Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Biłhorod
| ←Biłgoraj | Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom I Biłhorod |
Biłka→ |
[ 228 ]Biłhorod, czyli Biłhorodka, m. w pow. kijowskim, o 24 w. od Kijowa, nad rz. Irpeniem, płynącym na wschód-północ. Miejsce to dziś podupadłe, wieś licha, lecz znakomitej przeszłości. Nestor wspomina o B. pod r. 910. Włodzimierz W., wielki książę kijowski, jeszcze poganin, trzymał w tym grodzie 300 nałożnic i lubił go jako miejsce rozrywki; opasał go murem w 990 r., którego nie mogąc dobyć Piecyngowie odstąpili bez skutku. Już za czasów Nestora to podanie miało formę legendy; rozpowiada więc kronikarz ten, że w oblężonem przez nieprzyjaciół mieście, dla przerwanych dowozów zaczął panować głód. Lud zebrawszy się na wiecę albo radę, chciał się poddać. „Książę daleko — mówili — Pieczyngi niektórych stracą a głód wszystkich wydusi.“ Wtedy starzec pewien poradził tak podejść oblegających: — wykopano dwie studnie, w jednej ustawiono kadź z sytą, w drugiej z kisielem, i wezwano starszyznę Pieczyngów do umowy; ci, ujrzawszy owe studnie, pomyśleli że ziemia sama tu wydaje pokarm i napitek, i straciwszy nadzieję zdobycia miasta głodem, odstąpili od oblężenia. Za następców Włodzimierza W. miasto miało na swojem czele tysiącznego i biskupa. Pierwszym biskupem tutejszym był Nikita. Tysiącznikiem za Włodzimierza Monomacha był jakiś Prokopij. B. też jakiś czas był dzielnicą. W 1107 r. panował tu Borys, w 1160 r. Mścisław Wołyński, w 1170 r. Włodzimierz Igorowicz i Rościsław Włodzimirzowicz. Ale w 1238 nastąpił srogi najazd mongołów. Batychan zniszczył Kijów i kraj cały; tej kolei i B. uległ. Odtąd gród ten do dawnej swojej świetności nie doszedł. Dziś niema śladu dawnego książęcego zamku i murów z basztami; wał tylko, znaczną przestrzeń okrążający, pokazuje ich miejsce. Wał ten trzy strony dzisiejszej B. opasuje; z czwartej (zachodniej) kręty zjazd stanowił obronę naturalną. Główny wał około dwóch i pół wiorst ma długości, zewnątrz okolony rowem, naj szerszym i naj głębszym od Kijowa; do wielkiego okopu przymyka mniejszy, 320 sążni długi, o wyniosłości nad rz. Irpeniem oparty. Tam stał warowny zamek i cerkiew przez Batychana zniszczona. Zewnątrz u zbiegu dwóch okopów jest wyniosłość nazwana cerkowiszczem i druga takaż sama nazwiskiem Mikoły, tworząca kopiec z ceglanego i wapiennego gruzu. Między tem wzgórzem i cerkwią leży dolina, gdzie miały być Nestorowskie studnie z sytą i kisielem; ku wsi Horeniczom między [ 229 ]błotami znajduje się horodek, otoczony z trzech stron wałem, z czwartej krętym brzegiem rzeki, do którego pieszo dojść niepodobna dla bagna w lesie, a wody w jesieni i na wiosnę; miała tam mieszkać jakaś księżna: całe miejsce zawalone gruzami ceglanemi. Po spustoszeniu od Mongołów B. przez długie lata stał pustkowiem. Dopiero za czasów litewskich i polskich zaczął się dźwigać i osiedlać. W 1474 roku Contarini poseł wenecki przejeżdzał przez B. i miał tu nocleg. Była tu stacya królewska. Wiemy z dawnych aktów sądowych, że B. należała do rodziny Rajów, od tych przeszła do ks. Ortrogskich, a od tych do ks. Koreckich. Było to miejsce obronne i warowne. Wspomina o niem Cellaryusz w 1659. Od ks. Koreckich B. przeszła następnie w posiadanie do Max. Brzozowskiego, kasztelana kijowskiego. Ale nareszcie na mocy traktatu grzymułtowskiego B., jako leżąca na prawym brzegu rzeki Irpenia, odpadła od Polski. Jeszcze w 1673 r. miasteczko to poddało się Romadanowskiemu i wojsko rosyjskie zajęło je. W 1700 roku Piotr W. darował B. metropolitom kijowskim; w przywileju powiedziano jest, że to miejsce jest „zapuściałe.“ Baron Stralhenberg w swojem dziele: Description hist. de l'empire russien, powiada, że za jego czasów około Kijowa, Czerkas i B. winną uprawiano latorośl i że z niej też robiono wina, wyższe gatunkiem, według jego zdania, od win saskich. Dziś B. należy do metropolity kijowskiego, ziemi ma 1900 dzies., 1569 mk., chat 276; cerkiew paraf., szkółka i magazyn zapasowy gromadzki.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|