Progreso/Triesma Yaro/Numero 30/Kompleta numero

by Louis Couturat

[ 321 ]

PROGRESO

N^o 30. Agosto 1910.

---

KONTENAJO

Decidi di l’Akademio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

321

Linguala questioni : Komuna vorti pro­po­zita ; Tek­ni­kala vorti pro­po­zita ; Pri nuva vorti pro­po­zita ; Lu, lua, si ; On ; Ulu ; Over, under ; Neplu, neplus ; Plue, pluse ; Ankore, ja ; Nune, nure, quike, juse, sate, pluse, lore, yene, forse ; Pre­po­zi­cioni finanta per ‑e ; Pre­fixi ri‑ ed em‑ ; Strax ; Ini­ca­tar ; Pre­fixo suir‑ ; Pre­po­zi­cioni gir, bur, te, po ; Mal, non‑, des‑, e c. ; Ajuro ; Kimo  ; Inver­sigo ; Kom­pul­sar ; Mikra ; Aristo­kra­tio ; Star­tar ; Tra­za­liar ; Slu­zo­pordo, riglo, valvo ; Man­nig­fal­tig­keit ; Kon­kuro, kon­kurso ; Batar, fra­par ; Adjek­tivo atri­buta ; Mediata ; Geo­gra­fiala nomi ; Usono ; Muzi­kala ter­mi­naro ; Ramo ; Klobo ; Sen­suo, spi­rito ; Pri la ne­ofi­ciala vorti ; Kon­ser­vema rezo­na­chi ; Evo­luco « iom post iom » ; Espe­ran­tulo ; Lati­na­cho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

323

Kroniko : Res­pondo a kelka sen­par­tia per­soni ; Zürich ; Stass­furt ; Bru­xel­les ; Ham­burg ; One­anta ; Wien ; Stock­holm ; Upsala ; Chem­nitz ; Pro­pa­gal voyajo ; Sha­minda tak­tiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

358

Bibliografio : Libri : Illus­trita Tek­ni­kala Vor­to­li­bro en sis lin­gui, da Schlo­mann ; Dead lan­guage and dead lan­gua­ges, da Post­gate ; Vor­to­li­bro inter­na­ciona-rusa, da Kof­man ; La cons­truc­tion logi­que des mots en Esp., da Antido ; La Devo, da Naville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

362

Jurnali : La Lan­gue auxi­liaire ; La Belga Sono­rilo ; Inter­na­ciona Pio­niro ; Inter­na­ciona Socia­listo ; The Inter­na­tio­na­list ; Revue du Clergé fran­çais ; Die Um­schau ; Solo­thur­ner Zei­tung ; Basler Nach­rich­ten ; Gra­zer Volks­blatt ; La Vie arra­geoise ; L’Ave­nir Bla­yais ; Le Jour ; Le Soir ; Aber­deen Free Press ; The Liver­pool Daily Post ; Page’s Weekly ; The Cam­bridge Review ; Tem­pla­ren ; Norr­lands­pos­ten ; L’Annu­zia­tore del Clero ; Revista enc. ibero-ame­ri­cana ; Jor­nal do Com­mer­cio ; L’Éclair ; La Suno His­pana ; Inter­na­cia Scienca Revuo ; The Bri­tish Espe­ran­tist ; Inter­na­cia Socia Revuo ; La Revuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

371

Anunci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

383

---

DECIDI DI L’AKADEMIO^[1]

(26 junio 1910).

33. On adoptas levero vice levilo (II, 642) per 10 yes. ^[2]

34. On adoptas basa vice malalta (II, 664) per 10 yes.

35. On repulsas anuo vice yaro (II, 671) per 8 yes, 2 no.

36. On adoptas kurva vice kurba (II, 672) per 9 yes.

37. On repulsas quase vice quaze (II, 675) per 7 no, 1 yes.

38. On adoptas arachar vice propozita strapar ^[3] (II, 17) per 7 voci.

39. On adoptas kontrafaktar (II, 520) per 8 yes, 1 no.

[ 322 ]

40. On adoptas felgo [DE] ^[4] vice janto propozita (II, 520) per 9 yes.

41. On adoptas cimitero (II, 582) per 8 yes, 1 no.

42. On adoptas espelar (II, 582) per 10 yes.

43. On adoptas frugala (II, 582) per 7 yes, 1 no. ^[5]

44. On adoptas grameno (II, 583) per 9 yes.

45. On adoptas kansono vice kanzono propozita (II, 583) per 7 yes, 2 no.

46. On restriktas expektar a la senco di D. erwarten, E. to expect, F. s’attendre à ; per 8 yes.

47. On adoptas vartar en la senco di D. warten, E. to wait, F. attendre ; per 7 yes, 3 no.

48. On adoptas ruko (II, 21) per 6 yes, 1 no.

49. On adoptas shutro vice ladeno propozita (II, 74), anke en la teknikala senco ; per 6 yes, 2 no.

50. On adoptas gratuit-a, ‑e, ‑eso, e c. vice gratis propozita (II, 75) per 9 yes, 1 no.

51. On repulsas ma apud sed ; per 6 no, 3 yes.

52. On adoptas ma vice sed ; per 6 yes, 3 no.

53. On repulsas la supreso di l’akuzativo, per omna voci.

54. On adoptas la sufixo ‑ed, por indikar la quanto qua plenigas X (la radiko) o korespondas ad X : bushedo, manuedo, glasedo, e c. ; per 7 yes, 2 no.

55. On repulsas mucha apud multa (II, 674) per omna voci.

56. On repulsas omna chanjo pri la tri precipua tempi di l’indikativo, per 6 no, 2 yes, 1 ajorno.

57. On adoptas per 7 yes, 1 no, la sequanta regulo :

« L’acento esas sur la lasta silabo di l’infinitivi, e sur la prelasta silabo di la cetera vorti. Ma en plursilaba radiki, i e u nemediate avan vokalo ne povas ricevar l’acento. Konseque, omna radiki finanta nun per y pos konsonanto^[6] chanjos ol ad i ». Exempli^[7] :

[ 323 ]

1. dîo, pîa, nîa, dûo, glûo ; boâo, livrêo, muzêo, herôo.

2. âdio, fîlio, fôlio, grâcio, lâbio, lîlio, kôrdio, mûmio, fûrio, gênio, hêrnio, mêntio, pârtio, kôncias ; Frâncio, Itâlio.

3. irônio, akadêmio, simfônio, melôdio, teôrio, enêrgio, filozôfio, geolôgio, astronômio, e c.

4. âquo, linguo, stâtuo, sêxuo, mânuo, mênuo, pôrtuo, precîpua, vêrtuo, bâmbuo, înfluo, rêvuo, revênuo.

58. On repulsas vaqua vice vakua per 7 no.^[8]

59. S^o Leau expresis la deziro demisar, por donar sua plaso a nuva akademiano de altra linguo. On aceptas sa demiso kun multa rigreti, per 9 yes, 1 no.

60. On kreas un nuva plaso di akademiano (la totala nombro esos lor 12), per 9 yes.

61. On propozas quale kandidati a la du plasi vakua Siori Casares e Lusana, per 10 yes.

62. L’Akademio institucas sub-komitato teknikala, komisata por preparar o revizar la ciencala e teknikala vortaro, e kontenanta Siori Couturat, Liesche, Lorenz, Ostwald e Pfaundler ; per 8 yes.

La sekretario,

L. Couturat.

---

LINGUALA QUESTIONI

Komuna vorti propozita.

Anelar [I] $=$ D. keuchen, schnauben ; E. pant ; F. haleter, être essoufflé ; I. anelare, ansare ; S. jadear.

Bedueno [DEFIRS] $=$ D. Beduine ; E. bedouin ; F. bédouin ; I.S. beduino ; R. beduin. — Raso en Aljerio.

Debatar [DEFIRS] $=$ D. verhandeln, debattieren ; E. to debate ; F. débattre (une question) ; I. dibattere ; R. debati (subst.) ; S. debatir. — Derivaji : debat-o ; debat-isto ; e c. Def. : diskuto reguloza en publika kunveno, quale parlamento, societo, kongreso ; generale konkluzata per rezolvo o « jorn-ordino ».

Deferenco [DEFIS] $=$ D. Will­fährig­keit, Deferenz ; E. deference ; F. déférence ; I. deferenza ; S. deferencia. — Def. : respekto quan on manifestas ad ulu exekutante sa volo o deziro. Nociono [ 324 ]komplexa, qua ne esas la simpla respekto. — On povus uzar aktive la verbo deferencar $=$ F. avoir de la déférence pour, déférer à (deziro) : to ne esas kondicendo (N^o 28, p. 202) ma plu juste l’inverso : kondicendo iras de supre ad infre, deferenco de infre ad supre.

Decimo [DEFIRS] $=$ D. Dezime ; E.F. décime ; I.S. decimo ; R. decima. — Dekono di franko, o 10 centimi.

Decimacar [DEFIS] $=$ D. dezimieren ; E. to decimate ; F. décimer (propre e fig.) ; I. decimire ; S. diezmar. — Decimaco (ad libit).

Dekoltar [DEFR] $=$ D. den Ausschnitt machen (dekolletiert) ; E. to cutlow (décolleté) ; F. décolleter ; I. scollare ; R. dekoltirovaty ; S. escotar

Demagogio [DEFIRS] $=$ D.F. demagogie ; E. demagogy ; I.R.S. demagogia. — Ni havas demagogo ; ma demagogio ne plu povas derivar de demagogo kam demokratio de demokrato.

Dislokar [EFIS] $=$ D. verrenken, zerlegen ; E. dislocate ; F. disloquer ; I. dislogare, slogare ; S. dislocar. — Vorto necesa exter luxacar, qua koncernas nur l’artiki. On dislokas, sive mobli, utensili, mashini, sive armeo o arme-korpo.

Dizastro [EFIS] $=$ D. Unheil ; E. disaster ; F. désastre ; I. disastro ; S. desastre. — Def. : malfortuno tre granda e subita, generale koncernanta multa homi o tota socio, ex. grava venkeso, granda incendio, naufrajo. — Dizastr-oza.

Domestika [EFIS] $=$ D. zahm ; E. domestic ; F. domestique (animal) ; I.S. domestico. Domestik-igar. — On ja propozis tama en vicena senco (II, 711, 734).

Doselo [S] $=$ D. Tron-, Altar-himmel ; E. canopy ; F. dais (fixe ou portatif) ; I. baldacchino ; S. dosel, palio. — La radiko E. esos necesa por altra senco (teknikala : F. conopée) ; on ne povas uzar komode la radiko cielo. Ta obyekto ne esas baldakeno. Do ni propozas la radiko S. qua havas specale ta senco.

Duno [DEFIRS] $=$ D. Düne ; E. dune, downs ; F. dune ; I.S. duna ; R. dyuna.

Eludar^[9] [EFIS] $=$ D. ausweichen, umgehen ; E. elude, evade ; F. éluder, esquiver ; I. eludere ; S. eludir, esquivar. — To ne esas evitar, nek eskapar : to esas evitar habile, rapide, ruzoze. On eludas frapo di espado ; on eludas vizito, invito, obligo, tasko. Kad on devas timar la dusenceso : e-ludar ?

Etajero [DFR] $=$ D. Etagere ; E. shelves ; F. étagère ; I. scaffaletto ; R. etajerka ; S. anaquel, tablilla.

Exultar [EFI] $=$ D. frohlocken, jauchzen ; E. exult ; F. exulter (jubiler) ; I. esultare, giubilare ; S. saltar de alegria ; Port. exultar. — Def. : Esar kaptata da profunda joyo o sentimento (amo) qua expresas su per movi, kanti, e c. Ca vorto esas aparte utila en religiala stilo.

[ 325 ]

$+$ Feminatrigar $=$ D. weibisch machen ; E. effeminate ; F. efféminer ; I. effeminare ; S. afeminar. — F. Efféminé esas feminatra.

Feroca [EFIS] $=$ D. grausam, wild ; E. ferocious ; F. féroce ; I. feroce ; S. feroz. — Aparta nuanco ; sovaja, kruela e violentoza. Feroca bestio ; e metafore : feroca tirano ; feroca konservemo.

Fodro [DIS] $=$ D. Futter, Unterlage ; E. lining ; F. doublure (de vêtement, etc.) ; I. fodera, sopparmo ; S. forro. — Suba stofo esas nur malbona perifrazo ; quale on dicus ; F. doubler un vêtement ? Per fodro (od altra equivalanta vorto) on povas formacar : fodrizar, anke malfodr-izar. La sama vorto uzesus anke en tekniko, ex. por navo, por metala plaki od utensili, en qui suba stofo esas neposibla ! N. B. : fodro nule esas sinonima di garnituro. Rimarkez la kurioza internacioneso di ca radiko ; tala kazi (sat ofta) montras, ke esas absurda opozar la germanal radiki a la romanali.

Frunsar [FS] $=$ D. runzeln ; E. to frown ; F. froncer ; I. accigliare, aggrotare ; S. fruncir. — Ica radiko F. S. poke memorigas D. runzeln e E. frown. Teknikale, frunsar ne esas plisar (v. N^o 25, p. 10)

Gambito [I] $=$ D. Beinstellen ; E. trip ; F. croc-en-jambe ; I. gambetto ; S. zancadilla. — Ni trovis nula vorto plu bona kam la I. e Portugalana, qua kontenas (memorigas) la radiko gamb. Konforme nia principi, on devas departar de la verbo, ed igar ol tranzitiva : gambitar ulu $=$ F. donner un croc-en-jambe à quel qu’un. On povos konseque dicar ex. : me esis gambitata da X. La gambit en shako esas nur metaforo, do konservebla.

Gravio [EFR] $=$ D. Kies, Kiessand ; E. gravel ; F. gravier ; I. ghiaia ; R. graviy ; S. casquijo. — To esas nek stono, nek sablo. On questionas, kad on povus uzar en ta senco la vorto gravelo, qua havas nur medicinal senco.

$+$ Grop-eto $=$ D. Bürzel, Steiss ; E. rump ; F. croupion ; I. groppone ; S. rabadilla. — Se on judikas gropeto nejusta, malgre l’exemplo di F. e I., on devos lor, en manko di internaciona vorto, adoptar E. rump (famoza en la historio quale surnomo di parlamento).

Impreko [EFIS] $=$ D. Verwünschung, Fluch ; E. imprecation ; F. imprécation ; I. imprecazione ; S. imprecación. — To ne esas sinonima di malbendiko : to esas dezirar malfeliceso o malfortuno ad ulu (per paroli o pregi). — Verbo : imprekar $=$ facar impreki.

Incesto [DEFIS] $=$ D. Blutschande, Inzest ; E. incest ; F. inceste ; I.S. incesto. — Incestar $=$ facar incesto. — Incest-ulo ‑ozo.

Jendarmo [DEFIRS] $=$ D. E. F. I. S. gendarme ; R. jandarm.

Kalemburo [DFR] $=$ D. Kalauer, Kalembour ; E. pun ; F. calembour ; I. bisticcio ; R. kalambur ; S. juego de palabras. — Speco [ 326 ]de vortoludo, en qua vorto o serio de vorti prizentas du senci. — Kalembur-isto.

Kiosko [DEFIRS] $=$ D.E.R. Kiosk ; F. kiosque ; I. chiosca ; S. kiosco.

Kombrar [EFIS] $=$ D. verschütten ; E. obstruct, stop up, cumber (cumbrous, e c.) ; F. encombrer ; I. ingombrare ; S. obstruir. — Kombr-anta, ‑iva. — N. B. : To ne esas la sama ideo kam obstruktar : strado kombrita povas ne esar obstruktita ; chambro, tablo kombrita ne povas dicesar obstruktita. — On propozas anke inkombrar, por plu bone distingar de eskombro. Ma on povas questionar, kad ica vorto ne povus derivar de kombrar, o vicesar da altra. Eskombro esas nur F.S. (décombres, escombros), do min internaciona kam kombrar (qua esas S. per sa kontrajo descombrar). Kad eskombro esas altro kam ruinuro, demolisuro, o rezidui ? Ta vorto ne povus derivar de kombrar, nam on devos eventuale dicar : « deskombrar la loko de la… eskombri ».

Mal- (des-) kombrar $=$ D. von Schutt reinigen ; E. to clear from rubbish ; F. désencombrer, décombrer ; I. sgombrare ; S. descombrar.

Konvaleco [EFIS] $=$ D. Genesung ; E.F. convalescence ; I. convalescenza, S. convalecencia. — Konvalecar $=$ esar en (stando di) konvaleco. — Konvalec-anta, ‑anto. — Vorto necesa en medicino, e qua havas preciza senco.

Konvento [EFIS] $=$ D. Kloster ; E. convent ; F. couvent ; I.S. convento. — Konvent-ala, konvent-ano.

Krespo [F] $=$ D. Krauskuchen, Krapfen ; E. pancake ; F. crêpe (s. f.) ; I. pasta fritta ; S. hoja de pasta frita.

Krular [E (?) FI] $=$ D. zusammen­stürzen ; E. to sink down, to crumble ; F. crouler, s’écrouler, s’ébouler, s’effondrer ; I. crollare, ammotare ; S. hundirse, desplomarse. — To ne esas simple falar, sed falar kun bruiso, rompijante e dispecijante ; anke rulante sur inklineso.

$+$ Kruco-milito $=$ D. Kreuz-fahrt, ‑zeug ; E. crusade ; F. croisade ; I. crociata ; S. cruzada. — Quale on dicos : D. Kreuzritter, E. crusader, F. croisé ? Kruco-militanto, o simple kruculo ?

Lombardo [DR] $=$ D. (Pfand-) Leihhaus, Lombard ; E. pawn broker ; F. mont-de-piété ; I. monte di pietà ; R. lombard ; S. monte e piedad. — La vorto monto di pieso signifikus nulo ; pro to ni ropozas l’altra internaciona vorto (konocata en malnuva F.).

$+$ Maestro-verko $=$ D. Meisterwerk ; E. master-piece ; F. chef-d’oeuvre ; I. capo d’opera, capo lavoro ; S. obra maestra. — La logiko konkordas kun l’internacioneso por impozar ta kompozajo, analoga a la D.E.S. vorti, prefere kam la idiotisma kompozajo F.I. Historiale, ta vorto signifikis : verko quan mestieristo devas acar por aceptesar quale maestro. Nun ol signifikas simple : verko di maestro, ecelanta verko.

[ 327 ]

Makiavel-ismo [DEFIRS] $=$ D. Machiavellismus ; E. machiavelism ; F. machiavélisme ; I. machiavellismo ; R. makiavelizm ; S. maquiavelismo. — Ni ja uzis : makiavelatra ; omnu komprenis, e nulu demandis la senco di ta vorto.

Manekeno [DEFRS] $=$ D. Gliedermann, Mannequin ; E. mannikin ; F. mannequin ; I. fantocco ; R. maneken ; S. manigui. — Figuro imitanta la formo di homo o di animalo ; ofte artikizita.

Menajerio [DEF] $=$ D. Tiergarten, Menagerie ; E. menagerie ; F. ménagerie ; I. serraglio di bestie feroce ; S. casa de fieras. — Kolekto de animali rara o sovaja por expozo.

Miteno [EFS] $=$ D. Faust­hand­schuh ; E. mitten ; F. moufle (mitaine) ; I. guanto a mezze dita ; S. miton. — Ganto en qua nur la grosa fingro esas separita e la 4 ceteri unionita. — Mi-miteno $=$ F. mitaine, ganto simila, sen fingri (D. Klappen­hand­schuh).

Mizerikordio [FIS] $=$ D. Barmherzigkeit ; E. mercy ; F. miséricorde ; I. S. misericordia. — Def. : kompato di Deo qua pardonas a pekanto. Do, nek kompato simple, nek indulgemeso o pardonemeso. — Mizerikordioza.

Mulato [DEFIRS] $=$ D. Mulatte ; E. I. mulatto ; F. mulâtre ; R. mulat ; S. mulato.

$+$ Nat ‑ilo $=$ D. Flosse ; E. fin ; F. nageoire ; I. pinna ; S. aleta.

Paketboto [DEFIRS] $=$ D. Packetboot ; E. packetboat ; F. S. paquebot ; I. pacchebotto ; R. paketbot.

Parvenuo [DEFR] $=$ D. Empor­kömmling, Parvenü ; E. upstart, parvenu ; F. parvenu ; R. parvenyu, viskochka.

Perchar [EFS] $=$ D. sich auf eine Stange setzen ; E. to perch, to roost ; F. (se) percher, jucher ; I. appollaiarsi ; S. percharse. — Perch-eyo $=$ D. Hühnerstange ; E. perch ; F. perchoir ; I. pollaio ; S. percha. — Ica verbo aplikesas, ne nur a hani, sed ad omnaspeca uceli, e mem metafore ad animali ed a homi.

Pikniko [DEFRS] $=$ D. Picknick ; E. pic-nic ; F. pique-nique ; I. pasto alla romana ; R. piknik ; S. piquenique.

$+$ Plago [FIS] $=$ D. Wunde ; E. sore, wound ; F. plaie ; I. piaga ; S. llaga. — Ica vorto esis ja propozita kun metaforal senco (N^o 28, p. 205). On propozas ol hike en la propra senco, qua ne esas vunduro : existas « plagi » qui venas ex. de malsaneso. Ica vorto esas do necesa en medicino.

Plajo [FIS] $=$ D. Strand ; E. beach ; F. plage ; I. piaggia ; S. playa.

Presunto [EFIS] $=$ D. Anmassung, Dünkel ; E. presumption ; F. présomption ; I. presunzione ; S. presuncion. — N. B. : Ta vorto signifikus la morala qualeso o tendenco, ne l’ago F. présumer, qua esas konjektar o (pre) supozar. — On havus la verbo presuntar kun la senco ; F. avoir de la présomption, trop présumer de soi. To esas nek superbeso, nek « vanitato », nek arogemeso, ma aparta morala nuanco. Adjektivo : presunt-oza, ‑ema.

[ 328 ]

Purgatorio [EFIS] $=$ D. Fegefeuer ; E. purgatory ; F. purgatoire ; I. S. purgatorio.

Rago [E] $=$ D. Luppen, Lumpen ; E. rag ; F. haillon, guenille ; I. straccio, cencio ; S. harapo, trapo. — Vorto necesa ne sinonima di shifono. Anke ragulo esos plu justa kam shifonulo.

Rimborsar [DEFIS] $=$ D. zurück­zahlen, wieder­erstatten (Rimborso) ; E. to reimburse ; F. rembourser ; I. rimborsare ; S. reembolsar.

Ripugnar [EFIS] $=$ D. Widerwillen einflössen ; E. to be disgusting ; F. répugner (à quelqu’un), dégoûter ; I. ripugnare ; S. repugnar. — La verbo havus quale subyekto la kauzo o obyekto di la sentimento ; do la sentimento ipsa nomesus ripugneso, nam repugnesar (da) signifikus ; E. to feel a repugnance (to) ; F. éprouver de la répugnance (pour). — E. to be repugnant tradukesus simple opozar su (a…)

Rumplar [E] $=$ D. zerknittern ; E. to rumple, bruise ; F. froisser, friper, chiffonner ; I. stazzonare, gualcire ; S. arrugar, ajar. — Ica verbo vicus oportune nia shifonigar, qua ne esas justa.

Sibarito [DEFIRS] $=$ D. Sybarit ; E. F. sybarite ; I. S. sibarita ; R. sibarit. — Ica nomo di la habitanti di Sybaris divenis komuna vorto. — Sibarit-a, ‑eso.

Sinapismo [EFIS] $=$ D. Senfpflaster ; E. F. sinapisme ; I. senapismo ; R. gorchishnik ; S. sinapismo.

$+$ Ston-plako $=$ D. Steinplatte, Fliese, Tafel ; E. flag-stone, flag ; F. dalle ; I. lastra di pietra ; S. losa. — Praktike, kande nula dusenceso esus timenda, on dicus simple plako. Ex. : plakizar la sulo.

Trafiko [EFIS] $=$ D. Verkehr ; E. traffic ; F. trafic ; I. traffico ; S. trafico. — Def. : movado o cirkulado en komunikilo (voyo, telegrafala lineo, e c.). — Ne intermixenda kun komercado.

Veneracar [EFIS] $=$ D. verehren ; E. venerate ; F. vénérer, révérer ; I. venerare ; S. venerar. — N. B. : La radiko vener esas neposibla. Veneraco $=$ D. Verehrung ; E. F. vénération ; I. venerazione ; S. veneracion. — Profunda respekto, religioza o religiatra.

Teknikala vorti propozita.

Alizarino [DEFIS] $=$ D. Alizarin ; E. F. alizarine ; I. S. alizarina.

Bakanalo [EFIRS] $=$ D. Bacchanten-fest, ‑tanz ; E. bacchanal ; F. bacchanale ; I. baccanale ; R. bakkhanaliya ; S. bacanal.

