towe, na prawym brzegu rz. Bobrawy, st. dr. żel. z Lignicy do Kohlfurth, o 110 kil. od Wrocławia, założone około 1190 r. przez Bolesława Wysokiego, księcia wrocławskiego, obdarzone było dawniej wielkiemi przywilejami. Roku 1217 nocną porą napadnięte zostało przez rozbójników, którzy miasto okropnie splądrowali. Hussyci zajęli je 1427 r. W r. 1629 pożar zniszczył bibliotekę i zbrojownię. W r. 1642 poddało się księciu Franciszkowi-Albrechtowi sasko-lauenburgskiemu. Otoczone jest murami, basztami i rowami, i ma trzy przedmieścia. Bolesław szczyci się dobrze urządzonym domem sierót i ma seminaryum dla kształcenia nauczycieli, dwie drukarnie, dwie księgarnie. Mieszkańcy, w liczbie 9000, są niemcy, trudnią się wyrobem sukna, przędzy i płótna, handlem zboża, a szczególniej sławne są tutejsze wyroby garncarskie. W czasie wojny Rossyi i Prus przeciw Napoleonowi I na wiosnę 1813 roku, umarł tu feldmarszałek rosyjski Kutuzow, dla którego stoją tu dwa pomniki. Św. Jadwiga wystawiła tu 1261 kościół katolicki, który 1524 – 1629 był protestanckim, 1690 odnowiony. Kośc. par. ewang. 1833–1835 wzniesiony. Kilka szkół miejskich, 4 jarmarki. Fabryka wyrobów jedwabnych i sukna. Tu się urodził poeta niemiecki Marcin Opitz. Powiat bolesławski ma 18 i pół mili kw. rozl. i 57537 mk., przeważnie ewangelików. Grunta niezbyt urodzajne, znaczne torfowiska. Produkta główne: glina, torf, wapno, węgiel kam., ruda żelazna, piaskowiec, drzewo, smoła, zwierzyna. F. S.
Bolesław, niem. Boleslau, wieś, pow. raciborski, parafia Pyszcz, do dóbr ks. Lichnowskich należąca.
Bolesławczyk lub Bolesławów, wś, pow. bałcki, gm. Bohopol; liczy dusz męz. 169; ziemi 1043 dzies. Należał do Potockich, dziś Bernardakich i kupcowej Greger; ob. Bohopol.
Bolesławice i Ławy-Kordon, dobra prywatne, pow. rypiński, gm. Osiek, par. Radziki duże, nad rz. Drwęcą położone, ma 990 morg. rozl.; w tem 390 m. gruntu ornego.
Bolesławice, wś, pow. ostrzeszowski; 11 dm.; 88 mk.; 64 kat., 11 ew., 13 żyd.; 9 analf.
Bolesławice. Tak Łepkowski zowie Bolkowice.
Bolesławiec, os., przedtem mko rządowe, nad rz. Prosną, pow. wieluński, gm. i par. t. n., przy granicy szląskiej. Posiada kościół par., sąd gminny okr. II, urząd gminny i szkołę początkową. Założył je i od swego imienia nazwał Bolesław Pobożny, ks. kaliski, w r. 1269. Wcielone do Korony przez Wlad. Łokietka, wpóźniejszym czasie wraz z ziemią wieluńską Władysławowi książęciu opolskiemu nadane zostało. Odebrał je i na nowo przyłączył do Korony Władysław Jagiełło, po siedmioletniem oblężeniu tutejszego zamku. W następnych czasach licznemi obdarzane przywilejami przez monarchów, pomimo licznych klęsk doznanych, jeszcze za czasów rządu pruskiego do 3,000 rs. dochodu kameralnego liczyło. Przyjęcie rzeki Prosny za linią demarkacyjną pomiędzy Prusami a księstwem warszawskiem, później zaś królestwem polskiem, oddzieliwszy znaczną część gruntów miejskich do Prus, dochody kassy miejskiej do ⅓ części powyższej summy zmniejszyło. Bolesławskie starostwo niegrodowe zostawało w 1770 r. w ręku Wojciecha Opalińskiego, woj. sieradzkiego, i płaciło kwarty 3552 złp. Zamek tutejszy, niegdyś obronny, wystawił pierwotnie założyciel miasta; opanowany od Czechów za króla ich Jana, roszczącego pretensye do korony polskiej. Lecz Kazimierz Wielki, drogą umowy za pośrednictwem króla węgierskiego Karola, zawarł układ w Wyszehradzie r. 1335, mocą którego powiat bolesławski z zamkiem i wszelkiemi do niego przynależytościami przyłączył do Korony polskiej, następnie zamek w części przebudował, murem i wałami opasał. Szwedzi podczas pierwszej do Polski wyprawy zamek zupełnie zburzyli; podźwignął go atoli i do należytego stanu doprowadził Jan Radziejowski, starosta miejsecwy, około r. 1670; lecz w połowie XVIII wieku, po najeździe Karola XII, stał znowu opustoszały i już się potem z upadku nie dźwignął; z całej tej budowli pozostała tylko wysoka ośmioboczna wieża i kawalek muru obwodowego. Zbudowaną była na kępie, umyślnie widać sypanej, i niedostępnemi błotami oraz rzeką otoczonej. Tutejszy kościół parafialny założony został w r. 1596 przez Mikołaja Zebrzydowskiego, wojewodę krakowskiego a starostę bolesławskiego. W tymże roku zaprowadzono przy nim bractwo literackie, które ówczesny prymas Stanisław Karnkowski zatwierdził. Murowana ta budowla w dobrym dochowała się stanie. Był tu nadto drewniany kościolek panien norbertanek, poprzednio szpitalny, który po supremacyi zakonnic zupełnie opustoszał. Niewiele jest lepszy od niego drugi kościół św. Małgorzaty, także drewniany, za miastem stojący. Był jeszcze w B. ratusz, ale ten przed kilkudziesięciu laty pogorzał. R. 1827 B. liczył 115 dm. i 896 mk.; w 1859 r. 115 dm. i 1038 mk., w tej liczbie 314 żydów. Par. B. dek. wieluński, liczy 1510 dusz. B. odl. od Wielunia 22 wiorst, st. poczt. w Wieruszowie. Gmina B. ma 6000 ludn.
Bolesławiec, folw., pow. poznański, ob. Będlewo.
Bolesławów, ob. Bolesławczyk.
Bolesławowo, wś, pow. koniński, gm. Sławoszewek. Ludność w połowie niemiecka. Szkoła elem. ewang., t. z. kantorat.
