قصہ سیف الملوک/40
40. داستانِ مشقت دیدنِ شاہزادہ از گرسنگی
وا تشنگی وا بے تاب شدن وا کسدِ ہلاکِ خود
کردن وا اسمِ-مئجم فرمودن وا شربت دادنِ
فرشتہ ؤ را
(شہزادے دا بھکھ تریہ دی تکلیف جھلنا تے بے چین ہو
کے اپنے آپ نوں ختم کرن دا ارادہ کرنا۔ عقل
تے نفس دا شہزادے نوں تلقین کرنا۔ فرشتے دا اوہنوں
اسم اعظم تے شربت بخشنا)
ہے فجرے دی واؤ پیاری توں نت سفر تیاری
ہر ہر شہر ولایت جاویں پھریں لوکائی ساری
باغ بہار ہزاراں ویکھیں جوہاں جنگل بیلے
کئیں کوہ قاف سمندر ٹاپو تکیں سنجھ سویلے
ہر سوہنے دی زلفوں ہلے باس آئی ہر پھل دی
تاہیں وقت فجر دے تدھ تھیں بند طبیعت کھلدی
بہت کمال سخاوت تیری ورتے ہر ہر جائے
بلبل بھور ہزاراں تائیں دس پھلاں دی پائے
میں بھی کراں سوال ہمیشہ سخی سوال منیندے
ویکھ کنگال وبال آلودہ جو سردا سو دیندے
شہر ولایت یار میرے دی اج کلّ پھیرا پاویں
نام اﷲ دے زلف اوہدی تھیں میں ولّ بو لیاویں
صیف-ملوک اس بیبی کولوں جاں رخصت ہو آیا
واہو داہی کیتی کیتی نت تردا دن دن شوق سوایا
رستے اندر ناریں فوجاں ہر جا ملے سواری
شیشہ اگوں دسے اوہناں پرط وننجن کر داری
ستّ دہاڑے تردا رہا جا پہتا ہک جائی
اچی ڈھیری اتے ڈٹھی قبر بلند بنائی
لئل جواہر قبرے اتے کجھ لگے کجھ ٹنگے
کول قبر دے حجرہ بنیا کسب ہوئے سبھ چنگے
اچا ہک نشان کھلوتا سونے موتی جڑیا
گولی نے شہزادے تائیں اس جائی تکّ کھڑیا
اوتھے جا پھر ہوئی سلامی کہندی ہے شاہزادہ
اتھے توڑی حد اساڈی ناہیں حکم زیادہ
ایہہ تربت حد ساڈی اندر اگے اس تھیں ناہیں
ایتھوں ہن کر رخصت مینوں جاواں پچھلی راہیں
صیف-ملوک خچر توں لتھا واگ دتی ہتھ گولی
نالے شیشہ دے کے کہندا نال اوہناں دی بولی
دیئیں دعا سلام گھنیرا بیبی تائیں میرا
تدھ میں نال مروت کیتی بھلا کرے ربّ تیرا
گولی تائیں رخصت کرکے شاہزادہ اٹھ ٹریا
اوہ خچر لے ٹری پچھاہاں جاں شاہ اہلے ہویا
شہزادے کر لیا لنگوٹا لکّ بدھا واہ کس کے
خوب ہتھیار پوشاک سمبھالی وگ پیا پھر رس کے
رستے اندر ہرناں تائینممار شکار کریندا
پتھر وچوں اگّ کڈھیندا خوب کباب بنیندا
کھاندا پیندا مول نہ اڑدا اٹھدا بہندا جاندا
سطر روز ہوئے پندھ کپدے پنڈ نگر نہیں پاندا
ہک دن اک اجاڑ وڈیری آئی بہت مریلی
نہ شکار نہ پانی اوتھے آپ خداوند بیلی
ماروتھل سسی دے وانگر ریت ہوئی تپ رتی
رتی گھٹّ نہ کربلاؤں وانگ قیامت تتی