Bakant-o, ‑ino [DEFIRS] $=$ D. Bacchant ; E. F. Bacchant, ‑e ; I. baccante ; R. bakkhanka ; S. bacante.

$+$ Blanka indoso $=$ D. Giro in Blanco ; E. blank endorsement ; F. endossement en blanc. — Expresuro justigata da sua internacioneso. — Okazione, kad on ne povas generaligar ica uzo di l’adjektivo blanka, por indikar, ke formulo esas parte vakua ? V. la sequanta vorto.

[ 329 ]

$+$ Blanka subskribo $=$ D. Blankett ; E. blank signature ; F. blanc-seing ; I. carta bianca ; S. firma en blanco.

Dago (arkeol.) [EFIS] $=$ D. Dolch ; E. dagger, dirk ; F. dague ; I. S. daga.

Dalmatiko [DEFIRS] $=$ D. Dalmatika ; E. I. S. dalmatica ; F. dalmatique ; R. dalmatika.

Daltonismo [DEFIRS] $=$ D. Farben­blindheit, Daltonismus ; E. daltonism ; F. daltonisme ; I. S. daltonismo ; R. daltonizm. — Quale on nomos la persono : Daltonismulo ? dalton-ulo ?

Damijano [EFIS] $=$ D. grosse Flasche, Kolben ; E. demi-john ; F. dame jeanne ; I. damigiana ; S. damajuana.

Dementa [FIS] $=$ D. wahnsinnig ; E. insane ; F. dément ; I. S. demente. — Dement-eso.

Denaturar [DFIRS] $=$ D. denaturieren ; E. to debase ; F. dénaturer ; I. denaturar ; S. desnaturalizar. — Operaco aplikebla ad alkoholo specale. Vorto analoga a deformar, quan ni adoptis anke quale radiko.

Deponenta (gram.) [DEFIS] $=$ D. Deponens ; E. F. deponent ; I. S. deponente.

Dermo [DEFIS] $=$ D. Haut (ma D. havas omna ciencala derivaji di derm‑, ex. dermatisch) ; E. skin, derm ; F. derme ; I. derma, dermide ; S. dermis. — Ni havas ja epidermo.

Derogar [DEFIS] $=$ D. abschaffen, aufheben, derogieren ; E. derogate ; F. déroger ; I. derogare ; S. derogar. — Teknikala termino di yuro-cienco : facar ecepto, violaco momentala di ula lego, regulo. — Ni ne admisus altra senco : degradar su de sua rango, klaso : violacar la reguli di sua kasto.

Dezinenco (gram.) [DEFIS] $=$ D. Wortendung, Desinenz ; E. desinence ; F. désinence ; I. desinenza ; S. desinencia. — Altra senco kam finalo.

Diversiono [DEFIRS] $=$ D. Diversion, Ablenkung ; E. F. diversion ; I. diversione ; R. diversiya ; S. diversion. — Verbo : diversionar $=$ facar diversiono. Def. : atako (en kombato) por deturnar l’atenco e la fortaji di la malamiko ; simila taktiko en la konversado, por deturnar ol de temo jenanta, malagrabla, ne konvenanta, e c. (Ne intermixenda kun digreso). Atencez la radiko divers.

Dolmano [DEFIRS] $=$ D. Dolman ; E.F.I.S. dolman ; R. doloman.

Druid-o, ‑ino [DEFIS] $=$ D. Druide, ‑in ; E. druid, ‑ess ; F. druid-e, ‑esse ; I. druid-o, ‑essa ; S. druida.

Drupo [EFIS] $=$ D. Steinfrucht ; E. F. drupe ; I. S. drupa.

Entablamento (arkit.) [DEFRS] $=$ D. Gesims, Entablement ; E. entablure ; F. entablement ; I. corona, cornicione ; R. entablement ; S. entablamento.

Friabla [EFIS] $=$ D. zerreiblich ; E.F.S. friable ; I. friabile.

Gerfalko [DEFIS] $=$ Geierfalke ; E. gerfalcon ; F. gerfaut ; I. gerfalco ; S. gerifalte ; L. hierofalco.

[ 330 ]

Grimar [FR] $=$ Runzeln malen ? E. wrinkle, paint (one’s face) ; F. grimer ; I. acconciare ; R. grimirovaty ; S. pintar.

Infuzorio [DEFIRS] $=$ D. Infuzorie ; E. infusory ; F. infusoire ; I. S. infusorio ; R. infuzoriya.

$+$ Kashmiro (stofo) [DEFIRS] $=$ D. Kaschmir ; E. cashmere ; F. cachemire ; I. casimir ; R. kashemir ; S. cachemira.

Kazimiro (stofo) [DEFIRS] $=$ D. Kasimir ; E. kerseymere ; F.I.S. casimir ; K. kazimir.

Kermeso [DEFIRS] $=$ D.E.F.R.S. kermes ; I. chermes. — Speco de insekti, e koloro o kolorizilo obtenita ek oli^[10].

Konjelar (v. a. en.) [EFIS] $=$ D. gefrieren (machen) ; E. to congeal, freeze ; F. congeler (se), geler ; I. congelare, gelare ; S. congelar. — Vorto absolute necesa en cienco e tekniko. Frosto povas aplikesar nur a vetero, a la meteorologiala stando, di qua la « konjelo » di l’aquo ad glacio esas nur elemento o signo.

Kontravenc-ar ‑o [DEFIS] $=$ D. übertreten (Kontra­venient) ; Kontra­vention ; E. contravene, contravention ; F. contrevenir, contravention ; I. contravvenire, contravvenzione ; S. contravenir, contravencion^[11].

Krepisar [F] $=$ D. be‑, an-werfen ; E. to rough-cast ; F. crépir (un mur) ; I. incamiciare, rinzaffare ; R. shtukaturit ; S. blanquear, malgre la R. enlucir. — Krepis-o, ‑uro. — N. B. : to nule esas stukizar, vorto.

Krepitar [EFIS] $=$ D. rasseln, knistern ; E. crepitate ; F. crépiter, pétiller ; I. crepitare ; S. crepitar. — Bruiso specala di ligno en fairo, di salo en flamo, di cintili di fairo od elektro e c.

Krepono (stofo) [DEFIRS] $=$ D. Krepon ; E. crepon ; F. crépon ; I. crepone ; R. krepon ; S. crespon.

Krinolino [DEFIRS] $=$ D. Krinoline, Reifrock ; E. F. crinoline ; I. S. crinolina ; R. krinolin.

Kriptogam-o, ‑a [DEFIS] $=$ D. Kryptogam, ‑isch ; E. cryptogam, ‑ous ; F. cryptogame ; I. crittogamo ; S. criptogamo^[12].

Kristalino (anat.) [DEFIRS] $=$ D. Krystall-Linse ; E. crystalline ; F. cristallin ; I. cristallino ; R. khristalik ; S. cristalino^[13].

Krotalo [EFIS] $=$ D. Klapper­schlange ; E. rattle-snake ; F. serpent à sonnettes, crotale ; I. S. crotalo.

Krotono [EFIRS] $=$ D. Krebsblume ; E.F.I.S. croton ; R. kroton.

[ 331 ]

Krucifero, ‑i [DEFIS] $=$ D. Kreuz­blumen­pflanzen, Kruziferen ; E. cruciferae ; F. crucifère (s) ; I. crucifere ; S. cruciferas.

Krupiero [DEFI] $=$ D. Krupier ; E. F. croupier ; I. groppiere ; S. segundo banquero en juego.

Kukurbitace-o, ‑i [EFIS] $=$ D. kürbissartige Pflanzen ; E. cucurbitaceae ; F. cucurbitacées ; I. cucurbitacee ; S. cucurbitaceas.

$+$ Kukurbito (di distililo) $=$ Kurbiss ; E. cucurbit, encurbite F. cucurbite ; I. S. cucurbita. — Ica senco ne povas serioze konfliktar kun la botanikala senco ; ol esas metaforal apliko di olca.

Kulo [EFIS] $=$ D. Hintere, Podex, Hinterteil ; E. bottom, arse ; F. cul ; I. S. culo. — On bezonas ica vorto (latina radiko) ne nur por la propra senco (quan falsa pudoro ne povas igar neutila), sed anke por la metafora senci en multa teknikal expresuri : kulo di botelo, di lampo, di cilindro, di formo, e c. e c. On devus chanjar la nuna kulo en kulco o kulico. komparez Esp, pulo e Ido pulco.

Kulato (di pafilo) [EFIS] $=$ D. Bodenstück ; E. breech ; F. culasse ; I. culatta, culaccia ; S. culata. — Teknikal termino necesa, ex. : movebla kulato, riglo‑ kulato, skrubo‑ kulato, e c.

Kuracao [EFIRS] $=$ D. Pomeranzen­liqueur ; E. curaçoa ; F. curaçao ; I. curasó, curasciô ; R. kyuraso ; S. curazao.

Kuskuto [FIS] $=$ D. Klebe, Flachsseide ; E. dodder ; F. cuscute ; I. S. cuscuta.

Kutio [FS] $=$ D. Bettzwillich ; E. ticking, duck ; F. coutil ; I. traliccio ; S. cuti, terliz.

Leviatano [DEFIRS] $=$ D. E. F. Leviathan ; I. S. leviatan ; R. leviafan.

Lustrino [DEFIRS] $=$ D. Lüstrine ; E. lustring ; F. lustrine ; I. lustrino ; R. lyustrin ; S. lustrina.

Mureno (fisho) [DEFIRS] $=$ D. Schlammfisch, Muräne ; E. murœna ; F. murène ; I. murena ; R. murena ; S. morena.

Musareno [FI] $=$ D. Spitzmaus ; E. shrew-mouse ; F. musaraigne ; I. museragnolo ; S. musgaño.

Oceloto [DEFRS] $=$ D. Ozelot ; E. F. S. ocelot ; I. gato del Messico.

Paliatar [EFIRS] $=$ D. bemänteln, lindern ; E. palliate ; F. pallier ; I. palliare ; R. (palliativ) ; S. paliar. — Alejar malsaneso o malbonajo, sen kuracar ol komplete. Paliat-iva, ‑ivo (anke D.).

Pasifloro [DEFI] $=$ Passions­blume, Passiflora ; E. passion-flower ; F. passiflore, grenadille ; I. fior di passione ; S. granadilla ; L. passiflora caerulea.

Rakit-o, ‑oza [DEFIRS] $=$ D. Rhachitis, rhachitisch ; E. rachitis, rachitic ; F. rachitisme, rachitique ; I. rachitide, rachitico ; R. rakhitizm, rakhiticheskiy ; S. raquitismo, raquitico. — La sufixo ‑ism esus nejusta hike. La radiko rakit ne semblas esar necesa por L. rachis, quan ni tradukas per spino. Se altra vorto [ 332 ]semblus necesa, on povus prenar rakid (komp. l’adjektivo rachidien, E. F. I. S.)

Sesiono [DEFIRS] $=$ D. Session ; E. session ; F. session ; I. sessione ; R. sessiya^[14] ; S. sesion. — Def. : duro dum qua deliberanta korporaciono kunsidas kontinue. To ne esas kunsido, qua indikas la duro di singla kunveno (F. séance, D. Sitzung, e c.)

Simonio [DEFIS] $=$ D. F. Simonie ; E. simony ; I. S. simonia. — Komerco nemorala di la sakra kozi.

Stigmato [EFIRS] $=$ D. Wundmal ; E. stigma, scar ; F. stigmate ; I. stimate ; R. stigmat ; S. estigmato. — Def. : traco di vunduro (la stigmati di la Kristo) ; marko neefacebla sur la pelo (signo di kondamno malhonorizanta). Kad on uzos ta vorto anke en la botanikal senco ? To esas questiono koncernanta la specalisti.

Strapado [EFIS] $=$ D. Wippgalgen ; E. strappado ; F. estrapade ; I. strappata ; S. estrapada. Speco di tormento. Strapadar (ulu) $=$ aplikar la tormento ad ulu ; strapad-ilo $=$ instrumento di la tormento.

Pri nuva vorti propozita^[15].

Busho sempre semblis malbona, e vicigenda per boko.

Chopo esas kontre la pronunco : on devus skribar shopo. Se on volis evitar E. shon, on havas anke E. chop.

Darnar esar D. stopfen, ne flicken.

Flegar esas nerekonocebla da D. Me propozas nursar [E]

Hojopojo. Pro quo ne l’E. skribo e pronunco : hoch-poch ? Se on ne preferas admisar ta vorto nur quale stranjera vorto : « hotch-potch »^[16].

Jinjivo. Pro quo jin‑ ? F. e I. havas gen‑. Jenjivo esus plu korekta^[17].

Kondicendar. Kad on bezonas ankore ta vorto apud koncesar e grantar, di qui me ne vidas la difero ?

Poltro. La propozita polstero esas multe plu internaciona [DER].

Reverbero esas neutila e malbona, nam nekonocata da la max multi. Lanterno suficas ; ed on bezonos reverbero en teknikala senco.

— Generale, me konsilas ke (por la teknikala vorti precipue) on adjuntez defino, nam la nacionala traduki ofte ne konkordas. Exemple, esas tre malfacila dicernar charioto e kareto per lia D. traduki, komparata a ti di charo e veturo en la D. vortolibri. Pri sluzo-pordo anke la traduki ne konkordas. Fine, pri Bizancano [ 333 ](p. 220), se la vorto ne esim^[18] definita per sa D. senco e se la redaktisto ne adjuntim la F. senco, on povim adoptar ta vorto, donante ad ol tote diversa senci en Francio ed en Germanio.

A. Wormser.

Rimarko. — Esas certa, ke defino esas ofte necesa ; ma la max bona defini esas la figuri, quale en la Teknikal Lexiko da Schlomann. Nur per tala moyeno on povos exemple definar exakte la (tante multa e diversa) speci e formi di veturi. Pri la diverseso di senci di la traduki, esas neposibla evitar ol en l’unesma propozi. Ma emendar oli esas precize la tasko di nia lektanti e kunlabo­ranti, e pose di l’Akademio o di la Teknikal Komitato. E por to on publikigas oli en Progreso.

Pri nuva vorti propozita.^[19]

S^o prof. R. Lorenz rimarkigas da ni, ke la vorti sequanta esas D. o konocata da D. : kreveto ; pasabla (D. passabel) ; perversa (D. pervers). — Disho esus tre komprenebla da D., nam on dicas auftischen por : prizentar la pladegi o « dishi » (F. servir à table).

Lu, lua ; si.

S^o Peus opinionas, ke konvenas adoptar lu, formo sengenra singulara, simetra a li, formo sengenra plurala, e formacar la posedala pronomo lua per simpla adjunto di a (lua, lui vice sa, si ; sua, sui permanus). Lor on povus uzar si por tradukar D. doch, F. si, t. e. yes pos negativa questiono. Exemplo : « Kad vu ne audis la signalo ? » Respondo yes esas ambigua : kad « Yes, me audis », o : « Yes, me ne audis » ? Per si (e no) l’ambigueso malaparus. Si $=$ me audis ; no $=$ me ne audis.

Projektar, proyektar.

Skribita, projetar esus min simila kam proyektar a projektar, qua esas tre bona pro projektilo, geometrio projektiva, quale on dicis. Ultre, per la sono projetar esus plu proxima a F. projet ed I. progetto.

D^ro A. Cotte.

On.

Esas max necesa povar uzar on quale akuzativo ; altre multa tre klara frazi divenas nur tradukebla per perifrazo : Donez ad on segun sa meriti (t. e. On ricevez…) ; Se on mentias, to domajas la reputeso di on. Alkoholo donas ad on semblo di forteso. Kande on lernis natar, ta savo revenas ad on en bezono. To montras ad on quo esas facenda.

P. D. Hugon.

[ 334 ]

Ulu.

Se la teorio ke ulu $=$ F. un certain esas justa, lor nulu ne povas tradukar F. aucun, qua esas simple nego di existo, dum ke ulu implikas afirmo di (1) existo, (2) individueso.

P. D. Hugon.

Over, under.

A sua artiklo (N^o 28, p. 228) S^o de Janko deziras adjuntar : « Quale simetra di under me propozas over vice super, pro ke super esas tro simila a supre ed ofte inter­mixesas kun ol ».

Rimarko. — A ta vorti (ed a similai) on povas objektar, ke kun l’acentizo generala li esos nereko­nocebla da la populi ipsa, de qui on pruntas li ; o ke, se ta populi pronuncos oli segun sua kustumo (quo esas fatala), oli esos nereko­nocebla da la cetera populi, qui lektos e pronuncos oli altre, segun la regulo.

Pri neplu e neplus^[20].

La frazo : « Meplu (e) iros aden la foresto » reale signifikas nulo. Fakte la vorteto plu origine servas por la komparo di adjektivi : bona, plu bona. Per la voyo di la participi, ol pasas anke a la verbi : amanta, plu amanta, e konseque : vu me amas, plu amas. Ma ica apliko esas posibla nure^[21] en ta kazi, ube la ago expresata per la verbo esas posibla en diversa gradi. On povas amar, e plu amar, sed me ne povas imaginar, quon signifikas la plu alta grado di irar. L’unu povas komprenar « plu rapide irar », altru « plu fore (plu longe) » ed altru : « plu ofte ». Logikale do plu irar signifikas nulo^[22].

Kontraste plus(e) signifikas, segun sa origino ek la matematiko, ulo quo adjuntesas a to quo ja existas. Do la frazo : « Me pluse iras aden la foresto » logikale povas nure signifikar : Adjunte (ultre) to quo eventis, eventas anke to, ke me iras aden la foresto^[23].

Do ne povas existar dubo pri la signifiko di la frazo : « Me neplus iras aden la foresto ». To signifikas ke a la eventi ja pasinta ne adjuntesas ta ke me iras aden la foresto. Se ni volas expresar altra nuanci, ni dicez : Me ne dure iras (me ne duras irar) od : me ne itere iras (me ne iteras irar). Semblas do, ke nia neplus ne meritas la repulso, quan ol ricevis per l’artiklo di Sioro Giminne.

P. de Janko.

[ 335 ]

Plue e pluse^[24].

Esas tote kontre la principi di nia linguo, ke la du vorti plu e plue havus diversa senci. Konseque, un glaso plue esas tam malbona expresuro kam un plu(a) glaso.

Se on admisus ke plue signifikas F. de plus, en plus, lor on devus serchar altra expreso vice la nuna plu, qua uzesas en la komparado, ma to esas tote superflua : la F. en outre dicesas en Ido, ne pluse, ma ultre, do vice l’alegita frazo : Pluse, me mendis du libri plue, ni dicos : Ultre, me mendis du libri pluse, od du plusa libri, od anke me pluse mendis du libri.

Anke un glaso mine ne esas aprobinda Idala expreso ; vice mine on devas dicar hike minuse, analoge a pluse, e un glaso troe esas imitajo di la franca idiotismo « un verre de trop », quan en altra lingui on expresas plu logikale (D.E.) dicante : un glaso tro multe.

P. de Janko.

Pri l’uzo di ankore e ja.

On tuchis (Progr. III, 26) l’expresuro ne ankore, e la redak­tistaro referis a to quon on dicis pri to II, 141. La senci di ankore e ja definita taloke esas neripro­chebla : ankore signifikas duro di ago o stando plu longa, e ja komenco di fakto od ago plu frua kam on opinionis. De ta defini konsequas logikale la reguli por l’uzo di ca vorti, uzo qua en kelka kazi ne esas la sama kam la prezenta kustumo.

Nia skribanti specale kustumeskis maljuste dicar sempre ne ja anke en kazi ube logikale on devas dicar : ankore ne^[25]. Se on expektas ulu, ed on timas, ke forsan lu plu longe tardesas advenar kam on esperis o supozis, on devas logikale questionar : Kad lu ankore ne advenis ? e la respondo a to esas : No, lu ankore ne advenis. (Altravorte : Lu ankore esas absenta). Kontraste, se exemple me preparas festala ricevo ad advenonta amiko e me ne esas pronta, me questionas, timante sa tro frua adveno : Kad il ne ja advenis ? Cetere ca nuanci exakte same existas anke en vivanta lingui, exemple D. : « Ist er noch nicht angekommen ? » e « Ist er nicht schon angekommen ? ». F. : « N’est-il pas encore arrivé ? » (idiotismo, plu logikala esus dicar : encore pas arrivé) ; « n’est-il pas déjà arrivé ? » Do carilate Ido ne facas plu multa distingi kam la naturala lingui, sed ol esas kapabla, e devas facar tam multi.

Ultre to on devas avertar la skribanti kontre l’uzo di ankore en la senco di F. : encore un, D. : noch ein. To donus a la vorto ankore un duesma senco, qua pekus kontre la bonega principo di Ostwald (unasenceso). Plu logikale kam D. e F. dicas E. en ta [ 336 ]kazo : one more, e nia plus tre bone expresas to. Ex. : Prenez pluse un pomo, od : un plusa pomo.

La vorto ankore esas uzata da vivanta lingui ye un plusa idiotismala maniero : F. encore plus grand ; D. noch grösser. To expresas l’ideo di nia ankore (videz la preirinta defino) nek di plus (ulo adjuntata). Logikale ol esas plufortigo di plu : l’unu esas granda, l’altru plu granda e la triesma plu granda kam la duesma, do plu granda kam la plu granda ; to povas, semblas a me, expresesar logikale korekte par la paroli : plue plu granda^[26].

Exemplo, qua atencigas la difero inter plue plu ed ankore plu : La chapelo di vua frato esas plu granda kam la vua, ta di vua amiko esas plue plu granda, sed la mea esas max granda. Omna ta chapeli adjus­tigesos por vu ; nune li esas ankore plu granda kam la vua, sed pose li divenos omni tam granda.

Fine me mencionas l’expreso D. : « noch immer » quan en F. on ofte tradukas per « toujours ». Ex. : D. Er ist noch immer hier. F. : Il est toujours ici. Ico signifikas evidente ankore, dicita kun emfazo, plufor­tigita. Semblas do admisebla, uzar hike la sufixo ‑eg, e dicar : Il esas ankorege hike.

P. de Janko.

Nune, nure, quike, juse, sate, pluse, lore, yene, forse.

En noti sub mea antea artikli me ja rimarkigis la formi nune e nure. Li ne povas esar inter­diktata, nam on certe povas konsiderar li quale reguloza derivuri de l’adjektivi nuna e nura. E se ni konsideras ke nia gramatiko admisas l’eliziono di l’adjektivala finalo ‑a, ni devos mem agnoskar, ke nune e nure esas la sola justa adverbala formi, nam nun e nur segun ica regulo signifikas nun’ e nur’, altravorte nuna e nura. La justega principo di Couturat pri renver­sebleso di nemediata derivo postulas ke omnafoye, ube adverbo admisas adjektivo derivita de ol, ica adverbo ipsa finez per ‑e, nam per retroiro de l’adjektivo a l’adverbo on povas advenar a la finalo ‑e. Konseque, de la momento ke ni admisas l’adjektivi nuna, nura, quika, jusa, e c. (e ton, me konjektas, nulu repulsas), ni esas forcata anke admisar nune, nure, quike, e c., e mem konsiderar ica formi quale la sola justai. Pri forsan me referas a la propozo aprobinda da Jespersen (Progreso III, 24), vicigar ol per forse. Per to ca vorto anke obtenos la reguloza formaco ed admisas nemediata derivo di l’adjektivo forsa, se on bezonas ol.

Me emfazas^[27], ke me tote ne generale postulas, ke omna adverbi [ 337 ]finez per ‑e. Adverbi qui ne povas havar kores­pondanta adjektivi, e konseque ne povas konsi­deresar quale derivita de tali, unavorte : adverbi omnakaze nederivita esas admisata kun altra fino. Exempli : bis, ja, mem, neplus, no, yes, ya, tam, kam (pri kelki de li on povus diskutar, kad li esas adverbi o konjuncioni, sed to absolute ne chanjas la principo).

P. de Janko.

Pri prepo­zicioni finanta per ‑e.

La §77 di nia gramatiko docas, ke la prepo­zicioni povas genitar adverbi per adjunto di la finalo ‑e, tamen ke ti finanta ja per ‑e ne bezonas ita adjuntajo, li ipsa povas esar anke adverbi. Li esas la sequantai : ante, cirke, infre, kontre, malgre, supre, ultre, vice. Ca lasta regulo havas grava malavantaji e pekas kontre la bonega principo di nia linguo, ke la formo ipsa di ula vorto konocigas sa funciono en la frazo^[28]. To ne esas la fakto pri la supra prepo­zicion-adverbi, do quo povas rezultar malklara e mem miskom­prenebla frazi. Exemple : Kontre me esas nulu povas tradukesar D. Gegen mich ist niemand, od : Im Gegenteil (dagegen), ich bin niemand. Certe on povas precizigar tala frazo per komo, skribante lor : Kontre me…, lor : Kontre, me… sed esas kontre la principi di nia linguo ke kompreno dependez tale de un komo. Pro ca rezono on mem introducis duesma formo di nego, la no, por distingar : Ne pluvas de : No, pluvas. E mem se en la duro di frazo la kuntexto permisas komprenar, la necerteso en sa komenco esas malagrabla e misduktanta. Se me dicas : Ultre mea frato vidis nulu qua… me devas vartar la fino di ca frazo por komprenar la komenco, qua povas esar F. « En outre, mon frère… » od : « En outre de mon frère… » En nia skribaji me trovas mem indiko, ke altri anke sentis ica malklareso, nam vice kontre en l’adverbala senco on prefere skribas : tote kontre.

