394
baton ang Pangulohan sing isa ka bahin, nga pila ka gatos ka libo
ka pesos ang tuig: ginsugid nga sa sini nga pilak nga ginbayad
sang kaduyogan sa iya kahilwayan, ginpatindog ang dalagko nga
mga buluthoan, ginhimo ang mga taytay kag mga dalan, ginkuha
ang mga inogpadya sa pagpauswag sang pagpanguma kag pagnegosyo ... balaan ini nga kaduyogan kag dalagko nga kaayuhan ang
iya mahimo! — Sa sini nga nahauna nga hulot yara dira ang mga
nagabalaligya sing buyo, mga abano kag tabako, mga kalan-unon
kag mga pagkaon kag iban pa; diri nagatinumpok ang kabataan
nga nagaulupod sa ila mga amay ukon mga tiyu, nga ginatudloan
nila sing maayo sang mga likum sa pangabuhi.
Ini nga hulot naangot sa isa nga dakudako, isa bilang ka foyer(2) diin ang tanan nagatilipon sa wala pa ang mga soltada. Yara dira ang kalabanan sang mga manok, nga nahigtan sang mga pisi nga nabangot sa mga lansang nga tul-an ukon mga matig-a nga kahoy: dira ang mga tahur, ang mga maluyagon, ang mga batid nga manogtakod sang mga bulang; dira nagakinuntratahay, nagabinagbinagay, nagainutangay, nagamasigpakamalaot, nagamasigsumpaay, nagakinadlaway nga nagatinalangkaw; ang isa nagahapayhapay sang iya manok, nga ginapaagi ang iya kamot sa ibabaw sang makintab nga lawi; ini iya nagasusi kag nagaisip sang mga himbis sa mga till; ginasugid ang mga pagdaog sang mga kampyon; dira makita mo ang madamo nga may guya nga masulub-on nga nagabitbit sa mga till sang patay nga mga manok nga nahimulbolan: ang sapat ginpakaali sa sulod sang binulan, ginsagod, ginhalungan adlaw kag gab-i kag dira natapik ang maanyag nga mga paglaum, kag karon indi na liwan kundi isa na ka patay kag ibaligya lamang sa bill nga pesetas, nga pagagisahon sa gisantes kag pagakaunon sa amo man nga gab-i: sic transit gloria mundi!(3) Ang nag-agum sang kaparutan mapauli sa balay diin nagahulat ang indi mahamtang nga asawa kag ang rubanit nga mga anak, nga nawala na ang diutay nga puhunan kag wala na ang manok. Sa ibabaw sadtong’ bulawanon nga damgo, sang tanan yadto nga mga pagsagod sa mga binulan, kutob sa pagbutlak sang adlaw tubtob magsirom, sang tanan nga pagpalapyo kag mga pagpangabudlay, ang bayad pesetas lamang, ang abu nga nabilin tapos makaligad ang madamol nga aso. Sa sini nga foyer nagpakigbais ang kubos
(2) Foyer — Isa ka huldthulot bago sumulod sa kadak-an.
(3) Sic transit gloria mundi — Amo ini sa kahimayaan nga dutan-on, hurubaton nga kinuha sa Kempis, “Ang huwad ni Cristo.”
