Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/58
| ←57 | I parlari italiani (1875) by 58-Dialett langaroeu |
59→ |
| Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo |
Ona novella del Boccasc[edit]
Dialett de Alba[edit]
Mi i dìo dunque ch'aj temp dël prim re 'd Cipro, dòp la conquista ëd Tera Santa fàita dë Gotifrè 'd Bolion, vèn chë 'na gran sgnora ëd Guascogna a l'è 'ndà 'n pelegrinage al Santo Sepolcro; e al ritorn, arivà ch'a l'è stà a Cipro, dij birbant i-j han fàje 'n gravissim oltrage. Chila, tuta disperà, a l'ha pensà d'andèsse a lamentè dël re. Ma queicadun o l'ha dìje ch'a podìa avansè la fatiga, perchè 'l re o jera tant mòl e tant da pòch chë nen solament o castigava nen le ingiùrie fàite aj àutri ma, vil com'o jera, o në soportava in'infinità, ch'i-j fasìo a chiel istèss; ëd manera chë tuti coj ch'i l'avìo amera con chiel, i se sfogavo fasendije queich dispressi. La sgnora, sentend so, a l'ha capì ch'o jera inutil sperè vendëta e, per consolèsse 'nt queica manera ëd l'ingiùria ch'a l'avìa ricevù, a s'è butàsse 'n tèsta d'andè a tirè queica sàtira a col re badola. A l'è 'ndà dunque 'n piorand dë chiel e a l'ha dìje: "Maestà, mi i son nen ëvnuva sì dnans dë voi per la speransa ch'o 'm véndichi dla bruta figura ch'i m'han fàme; ma per mia sodisfassion i 'v pregh ch'o m'insegni 'nt che manera o seufri cole che seu ch'i son fàite a voi, per podèj imparè a soportè 'dcò mi con passiensa la mia. Nosgnor lo sa, se mi i 'v l'armëtria nen volontè, se podèissa fèlo, da già che voi o tòleri tant facilment!"
Ël re, che fin alora o jera stà bon a gnente, come s'a fussa dësviàsse 'nt col moment, o l'ha comensà a castighè come 's dev l'ingiùria fàita a cola sgnora, e quindi o s'è butàsse a perseguitè rigorosament tuti coi che d'alora 'n peui i cometèisso queich delìt contra l'onor dla soa corona.
Giovanni Papanti, Parlari italiani in Certaldo, 1875, pag. 194-195
Dialett de Cortemilia[edit]
Mi i dich donca ch'ant i temp del prim re 'd Cipri, dòp che Gotifrè 'd Bojon l'ha 'vù conquistà la Tera Santa, l'è capità che 'na nòbil sgnora 'd Guascògna a l'è andà 'n pelegrinage al Sepolcr, e ant ël sò ritorn, arivà a Cipri, a l'è stà vilanament oltragià da cerch òmini scelerà. Chila ëd so-sì podendsne nent dè pas, l'ha pensà d'andèsne a lamentì dal re. Ma da chercadun j'è stàje dicc che so-sì sarissa stà inutil, pr'ël motiv che chiel l'era così indolent e così da pòch che non pa vendichè con giustissia ij ofèise dij acc, a soportava ansi con biasimevol viltà cole infinite che a favo ëdcò a chiel; siché chiunque l'ava cherch crussi, a lo sfogava con fèje a chiel cherch dispressi. Sentenda so-sì la sgnora, sensa pì pensè a la vendéta, ma solamente për pièsse 'dcò chila un piasì, a l'ha determinà ëd dìjne 'dcò chila cherch'un-a a col re da pòch; e, andandsne piangenda dnans a chiel, a l'ha dìje: "O mè sgnor, mi a 'n ven pa sì a la toa presensa për vendéta che mi i spera ëd l'ingiùria ch'a m'han fàme ma, an sodisfassion ëd cola, a 't pregh che ti 't më mostre ant che manera ti 't seufri cole che 'm diso ch'a 't fan a ti, afinché mi, amparanda dë ti, peussa passientement soportè la mia; e costa (o 'l sa nostr Sgnor) che se mi i 'l podèissa fè, vrantè mi i 't darissa pr'ël motiv che ti t'ij sopòrti così vrantè".
