Sady (cykl)/całość

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Leopold Staff
Tytuł	Sady
Pochodzenie	Sady
Data wydania	1919
Wydawnictwo	Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie
Druk	Drukarnia Naukowa
Miejsce wyd.	Warszawa, Kraków
Źródło	Skany na Wikisource
Inne	Cały tomik
Indeks stron

[ 11 ]

SADY.

[ 13 ]

SAD W ŚNIEGU.

Sad w śniegu martwy! Dobry sad nie żyje!
Zmarł po rodzenia macierzyńskiej pracy:
Pnie poskręcane kurczowo, jak żmije,
Gałęzie, niby olbrzymi robacy.

Czereśnie, śliwy, grusze i jabłonki,
Na zimnej śniegu bezdusznego ścieli,
Są, jak w grobowcu rozsiadłe pająki
Na śmiertelnego prześcieradła bieli.

Rozkwitłe kwieciem bezowocnem śniegu,
Z srogiego zimy surowej ortylu,
Drzewa, rzędami stojące w szeregu,
Zakrzepły w niemym, nieżywym kadrylu.

[ 14 ]

Sad ograbiony z liści, nagi, goły,
Śpi, w przeszłość zmarłą wspomnieniem wtopiony:
Śnieg go ofruwa, niby białe pszczoły,
Jak owoc czarny, obsiadły go wrony.

Wicher go twardy i mróz ostry siecze
I beznadziejność rozpaczną podwaja...
Jednak nad sadem czuć tajemną pieczę,
Troskę świętego zimy, Mikołaja.

Starzec brodaty, spraw zimowych świadom,
W nagrodę za to, że na swe choinki
Zieleń radosną zabrał szczęsnym sadom,
Owoc pozłocił zaś na upominki:

Sypnął obfitą śnieżycą z rękawa
I, wytrząsając kaptur swój i szatę,
Sprawił, że bujna, ślepiąca kurniawa
Sad, jak filigran, tuli w miękką watę.

Sad pobielony wapnem na pniach dołem,
Zda się, w pończochach szarych w pierzu stoi

[ 15 ]

I zabezpieczon puszystym żywiołem
Do wiosny, już się przeziębić nie boi.

A śnieg wciąż sypie, sypie bez pamięci,
Bo, z Mikołaja świętego przyczyny,
Przychylni sadom, w niebie Wszyscy Święci
Trzepią gorliwie swe grube pierzyny.

[ 16 ]

SAD O PRZEDWIOŚNIU.

Zaledwie zimy minęła pogróżka,
W łagodnym, miękkim i tkliwym powiewie,
W sad nagi wchodzi wiosna, nowicjuszka
Skromna, co jeszcze o swych czarach nie wie.

W powietrzu srebrna mglistość pozimowa...
Tu i tam jeszcze w szczelinie głębokiej
Szczypta się śniegu ostatniego chowa,
Jak białe pióro w ciemnych skrzydłach sroki.

Sad cichy, niemy, pusty. W monotonnej
Szarości ziemia, co woń ostrą szerzy,
Siwo-brunatna, jak habit zakonny,
W pokutnym półśnie umartwienia leży.

Oczekiwaniem tęsknie-nudnem chora,
Pręży gałęzie drzew, jak owad macki,
Czyli się przecknąć do życia już pora,
Czy już przymrozek nie czycha z zasadzki.

[ 17 ]

z oddali, która głosy tłumi sennie,
Jakoś inaczej, niż zwykle, kur pieje,
Dziwnie piotrowo, wieszczo, przedwiosennie,
Budząc niepokój razem i nadzieję.

Jest coś przyszłego, nienarodzonego
W przestworzu, które zdaje się, jak próżnia,
Kędy serdeczna czczość i mdłość się lęgą,
A zmartwychwstania wielki cud się spóźnia.

Drzewa splątane gołych koron gęstwą,
Co jak szkielety stoją czarnokostne,
Owiewa jakieś nieme nabożeństwo,
Jakieś milczenie twarde, wielkopostne.

Sad w ascetycznej zadumie śni cichy,
Nagi, jak z cierni wieniec Męki Pańskiej,
Którą ćwierkaniem głoszą wiosny mnichy,
Wróble, w szarości swojej franciszkańskiej.

[ 18 ]

SAD W DESZCZU.

Na sad z chmur powiał dreszcz...
Na sad rozkwiecony, co w dusznym bezwiewie,
W spiekocie śnił parnej o chłodnej ulewie
I budzi się jabłoń z drętwoty i grusza
I kwietno-dziewicze gałęzie porusza,
Przeciąga kobieco-cieliste ramiona,
Z bezruchu tchem wiatru świeżego zbudzona.

