Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/320

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

ks. Witolda pod tytułem Bożego Ciała. Uposażył go w r. 1506 król Aleksander, a w 1522 Zygmunt I powiększył jego fundusze. Ostatecznie wymurowany z tytułem Wniebowstąpienia Pańskiego w r. 1852 staraniem ks. Kalinowskiego. R. 1781 stwo ejszyskie było w posiadaniu Sołłohubów; r. 1738 liczyło dymów hybernowych 56, opłacało kwarty 2470 złp.; r. 1797 płaciło 2008 zł. kwarty. J. W.

Ejtekany, wś włośc., pow. trocki, 2 okr. adm., 56 w. od Trok, 18 dm., 191 mieszk. katolików, (1866).

Ejtentajcie, wś, pow. telszewski, o 10 w. na półn. od Telsz. Tutaj po 1823 było obserwatoryum astronomiczne czasowe, w którem Sławiński z Wilna oznaczał szer. geogr. Wzniesienie 647 st. ang. n. p. m.

Ejtkuny, niem. Eydtkuhnen, mko, pow. stołupiański Prus wschodnich, nad rz. Liponą, wprost Wierzbołowa, o 2.4 wiorst od Wierzbołowa, na granicy Cesarstwa Rossyjskiego, ma komorę celną pruską, stacyą drogi żel. z Wierzbołowa do Wystrucia, 3300 mk.; łączy się szosą ze Stołupianami, Gąbinem, Maryampolem. F. S.

Ejtulany, okol. różn. właśc., przy jeziorze Żydziszki, pow. trocki, par. użugoska, 2 okr, adm., 35 w. od Trok, 6 dom., 87 mk., z tego 2 prawosł., 85 katol. (1866). R. 1850 Pliskowski miał tu 185 dzies. gruntu.

Ejtuny, wś włośc. nad Żyżmą, pow. lidzki, 1 okr. adm., o 13 w. od Lidy ku Dziewieniszkom, 20 dm., 225 mk. (1866).

Ejudosze, ws i folw., pow, święciański, 1 okr. polic., mk. starowierców 128, dm. 7 (1866); cerkiew drew. roskolników.

Ejwenie, wieś rządowa, pow. nowoaleksandrowski, par. Dusiaty, do dóbr Dusiaty należąca.

Ejwuńce, folw. należący do Kuleszów, pow. lidzki, 4 okr. adm., od Lidy o w. 33 i pół, od Wasiliszek w. 37, domów. 1, mk. 29 wyzn. rz. katol. (1866).

Ejżerupis, rz., lewy dopływ Jury.

Eka, rz., ob. Domacha.

Ekartowo, 1.) niem. Eckartsberg, dobra, pow. wałecki, st. poczt. Jabłonowo. 2.) E., niem. Eckersberg, wś, pow. jańsborski, st. pocz. Orzesze, ma kośc. ewangelicki.

Ekaterynburg, miasto w gub. permskiej, 30274 mk., 2237 wiorst od Petersburga a 468 od miasta gubernialnego odległe. Bank, stacya pocztowa i stacya kolei żelaznej uralskiej.

Ekateryndar, folw. w płd. stronie pow. mińskiego gub. mińskiej, własność Brzozowskich; wraz z folw. Dudki i Kul ma 5835 m. obszaru, Al. Jel.

Ekateryneńska prowincya, ob. t. I, stronica 573.

Ekaterynino, st. poczt. i st. dr. żel. charkowsko-azowskiej w gub. ekaterynosławskiej.

Ekaterynopol, mko, dawniej Kalnibłoty, Kanilbłoto, w pow. zwinogródzkim, o 15 w. od m. Zwinogródki niżej nad rz. Tykiczem położone, o 15 w. od Zwinogródki, o 204 w. od Kijowa. Mieszkańców 2888 prawosł., 19 katol. (należą do parafii zwinogródzkiej) i 2016 żydów, razem 4923, z tych do 300 osiadłych cyganów, trudniących się glównie handlem. Ziemi w części piaszczystej a w części czarnoziemu z gliną 3850 dzies. W końcu zeszłego wieku liczylo miasteczko „poddanych — chrześcian 198; żydzi płacili starostom 450 złotych, prócz tego inne dochody: czynszy kosowe, stawowe, warsztatowe przynosiły do 21,270 złot.“ (Baliński, „Starożytna Polska“ t. II, str. 1387) Kalnibłoty, przechrzcone w Ekaterynopol były czas jakiś (1797 – 98) powiatowem miastem (czyt. Pierwsze zupełne zebranie praw rossyjskiego Państwa NN. 17,300 i 18,117); później aż do uwłaszczenia włościan był tu główny punkt zarządu kaziennych (rządowych) majątków. O 4 do 5 wiorst od miasteczka odkryto w 1860 r. pokłady brunatnego węgla (lignitu), lecz do 1875 r. zapotrzebowanie tego surrogatu opałowego bylo tak nic nieznaczące, że i roboty, do tego czasu, prowadzono tylko przygotowawcze. Po wyczerpaniu się lasów w okolicy, poczęto robić próby celem zastosowania lignitu na opał w pobliskich fabrykach cukru. Głównych szybów do tego czasu otwarto 3: petro-pawłowski, dmitryewski i sofijewski; pierwszy najdalszy w stronę m. Zwinogródki, dwa inne o 1 i pół wiorsty bliższe miasteczka. Kopalnia trzyma od rządu na 99 lat w posesyi 237,350 sażeni kw., na przestrzeni których wszędzie się znajduje lignit w 3 pokładach idących jeden nad drugim w kierunku południowo-zachodnim; pierwszy pokład gruby od 1 do 4 arszyn.; dwa inne podzielone między sobą przestrzenią do 2 sążni piasku i gliny, mają grubość takąż samą; stąd i ogólna grubość pokładów wynosi od 7 do 9 arsz. Petro-pawłoski szyb leży w poziomie niższym; od niego przeprowadzono sztolnię do spuszczania wody do rz. Szpółki, wpadającej do Tykiczu. Główna też eksploatacya obecnie w stronie tegoż szybu; roboty zaś na dwóch innych czasowo zaniechano z powodu silnego napływu wód, i w przyszłości dopiero, przez doprowadzenie sztolni, jest zamiar osuszenia i eksploatacyi onych. Wszystkie roboty w kopalni dokonywają się przez ludność okoliczną, rolniczą, a zatem i eksploatacya nie może być regularną; podlega przerwom, szczególnie w czasie roboty koło roli. Lignit tutejszy jest sproszkowany lub w drobnych kawałeczkach, bo jeżeli nawet z kopalni dobędą go w większych kawałkach, to na otwartem powietrzu prędko w proszek