uadi weil nichts von ihr er- ^ V^ ^(i^H/i wurde La. 12: c onnar etad ni 'f döii) asna amsili sin ü)id. . Vnl. etas.

ni etaim Gl. zu Hy. 5, ii s. fe- taini.

etau M. Stirn; frons Gild. Lor. Gl. 86. — Sg. Dat. ro mair in Ion läith assa etun Eev. Cell. III p. 181; don etan fronti Gild. Lor. Gl. 103; gipne . . for a etan p. 311, 2; Acc. folt . . fair CO hetanp. 131, 20; snithe oir fria etan ibid. ; ggeth garb . . ina firetan „ . . rigJit into their forehe- ads" FA. 26 (,ina n-enech LBr.); PI. Acc. fri etnii dam dan bätär fedmand la firu hEvend cosin n- aidchi sin LU. p. 131, 1.

etarbaeli nutzlos, von torbach, torbe. — Sg. Acc. comtinöl n-ecraib- dech n-etarbach na moc mallachtan FA. 1 {„unprofitable").

etarbiias in der Luft? ,.eadar- bhuas, etarbhuas sivinging in air, tvhirling aloft overhead" O'Don. ^ ^ &)C<^U) ; 3 ^. 'L^ui^. %^. Pc^ Suppl.; sccht clesliani flehet üasaib etarbüas „twenty-.'ieven feat-figures ubove them in mid-air" Siah. Concul. p. 378; ba hetarbuas tarraid h6 FjB. 64; oss^ etarbüas imbi imma ci'iaird 87; no cinged for a chülu etarbüas 88.

ctarbüasach in der Luft be- findlich? atracht Cuculaind . . i nellaib etarbuasacha inn aeoir On the Mann. III p. 448, 27 {„into the troubled clouds of the air", im Index jedoch „hovering").

etar-gaib intercipit SG. 52» {Z^ 874).

etar-g'aire Trennen, Tren- nung; eadargaire „Separation, di- stinction" O'Don. Suppl. — Sg. Acc. ni rabi . . fer no laniad a n-etargaire der sie zu trennen ivagte FB. 15.

etar-g-ue, etareue coqnitio, intellectus Z 874. — Sg. Dat. iar n-etargnu ocus atreb LHy. fo. IIb i^Goid.-' p. 67).

etar-g-uide, on edurguidhe Gl. zu ab adoratione Corm. Transl. p. 1 adrad; eadar-ghuidhe inter- cession (fDon. Gr. pi- 341. — Sg. Acc. tria etarguide in choimded „throuqh Ins intercession ivith the Lord SMart. 20.

etax'lam occasione data, op- porttine Z-. 874; ni lugu imme- folngi sonartai do neuch in cotlud indaas bid suide garait no sessed etarlam Ml. 135» {„not less than Short sitting or standing occasi- onally" Goid.'^ p. 26); tanic athair in maic etarlam Corm. Transl. p. 85 greth.

etailu FB. 24?

etar-lüamaiu in der Luft fliegend? — PI. Gen. en n-etar- lüamaiu FB. 47.

etarmaige FB. 47?

etar-uid, etamaid Hinterhalt; eadarnaidhe ambuscade O'Don. Gr. p. 279. — Sg. Dat. ro batar i n- etarnid ar na cleircheib Hy.lPraef.; PI. Nom. in tan dorata na hetar- naidi ar a chinn ö Loegaire ibid. Gen. fiad lucht na n-etarnade ibid.:, Acc. foräccaib etarnaige cec/j be- laig ior a chind Three Hom. p. 24, 1. [ 532 ]etar-scaraim II ich trenne. — Praes. Conj. Sg. 3 ma eterroscra Wb. 9^> [si seccsserü Z- 874 — Imper. Sg. 2 etarscar na firu FB. 15. — Praes. der Gewohnheit Sg. 3 ni etaj'scaraun a menma fri pecdaib Three Hom. p. 94, i. — Praet. Sg. 3 cid ronn etarscar ivas hat uns getrennt TE. 13 LU. — Pass. Praes. Sg. 3 itarscarthar dirimitur Cr. yit {Z^. 874). — Fut. PI 3 eterscertar a coirp et a n-anmin friu Wh. Bi» {Z^. 475). — Inf. etar- scarad separare. separatio Z'^. 874.

