Jump to content

គតិលោក/ភាគទី២/9

From Wikisource
113219គតិលោក, ភាគទី២រឿង​អរិយទ្រព្យ ៧ ប្រការឧកញ៉ាសុត្តន្ដប្រីជា ឥន្ទ


រឿង​អរិយទ្រព្យ ៧ ប្រការ



ស. សី ហិ . ឱ សុ. ចា. ប. អរិយទ្រព្យ ៧ ប្រការ គឺ​សទ្ធា សេចក្ដី​ជឿ​កម្ម នឹង​ផល​នៃ​កម្ម​ក្នុង​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា ១, សីល ៥ – ៨ – ១០ ២២៨ ដ៏​បរិសុទ្ធ ១, អៀន​ខ្មាស​អំពើ​អាក្រក់ ១, សេចក្ដី​ភ័យ​ខ្លាច​បាប ១, កិរិយា​ត្រាប់ត្រង់​នូវ​ធម៌ ១, សេចក្ដី​បរិច្ចាគ​ទាន ឬ​លះបង់​ចោល​នូវ​អំពើ​អាក្រក់ ១, បញ្ញា​ជា​សម្មាទិដ្ឋិ ១, ធម៌ ៧ ប្រការ​នេះ មាន​នៅ​លើ​បុថុជ្ជន​ណា បុថុជ្ជន​នោះ​ឯង​ហៅ​ថា កល្យាណ​បុថុជ្ជន គឺ​រាប់​ថា​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​បាន ។

សប្បុរិសធម៌ ៧ ប្រការ

១- ធម្មញ្ញុតា ភាវៈ​ជា​អ្នក​ស្គាល់​នូវ​ហេតុ​នៃ​ផល មាន​ស្គាល់​ថា របស់​នេះ​ជា​ហេតុ​ជា​ទីតាំង​នៃ​ផល​នេះ​ៗ ជា​ផល​ដ៏​បង្កើត​មក​អំពី​ហេតុ​នេះ​ជាដើម ។ ២- អត្ថញ្ញុតា ភាវៈ​ជា​អ្នក​ស្គាល់​នូវ​ផល​នៃ​ហេតុ​មាន​ស្គាល់​ថា សេចក្ដី​សុខ​នេះ ជា​ផល​នៃ​ហេតុ​នេះ សេចក្ដី​ទុក្ខ​នេះ ជា​ផល​នៃ​ហេតុ​នេះ​ជា​ដើម ។ ៣- អត្តញ្ញុតា ភាវៈ​ជា​អ្នក​ដឹង​ខ្លួន​ថា យើង​មាន​ជាតិ​គោត្រ​ត្រកូល​យ៉ាង​នេះ​សក្តិយស​សម្បត្តិ​បរិវារ​ប៉ុណ្ណេះ ចំណេះ​វិជ្ជា​នូវ​ធម៌​ត្រឹម​ប៉ុណ្ណេះ​ៗ ហើយ​ត្រូវ​ប្រព្រឹត្ត​ខ្លួន ឲ្យ​សមគួរ​ដល់​ឋានៈ​ដែល​មាន​នៅ​យ៉ាង​ម្ដេច​ៗ​នោះ ។ ៤- មត្តញ្ញុតា ទំនង​ជា​អ្នក​ស្គាល់​ប្រមាណ​ក្នុង​ការ​ស្វែង​រក​ចិញ្ចឹម​ជីវិត ដោយ​ផ្លូវ​សម្មាជីវៈ​នឹង​ប្រមាណ​ក្នុង​ការ​បរិភោគ​ល្មម​សមគួរ ។ ៥- កាលញ្ញុតា បែប​ជា​អ្នក​ស្គាល់​កាល​វេលា​ដ៏​សមគួរ​ក្នុង​ពេល​ប្រកប​កិច្ច​នោះ​ៗ ។ ៦- បរិសញ្ញុតា របៀប​ជា​អ្នក​ស្គាល់​ប្រជុំ​ជន នឹង​កិរិយា​ដែល​ត្រូវ​ប្រព្រឹត្ត​ក្នុង​ទី​ប្រជុំ​ជន​នោះ​ៗ ថា​ពួក​នេះ​កាល​ចូល​ទៅ​រក តោង​ធ្វើ​កិរិយា​យ៉ាង​នេះ ត្រូវ​និយាយ​យ៉ាង​នេះ​ជា​ដើម ។ ៧- បុគ្គល​បរោបរញ្ញុតា សន្ដាន​ជា​អ្នក​ស្គាល់​នូវ​អធ្យាស្រ័យ​នៃ​បុគ្គល​ថា បុគ្គល​នេះ​ល្អ​គួរ​គប់​ជា​មិត្រ បុគ្គល​នេះ​ជា​មនុស្ស​អាក្រក់ មិន​គួរ​គប់​យក​ជា​មិត្រ​ជា​ដើម ។

