دیوانی مەحوی/ن

دیوانی مەحوی (1896) by مەحوی
پیتی ن

-1-[edit]

وەک گوڵ هەموو دەمە دەرەوەم سەر بە سەر زوبان	وەک غونچەیە دەروونی، دڵی گوڵ لە سەر زوبان
یەعنی، کە زیکری زاهیرم و فیکری باتینم	هەر وەسفی لێوتە، بە هەموو دەم، بە هەر زوبان
ناوت دەبەم، دڵم بە زوبانم حەسەد دەبا	یادت دەکەم، لەگەڵ دڵەکەم دێتە شەڕ زوبان
دێ باسی دیدە و لەب و گوفتاری تۆ بکەم	بادام و شەککەر و نوقڵم دێتە بەر زوبان
هەر حەرفی کوشتنە کە دەمی پێ بپشکوێ	ئەم تووتیە بە خوونی پژاوە مەگەر زوبان
بۆ شوکری جەوری ئەو دو برۆیە لە قەتڵما	هەر بن مووێکە میسلی گوڵی شەست پەڕ زوبان
هەر ئەم زوبانە باعیسە بۆ سەربڕینی شەمع	مەحوی! سەرم ڕەحەت بووە بێڵێ ئەگەر زوبان

بەهاری عومر ئەوا گەییە حوزەیران	کە چی وەک کۆدەک ئێستە دەچمە سەیران
دەبێ ڕەم کەم لە شار و ببمە وەحشی	نیە حیلەی ترم بۆ ڕامی جەیران
لە ئاوی تێغی هەر زامێ بوو ئاوا	بڕینی من نەبێ هەر وایە وەیران
بە نەشئەی بۆنی گوڵزاری چ کۆیەک	لە تەنما مورغی ڕۆحم هاتە تەیران؟!
سولەیمانم هەواڵی مووری پرسیم	لە ناو ئەمسالم ئەز هودهود لە تەیران
بریقەی بەرقی جیلوەی تۆ لە چاوی	نەدا بێ، بۆ چیە ئایینە، حەیران؟!
لە مەحوی دڵ ئەگەر ون بوو وەکوو گەنج	سۆراغی کەن لە کونجی کۆنە دەیران

هەموو عالەمتە پابەند و لە دامان	کە چی دەستی کەست ناگاتە دامان
دوهاتی ئەورۆپا وەک ئەهلی دێهات	لە چارەی دەردی عیشقا جوملە دامان
برا! مەردم دەوێ عەقڵی نەلەنگێ	بە لەنجەی ناز و عیشوەی نەو نەمامان
لەگەڵ زانت دەکەویە کۆشی دنیا	سبەی قاتیلتە، ئەمرۆ بۆتە مامان
سەر و سامانمت پرسی، مەپرسە!	سەری تۆ خۆش، نە سەر ماوە نە سامان
غورووری حوسنە فیرعەونی بە تۆ دا	ڕەقیبی سەگ بە چی بوو بوو بە هامان؟!
لە دنیا دا وەکوو منداڵی ناکام	بە ناکامی دەچن دنیا بە کامان
بەهانە مەگرە، لەو جامانە جامێ	کەرەم کە، ساقیا، بگرە ڕجامان
بە کولفەت ئەو، بە ئولفەت ئەم گرفتار	وەکوو یەک زاهید و مەحوی لە دامان

نیسبەت بدرێ حوور و پەری گەر بە لە تۆ چوون،	باڵیدە دەبن تا دەگەنە ئەوجی لە خۆ چوون
ئەم خەڵقە کە وا تێ گەییون گەییونە مەقسوود	ڕێشگاویەکی مەحزە، بە دەردی من و تۆ چوون
بۆ جیلوەی بێچوونی نییە قوەتی چوونم	لا حول و لا قُوّة کە من حەولمە بۆ چوون
بێچوونە عەدەم، پەی بە سۆراغی دەمی نابەیی	فایز ببە بەم گەوهەرە لەو بەحرە بە ڕۆ چوون
موشتاقی دەمی تێغت ئەوەندە بە بەهانەن	بۆ چوونە فەنا، هەر بە ئیشارێکی برۆ چوون
خەندێکی لە غونچەی دەمی تۆ دی کە لە باغا	هەر لەو دەمەوە لێو و دەمی غونچە لە گۆ چوون
بۆ قورسی گەنمگوونیە ڕۆحی چووە مەحوی	وەک زاهید و سۆفی کە لە بۆ خەپلەیی جۆ چوون

