Page:Emineva f s bashkort ashhyuzary leksikahy etnolingvistik tik.djvu/80

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

боланды, "ҡыр кәзәһе"- илекте (ҡоралайҙы), "кәлтә ҡойроҡ, йылтыр күз" төлкөнө аңлатҡан.

Ьунар кейегенә мөрәжәғәттәрҙән айырмалы рәүештә балыҡҡа төбәп әйтелгән теләктә маҡтау за, иҫкәртеү зә, янау за юҡ, бойороу ғына бар:

Балыҡ, ҡап, ҡап,


Яр башында ялтырап ят!

йәки:

Яҡын-яҡын килеп ят,

Аҙағына ҡарап ҡат,

Ҡармаҡ һалдым - йүгереп ҡап,

Үзеңә тигәнде тап!

( 247-248)

Малсылыҡҡа бәйле йолалар башлыса ҡот, түллек төшөнсәһе менән бәйле.

Ҡот - күзгә күренмәҫ абстракт төшөнсә, әммә халыҡ уның барлығына ышана. Мал тотоусылар иҫәпләүенсә, ул - малдың түбәһендәге йә һыртындағы өлтөгө. Мал һатҡанда ҡотто алып ҡалып була. Ҡоттоң магик ҡөҙрәтле үз символдары бар. Улар төрлө ризыҡ, аш-һыузарзан булыуы мөмкин.

Символдарҙың магик көсөнә ышаныу төрлө өмәләрҙә, бигерәк тә торлаҡ ҡороуға бәйле йолаларҙа асыҡ күҙәтелә, мәҫәлән: нигез ҡороласаҡ урынға, тупһа тапҡырына аҡ таш һалыу, нигез ҡороусыға ауылдаштарының ашамлыҡ килтереүе, изән майы (изән аҫтына май һалып ҡалдырыу). Бында аҡ таш - аҡ бәхетте, нигез ҡоролған ергә таш һымаҡ нығынырға теләүҙе, төрлө