Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/238

From Wikisource
This page has been proofread.


222
NOLI ME TÁNGERE


maabot ang pagtimalós nga makakulogmat, ang tanan nga kusog, nga ginpigos sa mga dinag-on, ang madamò nga hilu nga pinadalisay sa tinulôtulo, ang tuman nga pagpanaghoy nga pinunggan magagwâ sa kasanag kag magalupók... Sin-o sa ulike ang magabayad sinâ nga mga utang nga ginasulitsolit sang banwa sa pagsukot nga ginatigana sa aton sang Maragtas sa iya dugùón nga mga pamihák?

—Diwa, ang Pangulohán kag ang Pagtuluohan indi magtugot nga mag-abót inâ nga adlaw!— Sabát ni Crisóstomo, nga natingala. —Ang Filipinas matinùohon kag nagahigugma sa España; ang Filipinas makasayod kon daw anó ang mahimò sa iya sang amó nga pungsod. May kalakasán hùo, may mga kasaypanan, indì ko inâ paglalison, apang ang España nagatinguhâ sa pagpanibag-o nga inâ mabadlong, nagabukò sa pagbimò sang maayo nga mga butáng, indì dalók.

—Nasayran ko inâ, kag amó ang malain. Ang mga pagpanibag-o nga nagahalín sa ibabaw ginadulà sang mga yarà sa ubós nga mga bahin tungód sa mga kaduyogan sang tanán, halimbawà, ang mainit nga handum sa pagmanggad sa diutay nga panahón kag ang kapakok sang banwa nga ang tanan nagapahanugot. Ang mga kalakasán indiì mabadlong sang isá ka pagbulot-an gikan sa ginharian kon indi matatap ang pagpatuman sang isá ka gahúm nga maimon sa katungdanan, kon indì mahatag ang kahilwayan sa paghambal batok sa pagpakalakás sang mga mangungulipón: ang mga butang nga ginabukò, ginabukò man lang gihapon, ang mga kalakasán mabilin nga kalakasán man gihapon, kag ang parì, nga busóg, magatulog sing labí pa gid kalinóng. Labót pa, abi kon may isa ka tawo nga mag-abót nga matàas sing palangakòan nga may dalagkò kag mapuslanon nga mga kaisipán, mamatì man siá, apang sa likod ginabilang ini nga isá ka buang: "Ang Iya Taslangdon walâ makasayod sang pungsod; ang Iya Taslangdon walâ makasayod sang batasan sang mga indyo; ang Iya Taslangdon magapakalain sa ila; Ang Iya Taslangdon magaayo kon magsalíg kay pulano kag kay sutano kag ibán pa," kag sanglit ang lya Taslangdon walâ makasayod sa pagkamatùod sang pungsod, nga tubtob karón ginabilang niya nga didto sa America, kag labot pa may mga kakulangán kag kapigaw siá subong sang tanan nga tawo, magapati siá. Ang Iya Taslangdon magadumdom man nga sa pagtigayon sang iya palangakoan, ginpabalhasán niya sing maayo kag labi nga nagbatás, nga mangakò siá sing tatlo lamang ka