Ël re, che fin alora a l'è stà tard e pighër, com se dë la sògn a 's disvièissa, principianda dë l'ingiùria fàcia a costa fòmna, la qual a l'ha vendicà bruscament, l'è dventà rigidissim persecutor ëd tuti coi che d'alora 'n pòi i cometèisso chercòss contra l'onor dla soa coron-a.
ibidem, pag. 199
Dialett de Murazzano[edit]
Donca i digh che ant i temp dër prim re 'd Cipri, dòp ra conquista fàcia dra Tera Santa da Gotifrè 'd Bojon, r'è capità ch'na sgnora ëd Guascògna r'è andàcia 'n pelegrinage ao Sepolcro; ëd landa tornand, arivà 'n Cipri, a r'è stàcia marmnà dë 'd gent marìa. Ëd lo-lì nèint porèinds dè pas, a-j ha pensà d'andè a lamentèsse dëo re, ma carcun a-j ha dìje ch'a fava un pertus ant r'eva, perchè ch'o r'era tant infingard e bon a pòch che nèint mach re ingiùrie dij acc o vendicava nèint e o fava fè giustissia, ma dë fabiòch o non soportava dre bèle ch'i-j favo pròpi a chiel; sì che tucc coi ch'a-j buìva un pòch, se sfogavo fand ëd gran figure a chiel. 'Sta sgnora, sentiend lo-lì, disperà ëd podèisse vendichè, për sfoghè armanch o sò fot, a s'è ficàsse 'n tèsta ëd vorèj svergognè o re d'esse ensì bon a nèint. A-j è 'ndàje dnans en piansand e a-j ha dìje: "Sor re, mi i ven nèint dnans a chiel perch'i 'm spèta ch'o 'm fassa vendichè dre ingiùrie ch'i m'han fàme, ma i ro pregh en paga ëd cola, a mostréme armanch come ch'o fassa chiel a sufrì cole ch'i 'm diso ch'i-j fan, perchè che amparand dë chiel i peussa soportè ra mia. E si porèissa fèro, vorentè i-j ra regalrea, dër moment che chiel o fa finta dë manch adèsne".
O re, ch'o r'era stacc sempre fin alora pighër e sans souci, quasi o 's desvièissa da drumì, comensand dëj tòrt facc a costa sgnora, ch'o-j ha vendicàra a tut endè, o r'è diventà rigidissim persercutor ëd tucc coi che i-j èisso facc carcòss contra l'onor dra soa corona.
ibidem, pag. 202
Dialett de Serravalle Langhe[edit]
Donca i 'v quinto che ant i temp dël prim re 'd Sipri, dòp che Gofrè Bujon a l'ha conquistà la Tera Santa, a-j è capitàje che 'na sgnora com'a 's dev ëd Guascògna a l'è andà 'n pelegrinage al San Sepolcr; tornand dë là e arivand a Sipri, dë queich birbon l'è stà insultà con dle indecense. Chila, magonà ëd so-sì e sensa trovè gnune consolassion, l'ha pensà d'andè a fè le soe plente al re; ma queicun a l'ha dìje ch'a l'avrìa perdù fatiga, perchè chiel a l'era tant loiron e pòch ëd bon che nen solament a fasìa gnuna giusta vendëta dle salopade fàite aj àutri, ma ansi dë borich a subiva cole tante fàite a chiel istèss, tal mancra, che chiunque a l'avìa queich fot con chiel, a lo sfogava fasendje a chiel dle schergne e dij dispressi. So-sì sentiend, cola sgnora, disperà d'otenè vendëta, pr'arvangèsse ant queich manera dël sò dëspiasì a s'è dicidùsse 'd tuajè l'aviliment ëd col re, e arivà piorand dëdnans a chiel, a l'ha dìje: "Oh, mè re! Mi i veno nen a la toa presensa a spitè vendëta ëd l'ingiùria ch'a m'han fàme a mi, ma per 'na sodisfassion i 't prego ëd mostrème la manera ch'i 't dovri ti për sufrì cole ingiùrie che mi i seu ch'a t'han fàte a ti, pertant che mi, amparand dë ti, i peussa soportè con pasiensa l'ingiùria fàita a mi, la qual ingiùria, a lo sa Nossgnor, se mi i lo podèissa, i vorìa cariète ans la gheuba, perchè i seu ch'i t'hai bone spale".
Ël re, che fin alora a l'era stàit un pigher e poltron, com a 's desvièissa alora dë durmì, a l'ha prinsipià dë l'ingiùria fàita a costa fòmna, la qual a l'ha vendicàla rigorosament, e a l'è dventà un persecutor cagnin ëd chichessia che d'alora anans a l'avrìa insultà la soa corona.
ibidem, pag. 206