- 259
—Sa dili madugay, ang tanang mga pulo dugtongon sa mga dalan nga puthaw, diin mga matulin ug daw naglupad ang mga tirin kanunay nga magdagan sumala sa giingon sa usa, ug kon moabut na kining higayona ang tanang mga dapit nga matahum sa kapopod-an kabuksan na alang sa tanan...
— Apan, anus-a kana mahitabo? Unya kon matigulang na kita...
— Ha, wala ka lamang mahibalo sa mahimo namo sulod sa pila ka tuig, mitubag si Isagani. Wala ka lamang mahibalo sa kusog ug kadasig nga nahitabo karon sa lungsod human ang hataas nga katuigan sa paghinanok ... Gitagad kita sa Espanya; ang atong mga batan-on nga tu-a sa Madrid naninguha adlaw ug gabii sa atong kauswagan ug gihalad nila sa yutang natawhan ang tanan nilang panahon; mga tingog nga maloloy-on miduyog didto sa atong tingog, ingon man ang mga politiko nga nakaalinggat nga walay pisi nga labing maayong makabugkos sa duha ka lungsod sama sa gugma ug pagbati. Karon giila na ang atong katakus ug ang tanan nagapaabut ug maayong sangputanan ... Tinuod nga kaming mga tinon-an nakadawat ug diyutay nga kapakyas, apan ang pagdaug nagkadool na... ug anaa na sa kasingkasing sa tanan. Ang ulahing kapakyas nga among nakab-ut mao lamay pagpaila sa katapusang pagginhawa, sa katapusang panlimbasug sa himalatyon... Ugma damlag kita ilhon na nga mga lungsuranon sa Pilipinas, kansang kaugmaon matahum kay ania man sa atong mga kamut nga mapinanggaon... O, tinuod gayud, ang kaugmaon ato nang naangkon ug nakita ko ang iyang matahum nga bulok, ingon man nga nakita ko usab nga ang kinabuhi nag-anam ug kabaskug niining atong kayutaan nga sa dugay nga panahon wala maglihok ug mao rag himalatyon.... Mao rag pagahikitan ko na nga motindog ang mga lungsod sa agianan sa mga dalan nga puthaw, ug sa bisan asa, mga pabrika, mga dagkung balay sama niadtong sa Mandaluyong... Mao rag pagahikit-an ko na nga motindog ang mga lungsod sa agianan sa mga dalan nga puthaw, ug sa bisan asa, mga dagkung balay sama niadtong sa Mandaluyong... Mao rag pagahidunggan ko ang pito sa mga bapor, ang hinaganas sa mga tirin, ang kasaba sa iyang mga makina... mao rag makita ko ang aso nga nagatuybo, ang iyang kusog nga pagginhawa. ug naka-
