L' Bracon e l' Dragon

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Stóries e chiánties ladines  (1885)  by Jan Batista Alton
L' Bracon e l' Dragon
grafia moderna ladin da Colfosch

“Questo testo è tratto dal Corpus dl ladin leterar creato dal Prof. Paul Videsott della Libera Università di Bolzano” .

Lʼ Bracon e lʼ Dragon.


Sura Badia bëgn n’ ora grana y intiera
Vëigon na dlijia sön na gran colina,
Ciasa por chi che prëia chirida y lisiera;
Picera é la dlija, d’ ert püch fina,
Mo ëra contëgn n miraco, na crusc santa,
Chʼ ejaudësc le piciadú, che prëia iló y cianta.

Por rové sö é sfadiosa y ria la strada,
Mo canchʼ an é rová, sënton ligrëza
Por ester pro la crusc en alt alzada;
Vista godon iló de contentëza:
La val dl Gader, Pütia, Marmolada,
Gherdenacia, Boá, Cisles é en parada.

Sura la dlijia s’ alza a gran altëza
N crëp dit “Sas dla Crusc” da jënt ladina;
La Varela, bel crëp de gran lunghëza,
I fej compagnia sciöche bona vijina;
A sü pîsc ái la bela munt de Fanes,
Abitada denant da tröpes Ganes.

Sö insom Sas dla Crusc él na gran grota,
Ite tl crëp en ite cun le tëmp sgiavada;
Mola éra y döt le crëp incërch che gota;
Da vedlamënter stô iló jetada
Na gran bisca, n dragun dala pel döra,
Chʼ aspetâ de y nöt por mangiadöra.

Scʼ al passâ spo n ciamurc, sî bëch sî cioura,
Sibe asó, sibe asora, o val’ agnela,
Val’ mansun, val’ famëi, sî tert sî adora,
Sbalzâ fora la burta bestia snela,
Saltâ ados a cez chʼ iló passâ
Y le strascinâ te grota y s’ al mangiâ.

Iagri trëi lʼ â cun chël dragun porvada
Cun stlop, cun dʼ atres ermes bëgn temprades,
Mo vignʼ ota le dragun lʼ â vadagnada
Y â fat de chi trëi bones marnades;
Tria â albü spo la bestia spaventosa,
Vignun schivâ la grota prigorosa.

Pesc á le dragun, mo ʼci le mangé stá fora;
Patí mëssel la fan la spaventosa;
Tröc dis á mancia le corp chël chʼ ël adora;
Te chëra pëna plü co tormentosa
Lascia le dragun de nöt süa burta tana
Por chirí cuntra süa fan val’ da lana.

Al jora sura le crëp jön Armentara,
Olachʼ al é de bisces abondanza;
Fanes, Fosses, incinamai Fodara,
Val de Badia, la munt de Travernanza
Ilominëiel de cöce tan süa jorada,
Plü cöce che ne sî piun de scortelada.

I püri contadins, düc se lamënta,
Che le bur dragun fej gran dann a sües stales;
Mo düc s’ al tëm sciöche füch y se spavënta.
Les püres bisces, degun aiüt ne nʼ áres;
Les stales é da düc arbandonades
Y ince les vijinanzes dër schivades.

Jö a La Pli de Marou laota viôl
N iagher, chʼ ê le miú de döta la bachëta;
Cez chʼ al odô de salverjin tolôl
Y fajô por chi crëp na gran vendëta;
Tlamé Bracun êl dlunch da jënt ladina,
Da Colfosch fina fora Pliscia y Rina.

Le Bracun alda dl bur dragun de Fanes,
Di gran danns fac a jënt che se lamënta;
Cuntan aldel de süa pel y sües zanes,
Te so bociun a fila incinʼ a trënta;
De y nöt pënsa le Bracun ala rovina,
Che fej le dragun a püra jënt ladina.

La Pli lascel, traosëia le Plan bel adora
Y tol de Solejëi, lisier, la strada,
Röia sö insom dan dal tëmp che jënt ojora;
Lʼ altëza, Büsc dalʼ Ega spo tlamada,
I deura de La Val la gran valada,
Rica de pra y de ciaussa iló arlovada.