Tala stando ne devas toleresar en nia linguo. On povas emendar ol per la sequanta moyeni :

1) Konsiderar la vorto primitiva quale adverbo e derivar de ol prepo­ziciono per forlaso di la finalo ‑e, same kam on povas konsiderar dum quale derivita de dume, proxim de proxime e c. Ta procedo postulas, ke la vorto sen finalo esez facile pronuncebla. To esas exemple la fakto pri vice ; ni havos do la prepo­ziciono vic, l’adverbo vice, l’adjektivo vica e l’altra derivuri ne chanjos, exemple vicar, vicigar, e c. ;

2) On transformas per malgranda modifiko la vorti ye tala ke la sama sistemo povas aplikesar. Exemple kontre povas divenar [ 338 ]konter (prepoz’) e genitar kontere, kontera. Same malger, malgere, malgera ed ulter, ultere, ultera ;

3) On konsideras la vorto finanta per e quale prepo­ziciono ed adjuntas un plusa ‑e por formacar adverbo, ‑a por adjektivo, e c. Exemple : ante, antee, antea. Ica vorto semblas apta tale traktesar, nam on ja instinte ofte uzis la formo antea, e ne anta, quankam altraparte on uzas antala e ne anteala ; tala kaprici ne esas admisebla en nia linguo ;

4) Posible on ne volas admisar la du ‑e en ula vorti, sed nek judikas la radiko bone pronuncebla sen finalo, nek trovas malgranda transformo plu faciliganta la pronunco ; lor restas nure la moyeno introducar nuva finalo por karak­terizar prepo­ziciono. Me pledos altraloke por tala finalo aparte por la prepo­zicioni derivita de verbo, substantivo, e c. e propozos ibe la specala finalo ‑au, pro ke la a, e, i, o, u, esas ja okupita por altra skopi.

La prepo­ziciono cirke semblas postular tala finalo e donos cirkau, kun la derivuri cirke e cirka, di qui la lasta havas inter­naciona formo.

Por singla vorto supredicita me judikas la moyeno alegita ye max oportuna, pro to me propozas li tale. Restas la vorti supre ed infre, a qui on povas aplikar la moyeno 3 (supre, supree) od. 4 (suprau, supre). Ultre to me rekomendas konsiderar anke l’eventualajo transformar li ye super, supere, infer, infere e vicigar la nuna super per abov (abov‑ above segun E. above) ed supresar la verbo inferar vere apene necesa apud konkluzar.

Tamen quale on fixigos singla vorto ne semblas tam importanta, kam plubonigar irgamaniere la nuna stando, ke prepo­zicioni ed adverbi havas la sama formo ed esas nure distingebla per la kuntexto, omnakaze malbona moyeno.

P. de Janko.

Vice re‑ : ri‑ (iterativo) ed om‑ (alterativo).

La nuna distributo di re‑ e ri‑ esas senregula e nememorebla ; re‑ esas nia oficiala iteral prefixo ; on refujas a ri‑ kande inter­naciona vorto havas re‑ sen iteral senco (ribelo, rifuzar, rigardar, rigretar, riklamar, rimarko, rimorso, rinegar, ripozar, riprezentar, rispektiva, ritenar, rivelo, rivokar).

Sed mem sen tala motivo Ido havas ri‑ en ricevar, rikoltar, rimorkar, riprochar, rivendikar.

E samtempe Ido havas re‑ malgre la evidenta dusenceso en recitar, rehabilitar, rekompensar, represar, repulsar, respektar, revizar, rezumar^[29].

Regulizo segun kad la radiko minus re‑ esas okupata o ne, esus [ 339 ]senvalora. Oportas selektar min kolizion-danjeroza prefixo por itero, nome ri‑, quan on aplikez en omna analizenda kompozuri ; per to on obtenas povar konservar nemutilita la multega inter­naciona radiki kun re‑ pronta e neanali­zenda (regardar, rebela, e c.). La inversa metodo : re‑ rezervata por itero, dum ke omna inter­naciona neiterala re‑ chanjesus a ri‑ (D. Reklame a riklamo) esus tam malkomoda kam konservar kon‑ en la senco di D. zusammen o mit (ex. konduktar $=$ D. zusammen­führen) por refujar a kunduktar, ube omna nacioni havas kondukt. En la propozita aranjo preske omna vorto komencanta per ri‑ havas la avantajo quik signalar itero e povas mekanikatre tradukesar per D. wieder‑, Sk. gen‑, E. again, e c. ex. ribaptar, rinaskar, ridicar, rikomencar, riaparar, riaudar. Ri‑ esas la I. pronunco ed espelo, e la pronunco di E. re‑, do adminime plu « pura » kam kun, quan on ne atakas, quale prefixo por privata vortifo.

On liberijus de z en rezervar, rezidar, rezignar, rezistar, rezolvar, rezultar, rezumar, e vicigus ol per s^[30]. Refujar e fugar ricevos sama konsonanto, sive j, sive g, en ambi (fugo, muzikal termino, instigas a j : fujar, refujar). Retushar divenos retuchar analoge a tuchar.

La indijo di alterativa prefixo esas specale sentebla por Germani, qui havas um‑, e Skandinavi, qui havas om‑ por ta (quankam ne sola) tasko ed aplikas ol por libera reguloza vortifado. Quon li devas facar en traduko di frazi, ube tala prefixo aparas ? Ex. Für Umnähen eines Kleids… 4 Mark : Po altersuto di robo ? Chanjesuto ? — Bevor der Umpflas­terung des Platzes war es gefährlich dort zu gehen. Ante la alterpavizo ? Ante ke la placo esis pavizata altre ? En D. vortolibro me trovis plu kam 70 um‑ alterativa (umarbeiten, umbauen, umbilden, umbinden, umdeuten, umdrucken, umfärben, umflechten, umkleiden, e c.). La dana havas forsan ankore plu multa om‑ (omarrangere, omekspedere, omformulere, omredigere, omrubricere, omtaksere, omtarifere, omprofilere, omjustere, e c.). Esas nekredebla, ke li staras sola pri sentar la manko ; anke Angli e romanala populi sentas ol quankam ne tam rekte. La fenomeni, quin la D. um‑ vorti signizas, aparas ya anke en lia praktiko, sed pro ke li en lia lingui ofte expresesas per vorti kun re‑ o trans‑ (qui existas en Ido kun parenta senci), li ne plene agnoskas la lakuno, ante ke li palpas su trompita da la glata soni e la preska korekteso, same kam da re‑ ante l’adopto di retro‑. La Franco, qua havas recoudre, refondre por D. umnähen, umgiessen, sen hezito dicas resutar, refuzar, kredante to same klara por omni kam por Franco. Sen adopto di alterativa prefixo ni rezultas en misuzo di altra prefixi, [ 340 ]quo ambiguigas ici e malservas la intenco di l’uzanto, tute quale, ante l’adopto di mis‑ por nejusteso, on misuzis mal‑, se on ne volis facar longa « omformulizi » od « omredakti » (perifrazi). Om‑ esas tam necesa kam mis‑, li propre koheras e l’una kompletigas l’altra. Kande kozo esas misfacita, ol devas « omfacesar », pos miskalkulo sequas normale « omkalkulo », pos mistaxo « omtaxo », e c. ; om‑ sempre inkluzas intencita plubonigo o pluaptigo. Me preferas la formo om‑ ; um‑ tentus la Germani ad enmixo di altra senci, en qui D. um‑ aparas ex. umweben $=$ 1) cirketexar 2) omtexar. Se me favorus la Skandinavi, me lasus la formo esar um‑^[31].

Provaji : Omformacar, omvestizar, omimprimar, omkargo, omkusho, omordino, omsuto, ompavizo, omakordigo, omstampo, omlaboruro, omfacuro, omformacuro, omaranjebla, omtintinda, omkonstruk­tenda, omdicema.

B. Jönsson.

Respondo. — On ne povas postular de la L.I., ke ol tradukez sempre literale, per analoga kompozaji, la kompozaji di la naturala lingui (precipue di la lingui, qui trouzas la kompozado). Ta bezono di la prefixo om‑ ne igis sentar su da l’altra populi, simple pro ke li expresas ta ideo altre, per nedepen­danta vorto : altre o chanjar : altre sutar, chanjar ordino, repavizar, e c. Rimarkez ke la prefixo um‑ (om‑) ne havas sempre la sama senco, e ke konseque (same kam cetera afixi e prepo­zicioni di la naturala lingui) ol ne devas tradukesar sempre, mashinatre, da la sama vorto.

Strax vice quik.

Quik ne esas trovata en ula linguo kun la senco atribuita ad ol en Ido. Sa senco en D.E. e le Skandinava esas « vivanta, vivoza, ajila ». En quikajo (E. snapshot, rapid-fotografuro), E. expektas vidar sua (a) quick (vivanta ento). Quik do duktas a miskompreni, heziti e neintencita drolaji, ex. : Il asumis quik aspekto quaze kadavro. Quik divenis mort­silencoza en la pregeyo. Il quik ploreskis. Me propozas strax, qua en Dana e Suedana havas nur la tempopuntal senco e do misguidas nulu, sed komprenesas juste da plu multi kam quik, qua ne esas nemediate komprenebla por ulu. D. havas un stracks, qua ultre strax signifikas rekte, sed ol esas poke antiqui­jinta. Omna altra propozebla formi (D. sogleich, sofort ; E. forthwith, immediately ; F. tout de suite, aussitôt ; I. tosto ; S. luego) esas malquali­fikata da fonetikala neapteso o sencala ambigueso. Strax (o straxe) reprizentas la maximo di fonetikala apteso e mallongeso e sencala klareso.

B. Jönsson.

[ 341 ]

Respondi. — Strax semblas a me selektita max maloportune posible de la fonetikala vidpunto, pro ke ol komencas e finas per la sono s. Or quale adverbo ol devus generale sequar verbo, qua finas per s ; ed ol povus ofte preirar vorto komencanta per s ; qua frazo esas plu ordinara kam ici : « il vidis strax sa domo ; il tiris strax sa espado ; il jetis strax sa sigaro », e c. Ta duopla konflikto di du s esus abomininda ; kontrale, quik per sa du k unionas su perfekte a la vicena vorti ; pluse, ol esas tam malgrava e fluanta, kam strax esas grava e rokatra, e do konvenas tre bone a la senco (tre proxima di l’ideo di rapideso). — Se en la pronunco « il sidis strax sur » divenas, per naturala ligo : il sidis trak sur… lor esas neutila adoptar vorto strax por ke ol divenez trak.

L. C.

Esas vera, ke quik signifikas vivanta. Sed la naturale derivita senco esas viveme, qua max felice tradukas la ideo di E. at once, F. tout de suite. Cetere, malgre angla pedanti, la expresuro « come quick » sempre uzesas en konverso kun la senco di « venez quik », pro ke expresuro « come at once » esas komando, ne prego, do ne sat polita. Me trovas ol multe plu efektiva e preciza kam la semble gramatikala « come quickly » ($=$ venez rapide).

Pluse quik esas naturala radiko, en la senco ke ol esas preske onomatopeo. Semblas a me ke la ideo di rapideso e ne-hezito esas bonege expresata da ta simpla silabo. To esis anke justa pri la Esperantala tuj. Sed ica esis arbitriala, nefacile pronuncebla por multi, e, quale E. at once, ol « sonis » poke nepolita. Altravorte, mea defenso di quik esas precize sa signifiko di « viveme ».

P.-D Hugon.

Inicatar.

Me propozas iniciativar. On objektas, ke ica kontenas ‑iv, qua ordinare esas adjektival sufixo, sed inicatar same kontenas ‑at, pasival participo ; do l’una ne povas riprochar ulo a l’altra carelate. Restas quale motivi por iniciativar : 1) sa inter­naciona nemediata e senhezita kompre­nebleso ; 2) ke la substantivo inicato tro similesas iniciato, pasiva participo di iniciar, e ke omnakaze ica malforta e nenaturala difero esas fonto por hezito. Objekto pri longeso ne esas grava pri radiko tam kustumala kam iniciativ, qua cetere en parolo max ofte e sen detrimento alejesas ad « inchativ ». Vice inicato, inicatata, inicatinto, inicatema, do : iniciativo, inicia­tivata, inicia­tivinto, inicia­tivema.

B. Jönsson.

Rimarko. — Ni ne povas admisar la hipotezo, ke on mallongigos nia radiki pronuncante li malbone ; certe, kelka populi tendencas tale mutilar la vorti, sed ni devas sempre reaktar kontre ta tendenco, e postular bona e zorgoza artikulado, sen qua nula L.I. esas posibla (t. e. komprenebla). Pro to ni devas evitar la [ 342 ]vorti tro longa, expozata a tala mutilado, e ni preferas « facar la parto di la fairo » de ante, mallongi­gante li (ex. : gratudo vice gratitudo ; tri dentali sucedante).

Suir‑ vice bo‑.

Bo‑ esas nur F. e mem en F. trovata nur avan masla nomi : beau-père, ‑frère, ‑fils, ‑parents (femini havas belle‑ : belle-mère, ‑sœur, ‑fille). En sua sonformo bo‑ esas dialektatre mutilita same kam Esp. karoo (F. carreau) vice karelo. En sua skribformo bo‑ shokas la Franci same kam bo-père shokus e duktus la penso a « bœuf-père » (bovopatro). Tala idiotismo esus defensebla, se on (quale pri ge‑) ne havus ulo plu inter­naciona propozebla. Or on havas to. D. Schwieger‑, Dana Sviger‑ (pronunco : svir‑), Suedana svär‑ uzesas tam por ‑matro e ‑filyino, kam por ‑patro, ‑filyo e ‑gepatri. (D. havas Schwager, Schwägerin, por suirfrato e suirfratino). Suir‑ do esas difuzita a la lingui di plu multa homi kam bo‑, plu penetrinta en ta lingui, tote libera de la plur senceso di F. beau, ed historiale vidite plu yurizita a la rolo kam bo‑ (ja en sanskrito on trovas sw‑ en vorti por aliancala parenti). Ol esas plu naturala e kustumala e pro to, malgre sua ‑r, same facile artikulebla. Bo-matro mustas shokar omna franco tote quale beau-mère (od ankore pluse pro la shokanta espelo) ; se bomatro ne shokas il, la kauzo esas, ke il konceptas bo‑ quale nuve lernenda volapükajo.

B. Jönsson.

Rimarko. — Me, quale Franco, nultempe esis shokata da bo‑, e nultempe audis ula Franco plendar pri ol. Ni kredeble komprenas, ke linguo artificala ne devas facesar segun la kustumi e gusto di un sola populo ; ni konsideras ol quale stranjera linguo, e ne havas la naiveso judikar sa vorti, quale se li apartenus a nia linguo. Ni komprenas, ke l’elementi quin ol pruntas de nia lingui devas restar nevarianta, por realigar la simpleso e regulozeso necesa ; e ni ne postulas de tala linguo, ke ol esez sempre konforma a la nia. — Cetere Ido ne havas bo-matro, ma bo-patrino.

Prepozicioni : gir, bur, te, po.

Po aparas en nia texti en quar senci : (1) Me kompris la sigari po [me propozas : gir prepo­ziciono di kompenso] 20 centimi. (2) Me sendis po [prop. : bur] 20 centimi sigari a mea viceno. (3) Me fumis sigari po [prop. : te, prep. di katalogal preco] 20 centimi. (4) Ica sigareti kustas 20 centimi po [prop. : po] dekduo. Do : D. Ich wechsle für 10 Frank Zigarren zu 50 Centimen per Halbdutzend um für 10 Frank Zigaretten zu 20 Centimen per Dutzend sonas en Ido [risp. mea propozo] : Me kambyas po [bur] 10 franki sigari po [te] [te] 50 centimi po [po] siso po [gir] po [bur] 10 franki sigareti po 20 centimi po [po] dekduo. Gir indikas la relato inter la varo e to, quofakte donesas kompense por ol ; te inter la varo e la [ 343 ]katalogal preco. En ditreso sigarite 5 centimi (t. e. di qui la katalogal preco esas 5 centimi) vendesas gir 4 centimi. Gir mea laboro me ricevas mea salaryo ; gir mea salaryo me laboras (donas mea laboro). Bur uzesas, kande on volas per la preco indikar la quanteso di ulo, mem se nula vendo esas pripensata. Me havas bur 2 franki sigari en mea posho ; kande me fumos la duono, me havas nur bur 1 franko. Kpr. : Me havas sigari te du franki. Me havas bur dek franki sigari te du franki (do 5 sigari). — Hike laboras sklavi bur 1.000 franki ($=$ sklavi, di qui la total valoro esas 1000 franki hike laboras sklavi gir 1000 franki ($=$ la sklavi ricevas 1000 franki gir sua laboro). Po relatas gradal proporciono, ne exkluzive preco. Po omna Dano, qua mortas, mortas 50 Rusi. Po omna franko, quan tu donas a la malrichi, me donas tri, dicas tute altro (proporciono) kam Gir omna franko quan… (kompenso). Pri la hika formi on povas diskutar (quankam li esas la rezultajo di longa experi­mentado) ; sed quar diversa vorti bezonesas ; nula esas sparebla sen grava miskompre­nebleso.

B. Jönsson.

Respondo. — Tala propozi tendencas nur komplikar nia linguo, igar ol malfacila e tedanta por la adepti, e ridinda por la ceteri. La frazo kompozita intence por montrar l’utileso di la quar prepo­zicioni povas tradukesar simple per : « Me kambiis dek franki de sigari ye 50 centimi la mi-dekduo, po dek franki de sigareti ye 20 centimi la dekduo ». On serchis ya la malfacileso ; nu, la malfacileso esas solvita.

Pri la prefixo di kontreso.

D^ro A. Cotte aprobas generale l’opiniono di S^o Ferrand (N^o 29, p. 282-283). Il propozas :

1^e Adoptar la inter­naciona radiki qui expresas kontraji, irge qua formon li havas (ecepte se li komencas per des‑).

2^e Adoptar la prefixo an‑ sola por la kontraji (derivata) ; sed nultempe elizionar l’artiklo avan ol ; ex. on dicos : la an-R., ne : l’an-R.

3^e Adoptar la prefixo des‑ por expresar la reveno ad altra stando : de-san-R. esus komoda.

Rimarko. — On povas facar plura objekti ad an‑ : ol esas surda e tro fluida ; ol povas do genitar misaudi e miskompreni^[32]. Pluse ol esas uzata en multa ciencala vorti, quale anemio, anomala, anhidra, anonima,… en qui ol havas nur la senco di ne‑ o sen‑ (D. dicas anorganisch). Ol esas tro proxima ad altra greka prefixi (ana‑, anti‑). Fine, l’avantajo kombinar ol kun des‑ ne semblas granda : nam tala vorti esos sempre tre konfuza. Ja ne esas komoda, por la max multa spiriti, derivar de un ideo sa kontrajo ; [ 344 ]quante plu, facar du inversa derivi pri la sama ideo ! Kad des-an-purigar ne equivalas simple a purigar, des-an-varmigar a varmigar ? Ni zorgez pri la max multi, e ne kargez nia linguo per neutila subtilaji^[33].

Sama temo.

S^o Hugues opinionas, ke des‑ signifikas nur : facar ago inversa di ula ago facita ante. Tale on povus des-amar ulu nur pos amir lu, desaprobar ulu nur pos aprobir lu, e c. — Ico semblas a ni neutila restrikto : e la pruvo esas, ke ol rezidas en la senco ipsa di la radiko. Certe, on povas desabonar su nur se on ante abonis su. Sed on povas malamar sen amir, malaprobar sen aprobir, malkonsilar sen konsilir, e c. E same, on desinfektas kozi, loki, qui (forsan) ne esis ante infektata. L’ideo esencala esas : facar la kontrala ago, irge kad on facis o ne facis ante l’ago expresata da la radiko. Tote inverse, on povas unesme malaprobar, malamar, e pose aprobar, amar. On rimarkez bone, ke l’inversa ago ne esas la kontrala ago : se on aprobis ulo, e se on retraktas sua aprobo, on ne desaprobas, on simple cesas aprobar, on revenas a la neutra stando di ne-aprobo. Cesar amar (« des-amar » kun la propozita senco) ne esas malamar, e c.

Non‑, No‑, Ne‑, Mal‑, Des‑.

Pri la propozo uzar non‑ qua kontrala prefixo, me deziras memorigar, ke Neutral, ye tempo di olsa unesma aparo, havis du prefixi : ne‑ por negado, e no‑ por kontrajo. Ta uzo esis tante konfuzi­ganta, ke Sⁱ Couturat e Leau atencigis pri sa difekti en Histoire de la L. U. Me ipsa nultempe povis memorar « qua esis qua » (lia individueso). Pro to, la Neutralisti balde changis la propozo, e rekomendis exemple des‑. To devas esar leciono por ni.

Altra e plu grava argumento, tamen, esas la fakto, ke non vivas quale prefixo en E., e ke hike ol havas la senco di ne‑ (simpla nego) : ex. non-curling, non-flam, non-filter, non-conductor, nonentity (ento tante ne-importanta, ke esas quale se ol ne existus : ne-ento), non-conformist, non-catholic, non-socialist, non­political, non­religious e c., e c. La unesma vorti, quin me citis, esis inventata tote recente e do pruvas la vivo di ta prefixo. Kande jurnalisto angla, od altra persono, bezonas nuva vorto qua esas simpla nego di altra, lu nur prefixigas non‑, se la radiko esas substan­tival od adjektival. Se ol esas verbal, un‑ esas generale uzata.

En jurnal-telegrami, en qui on obligesas sparar multa vorti, me lektas omna-die frazi quale : « swelling unsubsided, Kaiser [ 345 ]unfeeling pain » (la influro ne mingran­dijis, sed la Imperiestro ne sentas doloro), qua trans­skribesas « The swelling has not subsided, but the Kaiser is not feeling any pain ».

La max vivanta prefixo por kontraji esas des‑ (dis‑). Me citos un exemplo : La angla guver­nistaro, ante plura monati, esis en konflikto kun la Chambro di Nobeli, ed intencis pregar la Rejo nobeligar granda nombro di ne-nobeli, qui votus reform-lego e pose des-nobeligus su (ne : mal­nobeligus !) Ulu lor questionis : « What guarantee have we, that they will dispeer themselves ? » (Quan garantio ni havas, ke li des-nobeligos su ?) To esas max recenta, e max frapanta, exemplo di la vivozeso di ta prefixo por kontraji.

P. D. Hugon.

Pri mal e ne.

Dicesis ke multa nomi, a qui on aplikas od esas tentata aplikar la prefixo mal, ne bezonas ol, nam ol ne donas senco altra kam la simpla ne. Do en tal kazi on devus uzar nur ne. Ex. ajila, asidua, eleganta, eloquenta, habila, pura e c., e c. Nepura $=$ malpura yes. Sed ka vere on ne bezonas aplikar mal a tal vorti ? Quale on dicos : il est très sale ; kad on dicos, ol esas tre nepura $=$ il est très pas propre ? (semblas ke nepura $=$ tre ne-pura, la nego ne admisas gradi) kad on dicos : lu esas tre nehabila $=$ il est très pas habile e c. ? To semblas neadmisebla.

Émile Ferrand.

Respondo. — Esas konocata, ke la negala koncepti ne esas esence negala, ma dependas de nia expres-maniero. Kande on havas du koncepti A e ne-A, on povas prenar ica quale pozitiva, ex. nomizar ol B, e konseque A divenus ne-B. Or, se A povas havar gradi (plu, tre, tro…), ne-A povas anke havar gradi : Same kam on povas esar plu o min habila, felica, on povas esar plu o min nehabila, nefelica, e c.

Ajur-o, ‑izar.

Ante votar pri ta vorto (III p. 134) me dezirus plu exakta defino ; me ne tote komprenas la traduki donata. F. Des bas ajourés ne povas tradukesar E. stockings set a jour, ma open-worked stockings, D. durch-brochene strümpfe, se me ne eroras. Me ne prizas la tendenco havar tote nuva radiki por omna specala kozi e modifiki di kozi ; to ne faciligas la linguo. E se on kredas absolute necesa havar tala expresili, on devas definar li tre precize. En ca kazo me vidas nula nekomodeso o miskompre­nebleso en truizita kalzi $=$ kalzi (intence) provizita ye trui, diferanta de truoza kalzi $=$ kalzi en qui trui facesis per konsumo.