تتی واء جھلے وچ ایسی جیوں ہواڑھ نرک دی
اڈدا پنکھی اتوں جاوے اگّ اوہنوں بھی لگدی
نہ کوئی ٹھنڈی چھاں پچھاواں ساڑے دھپّ قہر دی
باجھوں جل دے جلدی جلدی جلدی رتّ جگر دی
جیا-جون اس جوہ جلی وچ جل بل جان جلاوے
وسطی واس نہ پاس کوہاں تے ویکھ ہراس ستاوے
گرمی تلخی سبھ زمیں دی اوتھے ہوئی اکٹھی
جو پجدا سو بھجدا رہا جیوں جوں اندر بھٹھی
صیف-ملوک اس جوہے آیا سڑیا درد غماں دا
بھکھ پیاسے توڑے پاسے کیتا تھکا ماندا
آب سوا بے تاب ہویا سی باب شہدے دا مندا
جل بن جالن مشکل کیڑا انّ پانی دا بندہ
بہت ہویا لاچار شاہزادہ طاقت زور نہ رہا
تنگی تلخی ایسی جیسے جان-کندن دن ایہا
کرے ارادہ ایہہ شاہزادہ ماراں پیٹ کٹاری
اس تلخی دے سخت عذابوں چھٹے جند بیچاری
عقل شہزادے نوں پھر ورجے متّ تیری کیوں ماری
ساس اڈن تکّ آس نہ توڑن خاص جنہاں دی یاری
نفس کہے میں کاہلا ہویا کچرک توڑی جرساں
لکھ مصیبت جھاگ نہ ملیا اج ملے بن مرساں
عقل کہے کیوں کملا ہوئیوں عشقے لجّ نہ لائیں
اتنی سختی اگے جھلی آ کوئی دن ہور لنگھائیں
نفس کہے ہن کتھوں ملسی نہ کوئی دسّ سنیہا
آس ہندی دس پوندی جس دی ایویں جرن کویہا
عقل کہے ایہہ کم عاشق دا عشقوں بسّ نہ کرنی
لاکے بازی بے اندازی اوڑک وار نہ ہرنی
نفس کہے ایہہ ہارن کیہا میں مڑ مصر نہ چلیا
راہ سجن دے اندر مرکے بہتر خاکوں رلیا
عقل کہے کھا کاتی مرنا کم ہندا شیطانی
بھار لگا تاں پنڈ اتاری نہیں عشقَ دی بانی
نفس کہے فرہادے لایا آپ سرے نوں تیشا
اوہ مویا مردود نہ ہویا میں بھی اوہ اندیشہ
عقل کہے فرہادے سنیا شیریں گئی جہانوں
اوس جہان گیا سی ڈھونڈن مویا نہیں دقّ جانوں
نفس کہے کیوں مہینوالے ماری چھال جھناویں
مارو کانگ ڈٹھی سی سوہنی کیوں پئی دریاویں
عقل کہے توں سمجھیں ناہیں اوہ مرنا کت پاسے
دوئیے ہک دوئیے ولّ ٹھلھے گل ملن دی آسے
جے ایہہ مرنا زائز ہندا تاں مجنوں کیوں روندا
تریہ ورھے کیوں سڑدا رہندا مر سوکھا ہو سوندا
جس دن ہیر ویاہی کھیڑے رانجھا بھی مر جاندا
کاہنوں کنّ پڑاندا ٹلے گلّ کیوں کفنی پاندا
ویکھ زلیخا کتنی واری دکھاں پئی اکائی
مہرا کھا نہ موئی تاہیں ہر عاشق دی مائی
ہور ہزاراں عاشق ہوئے دکھیئے تے لاچاری
یار ملے بن دردوں اک کی پیٹ چھری کس ماری
مرداں والا دائیا کر خاں رکھ پچھلی جو عادت
وانگ سسی جے تسا موئیوں تاں بھی این شہادت
نفس عقل دی تابء ہندا جو کہندا سو مندا
لاگی پنڈ مقدم موچی ساڈے اتے بندا
