Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/327

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

अन्यायकारक विधेयकांचो (ट्रेड डिस्प्युट बील आनी पब्लिक सेफ्टी बील), निशेध म्हणून बटुकेश्र्वर दत्त आनी भगतसिंग हांचेकडेन दिल्लीचे केंद्रीय विधानसभेंत ब्रिटिशांचे हुकूमशाही वृत्तीचो निशेध करपाखातीर बाँब उडोवपाचें काम सोंपयलें. ८ एप्रिल १९२९ दिसा सभासदांत तीं विधेयकां मांडलीं. बिलांचो निर्मय दिवपाखातीर विठ्ठलभाय पटेल उबो रावतकच प्रेक्षकांतल्यान बटुकेश्र्वर दत्त आनी भगतसिंग हांणी सभाघरांत बाँब घाले, हवेंत गुळ्यो मारल्यो आनी निशेध पत्रकां उडयलीं. तशेंच 'इन्कलाब झिंदाबाद' अशो घोशणा दीत सरकाराचे सुवादीन जाले.

ह्या आनी हेर जायत्या आरोपांक लागून ताका सुरवेक काळ्या पाण्याची ख्यास्त जाली 9१२ जून १९३०). पूण फुडें खास न्यायाधिकरणान ताका गोळाक लावपाची ख्यास्त फर्मायली. २३ मार्च १९३१ दिसा लाहोरचे मध्यवर्ती बंदखणींत ताका गोळाक लायलो. ह्या क्रांतीकारकाची ख्यास्त उणी करपाखातीर महात्मा गांधी आनी काँग्रेस हांणी जायते यत्न केले पूण तांकां यश मेळ्ळेंना.

भगतसिंगान कम्युनिस्टाच्या साहित्याचो चड करुन कार्ल माक्साच्या दास कापिताल आनी 'कम्युनिस्ट जाहीरनामो' हांचो अभ्यास केल्लो. भगतसिंग एक धडाडीचो खबरांपत्रकारुय आशिल्लो. 'अर्जुन (दिल्ली), 'प्रताप' (कानपूर) आदी दिसाळ्यांतल्यान तो 'बसवंतसिंग' ह्या टोपण नांवान बरयतालो. अमृतसर सावन उजवाडाक येवपी अकाली आनी कीर्ती ह्या दिसाळ्यांचेंय ताणें संपादन केलें. आपले कर्तव्यनिश्ठेन, त्यागान आनी धडाडीन पुराय भारतांत जाग हाडपी भगतसिंग एक आगळोच तरणाटो जावन गेलो.

भारत-पाकिस्तान फाळणे उपरांत ताची दफनभूंय हुसेनीवाला हो भाग पाकिस्तानांत गेलो. पूण भारत सरकारान ते बदला भूंय दिवन तोपरतो मेळयलो. थंय १९६८ त सरकारावतीन व्हड यादस्तीक बांदलें.

भगवती

भारताचे अस्तंत दर्यादेगेवयली एक ग्रामदेवता. ही देवता 'भग' म्हळ्यार ऐश्र्वर्य दिवपी आशिल्ली, अशें मानतात. गुरव हे देवतेची पुजा करता. गोंयांत माशेल, खांडोळ्यां, मांद्र्यां, तुयां, पेडण्यां, पंचवाडे तशेंच कोंकणांत धामापूराक भगवतीचीं देवळां आसात. खांडोळ्या आनी माशेलांतले भगवतीचें ध्यान महिषासूरमर्दिनीचें आसून, मूर्ती काळ्या पाशाणाच्यो आसात. गोंयांतल्या भगवतीच्या सगळ्या देवळांनी जात्रा आनी हेर परबो जातात.

केरळांतूय ही देवता खूब लोकप्रिय आसा. केरळांतल्या भोवतेक गांवानी भगवतीचें देवूळ आसा. हे देवतेक महालक्ष्मी, महासरस्वती, महाशक्ती, कन्याकुमारी, गौरी, अंबा, पार्वती अशा हेर नांवांनीय वळखतात. उग्र रुपांत हे देवीक चामुंडी वा महाकाली म्हणटात. भूतबाधा जाल्यार वा कसलीय धामीची पिडा आयल्यार ती निवारण जावपाखातीर थंयचे लोक भगवतीची उपासना करतात. आषाढ म्हयनोभर थंय भगवतीची पुजा करपाची चाल आसा. ताचे आदीं म्हळ्यार ज्येश्ठ म्हयन्याचे निमाणे सुर्याचें उत्तरायण सोंपता. ताचे पयलीं केरळी लोक शेंतातलें तण काडप, कड्डणाचे गुदांव निवळ करप, घर झाडून-सारोवन निवळ करप अशी नितळसाणीचीं कामां करतात. ज्येश्ठ म्हयन्याच्या निमाणच्या दिसा सांजवेळार घरांतलो गडी एका फुटक्या मडक्यांत घरांतलो कोयर आनी एक पोरनी सान्न दवरता. एका हातांत तें मडकें आनी दुस-या हातांत दिवो घेवन घराभोंवतणीं प्रदक्षिणा घालता आनी तें कोयराचें मडकें शेवटून उडयता. ज्येष्ठादेवा म्हळ्यार अवदसा त्या कोयरा वांगडा वता, असो त्या लोकांचो समज आसा. उपरांत घरांत गंगाजल शिंपडावन देवामुखार दिवो लायतात. देवाकुडींत देवीच्या स्वागताची तयारी करतात. दुस-या दिसा सगळे लोक भगवतीची पुजा करतात आनी लागींच्या भगवतीच्या देवळांत वतात. थळाव्या रितींप्रमाण ही पुजा सात ते तीस दीसमेरेन चलता. पुजा जातकच बायलो रामायण वा देवीमाहात्म्य वाचतात. ह्या दिसांनी बायलो दशपुष्प ह्या नांवान धा तरांची पत्री माथ्यांत माळटात. तीं पानां विष्णु, कामदेव, लक्ष्मी, वरुण, रुद्र, पार्वती ह्या देवांची प्रतिकां आसतात. ही पत्री माळिल्ल्यान देवांचो आशिर्वाद मेळटा असो समज आसा.

भगवतीसूत्र

जैन आगमांतले एक आंग. ह्या ग्रंथाक वियाहपण्णती (व्याख्याप्रज्ञप्ती) अशेंय एक नांव आसा. हातूंत जिवांच्या व्याख्यांचें निरुपम आशिल्ल्यान ताका व्याख्याप्रज्ञाप्तू अशें नांव मेळ्ळें. ह्यो व्याख्या प्रस्नोत्तर रुपान आयल्यात. गौतम गणधर हो भगवान महावीराक जैन स्ध्दांतांविशीं प्रस्न विचारता आनी भगवान महावीर त्या प्रस्नांच्यो जापो दिता, अशें ह्या ग्रंथाचें स्वरुप आसा. ह्या ग्रंथांत ४१ शतकां आसून दर एकांत जायते उद्देशक आसात. अभयदेवाच्या मताप्रमाण हातूंत ३६,००० प्रस्न आनी २ लाख ८८ हजार पदां आसात.

भगवद्गीता

हिंदु धर्माचो धर्मग्रंथ. 'गीता' हें भगवद्गीतेचें संक्षिप्त रुप. भगवद्गीता म्हळ्यार भगवंतान गायिल्ली गीता असो अर्थ जाता. गीतेच्या ध्यान श्लोकांत तिचें स्वरुप वर्णिलां ते अशें-

पार्थाय प्रतिबोधितां भगवता नारायणेन स्वयं व्यासेन ग्रथितां पुराणमुनिना मध्ये महाभारतम्