Otto Jespersen.

[ 346 ]

Kimo.

Kimo esas la korekta formo vice chimo, propozita III p. 137 ; nula linguo havas la sono ch : EIS pronuncas k, F sola sh, D per la specala germana ich-sono.

Otto Jespersen.

Pri l’inversigo.

Vice : « Mea fraton sencese honorizas la granda ciencisto e c… » (n^o 27 p. 152), on povus dicar sen akuzativo : « Mea frato sincere honorizesas da la… e c. » Qua esas la difero di senco inter la du frazi ? Forsan ita : En l’unesma on parolas pri « la granda ciencisto » ed en la duesma pri « la frato » ; konseque, l’akuzativo esas ya utila, mem necesa.

Émile Ferrand.

Kompulsar (n^o 29, p. 264).

Semblas a me tote superflua e konseque nociva propozar tro specala vorti, kande la ordinari expresas exakte la sama ideo. Pro quo ne dicar : konsultar libro o dokumento ? La vorti F. compulser, I. compulsare, S. compulsar esas en omna tri lingui, se me ne eroras, multe plu rara kam consulter (un diction­naire), consultare, consultar ; la angli anke dicas consult a dictionary. Pro quo kaosigar e nefaciligar la linguo ?

Otto Jespersen.

Rimarko. — Ica opiniono semblas a me tote justa. Me memorigas, ke la vorti propozita hike esas nur… propozita da diversa personi, do submisata a la diskutado, sen irga rekomendo o prejudiko da la redaktisto.

L. C.

Mikra.

S^o Schnee­berger propozis, vice malgranda (en manko di inter­naciona vorto), mikra, qua esas inter­nacione konocata da omni per mikroskopo, mikrobo, e c. — S^o Ostwald objektis, ke en la cienci mikro‑ signifikas milono (ex. mikrofarad). — S^o Couturat opinionas, ke ta senco ciencala ne impedas, sed plu juste favoras la propozo. Nam la vorti mikrobo, mikroskopo (multe plu konocata kam mikrofarad) sugestas ad omnu l’ideo di malgranda ; ed inverse, l’adopto di mikra explikus ta senco a la min instruktiti. Pluse, la senco vulgara ne konfliktus kun la senco ciencala : en F. on dicas petite calorie vice calorie-gramme, qua esas la milono de la grande-calorie, o calorie-kilogramme. Fine, on povas questionar, kad l’uzo di mikro‑ quale prefixo (nur en kelka tre moderna vorti) esas konforma a la metrala sistemo, qua uzas en ta kazo la prefixo mili‑. Od devus dicar mili-farad, same kam milimetro, miligramo, e c. Omnakaze, to ne impedas uzar la mikrono (milono di milimetro) e konseque la mili-mikrono (milono di [ 347 ]mikrono) prefere kam mikro-mikrono. Mikrono ne plu konfliktus kun mikro kam elektrono kun elektro.

Aristokratio.

S^o Wormser rimarkas, ke ica vorto inter­naciona signifikas, ne nur aristokrat-aro e aristokrat-eso, sed anke la formo di guverno da l’aristokrati. Do ca vorto semblas necesa, same kam demokratio semblis necesa apud demokrato (v. demagogio, p. 324).

Startar.

Ica vorto renkontris nula aprobo en la senco di F. tressaillir. Sed ol semblas esor utila en senco teknikala, qua esas la max ofta e max konocata di E. start, nome : F. démarrer, mettre en marche^[34]. La vorto departar ne semblas sat preciza ; lansar donus falsa senco ; moveskar esas tro longa e semblas tro malforta. La verbo startar esus kune tranzitiva e netran­zitiva (same kam movar, turnar, e c.) : on dicus : me startas la motoro, e : la motoro startas facile. Rimarkez ke en automobilo la starto di la motoro nule esas la departo di la veturo. — Anke en sportala senco, startar esus tre utila ; la vorto E. starter esas inter­naciona, e helpus memorar ta senco.

Trazaliar.

Por l’ideo di F. tressaillir, nek startar (E. start signifikas ordinare departar), nek saltetar (F. sautiller), nek tremetar semblis konvenanta (en la diskuti di l’Akademio). S^o de Beaufront propozas nun trazaliar (fuzuro di F. e di I. trasalire) kun z, por evitar ke ta verbo semblez kompozita ek tra e saliar (nam generale ni tradukas s inter du vokali per z, ecepte en kompozita vorti).

Sluzopordo, riglo, valvo.

Okazione ica vorti (N^o 28, p. 207 ; N^o 29, p. 293) S^o Tournaire sendas a ni interesanta rimarko. Pro ke on komprenas generale per sluzo la baseno ipsa (klozita ye la du extremaji per pordi), per qua on pasigas bateli de un nivelo ad altra, sluzo-pordo semblas plu naturale indikar singla de la dicita pordi, e ne la F. vanne, qua existas en ica pordi por lasar l’aquo fluar tra la pordo ankore klozita. (On savas, ke la pordi apertesas nur por l’eniro od ekiro di bateli). Pluse, on havas anke vannes sen sluzo, ex. en kanalo duktanta l’aquo a muelilo, e c.

Ca rimarko semblas tre justa. On devas do havar specala vorto por F. vanne. S^o Wormser propozis por to la vorto riglo (N. B. : ne riglilo), qua expresus anke en tekniko l’obyekto nomata D. Schieber, E. suince gate valve, F. vanne, I. saracinesca, [ 348 ]S. valvula de compuerta. To esas nek robineto, nek valvo, quankam analoga a robineto ed a valvo ; to esas esence pordo, qua klozas tubo o kanalo, e qua shovesas en sua plano. Ica movo karak­terizas ta obyekto. S^o Wormser propozas konseque uzar la sama vorto por D. Schieber, E. slide valve, F. tiroir (distri­butilo di vapor-mashino), I. cassetto, S. distri­buidor, nam on ne povas uzar valvo en ica senco ; on devas bone distingar distributo per valvi e distributo per « tiroir ».

Ma la vorto riglo konservus la senco di la nuna riglilo ; or ol devenus lor dusenca, nam exemple F. vanne en « sluzo-pordo » nule esas riglilo od ulo simila a riglilo. On devas do adoptar altra vorto ; e, pro ke mankas interna­cioneso, semblas a ni, ke existas nula plu bona vorto kam glitvalvo, qua indikas suficante la difero de valvo ordinara, e korespondas a la angla expresuro. La decido apartenos a la teknikala komitato.

D. Mannig­faltigkeit.

Ica vorto tradukesas per variemeso ; en la Matematikal Lexiko, ol esas tradukita per diverseso. La du vorti ne semblas a me tote justa : variemeso esas exakte D. Veränder­lichkeit, F. variabilité ; altraparte, Mannig­faltigkeit esas, ne nur diverseso, sed anke multeso (qua povas rezultar, sed ne sempre, de la varyemeso). Me propozas do : divers-multeso, e konseque diversmulta por D. mannigfaltig.

O. Liesche.

Konkuro, konkurso.

On demandas la difero di ta du vorti. Konkuro esas la naturala, spontana e konstanta rivaleso, qua existas inter praktikanti di sama profesiono, komerco, industrio, qui penas ecelar por sua personal profito e prospero. Konkurso esas quaza lukto institucata da autoritato, en definita kondicioni tempala ed altra, por ganar premyi o adminime ricevar rangi atribuata da judikanti. Konkurso similesas do samtempe exameno e judiko. La sama komercisti od indus­triisti, qui konkuras sur la nacional e mondala merkato, konkursas exemple en l’universala expozi, en qui on distributas a li premyi de diversa rangi. Li konkursas anke por obtenar ula furniso, prizentante specimeni (kun indiko di preco), quin ula experti specale komisita examenas, komparas e rangizas. — Esperanto konkursis avan la Delegitaro ; sed prefere kam aceptar la decido di l’arbitranti, ol preferis riskar su en la konkurado ; e la naturala konkurado, avan la senpartia publiko, havos necese sa konstanta konsequo : « la pretervivo^[35] di la max apta ».

[ 349 ]

Batar, frapar.

Importas dicernar precize ta du verbi, qui ne esas sat klare distingita en nia vortolibri. Frapar esas la plu generala termino : ol aplikesas ad omna shoko, korpala o mentala : « Me frapis me kontre la muro ; on frapis la pordo ; to frapis mea okuli, mea atenco, mea spirito ». Batar esas donar ad ulu od ulo plura frapi sucedante, generale per utensilo : ad ulu, por dolorigar lu ; ad ulo, por purigar ol (batar seji, tapisi). Bato esas do esence volata e duranta ago, sempre korpala. F. coup esas frapo, ne bato ; sed ica tradukus bone F. raclée, volée (de coups de bâton). — Kompreneble, batar ne equivalas F. battre en la senco di venkar.

Pri l’adjektivo atributa.

On propozas specala konjunciono (kom, ex.) por indikar l’adjektivo atributa. Sed on povas timar, ke multi ne facile kustumeskos uzar ol, pro ke li uzas nula tala konjunciono en sua linguo. Forsan plu simpla remedio trovesus en la vortordino. Ni savas ya, ke la vortordino ne povas esar tote libera, ol esas ofte signifikiva, e mem tre signifikiva (ex. : tote ne e ne tote) ; do ni ne devas hezitar por atribuar ad ol nuva funciono en nia sintaxo. Yen la regulo propozata :

« Por indikar, ke ula adjektivo esas atributo, e ne epiteto, on pozas ol nemediate dop la verbo atribuanta ed avan la substantivo qualifikata ». Exempli : me judikas bona la vino ; el judikas mallonga la tempo ; on judikis senkulpa l’akuzato ; me judikas saja ta respondo ; e c. On vidas facile, ke tale on evitas sekure, en omna kazi, la dusenceso posibla : on judikis l’akuzato senkulpa ; me judikas ta respondo saja. To esas nur kustumo facile adoptebla. A nia samlinguani apartenas dicar, kad ica kustumesko semblas a li plu komoda kam l’adopto di nuva konjunciono.

Mediata.

S^o prof. A. Lalande, membro di la Delegitaro, kritikas tre juste la vorto nemediata, per qua ni tradukas F. immédiat. Nam, se mediata $=$ F. inter­médiaire, nemediata signifikas necese : « non-inter­médiaire » ; e immédiat devus dicesar : sen-mediata (sans inter­médiaire). Ma quale tradukar F. médiat, t. e. to quo dependas de mediato ?^[36]

Ca malfacileso venas de ke on ne acensis til la verbala ideo. Ica esas l’ideo di F. médiation, E. to mediate, D. vermitteln. Se on tradukus ol exemple per mediac (verbo mediacar, substantivo mediaco), on povus derivar de ol : mediacanto $=$ F. inter­médiaire, médiateur, pose : mediacato $=$ F. médiat, t. e. qua relatas per mediacanto ; [ 350 ]do : nemediacato o senmediaco $=$ F. immédiat, qua havas nula mediacanto.

Ma ta expresuri esas poke komplikita. On obtenus vorti plu « naturala », se on povus adoptar la verbala radiko medi‑ : lor médiat tradukesus per mediata, e immédiat per nemediata. Inter­médiaire esus medianto. Sed la radiko medi‑ (o medy‑) esas nun okupata per la senco di D. F. milieu (fizikala, sociala, e c.) Kad on devas chanjar olsa senco, e per qua radiko on expresos la sama ideo, tote necesa en la cienci ? On ne povas uzar mezo, qua havas tote altra senco. S^o Lalande sugestas la vorto ambiento o ambianto, nam on dicas ofte E. ambient, I. ambiente, F. milieu ambiant, e mem (en moderna stilo) ambiance. To esas la justa ideo di milieu. On povus mem adoptar la verbo ambiar (F. entourer), de qua lor ambianto derivus reguloze.

Geografiala nomi.

Ni ne facas quale la volapükisti e parte la espe­rantisti : ni konservas la nomi di personi. Charlotte Corday ne esas chanjata a Sharloto Kordeo, e Maria ne divenas Mario o Marino e c. Ma en la geografiala nomi nia vortolibri havas multa nomi parte chanjata per la finalo ‑o. Apud Sierra Leone e Sahara, qui konservas lia naturala finali, quankam ‑a ed ‑e esas por ni signi di adjektivi ed adverbi, ni trovas Sant-Heleno, Afriko, Ameriko e multa altri. Apud Surinam, ni trovas Siamo e c. Me vidas nula sistemo en omna to. Ni mokas la volapükala Melop por Amerika e la esperantala Rusujo e Holandujo, ma nia formi esas nur poke plu bona kam ita sen esar ankore la tote naturala ed inter­naciona formi. Do me nultempe povis venkar mea repulseso e skribar Ameriko, Europo ; me sempre skribis Amerika, Europa en mea artikli e letri en Ido, same kam me skribas Köbenhavn e ne Kopenhago, qua esas esperantigo di germana mispronunco di antiqua dana formo.

Ma Amerika ed Italia e c. esas substantivi, on dicos. Tre vera ; Schiller e Goethe esas anke substantivi, quale anke Diana ed Anna e Mazeppa e Sancho Panza e tanta altri. Nulu prenos Don Quijote quale adverbo, o Rodriguez quale imperativo, o Atlas, Paris, Eros quale la tri tempi di verbi.

Ni povas tante plu bone konservar la naturala formi Europa, Azia, Kanada e c., pro ke ni havas la bona sistemo di derivado nemediata : pro la signifiko di tala nomi on ne formacas adjektivi de oli sen la sufixo ‑ana (min ofte ‑ala). Nula jeno o miskompreno povas do existeskar de la finalo ‑a.

La sola kazi en qui on bezonas nomo artefacita, esas ti en qui nula inter­naciona nomo existas ; la max jenanta esas D. Deutschland, Da. Tyskland, F. Allemagne, E. Germany. Hike Germania esas probable la max bona vorto, quankam dusenco povas [ 351 ]genitesar pro la difero inter la antiqua germani e la nuna « Deutsche ». Anke la formi Suedo, Suedano, o Suedio, Suedo, e Norvego o Norvegio por la lando esas embarasanta. Por mea propra lando, me kun hezito preferas Danmark, qua esas la nacionala formo e pluse konocesas per D. Dänemark, F. Danemark, E. Denmark, I. Danimarca, S. Dinamarca, kam la latina e rusa Dania, quankam ica donas la regulala korespondo dano : Dania, quale franco : Francia^[37].

Otto Jespersen.

Usono.

Me dezirus savar qua unesma formacis ta nomo di la uniono nord-amerikana. On prenis la iniciali di la angla vorti United States of North America ; co donas Usona, e quale on vidas, la finala a esas esencala elemento di la nomo. Espe­rantisti chanjis ol a Usono eskartante la a, e multa idani sequis li. Pro ke esas ofte komoda havar nelonga nomo por la uniono, me sempre interesis me a ta formacuro, e dum mea novmonata voyaji en Amerika me sat ofte questionis mea amiki, precipue univer­sitatani, en Kalifornia ed en la esto, pri la nomo, ma me ne sucesis trovar mem un amerikano, qua ultempe audis Usona od Usono. Mea impreso esas do ke ol apartenas a la sama klaso kam la spesmiloj ed altra esperan­tistala fiktivaji. Ma forsan nia amerikana amiki povas informar ni pri la origino ed uzo di la nomo. Provizore, til ke la amerikana naciono adoptos irga nelonga nomo por sua uniono, me konsilas skribar USA : to komprenesas tra la tota mondo, adminime da omna postisti. E se on ne volas lektar ol quale « usa », on povas dicar, quale en la naturala lingui, segun cirkon­stanci : la unionita stati, la stati, la uniono, o simple Amerika, kande to ne povas miskom­prenesar.

Otto Jespersen.

Pri la geografiala nomi.

De la 132 nomi di landi per ‑io, kontenata en nia lexiki la nomi [ 352 ]di habitanti formacesas per diferanta manieri ; en 28 per supreso di i : Anglio-anglo, en 71 per la sufixo ‑ano : Abisinio-abisiniano, e pri 33 ne esas indikita, qua metodo devas aplikesar. Omnakaze tala diferi similesas la naturala lingui kun lia neregu­lozaji ed obligas ni lernar ta vorto-dui memore, simile kam nereguloza verbi.

Me propozas unigar ta vorti e fixigar ke habitanti esas nomizita per omiso di i, se i existas en la finalo di lando-nomo. Me ne vidas shokantajo, same kam ni dicas arabo, dano, gaskono, dicar anke abisino, albano, arkado, armeno, italo e mem frigo, indo (kp F. : Indo-Chine), daco (kp. D. Dako-Romane)^[38].

Tamen forsan du vorti devos konservesar, quale ecepti : aziano, pro ke azo esus apene rekonocebla, ed oceaniano, pro ke altre oceano esus dusenca. Omnakaze esas multe plu facila lernar du ecepti (pluse justifi­kebla !) kam 28 o plu multi. Du vorti havos anke altra senco : chilo e nubo, sed to devos jenar nulu, nam on adoptis anke : Parto, Formoza e Kuba, malgre la cetera lexikala senco di li.

Altra questiono : kad ne esus oportuna renuncar la finalo ‑o pri la geografiala propra nomi ? La formi Europa, Arabia, Austria, e c., trovesas en plura naturala lingui, esas do inter­naciona, kontraste Europo, e c., semblas imitar Esperanto qua o-finalizas mem la personala nomi, e shokas per to, — videz Hamleto.

P. de Janko.

Okazione la muzikala terminaro.

Ni lektas en Cosmos (Paris, 7 mayo) artiklo da nia samideano S^o A. Poulain pri la nomi di la gam-noti, qua, citante l’artiklo da S^o P. de Janko (N^o 26), propozas havar por la 12 noti di la kromatika gamo 12 nomi diversa, e tamen sat proxima de la tradi­cionali :

do, ra, ro, ma, mo, fa, fo, sa, so, la, lo, da, do.

Ni imprimas grase la nomi di la 7 noti di la diatonika gamo, kursive la nomi di ceteri. On rimarkas ke ta 12 nomi havas alterne la vokali a, o, juntita a la sama konsonanto por du sucedanta noti. On savas tale, ka du irga noti separesas per para o nepara nombro de mi-toni. Perfekta akordo majora : do-mo-sa, minora : do-ma-sa. — Ni submisas ta propozo a nia muzikista samideani, aparte a S^o de Janko, qua esas konocata quale inventinto di klavaro, en qua la 12 soni di singla oktavo esas simetre (alterne) dispozita ; to permisas transpozar melodio de un tono ad altra sen ula malfacileso. Semblas ke la propozo di S^o Poulain harmonias kun la klavaro di S^o de Janko.

[ 353 ]

Ramo.

La vorto ramo semblas utila en la naturala cienci, ube on parolas multe pri ramifi­cation (vorto inter­naciona : DEFIS) ; ed anke en altra faki, ube on uzas metafore la sama ideo. Kad on devas adoptar ol vice brancho ? O kad on devas admisar ol apud brancho, kun altra senco ; e quale lor on definos ica senco ?

Kloko.

S^o de Janko aprobas la propozo di kloko (N^o 25, p. 26) ma ne quale adverbo (esas tri kloke). On devus uzar la substantivo : esas un kloko, du kloki, simile kam minuti. On dicus : il advenis ye tri kloki ; e l’expresuri : ante tri kloki, pos tri kloki, genitus nula dubo.

Sensuo, spirituo.

Se on adoptos la regulo di acentizo propozita da S^o Jespersen (N^o 22, p. 583), on povos redonar a ca du vorti lia max etimo­logiala radiko, nome : sensu, spiritu, sen chanjar l’acento (nam la neceseso pozar l’acento sur la finala u esis la sola motivo, qua impedis ni adoptar ta formi etimo­logiala) ; e tale on obtenos reguloze la korekta derivaji tote inter­naciona : sensualismo, spiri­tualismo (rimarkez ke en oli u esas vera konsonanto, o formacas diftongo kun la sequanta a, omnasupoze, ne konstitucas aparta silabo). Komparez materya­lismo, qua, segun la sama propozo, skribesos materia­lismo. Sed lor ni perdus la distingo, quan ni facis inter sensala (qua apartenas a la sensi) e sensuala (qua amas la plezuri di la sensi) ; e la naturala derivaji spirit-ismo, ‑isto. To esas kontrala argumento tre konsi­derinda.

Pri la neoficiala vorti.^[39]

Pro ke ta questiono esis recente diskutata en plura Idista jurnali, esas oportuna memorigar la reguli di l’Uniono, qui solvas ol tre simple e klare. La Statuti di l’Uniono dicas :

« 2. L’Uniono adoptas e propagas la Linguo inter­naciona di la Delegitaro, tala quala ol rezultas de lalabori e decidi di la Komitato [di la Delegitaro] e di la konstanta Komisitaro… »

« 3. Omna membro di l’Uniono promisas lernar e praktikar la linguo, tala quala ol esas definita da la decidi di la Komitato di la Delegitaro e di l’Akademio di l’Uniono… »

Altralatere on memorez la Deklaro, per qua la konstanta Komisitaro finis sua labori, deklaro subskribita da omna sa membri^[40] :

« Vortolibri e gramatiki di linguo inter­naciona konforma a la [ 354 ]decidi di la Komitato e di la Komisitaro, ed anke a la principi enuncita dum la kunsidi en Paris, sed ne formale votita, esis kompozata da Sⁱ de Beaufront e Couturat kun la konstanta helpo di Sⁱ Jespersen e Leau ».

Ica oficiala dokumenti definas precize to quo konstitucas la « Linguo di la Delegitaro ». Omna regulo kontenata en nia gramatiki, omna vorto kontenata en nia vortolibri esas valida, tam longe kam l’Akademio ne chanjis ol. La tasko di l’Akademio ne esas facar o refacar integre la linguo ; ol laboras pri la linguo ja existanta, por kompletigar e pertektigar ol.

Ta metodo nule equivalas ad instituco di ula Fundamento : « L’Uniono ne konsideras ta linguo quale perfekta e netuchebla, sed quale sempre perfek­tigebla segun la sama principi, qui direktis la dicita labori e decidi » (fino di la § 2 di la Statuti). Ico garantias la kontinueso di la linguo : l’Akademio devas durigar la laboro di la Delegitaro, e ne subversar ol.^[41] Ta kontinueso esas ankore atestata da la § 10 di la Statuti :

« Por la decidi di l’Akademio, qui chanjos en la linguo ula punto ja decidita, sive da la konstanta Komisitaro di la Delegitaro, sive da l’Akademio ipsa, necesa esos plumulto di du trioni de la de la votanta membri ».

Ica aranjo esas garantio di stabileso di la linguo ; ed ol montras, ke la verko di la Delegitaro havas exakte la sama valoro por l’Akademio kam la decidi di l’Akademio ipsa.

Suficas do relektar atence la Statuti di l’Uniono por trovar en oli la respondo necesa, sive ad ula malicoza e nesincera kritikanti, qui riprochas a nia linguo chanjar konstante e kapricoze, sive ad ula tro timema amiki, a qui irga chanjo semblas « revoluciono », e qui enduktus en l’Uniono la mento di la Funda­mentisti.

Kelka amiki, cetere sincere progresema, facis la sequanta objekto : « Se on vicigas exemple sed per ma, imaginez novico o lernanto, qua trovas en letro o jurnalo la vorto ma ; lu serchos ol vane en la nuna lernolibri, lexiki, guidlibreti e klefili, qui kontenas nur sed ». Tre justa. Ma por evitar ta detrimento (qua trublas nur la novici, e ne, supozeble, la lektanti di Progreso), suficas ke, dum kelka tempo, on skribez la malnuva vorto apud la nuva, en parentezo. Tale la novico povos omnakaze trovar la senco di la nuva vorto. Ico esas personala propozo da me a l’Akademio ; me opinionas, ke ta instituco di periodo di transiro^[42] esas preferinda a la periodi di netuche­bleso propozata da altri (qui implikus cetere [ 355 ]bruska chanjo di la kustumi, ex. de la 31^a decembro 1910 a la 1^a januaro 1911).^[43]

Fine, on mallaudis l’uzo di neoficiala formi en Progreso, « oficiala organo ». Me memorigas, unesme, ke me lasas a singla kunlabo­ranto la respon­siveso di sua stilo, di sua neologismi e mem di sua erori, nam ici anke povas esar instruktiva o sugestiva ; duesme, ke ica revuo esas « konsakrata a la libera diskutado », do on povas uzar en ol nuva formi, en maniero di provo : ube on experi­mentos oli e submisos oli a la publika diskutado, se ne hike ? Me agnoskas, kompense, ke la reguli, quin on volas impozar a Progreso, esas tote justa, se on impozas oli a la jurnali di propagado. Ica jurnali havas la yuro e forsan la devo korektigar la stilo di sua kunlabo­ranti, por ne trublar la novici o profani, a qui li esas precipue destinata ; same kam li havas la yuro e forsan la devo, resendar a Progreso la linguala diskuti e kritiki, e la propozi di chanji. La propagado esas lia skopo ; la perfektigo di la linguo esas la nia. To suficas por justigar difero di metodo. Konseque esas nula paradoxo asertar, ke nur en l’oficiala organo di l’Uniono on povas aceptar sen danjero ne oficiala formi, por provado.

