Thesaurus Palaeohibernicus/Glosses part 2

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Thesaurus Palaeohibernicus, Volume II  (1903) 
Whitley Stokes and John Strachan, eds.
Glosses part 2

[ 225 ]PRISCIAN.

b. Codex Augiensis (Reichenau) cxxxii, nunc Carolsruhae ADSERVATUS.

...quod gratum fore credidi temperamentum^.. (ed. Hertz, i. p .2) ^- ^»

Huius tamen* operis te hortatorem sortitus'^ iudicem* quoque facio...

. . .ut ' asbestus/ ' Asbustes" '. . . (i. p. 42) f- i^a

'gibbusV 'gibber^.' (i. p. 46) f. Ha

...'immunis'^.. (i. p. 49) f- ^^

...'muttaV 'Cotta *»'... (i. p. 50)

Patronomicum est, quod a propriis tanturamodo diriuatur patrum f. 15a nominibus secundum formam Grecam, quod significat cum genitiuo primitiui filius uel nepos; 'Aiacides^' Aiacis filius uel nepos. (i. p. 62)

A regibus siue couditoribus [soil, patronymica formantur] 15 ' Thesidae/ ' Cicropidae/ id est Athinenses, 'Aeniadae/ 'Romulidae/ id est Romani". Idem [scil. Vergilius] in ui ^neidos^... (i. p. 64)


1. .i. huare nad tucus acht am ruputhascide 2. [in marg. 1.] .i. f. 2a ronertais damsa odemain hicutmmmus frimcheliu togu damsa anisin tusu indsainnud dianei'tad sechcdch 3. .i. cethuc cuimbri -io mulibuir

1. .i. nephathnachta*^ f. 10 a

1. .i. tuthW^ 2. cnocc^ f. lla

1. .i. dimdin 2. loimm t. lib

1. .i. a nomine aiax aiacos os in des condeni aiacides 2. [marg. f. I5a 55 1.] romuil dorosat ciuitatem ho aeneas rudnset indromdin^ 3. [marg. d.] Arruscrib mrgilius ititul xii librorum incipit .i. liber aeneidos rt dutaithibsin^ • dupriscien nominatiuum hota^ anaenidos isin .i. aeneis isairi duaisilbi do ascribend A. duai'buid anominatiuum intan duarbuid ingenitin


1. i.e. since I have brought only what was necessary. 2. i.e. thou f. 2a hast encouraged me to do like my fellows. That is my choice, that thou especially beyond every one should encourage it. 3. i.e. though I cite the brevity of my book.

1. i.e. unburied. f. Ha

2. a drop f. Hb

1. so that it makes Aeacides. 2. Romulus has founded f. 15 a ciuitatem : from Aeneas the Romans have descended. 3. what Virgil has written in the title .xii. libi'orum ' incipit primus liber Aeneidos ' etc, that shewed to Priscian the nominative from which is that Aeneidos, 4° i.e. Aeneis. Therefore he (Priscian) ascribes to him (Virgil) the writing of it, i.e. he (Virgil) has set forth its nominative when he has set forth the genitive. [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [ 226 ]Sunt igitur patronomicorum formse apud Graecos -III* In 'des/ quae dicitur communis* apud illos, quod in omni sermone possunt hac uti qua sola Romanorura quoque poetae utuntur. Nam aliis duabus non utuntur, id est in 'cov' terminata, quae est propria ladis linguae — UeXTjccov pro HeXeiSr)'; — , et in 'aBio^;' quae est Eolica*... 5 (I. p. 65)

Inueniuntur tamen poetae in quibusdam addentes quasdam litteras uel adimentes, addentes ut 'Peliades' pro 'Pelides^.. (i. p. 67) ...Apud Graecos contra regulam penultimam diptongum habent^...

...'ChoIchisV 'ArgolisV 'Ciclasias»'... (i. p. 68) 10

...'mulio mulionis mulionicus^'... (i. p. 70)

fiscina^"^ corripit penultimam quomodo fuscina^... (i. p. 80)

...'hie calus hoc cassillum^'... (l. p. 115)

'testudo»'... (i. p. 123)

...'matertera^'... 'haec buxus' arbor", 'hoc buxum' lignum'. 15

...'lixa^'... (I. p. 144)

...'subtel^'... (I. p. 147)

...'furfur^'... (I. p. 155)

...'strigilis^'... (i. p. 161) 20

...'nauci' quoque, quod putamen nucis^ significat... (l. p. 204)

...'alcedo^'... (i. p. 206)


