192
motugot. walay mahimong manlalaban, bisan mananambal... Magpailub ka, anak ko, magpailub ka!
— Nagpailob ako, inahan ko; giantus ko ang tanan sulod sa daghang mga bulan ...
Si kabesang Andang nagpadayon sa iyang panghayhay. Siya wala mangayo nga siya modapig sa mga prayle, kay siya dili man usab; sayud kaayo siya nga kon dunay usa nga maayo, adunay napulo nga dautan nga nagsupsup sa salapi sa mga kabus ug naghingilin sa mga adunahan. Apan kinahanglan nga kita magpakahilum, mag-antus, magpaubos... Ug ginganlan niya ang daghang mga tawo nga tungod sa ilang pagpailub ug pagpa-ubos, bisan sulod sa ilang kasingkasing nagdumot sila sa ilang mga agalon, gikan sa pagka binatonan sa mga prayle, nangahimong Piskal; si Pulano karon adunahan na ug makahimo pagpanamastamas kang bisan kinsa, kay aduna man siyay padrino nga motabang kaniya, ug kaniadto kini siya usa lamang ka alaut nga sakristan. mapaubsanon ug matinumanon sa mga sugo, nga naminyo sa usa ka babaye nga maayong bata ug unya sa pagpanganak na, maoy padrino ang kura...
Ug si Kabesang Andang nagpadayon sa iyang litaniya sa mga pilipinhon nga mapaubsanon ug mapailubon ug nganlan na unta niya ang uban nga tungod sa ilang pagkakulang ning mga hiyasa, gipanghinginlan ug ginapangita sa mga ponoan, apan si Placido, nga nakakitag pasangil, milakat ug nagwaldaswaldas sa kadalanan.
Gisuroy niya ang Sibakong, Tondo, San Nikolas, Santo Kristo, nga naglirawliraw lamang ug dautag buot, sa walay pagpanumbaling sa kainit sa adlaw ug sa takna, ug diha na siya mopauli sa ila sa gigutom na siya ug pagka alinggat nga wala diay siyay dala nga salapi. Gipakaingon niya nga wala na didto ang iyang inahan, kay batasan man niini nga kon moadto siya sa Manila motabok dayon sa balay nga silingan aron sa pagdulag panggingi. Apan si Kabesang Andang naghulat kaniya aron sa pagsulti sa iyang nahunahuna: iyang adtoon ang Prokurador sa mga agustinos, aron siya pabalikon sa pagtungha sa mga dominiko. Apan si Placido miputol sa iyang sulti sa usa lamang ka paglihok.
— Palabihon ko ang pag-ambak sa dagat, miingon siya; palabihon nga mahimong tulisan kay sa pagbalik sa Unibersidad.