L. Couturat.

Konservema rezonachi.

« La reformi esas maljusta, dicas Espe­rantista fidela jurnalo, pro ke li aparas en periodo di propagado ». Sed kande finos la periodo di propagado ? Kredeble, kande Esp. esos aceptata da la tota mondo ! Kad lor vi pretendas aceptigar reformi ? Konfesez do sincere, ke vi volas nula reformo, irgatempe.

La sama dicas : « La nuna Esperan­tistaro esas nur fracioneto (« oneto » !) de la futura Esperan­tistaro ; ol ne povas arogar a su la yuro impozar reformi ad olca ». Sed ol ankore min povas arogar a su la yuro impozar ad ol la Fundamento netuchebla e linguo neemendebla ! Ton D^ro Zamenhof ipsa agnoskis en 1894, pos la famoza repulso di la reformi. Ni impozas nula Fundamento, nula barilo ; ni reapertas simple la voyo a la necesa, fatala progreso.

[ 356 ]« Kad esas certa ke pos provir la reformi, on ne devos revenar a nia bona Fundamento ? » Ho ne timez to ! Ne plu kam rivero revenas a sa fonto, ne plu kam arestito liberigita revenas a la karcero, on volos reprenar la « kateni » di via Fundamento ! Kad vi imaginas, exemple, ke ti qui kustumos skribar linguo sen supersigni sentos ultempe la bezono adoptar chapelizita literi ?

« Nula instituco, e generale nulo existanta, povas restar en rigida stando : ol necese progresadas, sive pozitive, sive negative ». Tale parolas… konservema Espe­rantisto. Pro to kredeble Esperanto progresas… negative !

La sama konfesas naiva « kredo al la logika pensad­kapablo » di la Espe­rantista chefi ! Lu do ne savas, quante li malprizas ed abominas la logiko !

Evoluco “ iom post iom ” kun matema­tikala akurateso.

La « majstro » donis shirmilo a kelka expozata literi di sua alfabeta konstruk­turo ; ta shirmanta tekteto havis la formo di anguleto (ˆ). Ma la « anoj » ne prizis ta shirmilo, pro ke li sempre shokis la kapi kontre ol, nam ta angulo pozesis tro base da la « majstro ». Iracoze « ano Hoho » extirpas de ta angulo la dextra latero, lasante ad ol nur la sinistra (´) ; « ano Pocho » skandalas pro la sinistra latero, e lasas nur la dextra (`) ; fine advenas « ano Roso » skandalanta pro la du lateri : il extirpas oli e lasas nur la… punto ! Nam segun konocata matema­tikala defino : « la punto esas angulo de qua on extirpis la du lateri ! » Or, pro ke punto ne povas havar ula dimensiono, ol balde tote malaparos adminime por la okulo : « interne » ol existos. Tale en « Ojajujo » on tranchas iom post iom la kaudo di la hundo por ne dolorigar ol tro multe.

Ex-Ano.

Esperantulo.

En la nuva verketi di la Maestro (superega normo e max imitinda modelo, pro manko di reguli fixa, tote neutila !) on trovas la verbo butiki. Quon signifikas butiki (butikar) ? Ni apertas konkurso e promisas cent « spesmili » a ta qua pruvos, ke ica vorto devas havar ica senco, e nur ica. — To esas bela exemplo di ta senregula, senforma derivado, quan laudas l’apologiisti di Esperanto !

Pro ke oferi en Esp. signifikas sakrifikar, on ne povas ofrar ulo ad ulu : on oferdonacas ol ! On analizez do ta bela kompozajo ! E quante komoda ed eleganta expresuro, kande siorino dicos : « Kad me povas oferdonacar a vu taso de teo ? »^[44].

[ 357 ]

Detrimento di l’inversigo : en la max Funda­mentista revuo ni lektas : « de l’homaro benota rikolto ». Kad ico signifikas : rikolto bendikota di (o da ?) la homaro, o : rikolto di la homaro bendikota ? On ne savas ! Yen exemplo di dusenceso, quan l’akuzativo tante prizata nule povas remediar. Ed ol trovesas en proza artiklo. Sed la litera­turisti (« beletris­tikisti » !) e poeti di Esperanto ne zorgas pri tala « linguala bagateli ».

Kio esas « malagado » ? Quo povas esar kontrala ad agado, se ne… kontr-agado ? On volis dicar : ne-agado. Tale skribas nuva esperantala jurnalo destinata kombatar la progreso, dum ke ol deklaras : « sub la nomo Esperanto ni konocas nur un linguo : quante plu multe ol esos komprenebla e komprenata en la tota mondo, tante plu bona ol esas ». Yen precize la defino di Ido !

On rimarkas ke, malgre l’exemplo di kelka « bona autori », D^ro Zamenhof persistas uzar Egiptujo por la lando e egipto por la habitanti ! E quo esas « malfacila malsato » (hungro) ? Ico memorigas, ke il kustumas « faciligi » sa kordio, vice alejar ol, e generale intermixar facila kun malgrava : germana o rusa idiotismo ! To esas specimeno di la stilo di la Maestro !

Komparado.

ESPERANTO	IDO
Nu, eble li estas prava. Tute eble estas, ke la angla lingvo povos iam esti la universala lingvo en ia estonta tempo, post eble ankorau 500 au 600 jaroj. Sed dume, kion pri la bezonoj hodiauaj ?	Nu, forsan il esas justa. Esas tre posibla, ke l’angla linguo povos ultempe esar l’universala linguo en ula futura epoko, forsan pos 500 o 600 yari pluse. Ma dume, quale kontentigar la bezoni di cadio ?
(Ek Mundus, Roma, 8 junio 1910).

Latinacho.

En la Latinacho, quan kelka pedanti obstinas kulturar, por uzar ol inter su, l’ideo di abono expresesas, sive per subscrip­tione, sive per adsociation (la du vorti donas falsa senco !), sive fine per abbonamento. Sed quon signifikas ica vorto ? Beligar dicesas abbeller ; do bonigar $=$ abboner ; e pro ke ‑amento esas la sufixo di ago, abbonamento povas signifikar nur ; bonigo. Yen quale ta pedanti zorgas pri la derivado !

La max amuzanta kozo esas, ke yuna filologo, fidelega Espe­rantisto, skribas nun en ta jargono : « me age maximo gratia… »^[45]. [ 358 ]Tala esas la stranja « fideleso » di la fanatiki : ol ne permisas dicar dankar vice danki, ma ol tre bone permisas dicar… agere gratias ! Yen homi, qui pretendas sequar la principo di maxima interna­cioneso, e qui, a radiko max inter­naciona, simpla e klara, preferas… idiotismo latina ! Li do tote ne komprenas l’esenco di la problemo, nek mem la principi, quin li alegas parole. Li ne facos linguo « max facila por omni », sed linguo max komoda por la latinisti !

---

KRONIKO

Respondo a kelka senpartia personi.

Kelka senpartia personi, plu o min favoroza a la L. I. e mem a la Delegitaro, expresas a ni pensi simila ad ici : « Esas vere rigretinda ta skismo : ol haltigas la progresi di nia ideo. Ni ipsa neplus savas, qua linguon ni devas adoptar e propagar ; ni ne havas la kompe­tenteso o la tempo necesa por studiar ipsa la du lingui e por selektar la plu bona ; do ni devas abstenar ed expektar. E multa senpartia amiki di nia ideo agas same. To kurajigas nur la skeptiki e la adversi di nia ideo ».

Tala objekti esas certe konsi­derinda, pro ke li esas sincera (per quo li diferas de l’objekti di l’Espe­rantisti) ; sed li esas tote nejusta. Ni respondas a li, e ni pregas nia samideani respondar a li, sequante :

1^e Vi rezonas, quale se ante la Delegitaro existus nur un L. I., e se nun existus du. Tote kontre : ante la Delegitaro existis cent L. I., inter qui on ne savis, quan on devas selektar. Vi ipsa dicas, ke vi ne havas la kompe­tenteso o la tempo por facar la selekto. Precize pro to on institucis la Delegitaro e komisis sa Komitato por facar ta selekto. Nun kande ol esas facita, vi (amiki di la Delegitaro) devas nur aceptar sa decido, ne nur pro ke ol esas la max autori­tatoza, sed pro ke ol esas la max kompetenta. Cetere, ol ne pretendas esar infalibla e netuchebla, ol ne klozas la pordo a la kritiko ed a la progreso. To sola esas garantio di ciencala supereso. Vi do ne devas « abstenar ed expektar », sed adoptar e propagar Ido. Ante la decido di la Delegitaro vi povis ya dicar, ke vi ne savas qua linguon vi devas preferar. Sed nun vi neplus povas hezitar^[46].

[ 359 ]

2^e Existas nula skismo : ni nultempe esis Esperan­tisti, sed nur, quale vi, senpartia amiki di l’ideo. Ni nultempe juris fideleso ad irga rejo, ad irga santa libro ; ni nultempe konsideris la L. I. quale quaza religio. Ni propozis a l’Esperan­tisti inter­konsento e komuna diskuto di la reformi : li rifuzis, ne nur l’inter­konsento, sed mem omna diskuto pri irga reformo. Li do sola esas responsiva pri la skismo, t. e. pri la rompo, quan li facis la 18^a januaro 1908 « pos nesuficanta » e tote ne korekta « konsulto », segun lia propra konfeso. Li sola esas « ribeli », li sola « trahizis » l’ideo, li sola konstante nocas ol, kombatante (per la max malnobla armi) la progreso, quan li sekrete agnoskas necesa.

3^e On dicas kelkafoye : Kad ne existas moyeno di konciliado, kad on ne povus konfidar la solvo di la questiono ad ula arbitro ? — On oblivias, ke ni, e nur ni, ofris la konciliado, e ke l’Esperan­tisti repulsis ol formale. A li apartenas nun la parolo, se li deziras la konciliado. On memorez ke, dum ke ni esis engajata en negociado kun li ed obligata a la sekreto, li trahizis ica sekreto ed atakis ni violente e perfide en sua jurnali ; tale li igis omna inter­konsento neposibla. Kad konciliado esas posibla, tam longe kam Esperanto esos la « proprajo » di tala homi ? — On parolas pri arbitrado ! Sed la Komitato ipsa di la Delegitaro esis tala arbitranto, e, quankam senpartia e nedepen­danta (l’evento pruvis to !), max simpatioza e bonvola ad Esperanto ; kad ol ne kontenis la max autori­tatoza chefi di Esperanto, e kad ici ipsa ne devis votar la finala decidi, qui rejetis Esperanto primitiva ed agnoskis la neceseso di reformi ? Se tala arbitro ne valoras por l’Esperan­tisti, qua arbitro valoros ultempe por li ? Li alegas hipokrite, ke la Delegitaro devis nur selektar, ne chanjar o reformar. Ni pozas a li ca questiono : Kad vi esus plu volunte aceptinta sa decido, se ol esus selektinta Neutral o Ido ipsa sen chanjo ? La respondo ne esas dubebla. Do l’argumento esos nur vana, malsincera shikano. La verajo esas, ke l’Esperan­tisti aceptis (tacite) l’arbitro di la Delegitaro, nur sub kondiciono, ke ol adoptez Esperanto « netuchebla », e ke li sempre rekuzos omna arbitranto, qua ne aceptos bloke lia « kara » e « sakra » linguo. Esus do tote neutila [ 360 ]institucar nuva arbitro, o serchar altra autoritato. Kad la Maestro ipsa ne deklaris, ke « la tempo pasis inklinijar avan semblanta autoritati », e ke la Esperan­tisti ne reformos sua linguo, mem se la guvernanti di plura stati postulus to quale kondiciono di adopto ? Kad on oblivias, ke Esp. esas nun « la vivanta linguo di vivanta populo » ; ke olca esas tante fiera e zorgema pri sua nedependo, ke ol qualifikas trahizanto omnu qua nur propozas negociar ed inter­konsentar kun irga « extera povo » ? Ta populo esas tante superba, ke ol fidas nur a sua « forteso » por impozar « sua » linguo a la « cetera » populi. Ni lasez ol tote tranquila kun sa fola fanfaronado, per qua ol kondamnas su ipsa ye okuli di la senpartia homi. Sed ni avertez sencese ici, quo esas reale Esperanto ed Esperan­tismo, por ke li ne engajez su kredeme sub la legi di la super­naciono, t. e. praktike, di kelka autokrata chefi. Unu de nia amiki definis krude, ma juste, l’Esperan­tistaro : « amaso de naivi duktata da kelka friponi ». Se ta judiko semblas tro severa, suficas questionar, qua esas do la skopo di ta ridinda fanatikeso, quan la chefi inspiras a la kredema populo, sen irgaquante partoprenar olu. Publike li predikas la kulto di la Fundamento, ma sekrete li preparas ula reformeti, qui violacas la santa libro. Or ta reformeti esas pruntita (furtita) de Ido. Li do koncias perfekte la supereso di Ido, dum ke li konstante insultas e kalumnias ol !

L. C.

Zürich.

S^o Waltisbühl anuncas a ni la fondo di 3^a Idala grupo en ica urbo : Akade­mischer Weltsprache-Verein (Akademiala Mondlingual Societo) : prezidanto, A.-J. Storfer, studento di yuro, 22, Ekkehard­strasse, Zürich. Ica grupo kontenas studenti de max diversa nacioni ; ol esas do oportuna agro por la kulturo di nia linguo ; ne nur pro la diverseso di la patriala lingui, ma precipue pro ke ta adepti povos oportune korektigar sua reciproka erori od idiotismi. Ni rekomendas tala studio a lia atenco, e ricevos volunte lia observi pri ta temo.

Stassfurt.

La Weltsprache-verein Stassfurt-Leopolds­hall (volapükista, konvertita ad Ido) facas kunveni di docado e diskursi omna merkurdio vespere.

Bruxelles.

S^o Avilov, de Kars (ex-Esperan­tisto, nun Idisto), facante voyajo tra Europo, diskursis en la grupo Pioniro, la 5 julio, e pruvis praktike la boneso di nia linguo, parolante kun nia belga samideani.

[ 361 ]

Hamburg.

La 6 julio S^o Avilov facis diskurso en la Idista grupo di Hamburg, qua esis tre interesata da ta experimento di nia linguo kun stranjero.

Oneanta (New-York).

Prof. E.-F. Bacon, de la State Normal School, fondis Oneonta Ido-Klubo, kompozita ek studenti di moderna lingui en la normala e alta lerneyi. Prez. : L. Chapron ; vice-prez. : Ina Hopkins ; sekr. : Mabel Hoyt^[47]. La 30 aprilo eventis vesperal festo aranjita da Prof. Bacon, qua komencis per saluto en Ido recitata da D^lo Grace Scatchard… kun la nedubebla gracio quan indikas elsa nomo.

Wien.

En Wien l’Esperan­tisti dissemas nuva prospekto, en qua li konstante aludas « Ido e sa sucedanti » per malforta kritiki. Bone ! to pruvas, ke « Ido existas », pro ke on judikas necesa kombatar ol ! Nur un rimarko ; on asertas, ke esas tre facila por singla imprimeyo aquirar la signizita literi ; ma en ta prospekto ipsa, ica literi havas supersigni aparte pozita (tre alte, en l’interlineo), e konseque tre malbela. Ica prospekto refutas do su ipsa !

Stockholm.

La Klubo Esperan­tista kunsidis la 27 apr., e decidis definitive ke sa nomo devas esar : Stockholms Världspraks­fœrening, F. d. Stockholms Esperanto­fœrening (Mondo­linguana Societo, Stockholm.)

S^o Rindell, sempre agema, propagas Ido inter la fervoyisti. Il informas ni ke 17 fervoyala frenagisti aranjis inter su konkurso pri aquiro di nia linguo. (Segun Sueda M.L. jurnalo.)

Upsala.

La 15 aprilo, la prezidanto di la mond­linguala klubo, S^o T. V. Bäckström, diskursis pri nia linguo en la salono di la Bontemplani.

Chemnitz.

En Chemnitz, grupo de Idisti fondesis, efekto di diskurso di ul esperan­tisto. La prezidanto di la grupo esas samideano B. Hufer, Zollnerstr. 28/11. (Segun Inter­naciona Socialisto).

[ 362 ]

Propagal voyajo.

Nia samideano L. de Guesnet dum la tri lasta monati facis voyajo tra Italio, Suiso, Austrio e Bavario. Il expresas sa max gratudoza danki a la samideani, qui aceptis il tante afable, precipue en Venezia, Bologna, Roma, Zürich, Innsbruck, München, Wien, Schaff­hausen, Lüsslingen, Solothurn e Basel. Omnube il konstatis kun plezuro la granda facileso, kun qua mem simpla laboristi parolas nia linguo.

Shaminda taktiko.

La manovro di nia neloyala adversi duras. Li audacas nun asertar, ke nia respondo, qua montras klare lia mentii e kalumnii, e refutas oli per fakti e dokumenti, « konfirmas » oli, pro ke ni ne povis refutar omna malveraji, di qui pluri postulus tre longa expliki ed argumenti. Nur un pruvo di lia kustuma sincereso : li asertas, ke ni povas citar nula societo adoptinta Ido ; or en nia Raporto a la Kongreso di Bruxelles, ni citis la Inter­naciona Ordeno di la Bontemplani. — Sed pro quo tanta furio e tanta klopodi, kontre Delegitaro « qua neplus existas » de longe segun li ? Lia peni ipsa por obtenar nuva demisi de kelka delegiti pruvas, ke la Delegitaro ankore existas ! Do la fanatiki mentiis de du yari, e duras mentiar ! Sed la max shaminda procedo esas, ke li dissendas lia paperachi sub kuverti imprimita kun la titolo di la Delegitaro (e sen olsa adreso, kompreneble !)^[48]. To esas speco di falsajo, quan ni livras a la judiko di la honesta homi.

---

BIBLIOGRAFIO

LIBRI

Ilustrita Teknikala Vortolibro en sis lingui, da A. Schlomann ; tomo I, tradukita en Ido da A. Wormser (München, Oldenbourg, 1910). — Inter omna teknikala plurlingua lexiki, ica esas la max moderna e la max kompleta : ol konsistos ek cirke 20 tomi, de qui 5 ja aparis (de 1906). Ol esas verko di multa kunlabo­ranti de diversa lingui, e kompetenta pri singla fako. Ol kontenas la sis lingui D. E. F. I. R. S., qui esas la bazo di nia lexikala laborado, e qui determinas max ofte l’inter­naciona vorto adoptenda. Ed ultre la nomi od expresuri equivalanta, ol perizentas figuro, qua definas exakte l’obyekto, plu bone e sekure kam irga vortala defino, e tale impedas omna miskompreno. Ol furnisas do la max bona fundamento por la laborado di nia teknikala lexiki : tante [ 363 ]plu ke la materio esas ordinita, ne alfabetale, sed metodale ; en singla fako on exhaustas omna expresuri necesa ad ol : tale on vidas sinoptike omna analoga termini, on povas plu facile selektar lia traduko, ed on esas certa pose, ke on ne esos obligata chanjar traduko provizore adoptita, pro ke on rimarkos, ke ol konvenus plu bone ad altra obyekto ; exemple, on devas trovar samtempe e sisteme la max oportuna expresuri por omna speci de martel, de valvi, de robineti, de tenili, de borili… Pluse, la lexiko ne kontenas nur simpla vorti (nomi), sed la verbi expresanta la diversa agi ed operaci, e mem frazeti integra, ofte komplikita, qui konstitucas kelkafoye idiotismi en nia lingui ; tale on esas certa ke, kande on tradukis omna ta expresuri, on povos tradukar omno en la koncernata fako. — Nu, per specala konvenciono (pri qua ni debas itere granda gratudo a Prof. Ostwald), l’Uniono entraprezis la traduko di ca Teknikala Lexiko en Ido, e l’unesma tomo jus aparis : ol esas verko da S^o A. Wormser, injenioro. Ol kontenas la Mashin-elementi ed utensili, nome : Skrubini, keli, riveti, arbori, pivoti, lageri, lubrikili, kupli, ingranaji, fricion-roti, rimeni, kateni, rulili, klikaji, tubari, valvi, cilindri, stopo-buxi, pistoni, maniveli, risorti, flug-roti, regulatori ; — mordili, tenili, ambosi, marteli, cizeli, limi, skrapili, borili, frezili, segili, akutigili, la hardigado, la soldado, la kalibri, fine generala terminaro di desegnado e konstruk­tado. To esis probable la minim facila tomo, ne nur pro ke ol esas l’unesma, e furnisas expresuri ad omni sequanta (plu specala : elektro­tekniko, vapor-mashini, e c.) ; ma pro ke ol kontenas la nomi di l’ordinara utensili, qui, esante max vulgara, esas minim inter­naciona. La terminaro di l’elektro­tekniko, exemple, esas evidente plu inter­naciona (nam plu moderna e plu ciencala) kam ta di la seruristo o forjisto. Tamen, S^o Wormser sucesis tradukar preske omna ta termini, mem le max specala e detala, per la moyeni ja existanta en nia linguo, e bezonis nur tre malmulta nuva radiki (cirke 50), qui omna esis propozata en Progreso (vid. aparte N^o 26), e ja diskutata da la « teknikala subkomi-tato », nun oficiale institucita. — La traduko di la sequanta tomi esas nun entra­prezita e parte finita da altra kompetenta samideani ; ed on povas ja asertar, ke ol prizentos nula grava malfacileso. Ne nur on bezonas enduktar tre malmulta nuva vorti, sed nia sistemo di derivado, submisata a ta severa provado, aparis tote suficanta e konten­tiganta : inter plura mili de teknikala vorti e frazi, nultempe on sentis irga manko o la neceseso di nuva afixo. La kunlabo­ranti ipsa astonesas, ke nia primitiva vortaro, quankam ne teknikala, suficas en la max multa kazi. To pruvas, quante bona esas nia « fundamenti », e quante richa, preciza e flexebla esas nia linguo. — On komparez nia laborado, modesta ma sekure progresanta, a la fanfaronema entraprezo di l’Esperan­tista « cienculi » qui, dividinte la homala konoci en cent faki, kolektis [ 364 ]karteti en tam multa tirkesti ; entraprezo, ek qua nulo rezultis depos 5 yari, e qua semblas facir plena fiasko. — Ica unesma tomo esas honorizita per prefaco da Prof. W. Ostwald, qua expozas la generala principi di nia linguo, e la avantaji quin ol prizentas a la teknikisto : en l’originala Lexiko da Schlomann, la figuri konstitucas ja inter­naciona komprenilo : ni adjuntas ad oli l’inter­naciona vorti, qui esos same unasenca signi, klara e preciza.

Dead Language and dead languages, with special reference to latin, da J. L. Postgate (London, J. Murray, 1910). — Ica inaugurala diskurso esis facata en l’Univer­sitato di Liverpool (10 dec. 1909), en qua l’autoro esas profesoro di latino. Ol esas esence apologio di la latino, qua ne esas « mortinta », pro ke ol duras « vivar » en la moderna lingui e precipue en la romanali. « De longe on sentis ke lernar stranjera lingui por la sola skopo konversar o korespondar kun lia parolanti esas konsumo di homal energio, e ke inter­naciona komuniki devus facesar per inter­naciona linguo. Universala linguo esis longe revo, quale la flugado. Existas motivi por pensar ke, quale la flugado, ol cesos balde esar revo ». Hike l’autoro mencionas Volapük ed Esperanto, ed anuncas, dop Esp., « ne malamika, ma max timinda konkuranto », Ido. « Aplikanta la fizikal principo, ke la korpi movas segun la lineo di minima rezisto, ol agnoskas ke, se ol devas aceptesar, olsa devizo devas esar : la minima malfacileso por la maxima nombro » : konsequo, la principo di maxima interna­cioneso. « Me examenis sa strukturo e vortaro, e pri du punti me esas perfekte certa. Ol esas rimarkinde plu dolca e plu facile lernebla kam Esperanto ; e se me povas fidar la statistikal provi, quin me facis, 85 po 100 de sa vortaro esas nemediate komprenebla da Anglo qua poke konocas… la latina ».

Ica atesto esas tre precoza por ni. Ni volas nur rektifikar la lasta aserto, qua semblas implikar, ke por komprenar Ido, esas necesa od utila konocar (irge quante) la latina. Nia statistiko di la radiki montras, ke 79 po 100 de nia vortaro esas komprenebla da Anglo, qua ne savas la latina od irga stranjera linguo. Ca proporciono esas preske egala a ta quan S^o Postgate trovis, e quan il atribuis, per iluziono komprenebla, a sua konoco di la latina. Ma, pro ke nia radiki esas selektita segun la maxima interna­cioneso (nuna), ni adoptas la latina elementi nur kande li « vivas » ankore en la moderna lingui : or li vivas en angla tam multe kam en la romanala lingui (la proporciono di l’angla egalesas ta di la hispana : 79 po 100), e se li dominacas ofte, li debas to precize a l’angla, qua, per la nombro di sua natural adepti, igas generale triumfar la latina elementi, quin ol kontenas. Pro to on povas asertar, ke preske omna latina elementi di nia linguo esas anke angla radiki.