4. [in marg. 1.] i. ducach belru lagrecu^

1. [marg. d.] nied apelides fil ondi aspelias acht isdaresi^ indi aspeleides fil ondi aspeleys 2, .i. ami fil deogxxv isnaib cog- 25 nominihus ho taat 3. .i. cholchia incholchedde'^ 4, .i. ingrecde^ 5. .i. inciclasta^

1. .i. echaire^ isidorus in .x.*'

1. .i. bellec 2. [in marg. d.] heda fiscina babtizerium 3. [in marg. 1.] ,i. heda haec^ fuscina tridens .i. del

1. .i. gliah^

1. selige

1. siur mathar^ 2. .i. bethe 3. .i. crann condid

1. .1. cennige

1. mocol liv}

1. .i. caith

1. marcir^

1. .i. coenna nucis

1. [in marg. d.] failen^


4. i.e. to every dialect among Greeks. 40

1. that it is not the Pelides that is from Pelias, but it is instead of Feleides which is from Peleus. 2. i.e. for there is no diphtliong in the cognomina from which they are. 3. the Colchian woman.

1. i.e. a mother's sister. 2. i.e. firewood.

1. a horse-comb {marc-cir). 45 [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [ 227 ]...'sospes^'... (i. p. 240)

...'tricuspis*'... (i. p. 251)

...'intercus intercutis*'.,. (i. p. 271)

...'solus soleris ■■"... Excipitur mus -ris*'... (I. p. 273)

...'Pean>'... (r. p. 283)

...'haec scobs^'... (i. p. 320) calibs»'... (I. p. 321)

...'Merops^'... ...'cinyps"'... ...Tax»'.., ...'lelex*'. (I. p. 322)

...'lucar lucarisV (i. p. 326)

'tiburim' 'burim»'... (i. p. 329)

...'nisi si dicaraus helenismo^ usum esse poetam. (i. p. 349)

...ut, si uelimus masculinum dicere ab eo quod est 'nupta, nuptus^'... (I. p. 370)

Terentius in iunucho: quern praestulare, Parmeno^ ? (l. p. 378)

...ut significet to 'Bokco^'... (i. p. 389)

...'anclor^'... Sunt tamen haec eadem uerba absoluta, cum non iunguntur casui accusatiuo, sed datiuo^..

Inplicat et miseros morsu depascitur» artus. (l. p. 391)


1. sldn f. 41a

1. .i. cidsp f. 42 b

1. .i. comalnae" 2. [marg. 1.] A. foil 3. .i. aithi^ [man. al.] usura f. 45a

1. .i. ilach f. 46a

1. astella ■ 6eda 2. .i. tinne f. 50 b

1. A. glanchosta isidorus" 2. .i. culennbocc^ 3. A. aithinne t. 51a, 4. .i. eperthith

1. .i. scaterc • heda [man. al.] tempi^s quando lux emanat® 2. .i. f. 5lb ingecht^

1. ongrecdacht de libro greco i6han7iis f. 54a

1. .i. ondi rondgab f- 56 b

1. .i. cinni sin ft-istiaiccai siu A. secwwda persona praestolaris t re f. 57b

1. gvec indi asuideor^ f- 58 b

1. A.forfiun^ 2. iscotarsna fris fesin snnt arisi^ absoliitum f. 59a verbum nad adilgnigedar ho thuislih seruit autem hoc uerbum frito- 6a7-thid" cid ar bad^ absolutuw ia7'um 3. .i. gelid A. osumit™ 35 ut uirgilianwm


1. i.e. purefooted. ^- ^la

1. (i.e. has made use) of the grecism. f- 54a

1. i.e. from that it is. ^- 56b

1. i.e. whom dost thou expect 1 f. 57 b

1. the Greek of uideor. *• 58 b

2. he is contrary to himself here, for that is absolutum uerbum which f- 59 a does not want cases. Seruit autem lioc uerbum with a dative : why then should it be absolutum 1 [22] [23] [24] [25] [26] [27] [28] [29] [30] [31] [32] [33] [ 228 ]...'doceor* rhethoricam/ 'instituor* grammaticam,' 'moneor^ ius- titiam '.

Consurgit senior tonicaque induitur" artus.

'Coeo^'... (i. p. 394)

...'quirito et quiritor^'.,. (l. p. 396) 5

...'lento lentor» et lenteo*'... 'Humeeto"'... (r. p. 397)

...'iacio^'...'iaceo^' 'aceo' ex quo acesco^'... (l. p. 398)

Morte obita* qualis fama est uolitare figuras. (i. p. 399)

...'conuenio"'...

