Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/76

From Wikisource
This page has been validated.


60
NOLI MI TANGERE


matahúm nga mga sigáy agúd makahampang kitá sang balinsay7 nangità ka sa subâ sang labing manipulon kag magagming nga mga bató sa nagkalainlain nga duág agúd makahampang kitá sang sintak,8 tama sa imo sadto kabuangít, masunson ka naparót kag bilang silot pinipi ko ikaw sang akon palad apang ginhalungan ko nga indi ka matam-an kay nalùoy man ako sa imo. Sa hampang sang sungka9 tama sa imo kalag-it, labí ka sa akon, kag sa katapusan masunson kitá nagkamog. Nakadumdom ka sadto'ng isa ka tión nga naakig ka kaayo? Hanti ginpaantos mo akó, apang sang ulihe, sang madumdomán ko yadto sa beateryo, nagkadlaw akó, nga gindumdom ko ikaw agúd kitá magkamog liwát... kag naghidaitáy kitá gilayón. Mga bata pa kitá sadto: nagkadto kitá kaupod sa imo ilóy sa pagpaligò sa isa ka sapâ sa silong sang kawayanan. Sa mga pangpang nagpamuhì ang madamo nga bulak kag mga tanúm nga ang ila makatilingala nga mga ngalan ginsambit nimo sa akon sa linatín kag sa kinatsilâ, kay sadto nagtuon na ikaw sa Ateneo.10 Walâ akó magsapák sa imo; nag- palingaw ako sa pagpanglagás sang mga alibangbang kag mga tumbaktombak nga sa ila lawas nga magagming subong sang sibít may yarâ sang tanan nga duág sang balangáw kag nanuhaytohay nga mga duág sa sulód sang pakinhason nga ilóy sang mutyà, nga nagdalapò kag naglinagsanay sa mga bulak; kon kis-a sa akon mga kamót luyag ko nga tuklùón, dakpon ang magagmay nga mga isda nga naglalabáy sing madasig sa tungâ sang mga lumot kag mga batúbató sa bibi sang sapâ. Sa hinali madulà ka, kag sa


(7) Balinsay — Isá ka sari sang hampang sang kabataan sa Filipinas sa mga magagming nga bató ukón mga sigáy nga ginatungtong sa likód sang isé ka palad; kutob diri ginatumbo sing manubo lamang ang mga magagming nga bató ukón mga sigáy kag saluón man dayon sang amo nga palad nga napakaya.

(8) Sintak— Isá man ka sari sang hampang sang kabataan sa mga sigáy kag mga bató nga magagming.

(9) Sungka —Isá man ini ka sari sang kinabataan nga mga hampang apang ginahampang man sang tigulang nga pilipinhon. Ginahimo ini nga hampang sa isa ka malip-ot nga tabla nga may anum ka buho magtimbang kag may dakudako nga buho sa tagsa ka utbang nga ginatawag nga ulohán. Pitó ka bilog nga sigáy ukón magagmay nga mga bató ang ginabutáng sa tagsa sang anum ka buho magtimbang. Sa pagmanumano, ang makamano sa duhá nga nagahampang amó ang una nga makasungka nga iya ginahakop ang maskin diin nga unód sang anum ka buho sa pihák niya nayon kag ipanagtag sing isáisá palibot gikan sa tuó pawalá nga sa tagsa ka paglabay sa i ya ginabutangan sing isá ka bilog. Konsin-o ang maurotan sing binilog nga sigáy ukón bató ginatawag nga "kulób" ukon naparót.

(10) Ateneo— Ang mga Heswita nag-alabót sa Filipinas sang panahon sang nahauná nga obispo sang 1581. Pinahalin sa Kanuloán sang 1768, sa gahúm sang sugo ni Carlos III, nagbalik silá sa Filipinas sang 1859. nga nagdumala sang ulihe sang Escuela Municipal (sang ulihe Ateneo Municipal de Manila) nga naglambot sa ila pagkamisyonero sa Mindanaw kag Jolo sang pagsugod sang 1865. Sila ang labi nga nakahatag sing kinaalam sa syensya kag sa kasulatan sa mga pilipinhon.