[ 365 ]

Vortolibro interna­ciona-rusa da A. Kofman (vid. N^o 29, p. 320). — Yen rezumo di la diserturo finala, quan S^o Kofman komplezis facar por ni e nia lektanti.

« Ante cirke 20 yari aparis broshureto di D^ro Z. : Manualo di L. I. Esperanto. La max bona traito qua karak­terizas la Esperan­tisti dil original epoko esas lia agnosko, ke Esp. ne esas perfekta, ma kontre emendenda. Ton sempre konfirmis Z. ipsa, esperante ke aparos instituto qua voluntos emendar Esp. Sa deziro ne realijis, ed il ipsa provis emendar sua linguo en 1894. Fiasko. — La difuzeso di Esp. kreskis paralele kun l’augmento di malkon­tenteso di la adheranti. — Instituto quale la Délégation sempre esis revo di Z. e di l’Esperan­tisti. Paris en 1900 e la kreo di la Delegitaro. La debati pri elektenda linguo ; Ido esas reformita Esp. Konflikto inter la esperan­tisti e la Delegitaro.

Ido : emendita alfabeto, supreso di la supersigni, endukto di q, w, x e la motivi. La nuva sufixi al, iz e c., la supreso di la kakofonioza kiu, kiel, tiu chi, char, c. e l’emendo di malfacile pronuncebla kc, sc, ksc, nkt.

La restauro di inter­naciona radiki, ex. : farin vice farun, kubit vice kubut, teror vice terur (R. terror).

La redukto di Esperantala radiki a la justa senco (akushisto segun Esp. devas signifikar « viro qua esas specalisto en parturar », quale se il ipsa parturus ; altra exempli : elrigardi, elporti, e c.

Racionala dicerno di diferanta idei, qui postulas diversa radiki, ex. kurar e fugar, helpar e sokursar.

Ido ne riprezentas revoluciono. Ca kulpo esas ne mem aplikebla a Esp., nam ante Esp. esis Volapük e c. « La supozo ke naturala evoluco duktus Esp. per gradoza perfektigo a la dezirinda alteso, esas evidenta miskompreno. Importas rememorar, ke « evoluco naturala » ne sempre riprezentas quanto pozitiva, dezirata, utila : ol esas progresiono, qua povas esar acensanta, sed anke decensanta, ed en la lasta kazo ol esas degenero. La gradoza absorbo di virini e di infanti dal fabrikeyi, la kresko di alkoholismo e c. anke esas ya « naturala evoluco ». Atencez la malnuva europala urbi ! Quon vi vidas ? Kolosala etajoza palaci e mizeroza budi, larja asfaltoza placi e kurva stradi, restaji di mezepoko, kande oli klozesis nokte per kateni ; splendide elektrizata centri, e preurbi kun fumanta naftolampi, richa restoreyi ed abomininda « devoreyi » [rusa expreso A. K.]. Co esas naturala evoluco ! Nia lingui kun la supere montrita difekti esas ecelanta exemplo di ta evoluco, qua realijis sen la enmixo di la homo…

« E quamode ta naturala evoluco supresos la signizita literi, la abundo di siflanta soni, la tabelo di 45 partikli, la kontre­logika vortifo ? Til nun la historio docis, ke naturala evoluco produktis kontrala fenomeni : ol ne simpligis, ma komplikis ; ol ne sistemigis, sed genitis Babela turo ed eterne genitas nuva formi, ritenante le malnuva quale trans-vivaji, e pro to la studio di naturala lingui divenis malfacila, e pro to aparis la neceseso kompozar artificala linguo, libera de naturala evoluco, a qua mankas racionala skemo »…

« En la regiono di l’afixi, l’autoro di Ido judikis necesa enduktar kelka nuva elementi, la plumulton di qui la esperan­tisti ipsa agnoskis utila, adminime teoriale. Tala esas la sufixi al, iz, oz, if, iv, per qui la linguo ricevis plu granda precizeso, richigis sua vortifo e divenis plu [ 366 ]inter­naciona. Ex., pro la endukto di al la vorti norm-al-a, geni-al-a, piramid-ala, natur-al-a, univers-al-a, profesion-al-a, nacion-al-a, feder-al-a, fin-ala, teatr-al-a, figur-al-a, e c., omna rusa vorti, qui esas en Esp. primvorti apud la primvorti normo, socio, piramido… esas en Ido derivaji formacita per la sufixo al ; konseque en ica kazo Ido havas min multa radiki kam Esp. La samo esas dicebla pri la sufixo iz, qua eniris omna europala lingui : on trovas en R. la radiki : elektriz, koloniz, magnetiz, naturaliz, signaliz, metaliz, kanaliz, polariz, faradiz, e c. — Oz : fibroz, gracioz, nervoz, ambicioz, religioz, skrofulyor, skrupulyoz, trikhinoz, leproz. — If : russif, specif, modif. — Iv : deduktiv, induktiv, kollektiv, produktiv, ekspansiv, regressiv, prezervativ, e c. Danke ca sufixi en Ido ed olia absenteso en Esp. la lasta… sempre havas duopla quanto de radiki. Vice elektr-iz-ar la esperan­tisti uzas elektri od elektrumi, vice talent-oz-a — talenta, talent-hava, vice skroful-oz-a — skroful-mal-san-a. Ca sufixi anke regulizis konsi­derinde la logikala vortifo (videz « Etude » da L. Couturat). Segun l’unesma vido omno semblas harmonianta e konsequanta en Esp. : o esas la finalo di substantivi, a di adjektivi, i di verbi e c. Sed ico nur semblas. « Krono » ex. signifikas R. korona (F. couronne). Ek ca vorto la esperan­tisti derivas « kroni ». Nun on questionas quale on tradukos R. koronovanie [F. couron­nement]. On ne povas respondar : krono ! Nam co esas korona (F. couronne). Lor la esperan­tisti helpas su per la sufixo ad (qua signifikas « duro », « itero ») e ricevas kronado. Sed nun naskas altra questiono : pro quo « kronado » signifikas « ago-kronar » ? Se kronado esus verbala substantivo (kroni $+$ ado), lor ol reale signifikus duranta od iterata ago, sed samtempe la sufixo ad esus superflua : suficus la simpla substantivo krono ; en altra kazo, se kronado venas de « krono » (e tal esas la real Esperantala fakto), on havas la yuro questionar su, quamode on permisas a su adjuntar verbala elemento di duro a konkreta objekto (quale krono, tablo, stono, domo) por ricevar ago. Certe, esas evidenta ke esas kazi, en qui la dicerno inter agi ed obyekti (precipue, kande la afero esas pri ago ed olsa rezultajo), ne esas grava (ex. korektigo-ago e korektigo-rezultajo), ma la chefajo konsistas en to, ke on bezonas havar elemento por uzar ol en kazo necesa (krono-kronizo) e lasar ol latere kande ol esas negrava.

On rimarkis l’atesto di l’autoro pri la tendenci di la primitiva Esperan­tisti. On savas, ke il apartenis a la unesma generaciono, a ta heroala periodo, en qua on pozis l’ideo super omno, mem la personal interesto. S^o Kofman devis havar vera kurajo por rompar kun la Maestro e sa malnuva kunluktanti ; tamen il ne hezitis rompar, malgre omna personala ligi e senti­mentala konsideri, pro fideleso a l’ideo.

La cons­truction logique des mots en Esperanto, da Antido (Genève, 1910). — Ica verko penas (poke tarde !) respondar a la kritiki da Couturat ed altri pri la derivado en Esp., e justigar ol, enuncante sa logikala principi, segun metodo a posteriori^[49]. [ 367 ]L’autoro konstatas, ke Esp. reale ne havas reguli di derivado, ed asertas ke ol ne bezonas oli, pro ke singla elemento di vorto havas sua propra senco, e singla vorto ricevas konseque nedepen­danta senco per sa kompozeso ipsa. On kompozas la vorti, en Esp., same kam piktisto kompozas kolori sur sa planketo, per mixo di elementi^[50]. Ni (Idisti) ne komprenis Esperanto, pro ke ni atribuas a la finali gramatikala nur la rolo indikar la kategorio gramatikala di singla vorto, dum ke oli expresas anke idei^[51] o‑ : expresas l’ideo di ento, ‑a l’ideo di qualeso, ‑i l’ideo di ago, ‑e l’ideo di maniero^[52]. Tale ta finali equivalas a sufixi, e l’autoro ipsa pozas l’equivali : ‑o $=$ ‑ul o ‑aj ; ‑a $=$ ‑ec ; ‑i $=$ ‑ad (p. 12 e 75). Konseque ta idei havas duopla traduko, ed esas duople expresita en omna vorti en ‑ulo, ‑ajo, ‑eca, ‑adi^[53]. En skrib-ad-i, exemple, l’ideo di ago trovesas trifoye : en skrib, en ad, ed en i (p. 13, 43, 52) ; ed on povus dicar skrib, se la finalo i ne esus necesa por la gramatiko (p. 32). On vidas ke la finali havas duopla senco : lor li ludas simple sua gramatikal rolo, lor li expresas elementi di l’ideo. La finalo ‑a, exemple, signifikas, lor simpla qualeso, lor « relativa a » : frata (Esp.) equivalas a frata o fratala (Ido) ; la distingo rezultas generale de la kuntexto ; ma, « se la kuntexto ne permisus divinar la valoro di ‑a », on povos uzar ‑al ! (p. 14, [ 368 ]43, 44). Same, la sufixo ‑ad havas duopla senco : ol signifikas esence l’ago, malgre la Fundamento^[54], e acesore la duro di l’ago, kande l’ideo di ago esas ja expresita. La sufixo ‑ec (qualeso) esas neutila, kande la radiko expresas ja qualeso : grando, bono, diferas nur per nuanco de grandeco, boneco^[55]. Reciproke, en fratec-a, ec e a facas pleonasmo, o facus ol, se a signifikus « qualeso » ; sed lor ol signifikas : « qua posedas la qualeso (ec) ». On vidas do, ke ta sistemo pekas sencese kontre la principo di unasenceso^[56].

Konkluze, l’autoro propozas du reguli : principo di neceseso : enduktar en vorto omna elementi necesa por kompozar l’ideo ; principo di sufico : ne expresar plurafoye la sama ideo en la sama vorto. Ta du « principi » esas « opozita », yes, e mem povas ofte konfliktar : nam on vidis ke mem en simpla skribi existas ja pleonasmo. La regulo praktikala esas : kompozar singla vorto ek elementi, quale piktisto kompozas nuanco sur sa planketo, sen zorgar pri la cetera vorti (di sama familio). Tre komoda metodo ! Ma pose, on devos, relektante la manuskripto, « kontrolar la konstrukto di singla vorto e supresar omna superflua sufixi » (p. 49), konforme la du principi ! L’autoro mallaudas l’autori, qui trouzas la sufixi, preter neceseso ; exemple, qui uzas ‑in kun feminala radiki : amazonino, matronino. Ma co esas nur pleonasmo, ne plu kondamnebla kam la pleonasmo skribi ! Qua savas, ka ta autori ne volis specale insistar sur la femineso di ta vorti^[57] ? To esas questiono di gusto e di koloro, quale en piktado ! Simile, on devas uzar ‑ul en blindulo, richulo ; pro quo ne en la participi, qui esas anke adjektivi^[58] ? On devas uzar ol en virgulo, sed on povas supresar ol en virgulino, e dicar virgino. Bone ! ma kad on [ 369 ]povas, tote analoge, dicar gibino vice gibulino ? L’autoro ipsa agnoskas, ke on ne povas dicar Parizino vice Parizanino.

Unvorte, la sola regulo esas : Agez segun vua gusto, segun vua fantazio e momentala inspiro, nur sub la kondiciono, ne facar dusencaji. Ex. on deklaras ‑iz neutila en kroni^[59], ma necesa en plumizi ! Plu bele ankore : ‑ig esas neutila en publiki, liberi, ma ol divenas necesa en la substantivi : publikigo, liberigo ! (p. 83). Ma quale singlu povas savar, kad ica o ta vorto esas dusenca ? On judikas plumi dusenca, pro ke on konocas la senco di F. plumer ; ma quale Franco povos divinar, ex. ke dokumenti esas dusenca, kande ol povas signifikar, segun lu, nur documenter ? Oportus do savar omna stranjera lingui ! Quale l’adepto povus savar, kad ica sufixo esas necesa hike e ne ibe, en la substantivo e ne en la verbo ? Lu devus do reflektar e quaze kalkular pri singla vorto, quale shakisto pri singla pozo di un peco ! Tote kontre, kun nia simpla logikala principi, qui esas klara por omni e vere universala, on esas sekura ne erorar : on uzas omna sufixo, omna elemento di vorto, omnafoye kande ol esas necesa, t. e. expresas elemento di l’ideo : on dicos kronizar, dokumen­tizar same kam plumizar ; e l’analogeso ipsa di ta verbi helpas memorar la senco ed uzo di la sufixo ‑iz, quan Antido volas restriktar a kelka teknikal ed eceptala kazi^[60].

Il asertas, ke la reguli di derivado jenas la parolanto ed igas neposibla diskurso fluanta : certe lu ne audis S^o Peus od altra bona Idisto ! Tote kontre, l’elastikeso, quan lu laudas, esas kauzo di konstanta hezito. « L’oratoro devas sencese pensar pri la reguli di derivado » (p. 49), ex. questionar su pri singla adjektivo : « ‑a od ‑ala ? » No ! nula Idisto povas hezitar, exemple, pri bon-a, bel-a, unlatere, qui esas primitiva adjektivi, e pri hom-ala, frat-ala, qui esas derivita. Nur Esperan­tisto povas hezitar, pro la malbona kustumo intermixar omna adjektivi sub la sama finalo ‑a. On alegas l’exemplo di nia lingui ; ma precize en nia lingui la minim instruktito trovas sennombra exempli qui guidas lu : en omna lingui on distingas la derivata adjektivi de la primitivi ; nur Esperanto intermixas oli. Do nur Esp. esas vere kontrala a nia linguala sentimento.

Generale, Antido asertas, ke Esp. « esas konforma a la mekanismo di la homala linguo, pro ke ol ne bezonas reguli di derivado ». Duopla eroro ! Kad omna nia lingui ne havas sistemo di derivado, certe konfuza e nereguloza, ma tre reala e tre utila ? On bezonas nur apertar irga lernolibro di filologio o di linguistiko ! Ultre, Esperanto anke havas derivado ; omna lernolibri [ 370 ]indikas ol, plu o min bone, ed omna propaganti di Esperanto laudegis ol, sa simpleso, facileso e mem logikozeso ! Ma, quale konfesas Antido, on aplikis ol dum 20 yari « quaze nekoncie », do hazarde e kapricoze.^[61] Vice regulizar ol, quale ni facis (sequante cetere l’exemplo di la vivanta lingui ipsa), Antido preferas, segun la Funda­mentista metodo, konstatar e legigar l’uzado. Bone ! ma lu ne asertez lor, ke « la sistemo di Esp. havas tam multa logikozeso e precizeso » kam Ido !^[62]

Rezume, Antido penis formulizar e justigar la uzado di Esp., ed il abutis a la sequanta konkluzi ;

1^e Esperanto havas nula reguli di derivado, ed on ne povas o devas enuncar irga tala reguli : li esas tote neutila, suficas konsiderar singla vorto aparte e kompozar ol… piktistatre ;

2^e Existas en Esp. elementi, qui havas plura senci, nome la finali gramatikala e la sufixi, tale ke on devas konsultar la kuntexto por determinar lia senco en singla kazo ;

3^e Inverse, ula idei havas en Esp. plura expresuri equivalanta, finali e sufixi, qui kelkafoye formacas neevitebla pleonasmi ;

4^e Singlu devas judikar en singla kazo, kad singla afixo esas utila o neutila, e supresar ol, por « atingar la minima pezo » (p. 66).

Konkluze, nula kritiko povus, plu bone kam ta apologio, pruvar ke la derivado en Esp. esas vera kaoso. Q. E. D. (quo esis demons­trenda), quale dicas la matema­tikisti.^[63]

[ 371 ]

La Devo, da Ernest Naville, traduko da René de Saussure (Genève, Kündig, 191o). — Ni recensas ica libro, kompreneble, nur koncerne la tradukala linguo. (Ni kritikas sube la stranja ortografio uzata en olu.) Ol esas bela specimeno di Esperantulo, mixita kun kelka… Antidismi. De l’unesma pagino, on esas shokata da inversigi quale ica : « unu el la sur niajn lipojn plei ofte venantaj » (p. 9) ; « la de Plato majstron » (p. 48). Tala germanismi esas tante min komprenebla ed exkuzebla, ke nek l’autoro nek la tradukanto esas germana. On uzas la kiu, la kiuj, vice la tante mokata tiu kiu, tiuj kiuj (p. 68, 69) ; on agnoskas do la malbeleso di Esperanto ! On uzas aliulo (p. 29), aliino (p. 122), ma kompense libero, sano, sagho, justo, vice libereco, saneco, sagheco, justeco. Ni questionas Antido, qua tante prizas la mekanismo di la vivanta lingui, kad vere la sufixo havas nula senco en Frei-heit, Gesund-heit, Weis-heit, Gerechtig-keit ? On dicas, ke « estulo malhavas » ulo, por dicar ke lu indijas ol, ke ol mankas a lu. On uzas mem pura Zamen­hofismo, qua trovesas nur en max primitiva Esperanto : « la konado Dion » (vice : la konoco di Deo ; p. 100). « Tuta ties moralo » (tota olsa moralo : di l’Evangelio ; p. 147). « Rakonto frape vera » (ibid.) Yen nun l’Antidismi : prepo­zicioni kompozita ek du simpla : « de el komenco de l’ vivo » (p. 11, 69 e passim) ; « disigi konsciencon de kun Dio » (p. 71) ; « post ol Sokrato » (p. 72) ; nulo pruvas plu bone la neceseso di nia tri prepo­zicioni di, de, da, e di nia distingo di ante e avan, pos e dop.

Fine, ni rimarkas stranja angla idiotismo : « post ol audinte » (p. 18), « post ol klariginte » (p. 87), ube on uzas la participa adverbo (quale en angla) vice l’infinitivo (pos audir, pos klarigir). Vere, on ne povas plu bone rivelar la difekti di Esperanto, e plu malbone emendar oli. La komparado di tala linguo e di tala stilo kun la nia esas konvinkiva. No certe, nultempe tala linguo povos divenar universala !

JURNALI

La Langue auxiliaire (junio 10). — A nia lektanti. On rimarkos, ke ica revuo reganis sua tardijo publi­kigante quar numeri en du monati. Bela pruvo di vivemeso da organo, quan on riprezentis [ 372 ]quale « mortinta… », quale Ido ipsa ! — Diversa dokumenti ; Rimarko pri la Kongreso di Bruxelles, ube la mastri di Esp. brave pozis en sua posho la flago di l’Esperantala « populo ». — Justigo di nia Esperantala citaji, da L. Couturat : respondo a ti qui kontestas senshame l’autentikeso di nia citaji. Ni pruntas nia exempli de la Fundamento o di la Maestro ipsa, e li respondas, ke ni explotas ruzoze la « max malhabila » verki ! Konkluzez ! — Vi ne existas, vi neplus existas ! da L. de Beaufront : la Delegitaro « neplus existas », pro ke kelka fanatiki demisis. Ido anke « neplus existas », segun la sama siori. Pro quo lor li tante iracas ? Se Ido ne existas, li iracas e kombatas kontre fantomo ; do li esas fola ; se Ido existas, li simple mentias. — Voyajo por Ido ed en Ido, da H. Peus ; bela pruvo, ke Ido « ne existas » ! Tre interesanta e vivoza naraco, en Ido, tradukita en Franca. — Movado en Francio. — Inter­naciona Kores­pondado.

La Belga Sonorilo (n^o 129, 13 junio). — Decidi di l’Akademio. — La pseudo-cienco, da kom. Lemaire, segun Le Peuple di 3 marto. — Protesto : pri la respondo di la Delegitaro a la perfida « protesto » di kelka ex-membri. On memorigas tre oportune, ke la sama Oficejo, de qua ekiras ta manovri, trompis l’Esperan­tisti de l’unesma momento, komunikante a li falsa texto di la decidi di la [ 373 ]Delegitaro, por kredigar ke olca adoptis Esperanto primitiva. Or la sama homi esas ankore la mastri di Esperanto. — Feminal movo, da J. de Ljustina : nia samideano rimarkas, ke multa virini partoprenas nia movado, qui partoprenis antale la movado Esperan­tista ; eli montris do, ne nur entuziasmo, ma klara e ferma judikado e persistema fideleso a l’ideo. Eli kontrastas fortunoze kun altra virini, qui « restas fidela », sive pro interesto, sive pro furioza fanatikeso. — Inter­naciona Expozo di Bruxelles. — Propagal ago : diskurso di S^o Peus en la Populdomo di Bruxelles : tre importanta evento por la futuro di la L. I. che la socialisti. — Verviers : en la popul-univer­sitato La Mutuelle, S^o Ed. Mathieu, membro di la Delegitaro, diskursis pri la L. I. e pri Ido. Dekquar dii pose, S^o prof. Feller diskursis pri l’instruktado generale, e diskutis la questiono di L. I. de la pedagogiala vidpunto. Il opinionas, ke la L. I. devas esar e restar artificala, t. e. racionala, ed il malkovris spontane la legi di la derivado, ex. la principo di renver­sebleso. Ico pruvas, malgre la diserti di ula « cienculi », ke ta legi esas logikala, do generala veraji, quin omna sana e kompetenta spirito devas trovar od agnoskar. — Kroniko. — Biblio­grafio.

La Belga Sonorilo (n^o 130, 25 junio). — La Kongreso (Esp.) di Bruges. On ne mem parolis en ol pri la recenta Kongreso di l’inter­naciona asocii ; same, la Belga Esperan­tisto tacis pri ta importanta evento ; evidenta pruvo ke, malgre la fanfaroni di la chefi, ol nule esis suceso por Esp. La Maestro laudas la Belgi qui, « de du yari », facis fervoroza propagado. Il do simple oblivias la propagado quan nia amiki facis, dum multa yari ante, por Esperanto ? Quala manko di… memoro ! — Okazione recenta cirkulero ; nuva protesto di la Delegitaro kontre la manovri di l’Esperan­tisti cirke o sub la Central Ofico di l’inter­naciona institucuri : pos asertir, ke Esperanto riprezentos sola la L.I. en l’expozo, la Esperan­tisti, furioza ke Ido expozesas apud Esp., penas nun neutrigar ol aranjante (poke tarde !) expozo di omna diversa sistemi e proyekti, « quale Volapük, Ido, Adjuvilo, e c. ». Ica menciono di Adjuvilo apud Ido rivelas la neloyaleso di ta manovro. — La Jurnali. — Dogano : Devlopo di la Germana Doganala Uniono, da W. Schwarz. — Historio di Esperanto en Belgio. On savas, ke l’Esperan­tisti anuncis kun bruiso serio de diskursi pri e por Esp. en l’expozeyo. La 16^a mayo ula oratoro devis parolar pri la Historio di Esp. en Belgio : temo vere interesanta en la nuna stando ! Venis nur, quale asistanti, dekduo de « fideluloj », e l’oratoro… ne mem venis ! Plena fiasko, quan Mozano naracas humuroze. — Biblio­grafio.

Inter­naciona Pioniro (n^o 10, julio). — La Linguo, da W. Ostwald, trad. Küppers : importanta chapitro di l’Energe­tikala [ 374 ]Fundamenti di la Civilizeso, qua specale interesos nia samideani, nam ol expozas la principi di nia L.I. — Nia Movado. — Universala Metodo : participo ; reciproka verbi ; prepo­zicioni : uzo di ye ; kompozita konjuncioni ; sufixi ; exerco. — Usonana Tenor-klefilo, muzikala studiuro da H. Krenn. — La Plantanmo, da D^ro Hermann : pri la « psikologio di la planti ». — Herkules e sa aventuri, originala novelo da A. Kofman. — Diversajo : inventuro por supresar la polvifo da l’automobili ; humuraji.

