Page:Progreso - 3a yaro.pdf/251

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
221
LINGUALA QUESTIONI

F. laxité ; jeu inutile). Nia linguo donas a ni la simpla remedyo uzar laxeso por la qualeso e laxajo por la rezultanta konkretajo.

A. Wormser.
Tayar.

Ta vorto semblas necesa, sed la formo ne bone selektita. Nam I. pronuncas : talyare e S. takhar. Talyar ne esis selektata pro la existanta talyo. Sed se un vorto mustas (ne « devas » ) trans­formesar tam volapükatre e nekom­pre­neble ad omni exter la F., on devus (ne « mustus » ) prefere lasar la ofta « talyar » e chanjar talyo aden tayo.

A. Wormser.
Envlopar, envolvar.

Envlopar signifikas nur : tegar omna parti di l’obyekto, enklozar ol en tegilo. Envolvar implikas l’ideo di volvar, qua ipsa implikas ideo analoga a rular : volvar esas pozar ula obyekto sur altra, turnante ol cirke ica ; envolvar esas envlopar la duesma per l’unesma, volvante.

Devlopar, evolucar.

Uli tendencas intermixar ica du vorti, cetere proxima ed afina, aparte la Germani, pro ke li korespondas a la sama vorto D. entwickeln. Devlopar (qua signifikas etimologie malvolvar, exakte same kam entwickeln) indikas generale la kreskado gradoza e reguloza, sive di l’organismi, sive di omna kozi simila od analoga ad organismi. Evolucar expresas la preciza ciencala (e filozofiala) ideo di evoluco, enduktita da Lamarck, Darwin, Spencer, Haeckel ; ol karak­terizas ula speco di devlopo, ed implikas transformo (ol opozesas a la dissolvo, qua esas l’inversa fenomeno). Singla organismo, ento « devlopas su » ; nur la speci « evolucas » tra longa seryo de yarcenti, chanjante sua formo, adaptante su ad altra kondicioni di vivo, e c.

Mendar.

Ica verbo esas Esperantajo konservita sen reflekto en Ido. La radiko mend havas ta senco en nula linguo. En L. e E. ol signifikas emendar, reparar, plubonigar (F. amender) ; en S. mandar signifikas imperar e komandar, e la komercala mendo dicesas pedido (de peder) ; en I. menda signifikas kulpo, difekto. On propozas do vicigar mendar per komendar, qua korespondas adminime a F. commander, commande.

Kompreneble.

So Ahlberg pozas questiono, qua konstitucas implicita kritiko di l’uzo di kompreneble. Supozez ke ni parolas pri homo, qua