Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/362

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

samym lasku bielańskim. Było tu letnie mieszkanie i wspaniały ogród angielski Ewansów. Now.

Ewcin, Ewczyn, 1.) folw., pow. jędrzejowski, gm. i par. Nawarzyce. 2.) E., kol., pow. brzeziński, gm. i par. Będków. Liczy 20 dm., 145 mk., ziemi włośc. 322 morg. Por. Drzazgowa Wola.

Ewdokowo, st. poczt. i st. dr. żel. woronesko-rostowskiej w gub. woroneskiej.

Ewelinów, folw., pow. miechowski, gm. Rzerzuśnia, par. Czaple Wielkie (ob.).

Ewelinów, folw. i wś, pow. kowieński, par. datnowska, stanowią część dóbr datnowskich, które Chrapowiccy sprzedali ostatniemi laty z wolnej ręki. F. S.

Eweniki, wieś rząd. nad jeziorem, pow. trocki, 1 okr. adm., 12 w. od Trok, 26 dm., 204 mk. katol. (1866).

Ewersmujża, wieś i dobra nad rzeką Iłżą na Łotwie katolickiej, w Inflantach polskich, powiecie lucyńskim, o wiorst 12 w kierunku zachodnim od powiatowego miasta Lucyna (przy trakcie handlowym wiodącym z Lucyna do Opoczki) położona, obecnie własność rodziny Paulinów. Stanowiły one przez przeszło dwa stulecia główną dziedziczną posiadłość polsko-inflanckiej gałęzi Karnickich, których przodkowi Kasprowi Karnickiemu za zasługi wojenne znaczne dobra w tej okolicy kresowej przez Zygmunta III nadane zostały. (Patrz G. Manteuffel „Inflanty polskie“ str. 97) W skład tych dóbr, pierwotnie Bryckowszczyzną zwanych, wchodziły: 1-mo dzisiejsza Lucmujża, po łotewsku Łudzmujża, niegdyś główne fundum Bryckowszczyzny stanowiąca i wyłącznie jej nazwę nosząca, w par. lucyńskiej, zaledwie pół mili od miasta Lucyna i ruin krzyżackiego zamku Ludsen oddalona, obecnie własność Maryi Karnickiej (Patrz niżej art. Lucmujża), 2-do dzisiejszy Różanów (ob.) w tejże parafii lucyńskiej, o 1 i pół mili od Lucyna oddalony, własność młodszej linii Karnickich; 3-tio dzisiejszy Franopol (ob.), nad jeziorem tejże nazwy, również w parafii lucyńskiej, położony przy trakcie handlowym wiodącym z Lucyna do Opoczki, stanowił do roku 1873 dziedziczną posiadłość młodszej linii Karnickich, obecnie zaś jest własnością Grothusa; i nakoniec 4-to dzisiejsza Ewersmujża z folwarkami znacznemi Zabłociem i Linieją, których obszar ogólny wraz z ziemią włościańską wynosił niegdyś około 7,000 dziesięcin. Ewersmujża do r. 1828 była główną siedzibą starszej linii inflanckich Karnickich, w którym to czasie trzej synowie Mikołaja i Doroty ze Szczyttów Karnickich: Justynian, wieloletni dyrektor warszawskiego Towarzystwa zachęty sztuk pięknych (umarł w Warszawie w styczniu 1876, w 73-cim roku życia), Józef (zakończył swój nie długi żywot w Krasławiu roku 1835) i Jan, późniejszy dziedzic Landskorony w Inflantach polskich, tajny radzca, sekretarz stanu i senator ces. rossyjsk. (urodzony w Ewersmujży r. 1813 a umarł w Warszawie 22 lutego r. 1879) sprzedali tę swoją odwieczną dziedziczną majętność wraz z jej znacznemi attynencyami: Zabłociem i Linieją p. Mikołajowi Paulinowi, w którego rodzie te dobra dotąd pozostają. W spisie posiadaczy dóbr dziedzicznych ewersmujskich znajdujemy pomiędzy innymi: 1-mo dobrze zasłużonego Inflantom Andrzeja Dyonizego Karnickiego, wojskiego inflanckiego (umarł w r. 1733), dziedzica nietylko Ewersmujży, ale i nadanej przez Zygmunta III przodkowi jego Kasprowi Karnickiemu, wraz z opisaną powyżej Bryckowszczyzną, majętności Runtort (po łotewsku Runtołds) w tymże powiecie położonej a stanowiącej obecnie własność senatora Arcimowicza (ob. Runtort); 2-do, Ignacego Karnickiego, cześnika inflanckiego, i wdowę po nim Rozalią z Mohlów podstolankę czernihowską Karnicką, niegdyś dożywotniczkę Ewersmujży i Zabłocia; 3-tio, Jana Karnickiego, uwiecznionego na wszystkich dyplomach królewskich, wydawanych do dawnego księstwa inflanckiego w latach 1760–1770, gdzie podpisowi króla zawsze towarzyszy podpis: „Joannes Karnicki, Praefectus arcium Livoniae S. R. M. et Minoris Sigilli Regni Secretarius,“ i nakoniec 4-to marszałka lucyńskiego szambelana Mikołaja Karnickiego, ojca wymienionych wyżej braci Justyniana, Józefa i Jana Karnickich tudzież trojga sióstr: Anieli z Karnickich hr. Wielhorskiej, Adeli z Karn. księżnej Radziwiłłowej i Antonii z Karn. Sulistrowskiej. Ewersmujża wraz z Zabłociem i Linieją stanowią osobną parafią rzymsko-katolicką 5,102 wiernych liczącą a wchodzącą w skład dekanatu przed-lucyńskiege. Od r. 1698 istniała tu już kapliczka filialna czyli tak zwana stacya O. O. dominikanów posińskich. O zbawiennym wpływie, jaki niegdyś pod względem rozkrzewienia chwały Bożej na samym krańcu Inflant wywierali dominikanie posińscy na przyległe a nawet i dalsze okolice porównaj niżej artykuł Posiń. O działalności misyonarskiej pierwszych założycieli domu Bożego w Ewersmujży patrz G. Manteuffel „Inflanty polskie,“ Poznań 1879, str. 130 i inne. W roku 1771 wspomniany wyżej Mikołaj Karnicki erygował tu pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła osobny kościół parafialny drewniany, dotąd istniejący i w r. 1876 kosztem parafin powiększony. Charakterystycznym w parafii ewersmujskiej jest stosunek liczby płci męzkiej do zeńskiej. Kiedy bowiem w innych parafiach płeć żeńska pod względem liczebnym ma przewagę nad męzką, w parafii ewersmujskiej w r. 1881 ilość mężczyzn wynosiła 2,604, kobiet zaś