Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/237

From Wikisource
This page has been proofread.


221
SA BALÁY SANG PILOSOPO


sa pagpahanumdom sang mga punòan ukón sang ibán, ang Pangulohán walâ pagtamód, walâ pagpamatì, walâ pag-isip lwás sang ginapatan-aw sa iya, ginapapamatian kag ginapaisip sang kura ukón sang probinsyal (isá ka pundan sang simbahan nga katóliko); ang Pangulohan nagapati nga magsalig lamang sa ila, kon iní nagapadayon tungod kay ginasakdag nila, kon iní mabuhi tungód kay ginapahanugotan nila nga mabuhì kag sa adlaw nga talikdan nila, ang Pangulohán matumba nga katulad sang isa ka maniki nga nakuhàan sing tukód. Ginapasud-o nila ang pangulohán sa pagribók batok sa banwa kag ang banwa batok sa mga kusóg sang Pangulohán. Dirí siní nagahalín ang isá ka diutay nga hampang nga katulad sang nagakahanabò sa mga mahadlukon nga makadùaw sang mga duóg nga mahagnop: ginabilang nila nga mga bahoy ang ila kaugalingon nga mga landong kag mga tingog nga nagahalin kon diín ang ila kaugalingon nga mga tingog. Samtang nga ang Pangulohán indi magpakighangóp sa banwa, indi gayód makapanginlwás sa amó nga panakdag; magakabuhi katulad sina'ng mga pamatan-on nga maluya nga nagakurog sa isá lamang ka tingog sang ila yayo, nga ang ila pagpatawad ila ginapangayò. Ang Pangulohán indi makapaabót sang isá ka kaulihian nga mapag-on, isá ka butkon, nga ang iya ulo amó ang kombento, kag sa sini nga kusóg nga amó ang nagaguyod sa iya halín sa isá ka tigalbong pakadto sa isá man ka tigalbong, mahimò sia nga landong, madula ang iya ngalan, kag mahuyang kag indi sangkol ang tanán isalíg niya sa mga indì makasaráng. Ipaanggid balá ang kahimtangan sang atón Pangulohán sa ila sang ibán nga mga pungsod nga imo nakadtoán...

—O! —sal-ot ni Ibarra, —tamà na man inâ nga pagpangayò; batyagón naton nga tuman na nga ang aton banwa indì magpanumbunganon, nga indì magbatás katulad sang banwa sa ibán nga mga pungsod, kag ina salamat sa Pagtuluohan kag sa pagkamabinalak-on sang mga manggagahum.

—Ang banwa wala pagpanumbong kay walâ sing tingog, walâ paghulag kay nagakatulog, kag nagahambal ka nga wala pagbatás, kay walâ nimo makità nga nagadugo ang iya tagipusùon. Apang isá ka adlaw makità nimo inâ kag mabatián kag masubô sa mga nagasalíg sang ila kusóg sa pinakok ukón piyóng nga pagtùo! Masubô sa mga nagapangalipay sa pagpanglag-it kag Dagahilikot sa kagab-ihon nga nagapati nga ang tanan nagakatu lóg! Kon ang silak sang adlaw magsanag sa bug-os nga kadulóm,