Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/171

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

o 12 w. na zachód Radzynia. W 1827 r. było tu 51 dm. i 343 mk. Posiada sąd gminny okr. IV i urząd gminny; st. p. Radzyń; w gminie istnieją: 2 gorzelnie, 1 browar, 4 młyny wodne, 3 cegielnie; 5089 mk. 10.) B., wś, folw. donacyjny (do majoratu Łęck należący) i kol. rządowa, pow. płocki, gm. Brwilno, nad rzeką Wierzbicą, posiada kościół parafialny murowany, świeżo wystawiony w 1878 r. na miejsce dawnego drewnianego. W 1827 r. B. wieś miała 37 dm. i 408 mk., kolonia zaś 21 dm. i 147 mk. Folw. liczy dziś 187 mk., 11 dm., a wraz z folwarkami: Brwilno, Draganie, Trzepowo i osadą karczemną Moszewo, należącemi do tegoż samego majoratu, zajmuje rozległości 2,719 m. (2198 m. gruntu ornego). Wieś włośc. zajmuje powierzchni 1240 m., liczy 323 mk., 40 dm. Kolonia B. ma rozl. 1166 morg.; w tej liczbie 1146 m. gruntu ornego; liczy 285 mk. i 32 dm. Br. Ch.

Biała, 1.) wś, pow. kamieniecki, ma 525 dusz męz., 991 dz. ziemi włośc. Do Lachowicza należy 178 dz., do Radziejowskiego i Farenholcowej 202 dz., do Farenholca Nechajewa i Machnickiego 552 dz., do Huberta Głębockiego 61 dz., do Waleryana Głębockiego 85 dz. i do Justyny Głębockiej 240 dz. ziemi używal. Jest tu kamień wapienny. 2.) B., wś rządowa, pow. jampolski, ma mieszk. 528. Ziemi 1162 dzies. Należała do starostwa jaruskiego. Dr. M.

Biała, 1.) m. powiatowe w Galicyi, położone pod 36° 9′ szer. półn. i 49° 10′ dług. wsch. od Ferro, zajmuje 44 n. a. morgów rozl., ma 349 domów, liczy 3249 męż., 3286 kob., razem 6635 ludności, z której 4906 rz. katolików, 1458 ewang., 2 gr. kat., 260 izraelit. Siedziba starostwa, sądu pow., urzędu podatkowego, notaryatu, posterunku żandarmeryi, urzędu pocztowego i telegraficznego, rady powiatowej. Rz. kat. urząd dekanalny i parafialny w miejscu; kościół parafialny w miejscu, poświęcony przez biskupa tarnowskiego, Floryana Janowskiego w r. 1786. Superintendentura i probostwo ewangelickie, szpital powszechny, założony w r. 1846, fundacya ks. Bakowskiego dla ubogich. Szkoła wydziałowa 8-klasowa z dyrektorem i 10 profesorami, 5 lekarzy, 2 apteki. Miasto leży nad rz. Białą, która rozgranicza Galicyą od Szląska austr., na równinie, w położeniu malowniczem, u stóp zachodniego Beskidu. W B. rozpoczyna się gościniec rządowy, zwany środkowym galicyjskim, wybudowany w przeszłym wieku zaraz po zajęciu Galicyi—istnieje także st. kol. zel., będącej odnogą kolei północnej Cesarza Ferdynanda z Dziedzic do Żywca. B. należy do najokazalszych miast w Galicyi, ma piękne place, regularne ulice, wspaniale budowane domy i oświetlenie gazowe. Ludność, w znacznej części zniemczona, jest bardzo zamożna i nie trudno tutaj spotkać znaczne majątki. Samo miasto miało z końcem 1877 r. 319,548 złr. w. a. majątku, a w r. 1877 złr. 41188 dochodu. Pod względem przemysłu i handlu stoi B. na pierwszem miejscu w Galicyi. Istnieją tutaj następujace zakłady przemysłowe: warsztaty tkackie, rafinerya spirytusu, cegielnia parowa, gorzelnia, młyn parowy, fabryka krochmalu, fabryka machin, fabryka zapałek, fabryka chemikaliów i kilka fabryk sukna. Kasa zaliczkowa robi znaczne obroty pieniężne. B. ma do roku 4 jarmarki i 2 targi tygodniowe. Wyniesiona została do rzędu miast przywilejem Augusta II, wydanym na korzyść Jakuba Zygmunta z Rybna Rybińskiego, wojew. chełmińskiego i starosty lipnickiego, pozwalającym każdemu domy stawiać, ogrody i sady zakładać, łaźnie i jatki budować. Przywilej ten rozszerzony został w r. 1757 przez Augusta III. Przy lustracyi miasta w r. 1765, dochód miejski podany jest na 39,604 złp. 8 gr. Pod B. kopalnie żelaza arcyksięcia Albrechta. Okolicę m. Biały zbadał pod względem wyniesienia nad poziom prof. Karol Kolbenhayer (Sprawozd. Kom. fizyogr. t. IX, i III). Parafia rz. kat. bielska, dawniej część lipnickiej, ma 6009 kat., 1490 ew., 300 izr. Dek bielski dyec. tarnowskiej, liczy 12 parafij: Bestwina, Biała, Dankowice, Hałcnów, Jawiszowice, Komorowice, Lipnik, Kozy, Międzybrodzie, Pisarzowice, Starawieś, Willamowice. Ogółem liczy 33087 kat., 2733 ew., 1437 izr. Powiat bialski ma 3 miasta, 1 mko, 67 gmin wiejskich, 22 t. z. „przełożeństw obszarowych“, razem jednostek administracyjnych 93. Rozległości 11,42 mil kw. austr. Ludności 81664. Miasta: B., Kęty i Oświęcim; mko Willamowice. 2.) B., czyli Białka, wś, pow. myślenicki, 11 kil. od Zawoi, ma 1977 morgów rozl., 203 domów, 1153 dusz, parafia łacińska w Makowie, szkoła ludowa filialna, położenie górskie, tartak parowy; ludność trudni sie wyrobami z drzewa. Własność Maurycego hr. Genois. 3.) B., wś, pow. rzeszowski, o 4 kil. od Tyczyna, ma 1279 m. rozl., 190 domów, 1155 mieszk.; parafia łaciń. w Słocinie a gr. kat. w Zalesiu; szkoła ludowa-filialna, kasa pożyczkowa gminna, browar fabryczny; leży przy gościńcu powiatowym z Rzeszowa do Błażowy. 4.) B., wyżna i niżna, dwie wsie, pow. grybowski, mają 3188 morg. rozl., 246 domów, 1641 mieszk.; parafia łacińska w Grybowie, szkoła ludowa filialna w Biały niżnej, tartak parowy i wodny. B. leży przy kolei żelaznej tarnowsko-leluchowskiej, o parę kil. od Grybowa, przy gościńcu krajowym do Bobowy. M. M. 5.) B., wieś, pow. tarnopolski, o pół mili na północ od Tarnopola, nad stawem tarnopolskim i tegoż wierzchowi-