etar-solus, eadar-solus tivilight O'Don. Gr. p. 341.

etar-sröii F. „the gristle hetioeen the nostrils"; Sg. Dat. don etarsroiii Gild. Lor. Gl. 116 zu internaso.

etar-üarad M. Kü hlung , Kit h - le, vgl. füar; i. etarfuarad Gild. Lor. Gl. 269 zu ad etheria laetus vehar regni refrigeria. — Gen. frisin tir n-etarfuartha FA. 24 LBr. (etordorcha LU.); Sg. Acc. nach n-etariiarad „any coolness" FA. 30 (etarfuarud LBr.).

etas, etastar stellt sich als Praet. und Fut. Passivi zu etaim .ich finde, kann aber der Form nach nicht Verbum simplex sein. — Pass. Fut. Sg. 3 mani etar uad-som, ni etastar huaim-se wenn es nicht von ihm gefunden wird, von mir tvird es nicht gefunden werden Beitr. VII 64 (Vit. Trip. Fg.). — Praet. Sg. 3 ni hetws huaim fess ri fer dib nicJit wurde von mir erlangt mit einem von ihnen zu schlafen TE. 5 Eg.; ni hetus huad p. 144, 7.

ete Flügel; ette pinna Z'^. 765. — PI. Nom. eti SC. 6; Gen. tre sciath n-ete {Sing. ?) 7 ; Acc. tennait a n-ette fria curpu FA. 33 (etiijBr.).

etech, eiteach refusal O'Don. Suppl., vgl. eitchira.

etechail volucer h: Gl. 1066.

eteg-iijüth, anblüth n-eu n-ete- gnäith FB. 45, 47, eitignaid Eg. („a bird j)lume ofthe usual feather" Sullivan) ?

etechte unrecht, ungesetz- lich, N. Unrecht, s. techte; etechtai. mdligtechimlaivfitl O'Don. Suppl. — Sg. Dat. for etechtu ail SC. 25 auf eine ungesetzliche Be- schimpfung oder auf Unrecht {u,nd) Beschimpfung? Vgl. for a thechtu thoich ibid.

etelaigim III ich fliege. — Praes. Sg. 3 etellaigid a aouar volat solus Corm. Transl. p. 113 mer. — Conj. Sg. 1 Dep. cura etelaiger cusna hardaib Gild. Lor. Gl. 264 {donec . . ad alta evolare valeam). — Vc)l. aird-eitiollaim I fly on high O'Don. Gr. p. 340.

1. eter, etir Praep. mit Acc. {Dat.: Lg. 18, is; y . 131, 26; FA. 6; SG. 28; yy, 12; FB. 29; 48) zwi- schen; inter Z'^. 656; in der Regel abgekürzt ^i- geschrieben; eter FB. 1; etir Lg- 4 9 Eg . ; TE. 2 Fg.; SP. I 1; itir lOKl. V 15; Hy. 1,3; itir TE. 3 Eg. ; CC. 2 Eg. ; FA. 5 LBr. ; 7; 13; 26. Mit Artikel: eter na mnä FB. 21; eter na hairichtaib FA. 6. Mit Pron. personale: 1. Sg. ctrom Hy. 5, 96 ; etrum 7, 42; etrwm- sa Lg. 19; 2. PI. etruib Lg^_^ FB. 59; 3. Sg. M. etir SC. W(Tl. etarro FA. 5; 6; 8; 24; FB. 16; etarru CC. 2 LU.; FA. 6; CC. 7 LU.; SC. 7; FB. 26; 31; 63; 73; (74; 82;) 94; etnrru Xff. 16: g'cM.5: 19; etarruib Lg. 16 Eg . — Gebrauch 1) ziüischen, unter: ro croth . . a brat eterCoinculaind ocusFaind ztvi- schen C. und F. SC. 48; FB. 61;LgA^ robbet etrom ocus pein Hy^ ö, 96; FA. 8; etir tenid ocus fraig SP. Ii; SC. 10; FB. 26; FA. 5; na fil eter creduma ocus findruini, atä eter Loegaire ocus Conall der Unter- schied der zwischen Kupfer und Silber besteht, besteht zivischen L. und C. FB. 58; cuing airgit etarru CC. 2 LU; SC. 7; FB. 31; 82; FA. 5; 6; ro böi in cocad eturru der Kampf zivischen ihnen ScM. 5; Lg 16 ; no thogfaind-se etruib Lg. 9; J^'a 24; is bec duit etorro es ist dir ein geringer Unterschied zivischen ihnen CC. 1 LU.; FB. 73; co ro leiced eturro ivurde zivischen, unter sie gelassen ScM. 19; FB. 16; 21; 74 ; rointir . . etorro werden unter sie vertheilt FB. 63; 59; Lg. 4;18, 18; [ 533 ]SC. 28; 29, 12; p. 131, 26; FJ5. 48; 94; SP. V 15; si'iil chilirech eter yf-da rethi If). 9; F^. 18; F^. 27; 82; etiV cec/i da dorus ScM. 5; CO. 2; tocuirius ctriim thra na huile uert so Hy. 7, 42. — 2) eter . . c u s (i s), e t e r . . n soioohl . . als auch: itir foss no utmaillc Hij. 1, 3 (i. cid fossidecht i. cid forimtecht); etir la ocus aidchi Tag und Nacht Gl. zu Hy. 6, ig; eter aite is cho- malta sotvohl Pflegevater als auch Milchhruder SC. 29, 3; 44, 7; et«- i-ighu ocus coemfiru TE. 5 Eg r; p. 142, 20; 144, 9; F^. 7; FB. 6; 12; etir cruth ocus dcilb ocus ecuscc ocus chineul TE. 2 Eg • CC. 3 Eq. ; FB. 1; 4; 30; 83; 84; eter min ocus anmiu SC. 37, s; FB. 47; eter chois ocus ech j^- 46, 27; itir thes ocus tüaid TE. 3 Eg.; eter üacht ocus tess FA. 26.

