Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/198

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

Białybród, folw., pow. wągrowiecki, ob. Danabórz.

Białybrzeg, Biełyj-biereh, niewielka wioska w pow. radomyskim, nad rz. Irszą, wpadającą do Teterowa; o 13 w. od m. Malina. Mieszk. 43 praw., cerkiew we wsi Zarudziu, gdzie i zarz. gm. Ziemi 603 dz., prawie zupełnie pokrytej lasem. Mieszkańcy trudnią się leśnym przemysłem. Zarząd policyjny w Malinie. Kl. Przed.

Biały Dunajec, wieś na Podhalu nowotarskiem, pow. nowotarski, nad Białym Dunajcem. Osada ta legła w dolinie Białego Dunajca, na trzy czwarte mili długości. Wzniesienie zabudowań, niespełna 500 m. poniżej granicy poronińskiej, 722 m.; mostek na Szyposzowym potoku po drodze z Szaflar do Poronina 702 m. Obecnie liczy 340 domów a 1852 mieszkańców; z tych 911 mężczyzn, 941 kob.

Biały Dunajec, potok górski, powstaje z połączenia dwóch potoków górskich Zakopianki i Porońca w obrębie gminy Poronina na Podhalu nowotarskiem. Niektórzy piszący o Tatrach przenieśli mylnie źródło jego na polanę Kalatówek w Tatrach polskich, gdzie właściwie potok Bystre ma swoje źródło. Tenże poniżej wsi Zakopanego na Krupówkach łączy się z potokiem Cichą-Wodą; oba razem tworzą potok Zakopiankę, który dopiero w połączeniu z Porońcem daje Biały Dunajec. Płynie tenże na północ przez gminy Poronin, Biały Dunajec, Szaflary i Nowytarg, gdzie po północno-wschodniej stronie miasta Nowegotargu, łączy się od lewego brzegu z Czarnym Dunajcem, tworząc właściwy Dunajec. Połączenie to wznosi się 577,3 m. npm. Przybiera liczne strugi z obu stron, między któremi potok Floren. Długość biegu, począwszy od połączenia poniżej kościoła w Poroninie, wynosi 2 i jedna trzecia mili. Ob. Dra E. Janoty „Przewodnik na Babią górę, do Tatr i Pienin,“ w Krakowie, 1860; W. Eliasza „Ilustrowany Przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic.“ Poznań, 1870; Br. Gustawicza „Kilka wspomnień z Tatr“ w Wędrowcu 1879 r. Nr. 142. Br. G.

Białydwór, ob. Białodworska puszcza.

Białydwór, folw., pow. mławski, gm. Rozwozin, par. Lubowidz, nad Działdówką, do dóbr Poniatowo należy.

Biały-dwór, okrąg wiejski w gm. Stefanopolu, pow. dziśnieński, gub. wileńska; liczy w swoim obrębie wsie: Dzikiewo, Wasilkowo, Strzelica, Ciereszki.

Biały dwór, niem. Weisshof, osada, pow. krotoszyński, ob. Koźmin.

Biały dwór, niem. Weisshof, wś, pow. grudziąski, pod Trzebieluchem.

Białygrąd, właściwie Mateuszki, niem. Bialigrund, wś, pow. szczycieński, niedaleko st. p. Chochół.

Białykał, niem. Weisskehle, wieś, pow. krobski; 37 dm.; 241 mk.; 152 ew., 89 kat.; 76 analf.

Biały Kamień, wieś, pow. olhopolski, 409 dusz męz., ziemi włościańskiej 1,181 dz.; było wraz z folwarkiem Gierbinem oddzielnem starostwem.

Białykamień (z Gawroszczyzną), miasteczko, pow. złoczowski, na lewym brzegu Bugu, o 1 i pół mili na północny zachód od Złoczowa a o milę na południe od Oleska. Przestrzeni posiadłość większa obejmuje roli ornej 140, łąk i ogrodów 57, pastwisk 29, lasu 1228 m. austr.; posiadłość mniejsza obejmuje roli ornej 178, łąk i ogrodów 100, pastwisk 81, lasu 1 mórg austr. Miasteczko leży w miejscu, w którym się schodzą trzy gatunki gleby, mianowicie od południa żyzne doliny złoczowskie z tłustą, ciężką urodzajną ziemią; czarnoziem tu niezgłębiony, trudny do obrobienia; od zachodu i północy zaczynają się piaski ciągnące się na zachód ku Buskowi, Kamionce Strumiłowej, Mostom, Cieszanowowi i idące do województwa lubelskiego, na północ ku Brodom; zaś od wschodu leży to miasteczko pod samemi górami, stanowiącemi dział wód między morzem Czarnem i Baltyckiem. Z tych powodów grunt tu bardzo rozmaity, więcej jednakze piaszczysty i kamienisty niż urodzajny. Ludność rz. kat. 420, gr. kat. 1090, izraelitów 1634: razem 3,144; obiedwie parafie ma w miejscu. W tej miejscowości znajduje się szkoła etatowa 3-klasowa męzka; posiada kasę pożyczkową z kapitałem 2552 złr. Do rzymsko-katolickiej parafii należą wsie: Bełżec, Czeremosznia, Poczapy, Skwarzawa, Usznia i Źulice: razem jest w tej parafii rzym. kat. 2190, izraelitów 1950 głów. Parafia ta zostala ufundowaną i datowaną w 1613 roku, przez Jerzego Wiszniowieckiego, kasztelana kijowskiego, i tegoż małżonkę Teodorę ze Szpanów Czaplicównę; powiększoną została przez Jeremiego Wiszniowieckiego i tegoż żonę Gryzeldę Konstancyą z Zamojskich w 1640 roku, należy do dekanatu złoczowskiego. Do gr. kat. parafii należy wieś Czeremosznia z 260 parafianami; cała zatem parafia liczy 1350 grecko-katolickiego wyznania. Na pobliskiej górze znajdują się ślady zwalisk starożytnej budowy niewiadomego pochodzenia i czasu, a pod tą piękny ogród i ruiny niegdyś obronnego zamku, w którym mieszkała żona księcia Radziwiłła Panie Kochanku, ordynata na Nieświeżu i Ołyce i wojewody wileńskiego; księstwo Radziwiłłowie nie żyli ze sobą, księżna mieszkała w Białymkamieniu i tu umarła; do niedawna żyli tu ludzie, którzy ją pamiętali. W B. ur. się król Michał Wiszniowiecki. Była tu dawniej fabryka cukru, od dłuższego już czasu przerobiona na gorzel-