Progresido (julio). — La Magazeni dil Diablo, flandrana legendo, trad. A. Populus. — Paulo e Virginia, trad. S^no Lelong. — Rakonteto, da O. Hugues. — Pardono, novelo trad. da P. Lusana. — La Hünengrab proxim Söderstorf, da Emil von der Ahé (Hamburg). — Invoko en ditreso, da Ne Poeto. — Decidi di l’Akademio. — Suplementa Parto. La redaktisto kredas utila, justigar sua « litera­turala revuo », pro ke on deklaris, ke Ido ne pretendas la rolo di litera­turala linguo. Certe ol ne vizas konstitucar originala literaturo, ma ol esas apta ad omnaspeca traduki, e mem ol posibligas plu fidela traduki kam irga nacionala linguo (quon pruvis brilante nia experimenti di duopla traduko). S^o Populus komparas ol tre juste a la fotografado, qua donas de la modeli (naturala vidaji od artala verki) impreso tre exakta, tre precoza por ti qui ne povas vidar l’originalo, ma tamen restas sempre e necese sub l’originalo. — Adresaro dokumen­tizita konstante progresas ; on enskribis la nⁱ 331-370. Varma gratuli ! Omna Idisto devas enskribar su en ta Adresaro, qua pruvas fakte la « vivo » di nia linguo.

Inter­naciona Socialisto (junio). — Libereso di penso e di opinion-expreso ; artiklo kontenanta traduko di parto di diskurso da Anatole France a la Parisana studenti. Devus esar permisata, dicar omno, nur kun ica kondiciono, ke on povez respondar ; e la sola puniso di ta qua mentiis o kalumniis esus, agnoskar ke lu dicis neverajo. « Nur la parolo povas kombatar la parolo ». Yes, se nur ol esas tote libera ! Bona regulo, rekomen­dinda aparte a la « populo esperan­tista » ed a sa malesti­minda jurnali, qui admisas nek libereso di opiniono e di diskuto, nek mem respondo a lia mentii. — Rimarko da Jespersen (v. nia N^o 29, p. 299), e respondo da la redaktisto : « En nia Uniono omna membro promisas praktikar la linguo, tala quala ol esas definita da la decidi di la Komitato di la Delegitaro e di l’Akademio di l’Uniono… Quo til nun ne esis reformata, valoras. Pro to sed anke valoras, til ke l’Akademio altre decidos. Me ipsa deziras, ke l’Akademio prenez ma vice sed…^[64] « Sed » me ne uzos ma, til ke la Akademio esos decidinta. » — Sampartiani ! Advoko a plusa aboni. Int. Socialisto [ 375 ]dissendas ja 734 exempleri en la tota mondo. Ol meritas ya sustenesar da nia samideani, precipue exter Germanio. — La laboristala questiono e la reaktismo, da Bernatzki, trad. ek la Documents du Progrès da R. Chapron. — Paroli da Bebel. — Mondala kongreso di l’inter­naciona asocii. — Paroli ek la evangelyi : ek Jesu-Kristo da J. B. Pinth. — Ek la movado di Ido. — Literaturo di Ido. — A la grupani : « Sempre parolez ! » — Mixuro.

The Interna­tionalist (junio). — Anunci : fondo di grupo en Oneanta (videz nia Kroniko). — La Kapitolo di Ameriko : pri l’establiso di Kontoro di l’amerikana republiki en Washington. — Facila lekto-lecioni en Ido, da O. H. Mayer (3^a) : lektenda texto, kun bonega gramatikala komentado. Exemple l’autoro explikas la difero di la verbal e neverbala radiki, « quan la L. I. ne povus ignorar sen divenar tote arbitriala e rigida (quale Volapük) o mem tote kaosatra (quale Esp.) » Bona respondo a la yuna filologo, qua volus kontrale intermixar omna radikospeci, por plubonigar Esp… suamaniere ! L’autoro donas exempli di derivado nemediata (nomar, komencar, vicar) e mediata. Il rimarkigas ke la logikala reguli di derivado esas necesa precipue a l’autori di vortolibri, por sekurigar la uneso di la linguo malgre omna nacional idiotismi, ma ke on povas trovar la derivaji pronte facita en la lexiki. Il expozas tre bone la senco e l’utileso di la 3 participi per exempli : « Volapük esas mortinta, Ido esas kreskanta, Esp. esas falionta ». — Stephen Girard ; biografio di Franco, qua multe bonfacis urbo Phila­delphia (1750-1831), da Alice P. Ervin. — La Ponto di l’ Diablo. — Praktiko vice teorio, da E. MacPike : propozas institucar Questionaro e Respondaro por la tota mondo, en Ido. Ma pro ke existas ja multa tala revui en nacionala lingui, on devas penar, por ke li uzez Ido, prefere kam fondar ankore nuva revuo, qua esus lektata nur da l’Idisti. — Bruxelles : Kongreso di l’inter­naciona Asocii. — Grava propozo, da O. Jespersen (ek Progreso N^o 27). — Por l’uneso di nia linguo, da E. Ferrand (ek Progreso N^o 26). — Kelka noti pri la publikigaji da Prof. G. Peano. On omisis parolar pri sa ne-publikigaji, t. e. pri la letri da L. Couturat e da P. Lusana, quin il rifuzis insertar, segun la loyala kustumo di la fidela Esperan­tisti, qui cetere skribas en sa revuo en omnaspeca linguachi, « por pruvar sa fideleso ad… omno quo povas nocar ad Ido ». — Antipodi komunikas per Ido : S^o Mackensen povis informar australiana Idisto pri amiko di ica en San Autonio. Bela exemplo di la servi di L. I. ! — Sur la kovrilo, komparenda texti en Esp. ed en Ido : Urbo Washington.

Revue du Clergé Français (15 junio) publikigis tre importanta artiklo (40 pagini) : La Linguo helpanta inter­naciona da sua direktanto Abato J. Bricout. La latina (linguo di l’eklezio) ne povas [ 376 ]re-divenar la L.I., ma la L.I. povos salvar ol e la klasika studii. La stranjera lingui esas sempre plu nesuficanta. Do : linguo artificala ; la Delegitaro, sa programo, sa labori, la decidi di sa komitato ; fondo di l’Uniono ; progresi di Ido. Quo esas e quon valoras Esperanto ? Sa difekti, emendita en Ido. Komparo di la du lingui (texto di Confiteor). « Ido esas, segun mea opiniono, Esp^o perfek­tigita, ciencale e praktikale supera… Ido anke lasas la pordo apertita ad omna vera progreso : to esas multo ! » L’autoro expozas senpartie e diskutas l’argumenti « principala » e « faktala », per qui la konservemi penas repulsar la reformo. Li alegas, por defensar Esp., ke ol ne pretendas ad « absurda netuche­bleso » : li oblivias la Fundamento e sa prefaco ! La sistemo di la neologismi duktus, segun abato Peltier, a lernar du lingui^[65] ! On ne « demolisas » la linguo, kande on rifuzas stonigar ol en konven­cional ed arbitriala fixeso. On asertas, ke Esp^o havas situeso aquirita : l’autoro respondar a ta fanfaronado per la paroli di S^o René Lemaire en sa broshureto : Ido ou Esperanto. On dicas, ke la plu bona esas malamiko di la bona. Ma kad ica bona esas suficante bona ? On ne povas impozar a la publiko ulo meze bona, kande existas ulo plu bona. — On devos do reformar sen fino ! — No, la principi ipsa di la linguo garantias ad ol kreskanta stabileso ; nula linguo (exemple latino simpligita e modernigita) esus tam facila. La chanji quin Ido povos ankore ricevar esas tote negrava, kompare a la reformo per qua ol separis su de Esp. La sercho di la max bona esas principo di uneso, e la sola admisebla. L’autoro refutas fine l’objekti di la partiani, sive di la franca, sive di la latina, qui asertas, ke ni laboras (koncie o nekoncie) kontre Francio o kontre la katolikismo, e rekomendas a sa lektanti la studio di Ido e l’Uniono Sacerdotal Idista. — Ica artiklo esos editata en aparta broshuro da l’Uniono sacerdotal idista. — Lasta rimarko : S^o Bricout esis membro di la komitato di la recenta kongreso esperan­tista katolika. Ni dankas nia konservema samideani pro la bela konquesto quan li facis… por Ido, e ni esperas, ke li facos mult altri tala.

Die Umschau (Frankfurt, 11 junio) insertis artiklo da D^ro Kandt, Esperan­tisto : Volapük, Esperanto oder Ido ? qua respondas a l’artiko da Prof. Lorenz. Ol kontestas l’analogeso di Esp. e Volapük, insistas sur l’originaleso di Esp., di qua Ido esas nur imituro, asertas, ke Esp. admisas la posibleso di reformi, ke la komparenda texti, intence preparita da ni, pruvas nulo, e ke on [ 377 ]ne povos kombatar Esp. per mono. — (25 junio). S^o Lorenz respondis, ke nek omna originaleso esas bona, nek omna imituro malbona : la progreso konsistas generale en kritika selekto, konservo di la bonaji ed emendo di la difekti. Tale la Delegitaro procedis pri Esperanto e la konkuranta lingui, qui havis partal avantaji relate Esp. La « progreso » esas tote impedata en Esp. da la Fundamento, en qua D^ro Zamenhof volis konservar mem l’erori originala. Ne esas vera, ke Esp. malkovris ed aplikis la principo di maxima interna­cioneso : ica principo esis malkovrata da Pirro, plu o min koncie aplikata da Zamenhof e da altra autori, e sisteme aplikata nur en Ido (ed anke en Neutral). Komparado di kelka vorti Esp. e Ido montras, quante Ido superesas per l’interna­cioneso, do per la kompre­nebleso. Ma Ido superesas precipue per la regulozeso di la derivado : la derivado en Esp. havis nula reguli (exter blinda uzado) e divenis kaoso ; la derivado en Ido determinas sen ambigueso la senco di singla vorto. L’artiklo finas per komparenda texto, ne inventita, sed pruntita de Zamenhof ipsa.

Die Umschau (2 julio) publikigis granda artiklo da Prof. W. Ostwald : Imajo-skribado e mondolinguo, qua anuncas la traduko en Ido di la Teknikala ilustrita Lexiko da Schlomann (videz supere). La idealo di linguo esas unasenca korespondo di la signo a l’ideo ; ma, quankam la tekniko esas tre inter­naciona, nia lingui ofras ankore tro ofte en ica domeno diversa ed ambigua expresuri, qui ne tote korespondas de un linguo ad altra. Por sekurigar l’inter­kompreno, imajo di l’obyekto esas tre utila, e pro to la Teknikala Lexiko esas tre oportune ilustrita. Sed imajo ne suficas a l’inter­naciona komunikado, necesa esas linguo skribata e parolata ; tala esas l’avantajo di L.I., e tale ol kompletigas naturale l’inter­naciona Lexiko. Nur tala linguo povas prizentar la regulozeso di derivado, qua esas necesa a l’inter­kompreno, a la klareso e precizeso di l’expresuri. S^o Ostwald montras, ke Esperanto ne povas divenar la L.I. di la cienco e tekniko, pro ke ol esas ligita a Fundamento, qua impedas la formaco di konsequanta e sistema nomizado. Oportis precipue regulizar la derivado, quo eventis per la principo di renver­sebleso, evidenta korolario di la principo di unasenceso. Nur per to la senco di la derivaji rezultas sen ambigueso de lia strukturo, e neplus dependas de l’ « uzado », do de la memoro. Historio di Ido ; l’autoro rimarkas ke, malgre la libereso di evoluco, Ido posedas stabileso, qua garantias ol kontre futura granda chanji. La Idisti ne facas bruisema propagado e riklamado ; li preferas devlopar la linguo ed aplikar ol metodale a la faki, en qui ol esas max utila e bezonata : cienco, tekniko e komerco. (Hike citesas nia specala lexiki inter­naciona). La linguo povas ja servar a la teknikisto, nam ol furnisas a lu [ 378 ]omna expresuri, quin lu povas bezonar, sen ula ambigueso ; e la ordinara linguo esas tante facila, ke singlu povas lernar ol sen peno en kazo di bezono. — En Pos-skribajo, S^o Ostwald respondas a S^o Kandt : il ne intencas « kombatar Esp. » per monala moyeni ; il laboras nur por Ido, t. e. por la milioni de interesati, e « lasas flanke la 20 o 25.000 Esperan­tisti, qui esas rezolvinta admisar nula plubonigo ». Ed il citas la loko di sa recenta libro, en qua il montras ke Esp. atraktas precipue la entuzias­memi e Ido la intelektuli (v. N^o 29, p. 306). — Il povus adjuntar, ke l’Esperan­tisti unesme parolis pri la monala moyeni, li qui sempre fanfaronas pri sua forteso, e zorgas nur pri sua komercala interesti. S^o Ostwald nur respondis a lia malsaja fanfaronado per la frazo, quan on explotas nun malsincere en Esperantuyo, por kredigar ke Ido esas financal entraprezo. La komercis­tachi trovesas nur en Esperantuyo, sed li penas atribuar a ni sua malnobla motivi. To esas la ruzo di la furtanti, qui klamas ye furto !

Solothurner Zeitung (15 mayo). — Esperanto rifuzita, Ido aceptita (en Dessau). — (22 mayo). Origino di la artificala muziko. — (29 mayo.) Letro da Th. Roosevelt a la prezidanto di la suisa konfedero. — (5 junio). Ido en l’Unigita Stati : propagado di S^o Jespersen en Usono. La ruzoza puerino. — (12 junio). Kongreso di l’inter­naciona asocii. Malkara telegrafado. — (19 junio). Deklaro di l’Idisti okazione la kongreso en Bruxelles ; Komparenda texto-specimeni en Esp. e Ido : La sunradioj. — (26 junio). La L. I. Ido en voyajado : raporto pri la Voyajo per Ido en Anglio, da Peus. — (3 julio). Opiniono di Ostwald pri la L. I. Unesma korespondo per L. I. (modelo di letro en Ido). On rekomendas la korespondo inter lernanti de diversa landi, tam por la reciproka instruktado kam por la propagado.

Basler Nachrichten (8 julio) apertas Ido-angulo, en qua ol insertas Idala texti kun germana traduko. Ex. : Frontier-idilyo. On savas ke ni havas en Basel agema grupo, dum ke la Esperan­tista grupo malaparis. « Natural evoluco » !

Grazer Volksblatt (19 junio) kontenas artiklo da D^ro Hermann : La katolika klerikaro en la movado por mondo-linguo, qua expozas la granda meriti di Sinioro Schleyer e di S^o de Beaufront pri la L.I. ; rezumas la historio di Esp. e di Ido ; montras, quale ica ja difuzesis en la katolika mondo, quala aprobin ol ricevis en ol ; citas l’opiniono di S^o Ostwald en Energe­tische Grundlagen der Kultur­wissen­schaft, la letro da Sinioro l’episkopo di Bayeux en Ido e D., mencionas Jesu Kristo da S^o Pinth, e l’Uniono sacerdotal idista.

La Vie Arrageoise (Arras, 26 junio). — S^o Eug. Philippe [ 379 ]rezumas icafoye la historio di Esperanto, montras, ke malgre sa sucesi ol ne atingis la max multa personi interesata da la L.I., pro diversa motivi, e ke la Delegitaro esis fondata precize por venkar la hezito od inerteso di ta personi, e realigar l’uneso di la L.I.

L’Avenir Blayais (Blaye, 22 junio) publikigas serio de artikli pri la L.I. da devota samideano. Il rezumas la historio di la problemo, expozas l’unesma proyekti da Descartes e Leibniz. — (29 junio). Il montras, quale la latina ne suficis e ne povis permanar quale L.I. di la cienco kreskanta en 17^a e 18^a yarcenti. Pro to la problemo di la L.I. sempre plu obsedis la ciencisti di ta tempi.

Le Jour (Verviers, 14 junio). — L’Angla e Ido, da H : Angenot ; respondo a la partiani di l’angla quale L.I. On montras, ke l’angla kontenas multa romanala radiki, qui trovesas en Ido, tale ke olca kontenas 79 po 100 angla radiki (tam multa kam hispana radiki). On povus adjuntar, ke l’angla esas la precipua kauzo (pro la 120 milion homi, qui parolas olu) di la dominaco di la romanal elementi en nia linguo, quale en omna L.I. qua fondesas sur la maxima interna­cioneso.

Le Jour (Verviers, 21 junio) publikigis artiklo pledanta por l’angla quale L.I., ed asertanta, ke Volapük renaskas ! — (28 junio). Nia amiko H. Angenot respondis, ke l’angla difuzesas ya… en la britana imperio, pro politikala motivi, ma ne povas supresar la cetera nacionala lingui. Pluse, nek l’angla nek altra naturala linguo havas la simpleso e regulozeso di Ido (precipue en la derivado), do nula naturala linguo povas servar la cienco tam bone kam Ido. Ido ne esas submisata a la « libera », t. e. blinda « evoluco », ma a kompetenta Akademio. Ol esas facila mem a la germanal e slava nacioni, quankam ol kontenas plu multa romanala radiki, pro lia interna­cioneso ipsa. E Volapük ne povas renaskar, kande existas plu bona lingui. La progreso ne retroiras !

Le Soir (Bruxelles, 11 julio), en sa unesma artiklo, parolis humuroze pri la L.I. : l’Esperan­tisti esas quale revolu­cionisti adveninta a la guverno, qui neplus volas audar pri irga reformo o chanjo. « Ido esas multe supera ad Esp. per logiko e simpleso ». Ol havas por su eminenta ciencisti e du « eklezii » : la katolika e la socialista.

Aberdeen Free Press (29 junio) publikigis longa recenso di Inter­national Language and Science. On naracas l’origino di Ido, on indikas la principo di interna­cioneso e citas la statistiko di nia radiki ; on admisas sa supereso relate Esperanto, precipue pro la supreso di la supersigni ; on citas frazo en Ido, ed on konkluzas en simpatioza, quankam poke skeptika tono. Esas stranja, ke on [ 380 ]parolas ankore kun dubo (quale pri ula utopio) pri linguo existanta, quan l’autori deklaras, en la prefaco, praktikar inter su e di qua on vidas, ne nur specimeno, sed pruvo di kapableso, en l’experimento di duopla traduko (Apendico III).

The Liverpool Daily Post and Mercury (6 julio) publikigis granda artiklo recensanta Inter­national Language and Science. On agnoskas, ke l’autori pledis tre bone l’utileso di la L.I. ; on konservas poka skeptikeso pri la posibleso di tala linguo, precipue en la parolado ; on kredas, ke la konversado en ol esos necese sen vivo. Ni apelas a la sperienco di omna Idisti ! — Ni volas respondar ad un argumento semblante justa : homo qua skribas en E. povas komunikar kun 120 milion homi, en D. kun 72, e c. ; en L.I. kun quanti ? La questiono havas reale nula senco. Nula homo bezonas nek povas reale komunikar kun la 120 milion Anglo-linguani, e c. Ma kompense, multa homi bezonas komunikar kun kelka centi o mili de homi apartenanta a 20 o 30 diversa lingui ; li povas nek lernar omna ta lingui, nek postular, ke omna ta homi lernez la lia. A ta bezono respondas la L.I. una e neutra, e nul’ altra. Cetere, la max bona L.I. esas quik komprenebla da irga inteligento, qua volas, e to suficas, irge qua esas la nombro di sa nuna adepti.

Page’s Weekly (10 junio) kontenas bona recenso di Inter­national Language and Science.

The Cambridge Review (16 junio) recensis la sama libro : « Ido semblas esar tre rimarkinda progreso relate Esp., e ni joyas vidar ke l’autori kondamnas la poemi di D^ro Zamenhof e la riprezento di Iphigenia en Esp. : irga provo igar la L.I. litera­turala moyeno kondamnas la tota movado ».

Templaren (Stockholm, 16 junio), insertis Dek questioni pri l’alkoholo en Ido, extraktita de Idealisto ; tre bona maniero por propagar nia linguo.

Norrlands­posten (Gefle, 29 junio), insertis granda artiklo da Carl Lind pri Ido, la linguo inter­naciona, kontenanta historio di la Delegitaro, reformi facita en Esperanto, la nuna stando, e komparenda texto en Esp. e Ido.

L’Annun­ziatore del Clero (Milano, 10 julio) kontenas granda artiklo pri La Linguo inter­naciona : « l’italiana klerikaro devus lernar e propagar ol ». On rezumas la historio di la L.I. e di la Delegitaro, on expozas la generala traiti di Ido, la konstituco di l’Uniono e di l’Uniono sacerdotal idista ; on memorigas abato Peltier e la cetera katolika pioniri di la L.I., ed on instigas l’italiana kleriki adherar ad Ido.

[ 381 ]

Revista enciclo­pedica ibero-americana (Barcelona, 15 junio) kontenas Advoko a la komercisti di la tota mundo (por Ido) komunikita da M. Escuder, de Castellon.

Jornal do Commercio (Juiz de Fora, Brazilo, 9, 10, 12 junio) publikigis tri sucedanta artikli da nekonocata samideano pri la Delegitaro, sa historio e Ido. Tale nia linguo iras cirke la tota mundo e penetras en omna landi, per sua propra forteso, malgre omna kontrala peni.

L’Éclair (5 julio) dicas, en un kolono : « Barnum fondis skolo… il rivelis to quon povas la riklamo ; il malkovris una de la potenci, qui guvernas cadie la mondo : la « bluff ». — Ed en altra kolono, on lektas granda artiklo pri ula konocata Esperan­tisto, di qua la tota rezono, extreme simpla e modesta, rezumesas tale : « Me inicatis l’automo­bilismo : ol sucesis ; me inicatis l’aviacado : ol sucesis ; me nun propagas Esperanto, do ol devas sucesar ». L’artiklo komencas per ica lineo : « Montesquieu dicis en 1728 a Leibniz… » Or Leibniz mortis en 1716, e nultempe konocis Montesquieu ! Tala erudita citaji egalvaloras la fantaziala statistiki di l’Esperan­tisti !

La Suno Hispana (junio 1910) cesis aparar, pos sep yari e 79 numeri. Ol esas do un de la max malyuna esperan­tista revui ; on fanfaronas konstante pri lia nombro (plu kam 100) ; ma quale do eventas, ke le max importanta malaparas meze amaso de efemera flug-folieti ? Ni ne raportus ica evento, se la jurnalo ne esus inventinta admirinda motivo por explikar sa fino. La simpla spiriti pensos, ke ta malaparo, min kam un yaro pos la « brilanta » kongreso en Barcelona, qua esis « granda suceso » (quale sempre !) segun l’uni, e fiasko segun l’altri, ne pruvas granda prospero di Esperanto en Hispanio. Li tote erorus ! Se La Suno Hispana malaparas, la kauzo esas… ke sa « tasko esas finita » ! Depos la famoza kongreso, tota Hispanio divenis esperan­tista (mem la rejo, qua respondis kun suverenal e diplomacala politeso, ke il ne havas la tempo lernar Esperanto, esis tamen anuncata quale « Esperan­tisto » !). Yen originala e humuroza maniero explikar la fakto. Ni devas do expektar, ke balde omna Esperan­tista revui mortos… pro la sama kauzo, pro ke « lia tasko esas finita ». Naturale, la jurnalo « restas fidela » til la morto ! Fidela a qua ? ne a l’ideo, ma a la « karega maestro » !

Internacia Scienca Revuo (julio) raportas pri la Kongreso di l’inter­naciona asocii kun la partiala ed unlaterala maniero, qua esas regulo en Esperantuyo. Nomante Prof. Ostwald quale championo di la L.I., on zorge abstenas dicar, ke il deklaris su publike e laute por Ido, ed atestis per personala sperienco la boneso di [ 382 ]nia linguo. On dicas nur un vorto pri Ido ; on questionas, quantesman Idon ni propozas adoptar ; la lasta o la prelasta ? Ta stupida joko pruvas, o malsin­cereso, o kompleta nekompreno di nia metodo. — Cetere, on ne savas quale tradukar en Esp. la F. vorto épineux : « dorna » ! En Ido on dicas dornoza. Lernez do Ido, fanatiko, to esos plu bona kam kalumniar ol sen konocar ol !

The British Esperantist (julio) raportas pri la Kongreso di l’inter­naciona asocii per la max neloyala maniero. On agnoskas, ke la asisto di S^o Ostwald donis aparta graveso a la kongresala diskuti. Ma on oblivias dicar, ke il parolis pri e por Ido, ed on audacas citar diskurso… quan il facis ante quar yari, quale expreso di sa nuna opiniono pri Esp. Unvorte, ne nur on tacas pri sa kunlaborado ad Ido (quan on kalumnias altraloke, aludante ol quale nuv-latina linguo), ma on penas kredigar, ke il favoras ankore Esperanto, malgre sa iterita e formala deklari ! On trompis l’Esperan­tistaro de du yari per malvera demisi ; on duras obstine trompar ol. Til kande duros shaminda taktiko ? Til la morto di Esperanto ! « Honestuloj ! »

Internacia Socia Revuo (1^a julio). — Ula fanatiko facas advoko a la « karaj kamaradoj » por kombatar Ido. Lu akuzas la Idisti uzar la « moyeni max malhonesta » e volar « ganar mono » : lu atribuas a ni la procedi e motivi di sa amiki ; to esas konforma a lia konstanta metodo di kalumniado ; e samtempe lu parolas pri « sankta tasko, sankta batalo » ! Yen nun la skopo di ta advoko : Sendez a me, singlu, letro atestanta, ne nur la « tutmonda konateco di Esperanto Zamenhofa », sed anke « la fakto, ke Ido apene esas konocata mem per sa nomo » ! Bela ed estiminda taktiko, vere digna de la « santa afero » ! Ma, se multa Esperan­tisti sequos ta naiva instigo, li atestos, ke li konocas Ido adminime per la nomo, do la kontrajo di to quon li devas atestar ! Ni deziras do la max granda suceso a ta stupida manovro.