2. eter, etir Adv. durchaus, gar als Verstärkung der Negation'; omninQ Z'^. 613; gewöhnlich abge- kürzt et' geschrieben; eter FB. 75; etir SC. 9; FA. 21; itir TE. 3 Eg.; FA. 17 LBr.; 21. — Gebrauch: ni dligthi comardad fris eter F5. 41; 43; 73; 75; 82; 90; SC. 40; amal na beth etir FA. 17; FJB. 11; cen pein aud etir FA. 21; cen labrad fri uech etir SC. 9; cia hainm-siu 6tir TE. 13 Eg.; 16.

eter- s. etar-, etir-.

eter-cert 1) Entscheidung; etarcert 2) interpretatio Z"^. 874. — Sg. Nom. 1) nach dernad etercert düib FB. 75; 2) etirchert a anma Fei. p. GVL

etercertaim II interpretor; Sg. 3 ni etercerta South, bl'^.

eter-cian loeit entfernt, F. die weite Ferne? — Sg. Dat. ond insi etercein tall ron jener fernen Insel LU. p. 126a, 25; cia beit üait i n-etercein SC. 45, is; i n- eterceni {sie) üad LU. p. 36^, 2.

etere SC. 45?

eter-g-leinl co n-accatär fer mär oc eterglem na cserech LU.p>. 23b, 19.

eter-gleod M. Entscheiden, Entscheidung; eidirghleodh di- stinction D'Don. Gr. p. 279. — Sg. Dat. d'etcrglcod a cesta FB. 42; Äcc. femdit . . a n-etergleod FB. 41.

eterius 31. „hostageship", vgl. aitire. — Sg. Dat. teora maccoemu batar a n-eterius oc Loegaire Threc Hom. p. 26, 24.

ötg-ud M. Kleiden, Klei- dungsstück. — Du. Nom. bäi da etgud immi i. füan . . cliab-inar sroil LU. p. 81a, 25.

etliaim ich gehe; eathaim I go CR., vgl. atetha. — Praes. Sg 3 cthaid ur co bor es geht von Ufer zu Ufer Corm. p. i8 ethur. — Praet. Sg. 3 ba hole lathe etha dö Sc3I. 3, 9?

ethaite „birds" Tfiree Hom. p. 100, 19.

ethar Fähre; stlata SG. 35a {Z'^. 782); ethur „a /crry?;oai" Corm. Transl. p. 66. — Sg. Nom. ethar coitchenn Sench. M. III p. 208; Fei p. CXXXIV.

e,iivAY = lat. aether. — Gen. ind ethiuir etheris LHy. fo. 12a; Acc. ethiar FB. 81.

etig: hässlich, vgl. ad-ötig. — Sg. Nom. cid älind cid etig aut for- mosum aut turpe SG. 2d^ e {Z^. 234); eitig fri hairechtus FB. 37 Fg.; ni hetig SC. 33, 17.