جے کر شرع کراں اس گلّ دی دور سخن ٹر جاندا
کرکے صبر محمد بخشا قصہ چل سناندا
نفس عقل دا جھگڑا ترٹا عشقے رٹ مکائی
صیف-ملوکے منصف بن کے فعال اتے گل پائی
کہندا ربا جے توں مینوں دلبر نال ملاسیں
تاں اس وقت کسے دے ہتھوں پانی سرد پلاسیں
جے اک گھڑی نہ پانی لدھا ظالم لو قہر دی
ساڑ ہلاک کریگی مینوں چاہ رہسی دلبر دی
ایہو فعال ربے پر سٹّ کے شاہزادہ کڑمایا
جنڈ گرنڈا رکھ سرہانے پاسہ زمیں تے لایا
اکھیں ستیاں تے دل جاگے جاگے طالع ستے
اچنچیت ہک مرد ازغیبوں آن کھلا سر اتے
انگ انسانی رنگ نورانی آن نسنگ کھلوتا
بھاری سی دستار سرے تے سبز جویں رنگ طوطا
صورتَ سیرت وانگ خضر دے چہرہ سورج چمکے
والاں تھیں خشبوئی ہلے آن چوطرفی رمکے
حسن جمال کمال اوہدے دی اوڑک حد نہ آہی
دم دم اندر پاک زبانوں کردا ذکر الٰہی
فیروزا رنگ آسا ہتھ وچ سبھ سفید پشاکی
مظہر نور الٰہی ددا جسا جامہ پاکی
خسخس جتنی میل نہ کدھرے نہ پیریں نہ جوڑے
سادے وال سرے تے لشکن جیوں سی کلغی توڑے
ہتھ دوجے اس چھنا پھڑیا ٹھنڈھا پانی بھریا
حوض کوسر دے چشمے وانگر دندیاں اتوں تریا
خوش آواز رسیلا کرکے مٹھی نال زبانے
شہزادے نوں کیہا اس نے اٹھ عاشق مردانے
اس جوہے وچ تیرے کارن مولٰی مینوں گھلیا
ہور نہیں کوئی مطلب میرا نہیں کتے ولّ چلیا
تیرے اتے رحمت کیتی آپ خداوند سائیں
پانی دے اچیچا گھلیا تدھ ولّ میرے تائیں
اٹھ شتابی نال خوشی دے پی ایہہ شربت مٹھا
تھوڑے دن ہن موہلت رہندی کھلسی تیرا چٹھا
اج کل وچ خداوند تینوں ایسی تھاں پچاسی
جتھوں محرم اس پری دا ملسی تے دسّ پاسی
اوہ بھی نال تیرے ٹر جاسی توڑ پری تکّ سنگی
دل تھیں چنتا چا شہزادے نہ کر خفگی تنگی
فکر فراقَ قضیے سختی دکھاں چھیکڑ آئی
وقت خوشی دا نیڑے آیا ہمت کر توں بھائی
اگے تھوڑی بپتا رہندی گیا قضیہ لما
چل شہزادے ولّ سجن دے بیٹھ نہ ہو نکما
صیف-ملوک اوہدی گلّ سن کی پل وچ دونا ہویا
گلّ نہ سی کوئی آب ہیاتی مویا اٹھ کھلویا
شہر-سباؤں پاس سلیماں پہتا ہد ہد مٹھا
یا یوسف پیراہن گھلیا یئکوبے نے ڈٹھا
یا سسیّ نوں ملے ہتھوئی بھلے کیچ نگر دے
یا وکیل زلیخا ڈٹھے خاص عزیز مصر دے
یا ہیرے دا باہمن آیا رانجھے دے وچ خانے
یا مجنوں ولّ زید لیایا لیلیٰ دے پروانے
یا اوہ مینہہ بہاری ملیا باغ خزاں دے مارے
یا اوہ باتی بجھدی جاندی پہتا تیل دبارے
یا بلبل نوں واء فجر دی رکئے کھڑے گلاں دے