...'adorior«' 'operior^'... (i. p. 400) ^°

'Excarnificos'... (i. p. 402)

...'fundo' eKxeco^, 'fundis'; 'obsero^,' Trepi^dWco tov fio-xXov, 'obseras'; 'obsero,' TrepiaTreipco^, 'obseris^'...'constemor*' Tnypofiaty 'consternaris,' 'consternor^' Karaarpdivvvixai,,' constemovW ... (l.p.403)

'Sapio' prudential., (i. p. 404) ^5

INstans autem indiuiduum est, quod uix stare potest^ (i. p. 406)

...ut facta esse ante nobis potuerint^ in notitiam uenire... (l. p. 407)

...hoc esse^ dicebant. (l. p. 408)

...ut si dicam, 'intelligendi Homerum causa uenio' et 'amandi 20 uirtutem causa laboro' et 'eraendi mancipium causa uenio'; quamuis rarus sit huiuscemodi constructionis usus. Similiter dicimus ' in- telligendo Homerum pro feci/ 'amando uirtutem legi' et 'inuidendum nobis non est' et 'minime nocendum uirtuti/ quia superiorum ac- cussatiuo, inferiorum uerba datiuo adiungunturl (i. p. 410) 25


4. fogliunn 5, foglmmi 6. /ogrliunn 7. intuigther"

1. .i. otaeg^ 2. A. gaigim^ 3. .1. fillim i dlgenaigim* 4. .i. attoibim^ 5. .i. folcaim^

1. .i. insddaim 2. .i. inarbenim 3. .i. dctegim a quo est acetuw 4. .i. amba frithtechtai^ 5. .i. adgaur t duttluchur^ 30 6. .i. arriuth 7. .i. frisaiccim 8. .i. fennaim

1. .i. duddlim^ 2. .i. frisd'dnaim 3. .i. asindiut i clandaim^ 4. .i. fobothaim^ 5. fommdlagar'* 6. .i. trebraigim^ t sapio itargninim

1. .i. anephthairismech^ 2. .i. amsl farcumisitis^ 35

1. .i. nombith^ 2. niasse aranimfognad intansid frissin brethir as • sum • no fria baullu ut est hie x


4. i.e. when it was to be met.

1. the non-permanent. 2. i.e. as though they had been made,

1. i.e. that it was. 2. it is not possible that the accusative 40 should be construed with the verb 8U7n or with its members, ut etc. [34] [35] [36] [37] [38] [39] [40] [41] [42] [43] [44] [45] [46] [47] [48] [49] [50] [51] [ 229 ]...idem enim significamus^ Sopina uero nominantur, quia ^ f. 62a passiuls participiis, quae quidam sopina nominauerunt, nascuntur. (I. p. 412)

Per indicatiuum, ut 'curritur a me' pro 'curro' ; imperatiuum, 5 'curratur a t6' pro 'curre'; optatiuum, 'utinam curreretur a t^' pro 'utinam curreres'; subiunctatiuum, 'cum curratur a t6,' pro 'cum curras*'... Hoc autem interest inter infinitum passiuum et infinitum, qui fit ab impersonalibus, quae nascuntur a uerbis actiuls, quod infinitus passiuus uerbo eget solo ad perfectam significationem'... io(i. p. 413)

...Sed etiam pro aoplarov accipitur, quod tempus apud Graecos f. 62b tam modo perfectam rem quam multo anteS significare potest. ...adiaciens tempus tov Se irdXai top virepavvrekiKov id est plus- quam perfectum^ significat... (l. p. 415)

...'patruus^ amita^' 'auunculus' matertera'... (l. p. 418) f. 63a

Item inpersonalia uerba, quae ex s^ nascuntur^.. (i. p. 420) f. 63b

Indicatiuus . . . ideo primus ponitur...quia substantiam siue es- sentiam rei significat^... (l. p. 421) Sed haec postea reputentur*... ...et quia ad praesens praeterita et futura intelleguntur^. .. (i. p. 422)

...cogitatione uero, ut, si cogitem deluuium quale sit in praesenti, f. 64a ex hoc notionem concipio futuri (i. p. 423)

Impersonale uerbum suae cuiusdam est significationis". . . (i. p. 425)


1. arherainni dano dede agerint gnimo / coitchinne^ 2. [in f- 62 a marg. 1.] ni impersonaZe infechtsa iartormuch impronominis rt 25 3. [in marg. d.] arni ecen dechor fm cessad donaih hi bite honeutur^

1. sechmadachta nocus 7 dan 2. issi ind amser 4ccrichtha f. 62b ashiur fHuW^

1. isidorus frater paferis 2. soror pairis*^ 3. frater matris '• 63a

1. impersonalia nad biat 6 brethir ut poenitet pudet® 2. slond f. 63b 30 gnima hirrec inindidit^ 3. .i. adrimfetar^ 4. .i. robbatar 7 biet in praesenti**

1. ho iinrordai nech didin isindrecdairc atola 7* irvtairsitiu^ adchi f- 64 a dolbthai dano iarum is atothdchaide • fantasiaca cogitatione 2. .i. slond gnima cen tdrand persaine^


1. i.e. we then express two things by the gerund of the active and t 62a of the common. 2, it is not impersonale this time after adding the pronoun™. 3. for to diflfer from the passive is not necessary for those which are from the neuter.