6tim III ich kleide, vgl. etach. — Praes. sec. Sg. 3 ba hesseom no da biathad ocus non etedp. 131, 12. — Pass. Praes. S'-c. Sg. 3 sochaide dib no hedithe cbilic SMart. 22. — Inf etiuth vestitus Z 802; Dat conid dö ro choimet Dia in bocht dia etiud dass Gott für ihn den Armen aufliob, dass er ihn kleidete SMart. 12.

etil! aves Ml. 39c.

etir-decai i. doecai ind inme- donach Gl. zu introspicit 311 61a.

na hetire „the hostag es" Fei. p. XXXIII, s. aitire, eterius.

etiud s. etim.

etlaim „I fly" O'B. — Praes. ■^ der Getoolmheit Sg. 3 mos etlann si Lg. 9: „etlonn he absconds, 4^ evades" O'Don. Suppl.

etoich unwahr sehe inlich ; Dat. toich dl etoich Wb. 4d ypro- babile ex improbabili Z'^. 862). [ 534 ]6toirthech u iifru clitba r, s. toir- thech. — Sg. Nom. mallachais Pa- traic an inber sin conid etoirthech osin ille he Three Hom. p. 16, 23.

étol F. „xmivill". — Dat. beith fo etoil maic Maire Cod. Boern. {Goid:^ p. 182).

etor-dorcha FA. 24 dämmerig, „lightless" Stokes. Vgl. etar-solus.

etorsoude, PI. Nom. ettor-sondi haritona Goid.^ p. 51 (Wien. Gl).

etrad N. libido. — Sg. Dat. do ätrud SG. G8b (Z- 224).

etraiii, „eattrain interfering, going between, interposition" (JiR. — Sg. Äcc. dogni . . a u-etrain FB. 33.

etre, „eitre furroio" Corm. Tr. p. 65 etarce. — Fl. Dat. tancatar topair gela ocus srotha taitnemacha asna hetngib Three Hom. p. 68, 28; ibid. p. 70, 1.

etreöracli„/"ee&Ze, loealc" O'B., vgl. treöir. — Ado. dorn gentais co hetreöracb SC. 34, le?

etröcaire F. Unbarmlierzig- keit; cruelty O'R.; „severity of laio" O'Don. Suppl.; s. tröcaire. — Sg. Nom. p. 17ü, 15.

etrocar unbarmherzig, s. trö- car. — Sg. Acc. fri cech nert . . n-etröcar Ey. 7, 43; PI. Nom. air- chinnig etröcair „merciless mana- gcrs" FA. 25; Dat. dona hetro- cairib ^j. 170, 26.

etrocht glänzend. — PI. Nom. F. mnä . . etrochta FB. 53.

etrochta F. Glanz; eadrochta brightness, ivhiteness Don. Suppl. — Sg. Nom. etrochta suechtai Hij. 1, 10; FA. 7; Dat. etrochta liac logmar ibid. 18; J.cc. fri etrochta retland ibid. 16.

etromm leicht, s. tromm. — Sg. Nom. dath n-etrom SC. 37, 10; PL Nom. is airi. asbertar (nämlich c t und p) etrumma ocus slemna huare näd techtat tinieth SG. 25», 8 (levia Z 862

etrumme dissimilis Z'^. 872.

etruth FB. AI?

etsecht s. eitsecht.

ettech p. 311, 3 Adj. von ete Flügel?

ni ettis s. eitchim, etech.

etualaug Unrecht; eatualaing „injury, protracted suffering" O'B. — Sg. Gen. oc ascin ind etüalaing ocus ind anfir FB. 15. — Vgl. ar run etuailugistar Dia Gl. zu indi- gnante Ml. 62.

a eua Hy. 2, 24 Gl. i. a mathe.

dorus euluighthe „ivicket- gate", s. unter geis, vgl. eläim. ^-*k

eurum Lg. 19 Eß^ für iarum.

This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.

Public domainPublic domainfalsefalse