295
tinatalikdan ko an sakong mga katanosan asin mamugtak ako sa papel nin oripon, daing tingog, daing karapatan! Habo ko na mawara kan Espana an magayon na ining imperio, an walong laksang iyan na mga kampon na mga mahoyo asin mga matinios na mga nabubuhay sa mga maleng pagtiwala asin sa mga pagsarig; alagad habo man na digtaan an sakong mga kamot sa daing haros na paggagamit sa mga iyan. Habo ko na sabihon sagkod pa man na, laglag na an pangongoripon, pinagpadagos pa giraray kan Espana na pinakarhay na gayo sa irarom nin matanog na mga palakaw. Dai, an Espana tanganing maging dakula dai nagkakaipo na maging mabangis; an Espana igo na sa saiya mansana, an Espana lalong dakula kaito kasu an rogaring pa sana nya su daga na naagaw nya sa mga kamog kan moros! Ako man kastila, alagad sa ibabaw kan sakong pagkakastila yaon an sakong pagkatawo asin sa atubangan kan Espana asin sa ibabaw kan Espa na yaon an saiyang dangog, yaon an mga haralangkaw na pagsusundan nin mga marhay na kaugalean, an mga magkagurang man na mga pagsusundan nin dai mababag-ong sandagan! Ah, nagtataka ika na magisip ako nin siring, huli ta ika daing pagalamaam kan kadakulaan kan ngaran na kastila, dai ka kaiyan, dai; nagagalinaw mo iyan sa mga orang, sa mga kapakan-an; sa saimo an kastila mangyaring maging parahab-on sa dagat, putikon, gabos bastang makapagingat kan gabos na saiya; kun manongod sakuya, kaipuhan na mawara kan kastila an gabos, imperio, kapangyarihan, mga kayamanan, gabos, gabos bago an dangog! Ah, kagurangnan ko! Minasolang kita kun satong nababasa na an kosog pinangingibabaw sa katanosan, asin minaopak kita kun nahihiling nyatong isinasagawe bako sanang binibiring kundi ibinobugtak sa paglingkod tanganing makapagboot... Nin huli mansana ta minamahal ko an Espana, nagtataram ako digdi asin inaangat ko an pagkorondot kan saiyang kiray! Habo ko na sa mga madatong na panahon isombong syang madrastra nin mga bansa, halimaw sa mga banwaan, mabangis sa mga saraday na poro, huli ta maluwas na sarong mangirhat na paglanghad sa mga mabansay na mokna kan satong mga hade kan panahon! Paanong inootob nyato kan saiyang sinanglitan na tipan? Pinanugaan ninda an mga porong iniho nin pagampon asin pagkamatanos
