Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/785

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


porcel
750


de sternedura, / de porziei, de vedelame Se i parlase de cotura, / d’outigói, de fen, de strame, / de valmès, de sternedura, / de porz̄iei, de vedelame DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:114 (amp.)
porcel salvare (gad.) Ⓘ cinghiale Ⓓ Wildschwein ◇ a) Gnüs sura de chësta süa ligrëza i ciavaliers fajô gonot cun ël na ciacia de porcí salvari, de cerfs, laurs, y lus Gnūs soura d’chesta sua ligrezza i cavalieri fajō gonot cung el na ciaccea d’purceì salvari, d’cerf, laurz, e luus DeclaraJM, SantaGenofefa1878:89 (Badia).

porcel (gad., mar., Badia, fas., caz., fod., LD) ↦ porcel.

porcescion (caz.) ↦ prozescion.

porcheda Ⓔ it. porcata (EWD 5, 351) 6 1862 porcada (DegasperF, TenpeAdes1862-1974:473)
gad. porcada mar. porcada Badia porcada grd. porcada fod. porcada amp. porcada
s.f. Ⓜ porchedes
espressione rabbiosamente offensiva o blasfema (amp.) Ⓘ improperio, imprecazione Ⓓ Fluch, Lästerung ◇ a) ma el peso m’à sapù ch’ogni momento / el dijea na porcada o un sacramento ma el pezo m’ha sapú ch’ogni momento / el digea na porcada o un sacramento DegasperF, TenpeAdes1862-1974:473 (amp.).

porchël (gad., mar., MdR) ↦ perchel.

porcheré (mar.) ↦ percuré.

porcheria (MdR) ↦ porcaria.

porcí (gad., mar.) ↦ percie.

porćì (MdR) ↦ perćì.

porcí che (gad., mar.) ↦ percieche.

porćì che (MdR) ↦ perćì che.

porcoré (gad.) ↦ percuré.

pordenanza (gad., mar., Badia) ↦ perdonanza.

pordené (gad., mar.) ↦ perdoné.

pordenè (Badia) ↦ perdoné.

pordërt (gad., mar.) ↦ perdert.

pordica (gad., mar.) ↦ perdica.

pordicadú (gad., mar.) ↦ perdicadour.

pordiché (gad., mar.) ↦ perdiché.

Pordoi (fas., caz., bra., amp.) ↦ Pordou.

pordonn (gad., mar., Badia) ↦ perdon.

Pordou 6 1856 Pardoi (BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:248)
gad. Pordú grd. Pordou fas. Pordoi caz. Pordoi bra. Pordoi fod. Pordou amp. Pordoi LD Pordou
topon.
valico alpino delle dolomiti (fas., fod. DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002) Ⓘ Pordoi Ⓓ Pordoi ◇ a) No assà più superstizion: / Saslonch, Pordoi, Vael, Duron / chisc l’é dut monc sch’ i autres, mac! Non assà più superstitziong: / Sass lonch, Pardoi, Vael, Durong / Chis l’è dut montg sch’ i autres, matg! BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:248 (bra.)
Sas de Pordou (fas.) Ⓘ Sass Pordoi Ⓓ Sass Pordoi ◇ l vedea che via Sas de Pordoi l’era na tousa o femena, che metea semper fora roba a sièr el vedea ke via Sas de Pordoi l era na tousa o femena, ke metea semper fora roba a sier BrunelG, Cianbolpin1866:2 (caz.).

Pordou (grd., fod., LD) ↦ Pordou.

