គតិលោក/ភាគទី៩/8
រឿងនាយព្រានព្រៃកាប់សត្វសារិកា
មាននាយព្រានព្រៃម្នាក់ ទៅចាប់សត្វសាលិកា ១ ក្ងោក ១ កុក ១ បានមកបង្ហាត់ក្នុងការល្បែង គឺសាលិកា បង្ហាត់ឲ្យចេះនិយាយស្ដីជាភាសាមនុស្សយើងបានគ្រប់ប្រការ ឯក្ងោកនឹងកុកបង្ហាត់ឲ្យចេះរេរាំ ប្រើលំនាំទៅបានផ្សេង ៗ ។ នាយព្រានបង្ហាត់សត្វទាំងបីបានចេះស្ទាត់ហើយ ទើបនាំយកទៅថ្វាយ ព្រះបរមរាជា នាព្រះរាជវាំងដើម្បីយសសក្ដិនឹងប្រាក់រង្វាន់តាមភាពជាតិព្រានព្រៃ ។ ព្រះបរមរាជា ទ្រង់ត្រាស់សួរថា សត្វទាំងបីនេះ តើចេះអ្វីខ្លះ នាយព្រានក្រាបទូលថា សត្វសាលិកានេះ ចេះនិយាយភាសាមនុស្សបាន ទូលហើយ ក៏ប្រើសាលិកាឲ្យនិយាយសាលិកាក៏សំដែងវិជ្ជាដែលខ្លួនចេះ គឺពោលពាក្យផ្សេង ៗ ជាភាសាមនុស្សស្រេចហើយនាយព្រានប្រើក្ងោកឲ្យរាំថ្វាយ ក្ងោករាំរេកាប់កែ តាមចំណេះដែលខ្លួនចេះនោះបានផ្សេង ៗ ព្រះបរមរាជា ក៏សព្វព្រះទ័យនឹងសត្វទាំងពីរ ទើបទ្រង់ឲ្យអាមាត្យចាប់យកទៅដាក់ទ្រុងទុកជារបស់ព្រះរាជទ្រព្យហ្លួង
នាយព្រានព្រៃក៏នាំកុកចេញមក ហើយប្រើកុកនោះឲ្យរាំថ្វាយព្រះបរមរាជាទៀត ឯកុកជាសត្វមានប្រាជ្ញា ស្គាល់កាលគួរកាលមិនគួរ គិតថា សត្វសាលិកាសត្វក្ងោកគេបានសំដែងចំណេះថ្វាយស្ដេច ៗ សព្វព្រះទ័យ ទ្រង់ឲ្យដាក់ទ្រុងទុកជាព្រះរាជទ្រព្យហើយ ប្រសិនបើអញសំដែងចំណេះឡើង គង់ស្ដេចនឹងឲ្យដាក់ទ្រុងទុកដូចគេ ធម្មតាការជាប់ទ្រុងនេះ នឹងរកក្ដីសុខឯណាមាន មានតែក្ដីទុក្ខក្ដីរំខានជាប្រាកដបើដូច្នេះ កាលនេះមិនគួរនឹងសំដែងវិជ្ជាដែលចេះនោះទេ ត្រូវធ្វើល្ងង់វិញទើបរួចខ្លួន គិតហើយកុកនោះពុំរាំឡើយ ធ្វើតែក្រកទៅក្រកមក ៗ ប៉ុណ្ណោះឯង នាយព្រានប្រើឲ្យធ្វើដូចម្ដេច ៗ កុកក៏មិនធ្វើតាម ចេះតែក្រកទៅក្រកមកដូច្នោះឯង ។ ឯព្រះបរមរាជាយល់កិរិយាកុកមិនចេះធ្វើដូច្នោះ ក៏ទ្រង់ត្រាស់ឲ្យនាយព្រានព្រៃស្រាយលែង នាយព្រានក៏លែងកុកនោះតាមព្រះបន្ទូលហោង ។ ឯកុកបានរួចចេញចាកដៃនៃនាយព្រានហើយ ក៏ហើរឡើងលើអាកាស ហើយបញ្ចេញឧទានវាចាថា "សត្វសាលិកានឹងក្ងោក គេចេះប្រាជ្ញព្រោក ញ៉ាំងមនុស្សលោកឲ្យត្រេកចិត្តបាន ធ្វើប្រាណឲ្យជាប់ទ្រុង មានសភាពយ៉ាងនេះ អើជាហើយល្អហើយចៅទាំងពីរ តែយើងយល់ថាការជាប់ទ្រុងគេនោះ ជាទីនាំមកនូវក្ដីទុក្ខរំខាន បានជាយើងមិនសំដែងវិជ្ជាដែលចេះនោះ ស៊ូមាយាធ្វើល្ងង់ខ្លៅ ដើម្បីឲ្យគេស្អប់គេលែងចោលបង់ នឹងបានទៅជួបជុំវង្សញាតិសន្ដានដែលព្រាត់ប្រាសមកនោះ សាលិកានឹងក្ងោកឯងចេះចំណេះព័ន្ធកឯងយ៉ាងនេះ យើងមិនសរសើរទេ ចេះអីឲ្យជាប់ទ្រុងគេយ៉ាងនេះ ហៅថាចេះរបេះក្បាច់ហៅថាចំណេះ ជិះកឯងហើយ នៃសកុណបក្សីទាំងពីរអ្នកឯងមិនដឹងកាលគួរសំដែងចំណេះ ទៅសំដែងក្នុងកាលមិនគួរសំដែង បានជាអ្នកឯងជាប់ទ្រុងទៅណាមិនរួចយ៉ាងនេះ" កុកនោះពោលពាក្យដូច្នោះហើយក៏ហើរទៅកាន់ទីតាមចិត្តប្រាថ្នាហោង ។
រឿងនេះបានគិតដល់បុគ្គលអ្នកចេះសំដែងចំណេះក្នុងកាលមិនគួរថ្លែង នាំឲ្យព័ន្ធកឯងវិញ ដូចយ៉ាងអ្នកខ្លះបានឃើញបានឮអ្វី ហើយនាំមកសំដែងក្នុងកាលប្រជុំអ្នកធំ ដល់អ្នកធំគេត្រូវការឡើង ក៏ប្រើឯងឲ្យទៅធ្វើការនោះ ឬការនោះជាការកំបាំង ខ្លួនទៅថ្លែង គេប្រកាន់ខ្លួនជាប់ថា ខ្លួនបានដឹងបានឮ ហើយគេហៅយកខ្លួនទៅសំដែង ការនោះឯងត្រូវពាក់ព័ន្ធមកលើខ្លួនវិញយ៉ាងនេះក៏មាន កិតអស់នេះ នៅមានច្រើនតទៅទៀត អញ្ជើញប្រាជ្ញពិចារណាទៅទៀតចុះ ។
កុកអើយនាងកុក ត្រិះយល់ក្ដីសុខ ក្ដីទុក្ខសម្ទាយ កាលខុសដំណែង មិនថ្លែងអភិប្រាយ ក្លែងធ្វើខ្លៅក្លាយ ញ៉ាំងកាយរួចបាន ។ វិជ្ជាចំណេះ គួរចាគួរចេះ គួរដឹងប្រមាណ គួរពោលល្មមពោលគួរខានល្មមខាន កុំអាងតែប្រាណ ប្រាជ្ញព្រោកព្រើលថ្លែង ។ នេះហើយចេះចប់ ចេះមិនប្រសប់ ក្នុងកាលសំដែង ចេះនោះប្រែជាន់ ចេះព័ន្ធកឯង ចេះកាលមិនថ្លែង ចេះឯងមិនថ្លៃ ។ ចប់តម្រាពោលវិជ្ជាខុសកាលជាគត៌ទី ៦១ ។