1. a preterite near and remote. 2. this is the unlimited tense f- 62 b 40 (the aorist), which I mention to thee.

1. impersonalia which are not from a verb ut etc. 2. signification f- 63b of action merely in the indicative. 4, i.e. they have been and they will be in praesenti.

1. When any one then has thought in the present, the flood and the f. 64a 45 inundation which he sees he also afterwards feigns it° for the future phan- tasiorca cogitatione. 2. i.e. signifying action without denoting person. [52] [53] [54] [55] [56] [57] [58] [59] [60] [61] [62] [63] [64] [ 230 ]...'tracto^'... Non poenitus absistunt" haec a primitiuorum significatione. (l. p. 431)

A uillico'... (I. p. 433)

Nomina quoque quae ex ipso actu^ agentibus" imponuntur. . . (I. p. 434) 5

...'aspernor" 'consternor -aris*'... (i. pp. 435, 436)

In uerbis compositis est quando Graeci extrinsecus faciunt de- f. 66a clinationem ad similitudinem simplicium'... Apud Romanos uero semper intrinsecus fit declination id est, in ipsa iunctura sequentis uerbi'^ uel post earn... lo

Apparet ergo ex hoc, quod compositio huiuscemodi uerborum, quae non eosdem raodos compositionum per omnia seruant tempora, per singula separatim fit^ (i, p. 437)

...'penulatus^'... (l. p. 441)

...a cerro *cirratus^'...a lacerna' 'lacernatus'... i6

...a Cerrere 'cerritus^'... (l. p. 442)


1. j^ imrddaim^ 2. .i. nitesbanat i ni dechriget^ 3. .i. 6nd rectairiu'^

1. dobber ainm doib den gnim gnite^ 2. .i. dunaib hi gnite 3. .i. londaigim 4. .i. fohothaiva. 5. .i. ond rainn didenig 20

1. inmagen indentar in Jilliud is ixnmedon dognither ni fodeud^ 2. in principio .i. inna^ rainne didencha incomsuidigthi^ 3. .i. etarscarad oabi oencAomsuidigud"

1. casalda^ .i. penula -casal 2. cirrus .i. mong t gibbne nnde 7 cirri 7 tonderi dicitnt unde 7 cirri uocantwr intonsae partes" «5 3. .i. casal

1. caichen^ [in marg. d.] cereritus debuit esse


2. i.e. they are not wanting to, or they differ not.

1. a name is given them from the deed they do. 2. i.e. to those that do. 3. i.e. from the last part. 30

1. the place wherein the flexion is made, 'tis in the middle it is made, not at the end. 2. i.e. of the last part of the compound. 3. i.e. separation, so that there is not one compound. [65] [66] [67] [68] [69] [70] [71] [72] [73] [74] [ 231 ]PRISCIAN.

c. Codex Leidensis, Lat. MSS. No. 67.

...cuachin pro conchin... est concha cesc. concha quasi concaua. f. 16a (ed. Hertz, i. p. 26)

'Veredus ueredarius' uir redarum id est curruum princeps .i. eirr. (i. p. 27)

. . .genainari autem uidetur [scil. s] post consonantem, si, ex ante- f- 171^ cedente, quae loco c et s fungitur, ipsa consequatur {.i. si madu coscedar]^, ut 'exsequiae exsequor.' (i. p. 34)

...alia ex morbis ut 'cardiacus' .i. luathchride^ (i. p. 69) f. 26b

'Leccius' .i. an^ (i. p. 72) f. 27a

'sabrateria' ingor" (i. p. 81) f- 29b

'priuignus' lesmac^ (i. p. 82) f- 30a

'talus' odbrann^ (l. p. 110) f. 36b

'culex' cuil^ (I. p. 164) f. 5la

lepida sulhair^ (l. p. 200) f. 58a

'alcedo' fmlenn^ (i. p. 206) f- 59a

'pelium -lii' barr a pelle t pelium d p^leta a peleo (l. p. 215) f. 60b

rhinoceTOS sroiibennach^ (l. p. 217) f. 61a

In undecimo Virgilius: *et pace sequestra' [in raarg.] uergiliarius ^- 62a .i. media, nam sequester medius {.i. rdth] inter duos altercantes pacem sequestram indutias dicunt'. (l. p. 223)

