sita- por la futura administrado di la nuva linguo ». To esas la penso genitanta di Progreso e di l’Uniono. — Nachwort (Posparolo) : « La esperoza tendenci expozita en la lasta artikli korespondis exakte a l’impresi di ni omni pos la klozo di la vocala deliberi ; sed ne, rigretinde, a la realeso, qua aparis pos mallonga intervalo… L’exameno di la proyekto di plubonigita Esperanto, quan la prezidanto di la Lingva Komitato lasis ni expektar en un monato, trovesis, pos plu kam du monati, ne mem komencita ; e la prezidanto di la konstanta Komisitaro… ne povis obtenar irga determinita indiko, pri kande on povus esperar aktiva kunlaborado di la Lingva Komitato… Dume aparis en la esperantista jurnalaro pasionoza movado kun la militklamo : « ni restos fidelaj ! », qua prizentis omna konsento kun la Delegitaro quale atento kontre la santeso di la linguo. Negocii per letri kun l’inventinto di Esp., Dro Z…, restis sen suceso, e tale la konstanta Komisitaro esis obligata procedar nedependante, quo eventis dum la sequanta monati kun fervoroza laborado. » Pose l’autoro explikas, pro quo on devis donar a la reformita Esperanto la nomo Ido, fondar Progreso e l’Uniono, e quale ni laboras por la devlopo di la L.I. « On penas tale kontentigar l’internaciona bezoni precize en la domeni ube generala interkomprenilo esas max urjante necesa. Ica politiko esas konciante kontrala a ta di Esperanto, qua vizas difuzo max rapida posible per populara propagado ; Dro Zamenhof, qua konsakras prefere sua agemeso a la traduko di literaturala klasika verki, donis a la linguo partikulara impulso ad la literaturo, qua certe ne esas la direciono di la minima rezisto e di la maxima bezono. » La max urjanta spiritala bezono existas en la cienco ; la max urjanta materyala esas en la tekniko ed en la komerco e komunikado. Pro to la Idisti lasas tre volunte a l’Esperantisti la propagado populara ; nam Esp. esas enduktilo ad Ido (kontre, nul Idisto revenis ad Esp.). La existo di Esp. esas mem bona shirmilo por Ido : ol ritenas l’entuziasmemi, qui esus neutila o mem malutila a la serioza kunlaborado, e quin atraktas la sentimentala motivi ; dum ke la koncepto ciencala-teknikala di la problemo atraktas ad Ido la sobra homi ed « intelektuli ». « Tale singlu havas sua parto », e So Ostwald judikas, ke omno esas tre bona tale.
Il konkluzas, ke ek omna problemi di la civilizado existas nula, qua povus tam facile e balde solvesar, kam ta di la L.I., e qua havus tam granda importo por la solvo di la ceteri, nam ici omna koncernas la homaro e bezonas facila internaciona relati. Fine il rekomendas l’Uniono a la lektanti, indikas l’eminenta rolo, quan il ludas en ol, e deklaras, ke ol esas « tre granda honoro por ilu ». — Omna Unionani sentos su inverse tre honorizata per tala deklaro da la granda ciencisto. — La libro klozesas per, l’artiklo « Ad Stockholm », quan ni recensis (No 24, p. 754), tale ke « Ido »