សប្បុរិសធម៌​ទាំង ៧ នេះ មាន​នៅ​លើ​បុគ្គល​ណា បុគ្គល​នោះ ហៅ​ថា​ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ពិត​ប្រាកដ​ក្នុង​លោក​នេះ ។ មួយ​ទៀត​សភាវៈធម៌​ដែល​នាំ​ឲ្យ​ប្រាស​ចាក​ក្ដី ចាក់​ដោត​គេ​ឲ្យ​ឈឺ​ចាប់​ផ្សេង​ៗ សេចក្ដី​មេត្តា​ករុណា​សត្វ នាំ​សត្វ​ឲ្យ​រួច​ចាក​ទុក្ខ​ទោស​បាន សេចក្ដី​បរិសុទ្ធ​ចិត្ត​ទៅ​ក្នុង​សត្ត​និកាយ សេចក្ដី​ទូន្មាន​សត្វ​ឲ្យ​ដើរ​ផ្លូវ​ល្អ គឺ​ញ៉ាំង​ពពួក​សត្វ​ឲ្យ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​កុសល​ធម៌​បាន សភាវធម៌​ទាំងអស់​នេះ ជា​របស់​នៃ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​គួរ​ចូល​ចិត្ត​ចុះ ។

មួយ​ទៀត អ្នក​ប្រាជ្ញ​នោះ បើ​និយាយ​ដោយ​យ៉ាង​ខ្លី គឺ​លោក​ស្រដី​ថា បុគ្គល​ឯណា​ទទួល​ខ្លួន​ឬ​សំគាល់​ខ្លួន​ថា​ជា​អ្នក​ល្ងង់​នៅ​ឡើយ បុគ្គល​នោះ​ឯង ហៅ​ថា ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​វិញ ដូច​មាន​បទ​បាលី​ថា :

ពាលោ មញ្ញតិ ពាល្យំ បណ្ឌិតោ វាបិ តេន សោ ពាលោវ បណ្ឌិតោមានិ សវេ ពាលោតិ វុច្ចតិ ។

ជន​ឯណា​ដឹង​ខ្លួន​ជា​ពាល​ពិត ជន​នោះ​ហៅ​បណ្ឌិត តាមនុយោគ ជន​ឯណា​តាំងតួ​ថា​ប្រាជ្ញ​ព្រោក ជន​នោះ​លោក​ហៅ​ថា​ជា​ពាល​ធំ ។

ស. « សូម​ទាន​ពាក្យ​ដែល​ហៅ​ថា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ៗ​នេះ សំដៅ​យក​បញ្ញា ដែល​ចេះ​ដឹង​នោះ​ឬ​ៗ សំដៅ​យក​ចិត្ត​ចេតសិក​ណា​វិញ ? ។

គ. « ឱ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​នោះ លោក​ក៏​រាប់​យក​ដួង​បញ្ញា​ចេតសិក​ដែល​ពិចារណា​ដឹង​ទូទៅ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​តាម​កាល​ដែល​គួរ​ធ្វើ​បាន អ្នក​ប្រាជ្ញ​អាច​ដឹង​ហេតុ​ពិត មិន​ពិត​ជា​ដើម​នោះ ព្រោះ​លោក​សំគាល់​យក​អាការៈ​ដែល​សំដែង​ចេញ​មក​នោះ មក​ពិចារណា​ត្រិះរិះ​មើល ឯ​អាការៈ​នោះ​ឯង អាច​សំដែង​ប្រាប់​មក​ឲ្យ​លោក​ជ្រាប បាន​ដូច​និទាន​ព្រាហ្មណ៍​ចាស់​ម្នាក់ មាន​ភរិយា​ក្រមុំ »។