'termes termitis.' Cicero .i. feruor .i. lind tee^ (l. p. 240) f- 65a

'pollis pollinis' [in marg.] .i. auitas^ (l. p. 250) ^- 67a

' postica' .i. /ann° (11. p. 39) f. 150b

Sed ut est etiam similitudinis aduerbium, potest etiam prof- 161 b temporali accipi : ' Ut uidi, ut perii.' Et ex hoc {.i. ond ut so] componitur utinam. (ll. p. 86)

Inuenitur [ararecar] etiam 'ut' pro 'utinam'


if it should foUow. f- ^^b from this ut. t 161b [75] [76] [77] [78] [79] [80] [81] [82] [83] [84] [85] [86] [87] [88] [89] [ 232 ]PRISCIAN.

d. BiBL, Ambr. Cod. A. 138 sup.

uenus uenustus ni stus. forsudib sed tus"^ (ed. Hertz, I. 140)

excipiuntur supradictae declinationis arriaguil femein^^. (i. p. 145)

'margo' {inde7"bus^] quoque auctoritate poetica non solum femi- nini sed etiam masculini generis inuenitur. (r. p. 145)

mango [in marg. 1. 7] {c)ennaige. (i. p. 146)

inritamenta gulae .i. sercla'^. (i. p. 147)

diminutionis aut adulationis bansc(d)l noac^*. (i. p. 148)

excipitur flamen .i. dinaih weiiiuraldaib*'^ (l. p. 149)

lar .i. tene.

quod etiam Araris dicitur .i. doanmnithK


1. it is not stus upon them but tus. 2. from the rule of the feminine. 3. uncertainty. 4. of young women. 5. i.e. from the neuters. 6. i.e. as nominative. i5 [90] [91] [92] [93] [94] [95] [ 233 ]PRUDENTIUS.

Inter glossas Theodiscas ad Prudentium spectantes legitur in codicibus haec glossa linguae Hibernicae assignata : ' cicutas scot. bind'"^ (vide Zeitschr. f. deutsches Alterthum 16, p. 25, 167; 27, 24; 5 67, 1892 = E. Steinmeyer, Die altdeutschen Glossen, ii. p. 383, 24). E sententia Steinmeyeri etiam in verbis ' fuco. colore kainke' (1.1. p. 25, 169: keinke, p. 27, 26) = Altd. Glossen, li. 383, 32) glossa Hibernica in est.

In codice Sangallensi 134 saeculo decimo scripto p. 230 ad uerba lo Prudentii 'crinibus aureolisque riget coma texta catenis'^ in margine adscriptum est : scot, neman* (Hattemer, Denkmahle des Mittelalters, I. 272.

Zimmer, Gloss. Hib. Supplementum, p. 5. [96] [97] [98] [99] [ 234 ]SENTENTIAE SANCTORUM DOCTORUM ET PATRUM.

(BiBL. Ambr. Cod. F. 60 sup.)

Arcuaria folia
.i. quasi folia curbata
idtairhirthi^^ . ab eo
quod arcus. Cum cuspinio
sapore cuspis . proprium
ligni .i. cm^ew^.cuispi-
nio .i. cuilendu^
(rep)ptilias uenenosas
(bri)tannica . fobirge
puteus inlustratus .i. nehglan.

1. i.e. bent. 2. holly. 3, made of holly. [100] [ 235 ]SERVIUS.

(Cod. Bernensis, MSS. lit. 363.)

Castores autem a castrando dicti sunt. Virosa autem aut f. 31b uenenata. Nam licet sint multis remedio, tamen praegnantes eorum 5 odore abiiciunt et egerunt partum togluaset chombairt^. [In marg.] togluasacth^.

Et mystica uannus lacchi, id est cribrj^m areale criathar atho^. f. 34a

Bufo . rana terrestris nimiae magnitudinis mac salach'^^. f. 34b

spiras funium .i loman cecorse. f. 37 b

oculorum [cla] f. 42b

The context is : Nam aut insitio dicitur cum fisso trunco surculus fecundae arboris sterili inseritur, aut oculorum impositio cum incise cortice libro alienae arboris germen inserimus**.

et Gaurus sliab gar gain. f. I04a

upper marg. Brigit dixit. Isel friart tailciud • frigargg • cdich f. 117 a auuair^ • cachdin dodgena samlid bid reid riam each • namr&id*

lege hie librum fabularum robartaich f. 128 a

In sciomantia — [marg.] corrg(ui)nec{ht) — uero quia umbrae tantum f. 129a est euocatio sufficit solus intent us.

focam .i. ron. f. 133 b

concha satis pure [leg. salis puri] ruidgaV. f. I86b


1. they abort oflfspring. 2. the sieve of a kiln. 4. mountain of Garganus. 5. Lowly towards the high, a yielding to the fierce, every man's in turn*: whosoever shall do thus, every rough will be smooth 1$ before him.