De Romestluns le bel pic bagn scognü passel,
Le café cun le lat spo tolel sëgn ta Spëscia,
Paia cez che lʼ ostí ó, le prisc orü nʼ arbassel,
Se tëgn spo ‒ jö La Val sonâi a mëssa ‒
Al tru lerch dla gran munt Armentara,
Fornida de bi pra sciöche munt de Frara.

Le Bracun da bun cristian vá te capela,
Porater dlijia dala Crusc tlamada;
Injenedlé dailó dan la Crusc bela,
Da Cristo por nos piciadus portada,
Nëtel so cör da colpes cometüdes
Y prëia Maria dʼ i fá les mans sigüdes.

Lʼ oraziun do dover fata y finida
Se leva le Bracun y tol dl Sas la strada,
Che mëna travers le crëp, de roa curida,
Chi che ne tëm la ciurnité y sbrisciada
Sö insom le bel Sas de gran superbia y altëza,
Bëgn che cun gran fadia y cun gran stanchëza.

Apëna röia le Bracun gaiert söla piza,
Chʼ ël vëiga püch dalunc le dragun te na pata,
Ingromé adöm cun coda lungia, spiza;
Sön pici pîsc la pata vëighel fata,
Da na pel döt de dürs aní curida,
Le col lunch, la bocia bëgn de dënz fornida.

A sorëdl stá le dragun dlungia süa grota
Bel fora insom chël gran crëp söla cresta;
Vigni tan dál al ce na picia straota,
I edli lominusc sciöche por val’ festa,
Conscidran dl Gader la valada
Y di bi crëp incërch la gran lovada.

Le dragun bampa le nemich, so col destirel;
Da sü edli vëgnel füch sciöche ria saita;
Da bur romun bel plan inant se tirel
Y se strascina sön süa burta vita;
Süa bocia spalanchëiel cöcena, grana,
De n gröm de dënz bi blanc y spic la tana.

Le Bracun vëiga le gran prigo, che manacia.
Te n santiamen él injigné y mosöra;
Cun man frëma, che stlop mai ne strabacia,
Lascel ciará sparada sëcia y döra
Y toca le dragun bel tamez la bocia,
Che la bala ti fej tl ce gran locia.

Le sanch bel fosch piscia fora sciöche fontana
Y sprinza lunc y lerch sön chëres crëpes;
Le dragun, da ferida tormenté stragrana,
Se brodora söl vënter, spiné y rëpes,
Al cigognëia dal bur gran me, chʼ al döra,
Chʼ an lʼ alda dlunch sön chëra gran largöra.

Le Bracun, de chësc momënt se nʼ aprofitel,
N cortel lunch y lerch, taiënt tirel de vaina;
Cun chël a chël bur mostro sëgn tʼ i sitel;
Lʼ andela, chʼ é plü chʼ atra bela y fina,
I cacel sot al vënter cun gran forza
Por nʼ ester la pel döra iló sciöche scorza.

Le dragun toché tl vi se straoc y ürla,
Sciöche pësc, tut fora dʼ ega, se brodorel;
Massa dî al brau Bracun, chʼ á prescia, dörera,
Por fá na fin, sot le vënter ite dlunch le forel:
Le dragun, dal me rabius, fej na sforzada
Y sbalza sura le crëp jö cun tonada.

Japé dl crëp se frëmel y sʼ archita,
Destenü te na roa lungia, menüda;
Iló á chël bur dragun finí süa vita
‒ Al fô vers la fin de bela aisciöda ‒ ;
Plü tert na tofla iló por recordanza
Á metü sö la jënt cun bela cherianza.

Al Bracun, al bun iagher, án fat festa,
Festa solena, grana y meritada;
Inaó ne nʼ él comun, fraziun che resta,
Tan lunc che röia i Ladins y süa valada;
Gran bëgn a recevü les vals ladines,
Por chësc rëton ʼci grazies beles fines.