SA PAGPABALAAN SANG HAPON sa adlaw nga domingo sa masunson nagakadto ang mga tawo sa bulangan sa Filipinas,
katulad sa mga toro sa Espana. Ang bulang, hampang nga gindala
sa pungsod kag ginhiwat sa sulod sang isa ka gatos ka tuig, amo
ang isa sang mga kaduyogan sang banwa, nga labi sangsa apyan
sa mga insik; dira nagakadto ang imoi sa pagpasimpalad sang yara
sa iya, nga may handum sa pagdaog sang kwarta nga indi magpangabudlay; dira nagakadto ang manggaranon sa paglingawlingaw, nga ginagamit niya ang kwarta nga kapin sa iya mga badii
kag mga pagpamisa sa pagpasalamat; apang ang manggad nga iya
ginahampang iya kaugalingon, ang iya sanggul nahanas sa daku
nga paghalong, sa paghaiong nga ayhan labi pa sa anak, nga magabulos sa amay sa bulangan, kag wala kita sing sarang ipamatok.
Sanglit ang Pangulohan sina kag tubtob gani nga ginapanugyan nga nagasugo nga ang bulang hiwaton lamang sa mga plasa sang banwa, sa mga adlaw sang pandot, (agud ang tanan-sarang sina makakita kag ang sulondan magpakunyag?), pagatapos sang misa mayor tubtob magsirom (walo ka takna), makadto kita sa pagtambong sa sini nga hampang sa pagpangita sang pila nga aton kilala.
Ang bulangan sang San Diego wala sing kinatuhay sa iban nga mga bulangan nga makita sa iban nga kabanwahanan Iwas la mang sa pila ka bahin. May tatlo ka huldt: ang nahauna, ukon ang sulodlan, isa ka daku nga rektanggulo nga may duha ka pulo ka metro ang laba kag napulb kag apat ang sangkad; sa isa sang iya mga kilid nagabukas ang isa ka ganhaan, nga sa masami ginabantayan sang isa ka babae, nga amo ang tagpanukot sang balayran sa pagsulod. Sa sini nga amot nga ginahatag sang tagsa didto, nag-
(1) Bulangan — Tubtob sang tuig 1779 ang bulang wala ginasukta sang pangulohan nga katsila sing buhis, kag ini ginapagwa lamang sa mga plasa sang banwa. Sang tuig 1781 ang pangulohan nagsukot na sing hinakay sa tanan nga bulangan kag ang sinuktan nagdangat sa P14.798 sa isa ka tuig. Sang 1864 ang tanan nga sinuktan naglambot sa P106,000.
