سنڌ جي مختصر تاريخ/سبق ٻاويھون
| ←سبق ايڪيھون | سنڌ جي مختصر تاريخ (1920) by سبق ٻاويھون: دھلي جي بادشاھن ۽ ٻين مسلمان قومن جي حڪومت ۾ ملڪ جي حالت |
سبق ٽيويھون→ |
ھندو راجائن جي حڪومت کان پوءِ عربن جي حڪومت ٿي. تنھن کان پوءِ ٻين مسلمان قومن ۽ دھليءَ جي بادشاھن جي نائبن جي حڪومت ٿي. انھيءَ عرصي ۾ البت سڌارو ٿيڻ لڳو. عمارت سازي ۽ نقاشي ۽ ٻين ھنرن به چڱي ترقي ڪئي. ڪيتريون عمديون مسجدون ۽ قبا ۽ سرائون ۽ پليون ۽ عمارتون جڙيون. ڪي مکيه شاھي رستا به جڙيا، خاص لشڪر لاءِ. حڪومت جو سڀ اختيار بادشاھ جي ھٿ ۾ ھو ۽ انھيءَ تي ڪنھين به قسم جي روڪ ڪانه ھئي. وڏو وزير ۽ ٻيا ننڍا وزير ۽ امير بادشاھ جا صلاحڪار ھوندا ھئا. مغل بادشاھن مان به اڪبر بادشاھ جي زماني ۾ حڪومت جي ڪمن ۾ زياده سڌارو ٿيو. زمين جي آبادي ۽ ڍل ۽ محصول جو بهتر بندوبست ٿيو. ڪي قانون قاعدا به مقرر ٿيا. ھڪڙي قسم جي سيٽلمنٽ به ٿي ۽ جنگي کاتي ۽ انصاف جي کاتي ۽ پوليس جي کاتي جو به بنياد پيو. قاضي، ڪوٽوال ۽ ٻيا ڪامورا انصاف جي ڪم لاءِ مقرر ٿيا. زمين جي پيدائش مان ٽيون حصو سرڪاري ڍل جو وٺبو ھو ۽ سرڪاري بٽائي واري اَن جي نيڪال لاءِ اگھه مقرر ڪبا ھئا. تعليم به پارسي ۽ عربيءَ جي ڏيڻ ۾ آئي. ٻھراڙيءَ ۾ ڪي ٿورا ھندو مڪتب خانگي طرح ھلندا ھئا. مسلمانن کي ملا ۽ آخوند پڙھائيندا ھئا. پر اڪبر بادشاھ کان پوءِ ملڪ ۾ وري ھر طرح جي گھٽتائي ٿيڻ لڳي ۽ ماڻھن جي حالت خراب ٿي. سپاھين ۽ ڪامورن کي پورا پگهار نٿي مليا ۽ ۽ وقت تي به نه ٿي، تنھنڪري ھو ڦرمار ڪري گذاريندا ھئا ۽ انھيءَ ڪري ظلم ٿيندا ھئا. ڪٿي ڪٿي مذھبي ماڻھو ظلم زبردستي به ڪندا ھئا ۽ ھندن کي ستائيندا ھئا. اھا حالت پھرين ھندستان ۾ ٿيڻ لڳي ۽ پوءِ سنڌ توڙي بادشاھت جي ٻين صوبن ۾ به ٿيڻ لڳي.