260
baho na ako sa baho sa lana, nga mao ang singot sa mga dagkung mananap nga_nagdagandagan ... Kanang dunggoanan nga naglisud sa paghimugso, kanang subaa diin kaniadto naghimalatyon ang patigayon, makita nga mapuno sa layag ug sa mga palo, ug daw makapahinumdum kanato sa panahon sa tingtugnaw sa Oropa... Kining hangin nga putli ug kining mga bato nga malinis kaayo, mapuno sa karbon, sa mga kahon ug mga baril, nga maoy bunga sa kinaadman sa tawo. Apan, walay sapayan, manakay kita sa mga sakyanan nga kusog nga modagan padulong sa kinataliwad-an sa lalawigan, aron paghanggap ug laing hangin ug pagtan-aw mga laing talan-awon sa laing mga baybayon, labing mabugnaw nga hinoyohoy sa tiilan sa kabukiran.... Ang mga bapor nato nga iggugubat magbantay sa atong mga baybayon, ug ang katsila ug ang pilipinhon manag-inilogay sa pagpanalipod sa atong yuta batok sa pagsulong sa mga langyaw, aron mahimong malinawon ang atong pagpuyo ug kamong mga kabayen-an makapadayon sa pagkatawa sa taliwala sa kalinaw, hinigugma sa tanan ug tinahud ... Tungod kay nahigawas na sa pagpigot, sa katahap ug kaligutgut, ang lungsod maningkamut sa pagbuhat, kay ang trabaho dili na man ilhon nga makakauulaw, kay dili na man pinugos... Unya, ang katsila dili na mainggit, dili na magpasipala, ug masayag ang tinan-awan ug malomo ang kasingkasing, kitang tanan maggakus, ug ang patigayon, ang industriya, ang pag-oma ug ang kinaadman mouswag, sa taliwala sa kagawasan usa sa mga balaod nga matarung ug makiangayon, sama sa mauswagon nga inglaterra....
Si Paulita naglingolingo ug nagpakitag pahiyom nga maduhaduhaon.
— Mga damgo, mga damgo, nanghupaw siya... Nakadungog ako nga kamo daghag mga kaaway. Si lya Torina nagsulti nga kining yutaa dili gayud mobiya sa pagka ulipon.
— Tungod kay kanang imong iyaan maoi may usa ka kuwanggol, tungod kay dili man siya mabuhi kon wala siyay mga ulipon, ug kon kawad-an na gani, magdamgo nga makakaplag siya ugma damlag, ug kon dili kini mahimo, magbalaybalay lamang siya sa iyang hunahuna. Tinuod nga duna kamiy mga kaaway, nga adunay mahitabo nga bugno, apan kami modaug. Ang karaang paagi mogawi sa mga batong