شەخسێکی ساحێب ئەحواڵ پرسی کە ئەی فلاتوون!	یوونانییانی قەومت بۆ چی بە دەردی سەگ چوون؟
ئەو زووفنوونە جوابی دابوو: بە جێیە وا بێ:	خۆی دایە بەر شیهابی ساقیب کە دێوی مەلعوون
باتیل موقابیلی حەق وەستا، بەتاڵە ئیشی	گەردی بە بادە خاکێ بێ هەڵپژێ بە گەردوون
خورشیدە موعجیزەی شەرع، زوڵماتە سەفسەتەی پووچ	ئیسلامییان هەموو دین، یوونانییان هەموو دوون
لەم کارەدا تکاکەر کێ: حەزرەتی ڕیسالەت	لاسیمّا تکاگر کێ: ذوالجلالی بێچوون
فەتح و زەفەر بە ناوی کێ بێ؟ خەلیفەی ئیسلام	عەبدولحەمیدی غازی، سولتانی ڕوبعی مەسکوون
سائیل کە لەو جەنابە فائیز بوو بەم جەوابە	مەزموونی پڕ لە حیکمەت، ئەلفازی پڕ لە مەزموون
پێی وت بە سەد تەئەددوب، ئوستادی بێ تەعەسسوب!	بەم حاڵە و ساڵە لایق تەئریخی چی دەفەرموون؟
دووبارە هاتە گوفتار: من زوو وتوومە ناچار	ئیسلامییان بفەرموون، یوونانییان تەلەف بوون

لە مەیخانە، خودا، گەر ئێمە دەرچین،	بە کێ بەین ئیلتیجا، بۆ کێهە دەرچین؟
کە ئێمە چوونە جەننەتمان بە تۆ دا،	لە ئێمە لا دە زاهید! ئێمە هەر چین
خەت و زوڵفی بە یەک دا دێ لە سەر ڕوو	مەگەر زەنگ و خەتا شەڕیە لە سەر چین
لە باوەشما دەدا مەوج ئەشکی حەسرەت	کەمەرتی گرتە باوەش تا کەمەر چین
ئەوەندە تەنگ و ناخۆشە، لە دنیا	خۆشە دەرچوون، ئەگەرچی بۆ سەقەر چین
سەرت پێ لازمە، مەیبازە مەحوی	دەبێ دولبەر کە هات ئێمە بە سەر چین
مەحاڵاتە لە بەندی زوڵفی دەرچوون	چەها چینە، چەها چینە لە سەر چین

خوداکەی! بەس کە بۆ دنیا ئەمەندە ئایین و ئۆیین	تەماشا کە ئەحیببا ساغ و ئۆیین چی هەموو ڕۆیین
لە مانمدا نەدیوە حاسڵێ غەیری تەوەححوش من	خودا پێ دا و ئەوانەی لەم وحووشستانە زوو ڕۆیین
لە بەرچاوی بتم کەوتووم ئەمن، وەک ئەشکی نەومێدی	هەتا دەچمە فەنا، خاکم بە سەر منم و بە ڕوو ڕۆیین
بڵا نەیشیگەمێ، هەر بۆ سەرەفرازی بە سەر نەک پێ	بە ڕێگەی یاردا لابدّ منه دوو بە دوو ڕۆیین
عیبارەت چی هەیە؟ هەر «سیمیا» تەعبیری پێ لێدەم	لە دنیایەک عیبارەت بێ لە مەحزی هاتن و ڕۆیین
برۆ داگرتنت عوششاقی پێ چوونە شەرارەی مەرگ	دەها مەرگ ئینتیزارێکن بە ئەمرێکی برۆ ڕۆیین
لە بەینی نوور و زوڵمەت ئامەشۆ سەر ناگرێ مەحوی	نیگارم بۆیە پێمی وت: لە من هاتن، لە تۆ ڕۆیین