[ 304 ]Die Forderung des Tages, da W. Ostwald (Leipzig, akadem. Verlagsgesellschaft, 1910). — Ica libro esas la kolekto di l’artikli e diskursi facita da l’autoro dum la lasta yari, segun « la postulo di la dio ». Li traktas : 1. generala energetiko ; 2. metodo di la cienci ; 3. psikologio e biografio ; 4. generala problemi di civilizado ; 5. internaciona helpolinguo ; 6. instruktado. Li kompozas richa e diversa pikturo di l’agemeso di W. Ostwald ; li montras anke l’uneso di ca agemeso, direktata da granda filozofiala doktrino, l’energetiko. Ni povos hike recensar nur la parto (p. 436-511) qua koncernas la L.I. On retrovas e relektas kun granda plezuro ed intereso la verketi, per qui l’autoro partoprenis la propagado di nia ideo kun tanta suceso. I. Die Weltsprache ; unesma diskurso facita en la Bavara seciono di l’Asocio di germana injeniori (1903), qua esis pledo por la L.I. e por la Delegitaro. — II. Die internationale Hilfssprache und das Esperanto (1906) : « l’internacioneso di la cienco postulas nerezisteble l’internacioneso di la linguo » ; l’autoro refutas la propozo da Prof. H. Diels, admisar nur tri nacionala lingui en la cienco. « Nacionala lingui ne esas apta divenar mondolingui. » « La futura mondolinguo devas havar nula konexeso kun politikal e nacionala [ 305 ]cirkonstanci »… « ol devas esar esence neutra od internaciona », simile a la metrala sistemo. L’autoro enuncas la esencala defino di la linguo : « Koordino di la signi a l’idei », e deduktas de ol la generala traiti di linguo vere universala, qua povas esar nur artificala. « Restas nur evitar, per artificala formaco di linguo, omna difekti e malfacilaji di la naturala lingui ». Ke to esas posibla, e praktike posibla, pruvesas da l’exemplo di Esperanto. « Sed ni devas distingar du questioni, la generala e la partikulara. » Por la generala ideo laboras la Delegitaro ; sa praktikala realigebleso pruvesas per « konkreta exemplo, Esperanto ». E pro to So Ostwald propagis Esperanto en Germanio e precipue en Usono, kun quanta suceso, omni memoras,… ecepte la fanatika chefi di Esperanto, qui « aranjas » la historyo segun sua fantazio od interesto. — So Ostwald deklaris, ke persone il konsideras probabla, ke on adoptos Esperanto ; sed samtempe, ke il ne konsideras Esperanto quale neplubonigebla. — III. Der Kulturwert der Hilfssprache (1907). L’instituco di la L.I. esos progreso komparebla a l’invento di l’imprimado. Quo esas civilizado ? Sparado di energio. En ta senco, la L.I. esos grandega sparo di energio en la homala relati. « La linguala dogano konstitucas pura impedilo di movo e konsumilo di energio. » L’autoro negas la valoro di la naturala lingui por kulturo di la spirito, pro ke li esas tro nereguloza e mallogikala. A la patriotachi, qui opozas a nia ideo, il respondas frapante : « La devi ad la patrio nultempe povas konfliktar kun la devi a la homaro ». Lando, di qua l’interesto esus kontrala a ta di la homaro, necese perisus. Tote kontre, ta landi prosperas maxime, qui servas maxime l’interesti di la homaro. E l’autoro deziras, patriote, tala rolo por sua lando. Ni rekomendas ta konsidero a la patrioti di omna nacioni. — IV. Ein Friedenswerk : raporto pri la labori e decidi di la Komitato di la Delegitaro, kompozita quik pos l’evento : precoza atesto di la lora tendenci di la membri di la Komitato, da lia prezidanto ipsa. « La kunlaboranti ne kredis, ke on povas krear nun normo nevaryiva por omna tempo, quan omni devus adorar quale neacesebla idolo »… « Nulu audacos asertar, ke ta evoluco esas nun klozita, od esos irgatempe klozata… Oportas nur organizar l’evoluco anke por la futuro e protektar ol kontre nereguloza influi di la nekoncianta faktori. » (V. Progreso, No 1, p. 26-27). — V. Die int. Hilfssprache (1907). Altra raporto pri la Komitato (insertita en Die Woche). Komparado di la L.I. kun l’aviacado : la du bezonas perfektijo gradoza per la sperienco. L’autoro anuncas l’emendo di kelka difekti di Esperanto, espereble kun la kunlaboro di