zem szkół ludowych 33, do których uczęszcza 3507 dzieci. Wypada zatem 107 uczniów na jednę szkołę, jedna szkoła na 2515 mk., jeden uczeń na 24 mk.; jedna szkoła na 33 gmin i na 25 kilom. kw. przestrzeni. Znajduje się w powiecie 9 urzędów pocztowych, 4 stacye telegraficzne, 4 doktorów medycyny i 3 chirurgów tudzież 5 aptek. Każda gmina polityczna a jest ich 109, ma swój samoistny co trzy lata wybieralny urząd gminny. Gminy powiatu brzeskiego są zamożne, posiadając majątku w ziemi 5282 m., 102062 złr. w kapitałach. Wszystkie te kapitały lokowane są w kasach pożyczkowych gminnych, których jest 99; oprócz tego znajduje się w B. kasa zaliczkowa powiatowa. Pod względem środków komunikacyjnych powiat jest bardzo obficie uposażony. Środek pow. przerzyna kolej żelazna Karola Ludwika z dwiema stacyami w Słotwinie i Bogumiłowicach i z przystankiem w Biadolinach. Równolegle z koleją żelazną idzie gościniec rządowy wiedeński mający w powiecie długości 48 kil. Oprócz tego drogi krajowe: slotwińsko-niedzicka ze Słotwiny do granicy pow. nowo-sądeckiego, i zakluczyńsko-sądecka z Zakluczyna do granicy pow. nowosądeckiego mają w pow. dlugości 43 kil.; drogi powiatowe z Jurkowa do granicy nowo-sądeckiej w Wiłowicach i ze Szczurowy do Strzelec wielkich mają długości 50 kil. Nakoniec dróg gminnych 726 kil., wszystkich dróg ogółem 869 kil. Na 100 kil. kwadr. przestrzeni przypada zatem dróg rządowych 5,847 kil., dróg krajowych 5,300 kil., dróg powiat. 6,163, dróg gminnych 88,005 kil.: razem wszystkich dróg 105,315 kil. Oprócz tego rzeka Wisła i Dunajec w okręgu pow. brzeskiego są spławne. Powiat ma obszaru 147289 m., z czego odpada na drogi, place, pod budynki i nieużytki 11283 morg a reszta rozdziela się pomiędzy różne rodzaje kultury: roli ornej większej własności 26601 m., mniejszej własności 51771 m., łąk i ogrodów większej własności 4424 m., mniejszej 10106 m., pastwisk większ. włas. 5193 m., mniej. własn. 9658 m.; lasów więk. własn. 21537 m., mniej. własn. 6716 m. Razem włas. większa 57755; mniej. 78251. Stan chowu bydła wynosi w okrągłych cyfrach: koni 8 tysięcy, bydła rogatego 28 tyś., owiec 8 tyś., nierogacizny 11 tyś.: razem 56000. Wypada zatem na kilom. kw. przestrzeni sztuk: koni 10, bydła 34, owiec 10, nierogacizny 14: razem całego inwentarza 67 sztuk. Zaś 1 sztuka konia na 10 mieszk., jedna sztuka bydła na 3 mk. 1 sztuka owiec na 10 mk., jedna sztuka nierogacizny na 7,6 mk., jedna sztuka całego inwentarza na 1,5 mieszk. Pod względem gleby pow. brzeski należy do więcej urodzajnych w Galicyi zachodniej. Glebę pszeniczną spotykamy w dolinie Dunajca, począwszy od Czchowa aż do Wojnicza, zajmuje ona na 3–4 kilom. szeroki pas kraju aż do ujścia Dunajca do Wisły. Druga mniej szeroka strefa gleby pszennej znajduje się nad Wisłą. W górzystych gminach pow. jak w Iwkowy, Porębce, Paleśnicy przeważa gleba owsiana, powyżej Radłowa gleba piaszczysta. Trzy czwarte części powiatu stanowią jednak zwięzłe glinki, przydatne do uprawy żyta i kartofli, rolnictwo stoi w powiecie na wysokim stopniu. Na obszarach dworskich zaprowadzony został od dawnego czasu system gospodarstwa płodozmiennego z silnem gnojeniem. Na szczególną wzmiankę zasługują wzorowe gospodarstwa w Radłowie hr. Hölzla, w Wojniczu spadkobierców Dęmbskich, w Gnojniku, Homolaczu i w Szczurowy Kempińskiego. Wszystkie te dobra produkują wiele pszenicy i rzepaku zimowego. Także i włościanie starannie uprawiają i nawożą swoje grunta; sieją jednak najwięcej żyta i sadzą wiele kartofli. Przemysł po największej części połączony jest z rolnictwem i wyjątkowo tylko występuje samoistnie. Na obszarach dworskich znajduje się browarów piwnych 5, gorzelni 9, młynów amerykańskich 7, cegielni 7 i tartaków wodnych 4; browar piwny w Okocimie Jana Götza należy do najpierwszych w Galicyi i eksportuje swoje produkta za granicę, zwłaszcza do Rumunii. Włościanie mało zajmują się przemysłem nawet mieszkańcy miasteczek żyją przeważnie z roli. Pod względem przemysłu domowego na wzmiankę zasługują tylko wyroby garbarskie w Zakluczynie i garncarskie w Czchowie. Na rok 1878 było przypisanych w powiecie brzeskim: podatku gruntowego 89117 złr., domowo-klasowego 25471 złr., dochodowego 8352: razem podatków stałych 130733 złr. Wypada więc podatków stałych na. kilometr kwadratowy powierzchni 158 złr., na głowę jednego mieszkańca 1 złr. 69 kr. Z całego przedstawienia okazuje się, że pow. brzeski należy do najludniejszych, najbogatszych i najdalej w kulturze posuniętych powiatów Galicyi. Nie jest on także obojętny dla historyka i archeologa. Ruiny zameczku we Wytrzysce, baszty grodowego niegdyś miasta Czchowa i zamku mielsztyńskiego są jeszcze teraz żywymi świadkami dawnej chwały; a miasteczka Zakluczyn i Wojnicz zachowały dotąd wiele zabytków przeszłości. Nakoniec jeżeli wspomnimy o malowniczych okolicach nad Dunajcem, to śmiało policzyć możemy pow. brzeski do tych, które dla turysty najwięcej przedstawiają interesu. M. M.
Brzesko-Grajewska droga żelazna ob. Brześć litewski.
Brzeskorzystew, ob. Brzyskorzystew.
Brzeskowo, wś, pow. wągrowiecki; 4 dm., 42 mk., 11 ew., 31 kat., 26 analf.