Pordú (gad.) ↦ Pordou.

porfin (gad., Badia) ↦ perfin.

porimpó (gad.) ↦ purempò.

porjun (gad., mar.) ↦ perjon.

pormai Ⓔ comp. di amp. puoro (cfr. puere) + mal (cfr. mel) 6 1844 pormài (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:110)
amp. pormai
s.m.f. Ⓜ pormais
persona sventurata, misera, che si trova in tristi o cattive condizioni (amp. Mj 1929; C 1986) Ⓘ poveraccio, povero diavolo Ⓓ armer Hund, armer Teufel ◇ a) Da un pormai, come che son, / a chi sciore ancuoi i ra cazo Da un pormài, come che son, / a chi sciore ancuói i ra caz̄o DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:110 (amp.); b) Ce mai segnal! non se ve vede mai!… / Se inpò degnà na ota, disc ra mare / de vegnì a saludà chestes pormai!… Ce mai segnal! non se ve vede mai!… / Se impò degnà na ota, dish ra mare / de vegnì a saludà chestes por mai!… DegasperF, TenpeAdes1862-1974:472 (amp.).

pormai (amp.) ↦ pormai.

pormal (gad., mar.) ↦ permel.

pormëte (gad.) ↦ permete.

pormez (gad., mar.) ↦ permez.

pormó (gad., mar.) ↦ permò.

pornanche (gad., mar.) ↦ pernanche.

porom (amp.) ↦ puerom.

poron (amp.) ↦ porom.

porpora Ⓔ it. porpora ‹ PURPURA ‹ ποϱφύϱα (EWD 5, 354) 6 1878 porpora (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:2)
gad. porpora Badia porpora fas. pórpora fod. porpora amp. porpora
s.f. sg.
1 sostanza colorante rosso-violaceo ricavata anticamente da particolari molluschi gasteropodi e oggi prodotta industrialmente (gad. A 1879, fas. A 1879, fod. A 1879, amp. A 1879) Ⓘ porpora Ⓓ Purpur ◇ a) y ê iló injenedlada dan alté te na proca curida cun plomac de scarlat, col müs jintil devot en corú de porpora sot ai ragi d’ilibata inozënza ed ē illò ingjenedlada dang Altè tena procca curida cung plumatc’ de scarlat, col mus jintil devot in curù de porpora soutt ai raggi d’illibata innozenza DeclaraJM, SantaGenofefa1878:2 (Badia); b) á curí la sposa de so proprio mantel da d’invern, cöce, sciöche porpora, y sotrat de pelicia börna à corì la sposa d’so proprio mantell da d’ingvēr, coucce, sceoucche porpora, e sottratt d’piliccea būrna DeclaraJM, SantaGenofefa1878:99 (Badia)
2 stoffa o indumento tinti di porpora, del colore della porpora (gad. A 1879; Ma 1950, fas. A 1879, fod. A 1879, amp. A 1879) Ⓘ porpora Ⓓ Purpur ◇ a) la fia de n düca ausada a mangé fora de massaries d’or y d’arjënt, trata sö en porpora y sëda la fia deng duca auſada a mangiè fora d’massaries d’or e d’arjent, tratta sou in purpura e seda DeclaraJM, SantaGenofefa1878:96 (Badia).

porpora (gad., Badia, fod., amp.) ↦ porpora.

pórpora (fas.) ↦ porpora.

porseghitadú (gad., S. Martin, Badia) ↦ perseghita-

dour.

porseghité (gad., mar.) ↦ perseghité.

Porsenú (gad.) ↦ Persenon.

porsona (gad., mar., MdR) ↦ persona.

porsora (mar.) ↦ persoura.

porsura (gad.) ↦ persoura.

port (gad., grd., fod., LD, MdR) ↦ porto.

porta Ⓔ PORTA (EWD 5, 355) 6 1763 porta ‘janua’ (Bartolomei1763-1976:93)
gad. porta mar. porta Badia porta grd. porta fas. porta caz. porta bra. porta fod. porta amp. porta LD porta MdR porta
s.f. Ⓜ portes
apertura che mette in comunicazione due ambienti separati da un muro, da una parete, da una recinzione e sim. (gad. B 1763; A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; G 1923; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ porta Ⓓ Tür, Tor, Haustür ◇