la duktanti di Esp. Il citas inter ta difekti la supersigni. Il aludas la konstanta opozo ad irga plubonigo, mem propozita da la Maestro ipsa. Il konkluzas, ke on devas, ne nur facar max balde la emendi agnoskita necesa, sed « samtempe krear fixa e duranta institucuro, qua esos [ 306 ] por la futura administrado di la nuva linguo ». To esas la penso genitanta di Progreso e di l’Uniono. — Nachwort (Posparolo) : « La esperoza tendenci expozita en la lasta artikli korespondis exakte a l’impresi di ni omni pos la klozo di la vocala deliberi ; sed ne, rigretinde, a la realeso, qua aparis pos mallonga intervalo… L’exameno di la proyekto di plubonigita Esperanto, quan la prezidanto di la Lingva Komitato lasis ni expektar en un monato, trovesis, pos plu kam du monati, ne mem komencita ; e la prezidanto di la konstanta Komisitaro… ne povis obtenar irga determinita indiko, pri kande on povus esperar aktiva kunlaborado di la Lingva Komitato… Dume aparis en la esperantista jurnalaro pasionoza movado kun la militklamo : « ni restos fidelaj ! », qua prizentis omna konsento kun la Delegitaro quale atento kontre la santeso di la linguo. Negocii per letri kun l’inventinto di Esp., Dro Z…, restis sen suceso, e tale la konstanta Komisitaro esis obligata procedar nedependante, quo eventis dum la sequanta monati kun fervoroza laborado. » Pose l’autoro explikas, pro quo on devis donar a la reformita Esperanto la nomo Ido, fondar Progreso e l’Uniono, e quale ni laboras por la devlopo di la L.I. « On penas tale kontentigar l’internaciona bezoni precize en la domeni ube generala interkomprenilo esas max urjante necesa. Ica politiko esas konciante kontrala a ta di Esperanto, qua vizas difuzo max rapida posible per populara propagado ; Dro Zamenhof, qua konsakras prefere sua agemeso a la traduko di literaturala klasika verki, donis a la linguo partikulara impulso ad la literaturo, qua certe ne esas la direciono di la minima rezisto e di la maxima bezono. » La max urjanta spiritala bezono existas en la cienco ; la max urjanta materyala esas en la tekniko ed en la komerco e komunikado. Pro to la Idisti lasas tre volunte a l’Esperantisti la propagado populara ; nam Esp. esas enduktilo ad Ido (kontre, nul Idisto revenis ad Esp.). La existo di Esp. esas mem bona shirmilo por Ido : ol ritenas l’entuziasmemi, qui esus neutila o mem malutila a la serioza kunlaborado, e quin atraktas la sentimentala motivi ; dum ke la koncepto ciencala-teknikala di la problemo atraktas ad Ido la sobra homi ed « intelektuli ». « Tale singlu havas sua parto », e So Ostwald judikas, ke omno esas tre bona tale.
Il konkluzas, ke ek omna problemi di la civilizado existas nula, qua povus tam facile e balde solvesar, kam ta di la L.I., e qua havus tam granda importo por la solvo di la ceteri, nam ici omna koncernas la homaro e bezonas facila internaciona relati. Fine il rekomendas l’Uniono a la lektanti, indikas l’eminenta rolo, quan il ludas en ol, e deklaras, ke ol esas « tre granda honoro por ilu ». — Omna Unionani sentos su inverse tre honorizata per tala deklaro da la granda ciencisto. — La libro klozesas per, l’artiklo « Ad Stockholm », quan ni recensis (No 24, p. 754), tale ke « Ido » [ 307 ]aparas ankore sur la lasta pagino di la tomo. Nia samideani konstatos kun plezuro e gratudo, quanta spacon nia linguo okupas en la zorgi e pensi di l’autoro, e quantan importon il atribuas a nia entraprezo. Por plu bone komprenar to, importas lektar la tota libro, qua expozas, sub familiara ed atraktiva formo, la tendenci ed ideali di nia « honor-prezidanto ». Mem ti qui ne povus lektar e komprenar sa ciencala e filozofiala verki, esos tre interesata konoceskante la « homo », quala lu aparas en multa pagini, precipue en l’introduco, ube il explikas la direkto di sua tota vivo. Il certe konquestos lia admiro e simpatio ; e nia samideani esos fiera e joyoza, havar tala homo inter li : l’aprobo e kunlaborado di ta pioniro di omna progresi esas certa garantio di suceso por nia entraprezo.