HALOS NAGAUBAY SA higad sang linaw yara ang banwa sang San Diego1 sa tunga sang mga kawayangan kag mga kahumayan.2 Nagbaligya sa Iwas sing kalamay, bugas, kape kag mga bungangkahoy ukon sa kubos nga bill nagbaligya sa mga insik3 nga naghimulos sang kaalwan ukon sang mga kaduyogan sang mga mangangabudlay.
Sa dalaw nga mahanahay ang kabataan masaka sa labing mataas nga bahin sang tore sang simbahan, nga napunihan sang nagkulupo nga lumotlumot kag mga tanum nga dumaan, kag magilinudyak sa ila malipayon nga mga pagdayaw tungod sang lalantawon nga nahumlad sa ila panulok. Sa tunga sadto’ng nagtinumpok nga mga atop nga nipa, tisa, sin kag kugon, nga napainpain sang mga lagwerta nga natamnan sang mga bungangkahoy kag mga hardin, ang tagsatagsa makahibalo magtultol sang iya diutay nga balay, sang iya diutay nga pugad. Ang tanan nabilang nila nga talandaan; ang isa ka kahoy, ang sambag nga may malaka nga mga dahon, ang lubi nga nagmung-ay sing mga bunga katulad sang Astarte nga hinganak ukon sang Diana sang Efeso nga may madamo nga soso, isa ka malumbay nga kawayan, isa ka puno nga bonga, isa ka sang-an. Sa unhan yara ang suba, daku nga man-og nga kristal nga nagakatulog sa lunhaw nga banig; sa antad kag antad nagbalikOkb ang iya ilig sa mga binilog sang mga bato nga namugtakpogtak sa balason nga suba; didto ang
(1) San Diego — Wala sing nakita nga banwa nga may amo ini nga ngalan apang ang mga kahimtagan nga nasaysay nahanungod sa amo nga banwa madamo ang nagakaapit-apit. (2) Kahumayan — Tanum nga tumandok sa Filipinas, nga ang iya bunga amo ang nahauna nga sari sa mga kalan-on sang mga pilipinhon. Si Don Regino Garcia, botanikong’ pilipinhon, nagpahayag nga sa iya nausisaan may 152 ka sari nga nagkalainlain ang mga humay sa Filipinas. (3) Insik — Ang mga insik nagsululod sa Filipinas sadto’ng panahon nga wala pa makatumban ang mga katsila. Sila may kinaugali nga mapisan kag mapainumuron kag madasig ang ila pag-uswag sa mga palatikangan kag nag kalainlain pa nga iban nga mga sari sang palangitan-an, madasig man ang ila paglapta kag pagdamo sa tanan nga su6k sang pungsod. Sa bagay sang pagpatikang, ginasugid kag daw amo ang matuod, ang mga insik mabudlay nga malutos sang iban nga kabikahan.