یا اوہ راہ بر محرم ملیا اوجھڑ بھلے جاندے
یا اوہ رات ہنیری اندر چڑھیا چن اسمانی
یا اوہ ماہی نوں لے آوے کدھرے نظر نورانی
یا تعویز فرشتے آندا اپر چکھا خلیلے
یا کھوہے وچ یوسف کارن کھڑیا وحی وکیلے
صیف-ملوکے اچن چیتی اکھیں اگھڑ گئیاں
سر دھڑ کنّ بناکے سندا کھل گئیاں کھڑکیاں
ابڑھ واہیا اٹھ کھلوتا بھلی طرحاں تمامی
اس بزرگ ولّ نال ادب دے نیوں کے ہویا سلامی
باتازیم سلام ہزاراں کرکے ادب زیادہ
یا حضرت کی نام تساڈا کردا عرض شاہزادہ
اس بزرگ نے کیہا اگوں میں ہاں ملک سرشتا
میرا نام خداوند دھریا جبرائیل فرشتہ
لکھ لکھ ہووے مبارک تینوں صیف-ملوک جوانا
تھوڑی سختی رہندی باقی پھریا نیک زمانہ
مطلب تیرا حاصل ہوسی جاسن غم ہزاراں
نال بدیع-جمال پری دے کرسیں چین بہاراں
عقد نکاح کرینگا اس نوں راج ہووےگا تیرا
شاہ-پریاں دے گھر وچ خشیئیں کاج ہووےگا تیرا
چاہ مراد تیری سبھ ملسی دولت تخت شاہی دا
حیلہ کر جے ملے وسیلہ وچ وکیل چاہیدا
جے سو حیلے باجھ وسیلے کریئے نال دلیلے
بھار بیڑے دا پار نہ جاندا باجھ ملاہ رنگیلے
نال ملاہ صلاحَ ملائیں ٹھلھ چلائیں بیڑا
پیر بناں تدبیر نہ کوئی جھوٹھا ایہو جھیڑا
لوڑ موکل کریں توکل منی اس دا کہنا
دسّ پاوے تے یار ملاوے پوے نہ پھر غم سہنا
کنڈے سخت گلاباں والے دوروں ویکھ نہ ڈریئے
چوہباں جھلیئے رتّ چوآئیے جھول پھلیں تد بھریئے
باشک ناگاں دے سر گاہیں آون ہتھ خزانے
رتّ ڈولھیں پھٹّ کھاویں شاہا سوکھے نہیں یرانے
صیف-ملوک شہزادے تائیں حکمے نال ربانے
اعظم اسم فرشتے دسیا پڑھیا شاہ سیانے
آسے نال فرشتے سچے لیک زمیں تے پائی
کہیوسُ اس رخ تے جائیں لوڑ کریں ہر جائی
آپ فرشتہ غائب ہویا چھوڑ شہزادے تائیں
صیف-ملوک خوشی کر ٹریا ہوئیاں دور بلائیں
خاتر جمع تسلی ہوئی خطرہ رہا نہ کوئی
چامل چایا تے اٹھِ دھایا شیر جنگل جیوں ہوئی
جنگل بار اجاڑ وڈیری ہور اگوں پھر آئی
انت حساب شماروں باہر چڑیائی لمیائی
جے سبھ خلقت روئے زمیں دی جا اوہدے وچ چھپے
جیوں آٹے وچ لون نہ دسدا تویں ساری کھپے
بار مریلی جان اکیلی یار نہیں کوئی ساتھی
گل ڈراون تے کول آون دیو وڈے جیوں ہاتھی
رات ہنیری خوف چوپھیرے بولن دیو بلائیں
عاشق باجھ نہ قدر کسے دا بچے اجیہی جائیں
انّ نہ پانی واس مسانی رستے نہیں نشانی
جنڈ گرنڈے کنڈے پور پور ظالم سلے کانی
نازک پیر پھلاں تھیں آہے ریشم پھلّ لپیٹے
نت لگا ہن جنگل گاہنے پھڑے برے السیٹے