The following fourteen Irish names occur in the margins,: Brigit f. 117», Cathasach 179"», Colggu 9V>, Comgan 21», 31«, 32», 32^ 33«, 34», 35», Cormac 65», 80», 113^ 114», 117», 137", 138», Dub{thach) 22», 27», 147», Dungal 54», Fergus 24», 84», 127=, 142»«, 164», Mace Longdin 64", Suadbar 140». f. 131" in marg. opposite 'Sybillam Apollo dilexit et ei obtulit poscendi quod uellet arbitrium. ilia (Sybilla) hausit harenam mani- bus et tarn longam uitam poposcit. Cui Apollo respondit id posse fieri si Erithriam insulam relinqueret et eam nunquam uideret' — sicut mac Cialldin^. f. 94" in marg. opposite 'magica ars,' Taircheltach'. The gloss on fo. 10», which Hagen and Stem (Celt. Zeitsch. iv. 184) read as an Irish tent, is Lat. geni, i.e. genitium, and glosses caricis, Verg. EcL 3, 20. [101] [102] [103] [104] [105] [106] [107] [108] [109] [ 236 ]SORTILEGIA.

(BiBL. REG. MONACENSIS, COD. LAT. 14,846.)

A. significat uirum luscum t coll oculo dextera.

'il-* requies uel dolor, i uir auctus cum pertica ueniens narra- bit*^ tibi fabulas, que uolueris. periculose per uia, per uita ; longus 5 et ratus. glas t ban. principatum et potestatem habet is, pro quo tenetur et diliget gquos i pacificauit.

Si pro scientia furti, uir alienus furauit inter oriens et occi- dentem ; uel ad" oriens portata est. Si res non niger est, -ill- t •V- furauerunt ; alius ex his: albister capilli capitis'^ eius t glas- lo Had. si non res alba t cana t glas, alius de illis rufus 1: tene folt ; alius ^ sanguis factus est in capite, quoin puer erat, ab alio puero ; et non potest abscondi. color^ huius rei • dubtonn • discolor et issil selbt^ ; et uir alieni generis furauit.

O. laetitia condan adilc^^^ comus^ tuhenuhel^ ordinati a deo et 15 ab hominibus. Si pro uia, letitia et libertas ; potentia • anfine^ et libertas. locus altus™ munitus, in quo natus hie, pro quo tenetur liber, i semet ipse.

O. sepulchrum nouum auditioni hulath i forloscuth^.

Si pro scientia furti, et indicat a parte dextera et ille, qui 20 reuelauit: si uir habet, habet" dolorem sub uentre t chnuc 1. iduu^; si habet mulier, pregnans est.

V. in prima parte : uulnus in capite uel in medio corporis.

V. si in secunda parte, [ ] ipsius, pro quo tenetur, et uulnus in media parte. V. si in tertia parte, uulnus in capite 1. Ston "^ t «5 iduu"^; t sanguis conglobata sub uentre uiri pro quo tenetur.

Si pro scientia furti, ille, qui furauit is, bulch' i dorochoir ifiacW^ t senex et bene barbaris* est. f. 113 a Si pro scientia furti, e[t] .f in prima parte fuerit, habebit augmentum de sua pecunia ille, de quo furatur. Si .f. in secunda 30 parte, indicat, quod in prumptu est ilia res et inueni[e]tur ; et ab inimico furata est. et res que furata est, dubglas i feraina i laicus, ad aquilonem portata est.

Si pro scientia furti, scietur, quod ad dexteram furata est ilia res, pro qua tenetur ; et pro longitudinem, scietur circuitum (?) separata 35 est in duas partes, et niger iffur uel laicus canus, qui furauit" illam rem. et ilia res qui furata est, niger t donn.

[110] [111] [112] [113] [114] [115] [116] [117] [118] [119] [120] [121] [122] [123] [124] [125] [126] [127] [128] [129] [ 237 ]Si in vim- [luna] furauerit super duas aquas furauit uir -folt tiug sir fair ^.