La Revuo (julio) rakontas… suamaniere la kongreso di Bruxelles. En la generala traiti, ta raporto konfirmas la nia. Ma en la detali ol esas konstante tendencoza, evidente satiratra, e mem ofte ne-exakta. Ni rimarkas nur kelka detali. En l’unesma kunsido, preliminara, on devis parolar nur pri la jornordino di la sequanta kunsidi, e ordinar la questioni ; singla oratoro dicis nur kelka vorti. Ma la Napoleon di Esperanto ne timis quik facar lecioneto pri Esperanto ; il parolis longe pri la Matematika terminaro da S^o Bricard, ed anuncis fanfarone nuva « enciklo­pedia vortaro », en qua (il dicis insolente a S^o Ostwald) ica povos trovar bona materio e « modelo » por sua labori pri la kemiala nomizado. To [ 383 ]esis ya tro senshama, malgre la tono afektace ed ironie respektoza. Me levis me, e dicis nur ico :

« Ni esos kontenta konoceskar la nuva teknikala lexiko anuncita, nam til nun existis en Esperanto nur malmulti, sen granda valoro. La Matematika Terminaro, pri qua on parolis, ne esas propre lexiko, sed nur lekto­libreto o krestomatio tote en Esperanto ; la sola lexiko, qua havas ciencala valoro, esas l’Anatomia Vortaro, da D^ro Rodet. Ma ica, instruktita da ta laboro ipsa pri la difekti di Esperanto, partoprenis, quale ripre­zentanto di Prof. Bouchard, la diskuti di la Komitato di la Delegitaro, qua, sub la prezido di Prof. Ostwald, votis unanime la reformo di Esperanto, konocata nun sub la nomo Ido ».

Me do nule dicis, ke « existas nula teknikala lexiko » en Esp., nek ke la Matem. Terminaro esas « sensignifa broshureto » (paroli, quin La Revuo atribuas a me, e mem en kursiva). Apene me komencis parolar, kande la bando de Esperan­tisti facis bruiso sempre kreskanta, por impedar o kovrar mea paroli. Ne volante tacar avan ta malesti­minda manifesto, me devis necese altigar la tono, por audigar to quon me intencis dicar. Ton oblivias dicar la Napoleon di Esperanto, qua kunvokis sua « batalioneto » nur por facar nedecanta tumulto e trublar la kongreso.

Ja ante, la sami interrompis nepolite S^o Ostwald kande il parolis (sen ula atakema intenco) pri sua kunlaborado ad Ido. La Revuo instruktis ni, ke existas en l’Esperan­tistaro « klamachanti » ; ni konstatis, ke li esis en Bruxelles. Li donis a la senpartia asistanti bela e justa ideo di la liberaleso, toleremeso e politeso, qui regnas en la « populo Esperan­tista »^[66].

L. Couturat.

ANUNCI

Ye fino di junio aparis : Esperanto et Ido, plan de conférence, par L. Couturat, 1 broshuro de 16 p. in-16 (extraktita de La Langue auxiliaire ; komprebla che l’adminis­tranto di ca jurnalo, 80, rue de Paris, Vincennes ; preco : 10 centimi).

Ye fino di junio aparis : Världssprak och Vetenskap, Tankar om införandet af det interna­tionella hjälp­spraket i vetenskapen, a L. Couturat, O. Jespersen, R. Lorenz, W. Ostwald e L. [ 384 ]pfaundler. Suedana traduko di la broshuro ja editita en D.E.F., debata a nia fervoroza suedana samideani. (Stockholm, Jacob Bagge, 1910. Preco : 1 krono, fr. 1,40).

Ye komenco di julio aparis : English Idioms rendered into The Inter­national Language (Ido) da B. Mackensen e P.-D. Hugon. Authorised edition (London, G. Pitman ; preco : 4 pence, 40 centimi). — Ica broshuro kontenas 200 angla frazi idiotis­matra, tradukita en Ido. Tre utila verko, nam l’angla esas plena de idiotismi, plu kam irga nacionala linguo, e tala idiotismi konstitucas la max granda malfacileso di la L.I.

Rusa komercisto (S^o F. Malcev, galante­reyniy^[67] magazin, Armavir, Rusio, Kaukazo) deziras obtenar katalogi di firmi vendanta kravati, horlojeti e kateneti por oli, rubandi, denteli, butoni, aguli, e c. Katalogi en Ido esas preferinda. Il pregas adjuntar la dogan-preci, se to ne esas jenanta. Firmi, kores­pondanta en Ido, devas skribar pri to.

---

AVIZO. — Ni memorigas da nia lektanti, ke singla numero di Progreso havas extenseso duopla de l’extenseso promisata. Nia aboniti permisos do a ni kontar quale duopla la sequanta N^o, qua aparos ne ante la 1^a oktobro, e prenar tale un monato de vakanco, quale agas multa simila revui.

---

Abrejuri : D. ger­mana ; E. angla ; F. franca ; G. greka ; I. ita­liana ; L. latina ; R. rusa ; S. his­pana ; LI. lin­guo inter­na­ciona (gene­rale). La arti­kli en altra lin­guo kam Ido esas indi­kata per ste­leto ( * ) en komenco.

---

Le gérant : L. Couturat.

---

PARIS. — IMPRIMERIE CHAIX (SUCCURSALE B), 11, BOULEVARD SAINT-MICHEL. — 2317-10.

1. V. N^o 28 (junio 1910).
2. La voci mankanta en la totala nombro esas abstenanta.
3. D. ausreissen, E. to pull out, to tear away ; F. arracher ; I. strappare, svellere ; S. arrancare.
4. D. Felge, E. felloe, felly.
5. Ica adjektivo aplikesas a personi ed a kozi (repasto).
6. Do, gaya, kayo, plebeyo, foyo, joyo, etuyo (-uyo) duros skribesar tale.
7. La cirkonflexo indikas nur la tonika acento, ne la longeso di la silabo.
8. Vakua devas nun acentizesar : vâkua.
9. Vorto uzita en Progreso N^o 27, p. 192, l. 3 de infre.
10. F. kermesse tradukesos probable per ferio-festo.
11. Existas tri legala gradi di kulpo : kontravenco, delikto e krimino.
12. Nulu certe objektos ad ica vorto internaciona, ke ol povus signifikar gamo di la kripto ! Ni facas ica rimarko por refutar ula kritiki, qui ne esas plu serioza e plu justa.
13. On rimarkos, ke omna lingui havas k, ecepte R. qua havas kh. Tala esas l’internacioneso di ta sono, quan la Esperantisti tante amas e tante riprochas a ni supresir !
14. Esperanto kredeble kripligus ica vorto en sesio !
15. N^o 28, p. 198-199.
16. L’ideo esas internaciona, do bezonas internaciona vorto. Semblas ke popuri esus plu internaciona : D.F.R. [N.D.L.R.].
17. E plu facile pronuncebla. [N.D.L.R.].
18. Segun propozo da S^o de Janko, me uzas hike prove la kondi­cionalo per ‑am, ‑im, ‑om, por montrar sa komodeso, kompare a : Se ne esus esinta definita, ne esus adjuntinta, e c.
19. N^o 28, p. 203.
20. Rimarki pri l’artiklo Progr. III, 25,
21. Sola justa formo, nam nur’ $=$ nura.
22. Bona kriterio esas la vorteto tre : « Me tre amas vu », ton omnu komprenas en certa senco ; « me tre iras », ton semblas a me, nulu.
23. Segun ke on pozas la vorto pluse avan me, avan iras od avan la foresto, on povas expresar diversa nuanci pri to quo konsi­deresas quale adjuntita : altri, plus me, od altra agi, plus iro, od iro ad altra loki, plus aden la foresto.
24. Videz la preiranta artiklo.
25. Tote altra senco kam ne ankore ! pri qua videz la citita loko.
26. Forsan, adminime en kelka kazi, on povas anke dicar ya plu granda.
27. Imagala expreso. Me ne dicas : insistas, quale on kustumas dicar ; me insistos kande ulu kontredicos me ; til lore me nure emfazas o substre­kizas.
28. On ne miskom­prenez : to tote ne postulas, ke omna vorti di irga klaso (exemple omna prepo­zicioni) havez la sama finalo, sed nur ke la sama formo ne apartenez samtempe a du klasi, exemple adverbi e prepo­zicioni.
29. Ultre reakto, rebuso, recenta, refero, reflexo, refluxo, reformo, regenero, regreso, rekordo, rekuzo, relato, relego, remedyo, remonto, reparo, republiko, resorto, restriktar, retorto, revolto.
30. Ica z havas fonetikala motivo, quale en mult altra vorti sen re‑, e nule la motivo evitar du enceso [N.D.L.R.].
31. En om‑ la Franco audos abrejuro di au(tre)m(ent), la Hispano o(tra)m(ente), t. e. altre.
32. En F. la prefixo a‑ genitas dusencesi netolerebla ex. en la symétrie ; e l’asymétrie.
33. On memoras, ke la prezidanto di la Lingva Komitato misduktesis da la simpla mal‑, e skribis : ne maltimi vice ne timi o maltimi. To esas pruvo, ke ta prefixi di kontreso esas generale jenanta e konfuzi­ganta.
34. Propozo da S^o A. Wormser.
35. Ni tradukas per pretervivo la vorti : D. Ueberleben, E. outliving, F. survivance, I. soprav­vivenza, S. super­vivencia.
36. En E., mediate signifikas F. inter­médiaire (quale nia mediata), e la verbo to mediate equivalas nia mediatesar.
37. Me recente vidis kazo en qua sendajo de Austria retro­sendesis a la sendinto kun la postala stampuro : « Nekompleta adreso ». La sendinto repetis la sama surskribo, nur chanjante Dania a Danmark, e nun la postisti havis nula nefacileso trovar me. Do la nacionala nomo Danmark esas plu bone konocata anke en stranjera landi kam Dania (o Danio). Se on objektas ke Danmark genitus danmarkana, me respondas ke on ne povas interdiktar tala regulala formacuri, ma ke dana esas plu komoda kam danmarkana, same kam germana e franca esas plu komoda kam germaniana e franciana. E quon on respondus a homo qua derivus Germo (quale nomo di lando) de germana ? Kad lu ne esus justa suamaniere ? Evidente on ne povas postular kompleta regulozeso en propra nomi.
    O. J.
38. Me rimarkigas ke mea propozo esas altra kam ta refutita Progreso I, 652.
39. Komparez N^o 29, p. 298-299.
40. Progreso, N^o 12, p. 714, e N^o 13, p. 34.
41. Rimarkez ke ica kondiciono garantias ol kontre la « revoluciono », per qua ula Espe­rantisti minacis ni, se li invadus per ruzo l’Uniono.
42. Cetere, tala periodo di transiro, t. e. di kunexisto di la malnuva formo apud la nuva, esas neevitebla, pro ke omnu ne povas, de un dio ad altra, chanjar sua kustumo. Ol esas do konforma a la naturala kontinueso. Ni mallaudis la metodo di neologismi propozita da Zamenhof, unesme pro ke il propozis aplikar ol a reformi qui ne admisas tala transiro (ex. reformo di l’ortografio, implikanta chanjo di multa radiki), duesme, pro ke il volis konservar « netuchebla por sempre » la malbona vorti, e ke konseque ici sempre barus la voyo a bona vorti koincidanta kun oli.
43. La Espe­rantisti alegas ofte, ke ni volis « impozar » a li subita e bruska reformo. To esas tote malvera. Se la Lingva Komitato esus aceptinta sincere e loyale la principo di la reformi, on esus povinta konsentar pri tala periodo di transiro, e la reformi esus enduktita sen rompo. Kad on ne penas nun enduktar kelki « iom post iom » ?
44. On ne alegez, ke ni alteras la senco : en la texto quan ni aludas, on oferdonacis « honora vermuto » ! (Max honesta Espe­rantista revuo, mayo, p. 232).
45. La delikata « linguala sentimento » di ta pedanti esas shokata da nia finali ‑o e ‑a (bona viro, bela virino), ma nule shokesas da « maximo gratia ». Ni ja questionis, pro quo logica, femino di logico, signifikas logiko, e ne logikistino ; ed on ne respondis.
46. Rimarko amuzanta. Tala objekti esas max ofte facata da personi, qui nultempe adheris ad Esperanto, e qui nun semblas sentar varma simpatio o tenera kompato por ica linguo. Or Esperanto existis 20 yari ante la decido di la Delegitaro : pro quo ta personi ne adheris ad ol dum ta longa tempo ? Kredeble, lia fervoro por la L. I. ne esis sat granda ! Forsan anke, li sentis la neper­fekteso di Esp., esis shokata da sa difekti, o, konocante (per lia nomi) kelka altra proyekti, li hezitis prudente engajar su ad ula aparta linguo. Nu ! la Delegitaro esis fondata specale por liberigar ta skrupuloza personi de lia heziti e dubi. Se Esperanto semblis e semblas a li tante prizinda, pro quo li ne adheris ad ol til nun ? Quon do li expektis por adherar ? Kredeble, la decido di la Delegitaro ipsa, o di irga supera autoritato. Nu ! li ne plendez nun, nek kompatez Esperanto, quale se li esus praktike Esperan­tisti. Quante importas a li, ke la L. I. esas Esp. o Ido ? Li ne savas mem un vorto di Esperanto ! Li perdas do nulo, e li ne havas adminime la egoista motivi di la « vendisti di la templo ». O ta plendi esas nur malbona pretexto di inerteso, o li esas habile sugestata a ta personi da la a vendisti di la templo » ipsa.
47. On devus indikar la sexuo, nam la prenomi (precipue amerikana) ne esas sat sekura indiko. Ico memorigas da ni, ke S^o Clarence Bicknell, malnuva Esperan­tisto, ricevis brulanta deklari di amo, mem en versi, de ula tro varma samideani, qui konsideris il quale damzelo !
48. Amuzanta fakto : kelki de ta sendaji esis resendata, pro nesuficanta adreso, ne a la vera sendanto, ma… a la sekretario di la Delegitaro !
49. « On ne devis establisar a priori defini e reguli di derivado, e pose deklarar Esp. nelogikala, omnafoye kande ol ne sequas la dicita reguli » (p. 5). Se ica kritiko vizas mea Studio pri la derivado, ol esas tote maljusta. Me procedis a posteriori, observante l’uzado di la diversa afixi en Esp. ; me konstatis ke en singla kazo ta uzado esas su-kontre­dicanta, e nur pose me propozis reguli. Me do ne judikis Esp. segun aprioria ed extera reguli e principi (ecepte la reguli di la logiko) ; Esp. kondamnas su ipsa per sua nekonse­quanta uzado, exter omna teorio e sistemo.
50. Ico povas esar nur questiono pri vorti : nam, quankam la vorti esas nedepen­danta, li kontenas tamen identa radiki od elementi, ed on povas questionar, qua esas la relato di senco inter la diversa vorti venanta de la sama radiko. On ne povas impedar la spirito konceptar definita relato inter arto ed artisto, dento e dentisto, serchar (per abstrakto) la senco di la sufixo ‑ist, e definar ol per formulo generala, qua esos praktike regulo di derivado.
51. Ankore hike esas ambigueso : ni sempre agnoskis, ke per la fakto ke vorto esas substantivo, verbo, e c. ol implikas l’ideo (tre generala) di sa gramatikala kategorio : se skribar esas « agar », skribo esas « ago », t. e. l’agar minus la elemento asertiva, qua karak­terizas la verbo. Do kande on dicas ke substantivo expresas ento, ta « ento » esas tante generala, ke ol povas esar ago, stando o qualeso.
52. L’autoro penas justigar tale l’adverbi primitiva di Esp. kun lia specala finalo : baldau, morgau, e c., pro ke li expresas nula maniero. — Ma, se ‑e indikas sempre maniero, quale do on justigas ica formi di la max pura Esperanto : Shi restas dome ; li falis teren ; turnu dekstren, e c. ?
53. Plu generale, Antido konsideras la sufixi ‑ist, ‑an, ‑in, ‑estr, ‑id quale speci di ‑ul (personi) ; la sufixi ‑ej, ‑ar, ‑er, ‑il, ‑ing, ‑uj quale speci di ‑aj (kozi) ; la sufixi ‑ig, ‑igh, ‑iz, quale speci di ‑ad ; la sufixi ‑ebl, ‑ind, ‑em, ‑eg, ‑et, ‑oz, ‑ach quale speci di ‑ec (p. 75). Or ‑ul e ‑aj equivalas ‑o ; ‑ad equivalas ‑i ; ‑ec equivalas ‑a ; konsequas ke pos omna sufixi jus citita la finali ‑o, ‑i, ‑a facas pleonasmo !
54. Nam « l’uzado konstatita esas plu forta kam la Fundamento » (p. 13).
55. Precize por evitar tala eroro, ni insiste montris, ke adjetivo ne expresas propre qualeso abstraktita, ma aplikesas a la konkreta enti, qui posedas la qualeso. La nomo di qualeso esas sempre substantivo, sive primitiva (kurajo), sive derivata (boneso).
56. Ol pretendas kontentigar la principo di renver­sebleso (p. 20, 66), ma to esas pura iluziono : l’autoro ipsa admisas la serii : fendo, fendi, fendado ; krono, kroni, kronado ; ed il penas justigar li, relate la renver­sebleso, dicante ke, kande on volas verbigar fendado, kronado, on rimarkas, ke ad divenas neutila, pro ke ol duopligas ‑i ! (p. 21, 23).
57. Same kam on « insistas sur l’ideo di qualeso » kande on dicas grand-eco vice grando, o sur l’ideo di ago kande on adjuntas ‑ad a verbo (p. 25).
58. L’autoro kritikas la vorto Esperantulo, qua ne trovesas en Esperanto. Sed il oblivias, ke ol esas tote analoga a la vorti : legantulo, verkintulo, konatulo, e c. qui trovesas che la « max bona autori ».
59. Kronizar ne signifikas necese « garnar per kroni », ma « per krono » ; ed ol esas omnakaze plu exakta kam la enkronigi (pozar en krono !) propozita da Antido.
60. Vice la du opozita « principi » di Antido, qui sive kombatas su, sive lasas inter su nedeter­minata marjino, ni havas nur un principo, qua determinas la solvo en omna kazi : Uzez l’afixi samtempe necesa e suficanta, segun la generala reguli di la derivado.
61. L’autoro agnoskas, ke Esp. esas maljusta pri du punti : pri celi, celo ; e pri armi, armilo. Ma existas centi de simila mallogikaji !
62. Antido admisas, quale S^o Boirac e quale ni, la specifikeso di la radiki, e mem plu komplete ; nam lu devas distingar radiki verbala, substan­tivala e adjektivala, dum ke suficas a ni distingar radiki verbala e nomala. To esas granda avantajo por ni : nam la distingo di verbo e nomo esas preske sempre tre klara e simpla (omnu sentas ex. la difero inter marcho, dormo, e homo, domo) ; kontre ke la distingo di substantivo e adjektivo esas tre ofte artificala e pure konven­cionala, quale Antido agnoskas (p. 24-27). Ex. pro quo avar esas adjektivo, e egoist substantivo ? Or grande importas konocar e memorar ta difero, nam de ol konsequas la diversa traktado di la vorti : on dicos avar-ulo e egoist-o pri la homi, avar-o e egoist-eco pri la qualesi ! (Yen bela exemplo di ne-analogeso !) Quale dicis S^o Boirac, singla speco de vorti havas do sua aparta reguli di derivado : quanta simpleso, quanta facileso por la lernanti e praktikanti ! — Ma quale Antido konsentos kun altra apologiisto di Esperanto, kun la « yuna filologo » slava ? Ica asertas, tote kontre, ke en Esp. la distingo di la vortospeci ne existas ; konseque, il vidas nula kulpo en dicar : beli, fieri, avari, dum ke Antido deklaras, ke beli havas nula senco (p. 31) ! Vere admirinda linguo, quan on povas defensar, egale bone o malbone, per teorii ed argumenti tote opozita !
63. Antido penas justigar la trisenca de en Esp. dicante ke (segun sa piktistala metodo) on povas kompozar la prepo­zicioni bezonata ek du altri ; ex. on dicas, ke letro venas de el (de ek) ulu. « Suficas ofte uzar la justa prepo­ziciono : akcepto de la Francoj al la Angloj » (vice : acepto di l’Angli da la Franci). No ! e la pruvo esas, ke on ne povas tradukar simile : « elekto di l’Akademio da la Komitato » ! — Same on distingas ante ed avan dicante antau ol e antau !

    Okazione, Antido penas justigar la famoza uzo di adverbo vice adjektivo per ica stranja axiomo : « frazo esas kompleta nur kande ol kontenas substantivo, adjektivo e verbo » ! ! Ica axiomo esas tote malvera ; ma mem se ol esus vera, ol kondamnus la dicita idiotismo, nam en « Esas malbela mentiar », mentiar esas la substantivo-subyekto ($=$ mentio), esas la verbo, e malbela l’adjektivo dezirata !

    En Aldono, Antido expozas sa metodo (kontre-Fundamenta) vicigar la supersigni per punto supra pozita dop la litero ; ed il rekomendas, uzar punti minim larja, « por ne domajar l’aspekto di la vorti ». Il konsilas mem a la imprimisti « komprar nur tri o quar punto-tipi », qui kustos « ne plu kam 1 o 2 spesmili ». Or se Antido facas tala propozo e sugesto, to signifikas, ke sa metodo postulas specala tipi, e tamen esas min kustanta kam la kompro di l’asorturo di la signizita literi ! Cetere, ta metodo ocilas inter du detrimenti : se la punto esas larja, ol « domajas l’aspekto di la vorti », quale Antido konfesas ; e se ol esas mallarja, ol malaparas inter la du vicena literi, kun qui ol fuzesas en la vido. Ton on rimarkas en La Devo (videz ex. ghin, ghia en l’ Averto).

    L’autoro sendas Erratum et addendum, qua konfirmas nia kritiki. Il konfesas, ke ne esas sempre posibla evitar enduktar la sama ideo generala en diversa parti di sama vorto ; altravorte, ke la finali e la sufixi expresas ofte la sama ideo, pleonasme. Ultre il agnoskas ke azenajo povas havar la du senci ; azenal karno, azenal ago, segun ke aj havas la senco aj¹ (abstraktita ento) o aj² (konkreta ento). On ne povas plu klare konfesar la dusenceso di ca sufixo. Ni abstenas diskutar la distingo, quan l’autoro facas inter l’enti abstraktita e konkreta, e qua filozofie havas nula valoro. L’autoro tote eroras, asertante ke la sufixo ‑ec equivalas a D. ‑lich, e ne a D. ‑keit. Ni pruvis ico per mult exempli. L’autoro ne komprenas la senco ed uzo di la sufixo ‑ec, nam il judikas ol neutila e pleonasma en grandeco, qua equivalas grando. Il akuzas hike un de la max evidenta funda­mentala vicii di l’Esperantala derivado.

64. « Me deziras to precipue quale oratoro, qua povas uzar la sonora forta ma tute ecelante ». Ico esas nuva argumento por ma.
65. Exemplo di la konsequi di la devizo : « nultempe chanjar, nur adjuntar » : lexiko recenta kontenas du radiki (adult, adulter) por un sama ideo, e du senci por un sama vorto : nam adultulo signifikas kune adulto e adulteranto !
66. La 7 julio, ni sendis a La Revuo rektifiko pri ta Babilado, invokante nia legala yuro di respondo. Ni memorigas, ke la Napoleon di Esp. konsilis a sua soldati nultempe parolar pri Ido e l’Idisti, por ne apertar la pordo a respondi, quin li devus insertar, se li ne volas akuzesar pri neloyaleso. Nia lektanti savos do balde, kad la « loyaleso » di La Revuo egalesas o superesas ta di la cetera Esperan­tista jurnali.
67. On rimarkos la rusa vorto galantereya, qua signifikas mercero. O esas bela exemplo di la deformo di senco di franca vorto en la rusa. (tra la germana : Galanterie­waren). Naturale, Esp. ne faliis adoptar ol kun la alterita senco : ol esas mem netuchebla, nam ol trovesas en la santa Fundamento (galanteri’ $=$ nippes !) dum ke olca indijas la radiko galant kun sa justa senco. To esas exemplo di barbarismo analoga a beletris­tiko !