I nagły lunął deszcz!
Już słodki kwiat wonny z pragnienia nie zemrze:
Deszcz ciepły szeleści i szumi i szemrze
I pieści i łechce i miękko łaskoce
I budzi w zalążku drzemiące owoce...
Na kwiecie różowe i białe — łzy roni,
Na kwiecie czereśni i grusz i jabłoni.

Jak wyzwolony z kleszcz,
Kwietnemi gałązek kołysze sad berły
I pije łzy rosy i pije dżdżu perły,

[ 19 ]

Łzy złote i srebrne, kropliste djamenty...
A gęsto spadając, deszcz w chmurach poczęty
Porywa gałęziom kwiat śnieżny z swym biegiem
I zlata na ziemię szerzącym woń śniegiem.

Lecz już, pogody wieszcz,
Z chmur krąg siedmiobarwnej pojawia się tęczy,
Tryumfu łuk drzewom z swej czyniąc obręczy.
Skrzy w łonie każdego kwietnego kielicha...
I zwolna ulewa ustaje, przycicha
I jeno z gałęzi, z kwiecistej drzew chmury,
Za wiatru powiewem deszcz sypie się wtóry.

Ucichł... I tylko świerszcz,
Co ukrył się w trawie, uchodząc kąpieli,
Świeżością obmytej się ziemi weseli
I sykiem swym drobnym, nieśmiało i głucho,
Wilgotny syk deszczu powtarza na sucho
I, ciurkiem wstrzykując swój szelest w milczenie,
Przedłuża już schnącej ulewy wspomnienie.

[ 20 ]

SAD W KSIĘŻYCU.

Baśń, czy nie baśń?
Rozmajaczony półsenną jawą,
Kiedy półmiesiąc łuk srebrny napnie,
Sad w czarodziejską zapada jaśń,
Co się rozprzędza widmowo, mgławo,
Że z drzew bieleją jeno pnie w wapnie,
A w szarym cieniu gałęzie giną,
Jak sieć koronek za pajęczyną.

Sen, czy nie sen?
Pni pobielonych lśnią kolumnady,
Co, zda się, z nikąd gdzieś w nigdzie wiodą,
Po nitce, którą tka światła len.
A przez przeźroczych liści arkady,
Gwiazdy wieczystą błyszczą urodą,
Jako zgubione ziarna z pokosów,
Wśród których księżyc legł, sierp niebiosów.

Czar, czy nie czar?
W czem czar? Coś blado się przypomina,

[ 21 ]

Jakby się tu już było — nie było:
Urok, co dotąd trwa, chociaż zmarł.
Coś się natrąca, świtać poczyna,
Lecz niknie z pierwszą myśli wysiłą:
Coś najważniejsze, nieprzypomniane,
Co budzi słodycz, czy smutku ranę?

Cud, czy nie cud?
Coś się nawodzi, coś się majaczy,
Co ma z wiecznością najgłębszy związek,
Lecz nie chce z mrocznych wybłysnąć złud...
Pamięć się trudzi, lecz nie przybaczy,
Lecz nie przypomni z drżenia gałązek,
Przecz czar ma cisza i pusta ścieżka,
Gdzie nieobecność człowieka mieszka...

Sad, czy nie sad?
Niskich jabłonek ciężkie owoce
Lśnią, jak dar szczęścia w snach przyrzeczony...
Coś jest — a niema... z przed lat... z przed lat...

[ 22 ]

Sad zaprzepadłe ludziom śni noce,
Spłakany rosą, jak Raj Stracony,
Który w perłowem księżyca mleku
Łka po wygnanym z niego Człowieku...

[ 23 ]

SAD W SŁOŃCU.

 

Tłem mając białe ślepiąco lamusy,
W słońcu, co dziwy dojrzewania iści,
W płomiennym skwarze, w mdlejącym upale,
Pod szczęśliwymi niebiosów turkusy,
Sad kryje w rzeźbie szmaragdowych liści
Rubiny wiśni i jabłek korale.

Zda się, twór baśni, przez karły-garbusy
W drogich kamieniach kunsztem wyrzezany
Ostrymi rylcy słonecznych promieni,
Stoi przez wiewu najlżejsze zakusy
Nieporuszony, sztywny, niezachwiany,
Klejnot przetkany grą świateł i cieni.

Zaklęty w ciąży bezwładnej przymusy,
Sad drzew swych skarbce bogate roztacza,
Zapadłszy w błogiej bierności letargi.
A w dole słońcem pstre muraw obrusy
Ścielą się, niby złota sieć rybacza,
Pod owoc krwawy, jak wilgotne wargi.

[ 24 ]

Owoce słodkie, lepkie, jak całusy!
Jak piękne winnyby być dłoni naszej
Czyny, — o, wszystkie czyny wszystkich dłoni,
Które sięgając po te ust pokusy,
Czerpią do czynów moc z tak pięknej paszy,
Z cudnych owoców wiśni i jabłoni.