Si in x- luna, uir alb[i]ster capilli capitis sui findbuide^. super f- 115b se, ut uideret agrum, exiet.

Si pro furto, bona, hora nona in monte querenda est, et inuenies ; sed non protinus tres rote & saf" ; uel in tres partes diuisa est et ad orientem porta ta. fiira" s""^ fratres. et color* est rufa.

Si in luna xi- furauerit, uir -fos- portauit. ^- ^^^*

N. laich laicos • laicos. ^- ^^^^

significat comrac regis^ uel mortem eius. f- I17b

Si pro scientia fnrti inter orientem et dextera portata est is coma, f- 118a et [in] promptum est et mox scietur.

& • in prima parte adliae^ promath innacelle^ • et cito inuenies f. Il9b quod uis ; et augmentum pecunig . multas cogitationes. [130] [131] [132] [133] [134] [135] [136] [137]

Notes
  1. MS. asbutes, cf. Sg. 20*4
  2. MS. cotta
  3. cf. Sg. 22» 6
  4. cf. Sg. 22» 7
  5. cf. Sg. 31"5
  6. leg. dutaithbi sin, which is translated. W. S. leg. duaidbib sin 'that will shew'? J. S.: cf. Prise, ed. Hertz i. p. 67, 11. 19, 20; sic auctoritate usus est Virgilius in tituli scriptione quo Aeneis inscripsit
  7. MS. nota Holder
  8. the gloss loimm is intended for the following gutta
  9. cf. Sg. Si*" 13
  10. MS. asderesi with a over r and a punctum delens over the first e
  11. cf. Sg. 32»' 10
  12. cf. Sg. 32" 11
  13. cf. Sg. 32" 12. The lemma is a mistake for Ciclas, las.
  14. cf. Sg. 33" 3
  15. i.e. in Etym. lib. x. 184
  16. h is written over b
  17. cf. Sg. 49" 13. For (an) cliab, the c being medialised ('eclipsed') after the neuter article in the writer's mind
  18. cf. Sg. 61» 22
  19. cf. Sg. 63*15
  20. MS. mafcir Holder
  21. cf. Sg. 93* 1
  22. MS. comallnae with a panctnm delens over the second I; of. Sg. 110'*2
  23. of. Sg. Ill" 3
  24. Etym. lib. x. ed. Otto, p. 405. The glossator thought that meraps (/lipoil/) came from menis and pet, G.C.* 791
  25. cf. Sg. 125» 7
  26. cf. Sg. 126" 1
  27. for inncecht, of. Sg. 127" 1
  28. cf. Sg. 142" 2
  29. cf. Sg. 143*4
  30. MS. ariri. The fem. pronoun ia used as briathar (verbum) is fem.
  31. seruit is construed like the Irish fogni
  32. cf. Vol. I. p. 505, note •
  33. cf. Sg. 143'» 1
  34. MS. e/cxw
  35. MS. irepiairipw
  36. cf. Sg. 143»' 3
  37. cf. Sg. 144» 4
  38. cf. Sg. 144"2
  39. cf. Sg. 145»1
  40. cf. Sg. 145»2
  41. cf. Sg. 145»3
  42. cf. /ritumthiagar Sg.
  43. Perhaps dattluchur
  44. cf. Sg. 146'» 6
  45. cf. Sg. 146" 89
  46. cf. Sg. 146'* 13
  47. fommdlagur, Zimmer perperam, cf. Sg. 146'* 14
  48. cf. Sg. 146'" 16
  49. cf. Sg. 147" 1. Instans is glossed as if it were non stans
  50. leg. forcuimsitis, cf. Sg. 148» 5
  51. cf. Sg. 148" 6
  52. cf. Sg. 149" 7. Before arberamni there are some letters like inn a
  53. cf. Sg. 150» 2
  54. cf. Sg. 151»3
  55. cf. Sg. 152» 2
  56. cf. Sg. 153»1
  57. MS. indidit Holder : cf. Sg. 153» 3
  58. cf. Sg. ISS»» 1
  59. cf. Sg. 153" 4
  60. this is more likely 7 written over the line than an abbreviation for m. Holder
  61. the last i over the line
  62. cf. Sg. 154» 4
  63. i.e. the addition of the pronoun makes the verb personal: cf. Sg. 150» 1
  64. dolbthai = dolbaith-i
  65. cf. Sg. 155" 3
  66. cf. Sg. 155" 5
  67. cf. Sg. 156" 1
  68. cf. Sg. 156" 6
  69. eher a als Holder; cf. Sg. 157" 1
  70. MS. in « cf. Sg. 157" 2, rectius in ch-
  71. cf. Sg. 157" 10
  72. cf. Sg. 159^5
  73. cf. Sg. 159« 7
  74. cf. Sg. 169" 3
  75. leg, Lyciua {AvKeios) dn
  76. atittas, Zimmer.
  77. cf. Sg. 16" 2
  78. cf. Sg. 33» 24
  79. cf. Sg. 38« 6
  80. cf. Sg. 38" 6
  81. cf. Sg. 48»5
  82. cf. Sg. 68" 12
  83. cf. Sg. 91"3
  84. cf. Sg. 93»1
  85. cf. Sg. 95» 6
  86. cf. Sg. 95" 6
  87. cf. Sg. 97» 4
  88. cf. Sg. 102» 2
  89. cf. Sg. 217" 7
  90. cf. Sg. 60b 6
  91. cf. Sg. 62" 5
  92. cf. Sg. 63" 11
  93. cf. Sg. 63" 5
  94. cf. Sg. 63" 10
  95. cf. Sg. 64» 4
  96. bind seems an abbreviation of hindmer (cf. cicuta) H. 2. 17, p. 284, which is 15 O'Begley's minmhear 'hemlock.'
  97. Asfucus is the rock-lichen, we should perhaps correct this to kairke, i.e. cairce, gen. pi. of Carrie ' rock,' and compare Tur. 115, supra vol. i. 492.
  98. Prudentii Carmina, ed. Obbarius, p. 91 (Hamartigenia, 1. 271).
  99. Nemon or Nemain is the name of the wife of the war-god Neit, Corm. Gl. s.v. 20 Neit, ind Nemain .i. in Badb, LU. 57 a. 26. See Rev. Celt. i. 42, xii. 130. A latinised Nemanus occurs infra p. 274.
  100. =id est tairberthi
  101. leg. togltiasachtidi ? ' procurers of abortion '
  102. cf. bid intechta trid criathar n-dtha bar ihhruar, LU. 96»
  103. Nigra, Rev. Celt. ii. 448, read this gloss as muoralach
  104. cf. Verg. Georg. ii. 69 and KZ. 35, 593
  105. cf. cech fochaid a Mair, Ml. 39* 31 ; for cech lin a huair. Ml. 115» 14 ; is caich a huair an aros-so. Laud 610, fo. 97» 1
  106. this seems a proper name : see Four Masters 878
  107. cf. Toti traat yiyova t4 vivra, 1 Cor. ix. 22.
  108. identified by Stern (Celt. Zeitsch. iv. 182) with a deacon named Niall mac Gial- lain (Fiallain, lallain) who is said to have fasted for thirty years, been paralysed for thirty-four years, seen many visions, and died in 854 or 858
  109. see as to this magician. Three Fragments of Irish Annals, ed. O'Donovan, p. 136.
  110. leg. .i. Thurneysen
  111. corr. from narrauit
  112. om. MS.
  113. MS, capias, corr. Thurneysen
  114. MS. aliur
  115. MS. calor
  116. Thameysen conjectures issel-sellach 'kurzsichtig,' comparing the French vue basse
  117. Thur- neysen suggests 'heil in bezug auf bediirfnisse,' cf. comsldn Laws vi. 172
  118. glosses potentia
  119. a British gloss, Welsh twyn uchel, Rhys Rev. Celt. xi. 91
  120. •a stranger,' cf. Laws vi. 63, cf. uir alieni generis above
  121. MS. alt
  122. MS. hulach iforloseuth, corr. Thurneysen
  123. suppl. Thurneysen
  124. leg. idna, as a gloss on dolorem, Thurneysen, cf. Laws vi. 470
  125. MS. etoa, corr. Thurneysen
  126. if not Welsh (bwlch), leg. hulchach 'bearded,' Thurneysen
  127. leg. dorochair in fiacil 'the tooth has fallen out'?
  128. leg. barbatus, Thurneysen
  129. leg. niger is qui furauit ; fur and laicus canus are glosses, Thurneysen
  130. ' thick long hair upon him '
  131. MS. ^no^Mide : corr. Thumeysen
  132. cf. ni thetus It. T. i. 145, 8, if this be not a verbal error for ni hetus, W.S., rotectsat=ro-d-tectsat 'who have had it' is nearest to the MS. text, but does not suit the sense well. J. S.
  133. leg. furati sunt or furantes sunt, Thnrneysen
  134. MS. calor
  135. MS. sunt cobrac regem, corr. Thumeysen
  136. leg. adlaic, a gloss on quod uis, Thumeysen
  137. 'a proving of the sense,' probably a gloss on multas cogitationes