دیوانی سالم/ی

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
دیوانی سالم  (1860)  by سالم
پیتی ی

1[edit]

کارییە دەردم لە دڵدا، داد، هەی بێدادی کوا حەکیمی نەبزی من، فەریاد! هەی فەریادی
خارەموویێکە لەژێر گورزی غەما، ئەی دڵ! عەجەب سەختڕوویی تا بە کەی، فوولاد! هەی فوولادی
تیشنەلەب با بەس تەڵەب کەم ئاوی تیغت، هەڵسە سا ڕووبەڕوو گەردنکەچم، جەللاد! هەی جەللادی
جۆیباری دێ بە گۆشەی چاوما، ئەشکی ڕەوان جایی ئەسڵیی تۆیە، بێ، شمشاد! هەی شمشادی
چونکە ئاهووی دڵ لە کەعبەی ڕوویی تۆ پەروەردەیە لێی مەدە تیری نیگەهـ، سەییاد! هەی سەییادی
«سالم»ت خستە موسیبەت، ئەی دڵی ڕیسوا! بەسە فیتنەجۆیی تا بە کەی، ئیفساد! هەی ئیفسادی

2[edit]

لە یەک سەر بێ مەحەببەت حاسڵی کوا غەیری دڵسەردی؟ دەبێ مەعشووق و عاشق هەر دوو وەک یەک بن لە هەمدەردی
زەعیفی و قووەتی تاقەت لە عیشقا جەوهەری شەخسە لەوێدا قووەتی بازوو عەیان ناکا جەوانمەردی
لە دیققەت عیرقی فیکرم شل دەکا وەسفی دەهانی تۆ بە بیکری مایەوە زیکری بە من نەکرا لە نامەردی
بە دامادی خیرەد چارەی عەروسی وەسفی تۆ نابێ لە پەردەی دڵ موعەتتەل ما بە بارێ شەرم و ڕووزەردی
لەلای من غافڵە سالم ئەوی فەخری بە بازوو بێ ئەگەر مەردە لە ڕووی عیشقا بدا لافی هەماوەردی

3[edit]

هەتا وا حەلقە بێ موشکین کەمەندی ڕەها نابێ دڵم یەک دەم لە بەندی
دەڵێی مورغی هەوایە، هیممەتی من لەلای یەکسانە پەستیی و بوڵەندی
ئەدەب ئەسکی ئوسووڵە، چاکە یەک چەند لەبەر کەم، وەک بەزەهـ، بەرگی لەوەندی
لە دونیادا نەما ئەسبابی تەمکین تەمامە هەڵگرم، ئادابی ڕەندی

4[edit]

دڵ لە حەلقەی چینی زوڵفت ئەی بەسا زەنجیری دی! سینەیی ڕێشم لە غەمزەت بەس نیشانەی تیری دی!
ئەو لە من زیاتر لەدەست عیشقت یەخەی خۆی پارە کرد ناسیحم وەختێ لە مەشقی عاریزت تەسویری دی
باڵی موژگانی لە پەروازایە بازی چاوی یار خۆش لە جەولانایە باقڵ یەک تەرەف نەخچیری دی
زەرفی دڵ بوو دوو لەت و پوخت و پەزی فیکرم ڕژا ڕووبەڕووی تۆ وا لە ئەبرۆ بوڕڕشی شەمشیری دی!
ئیحتیرامی ئەهلی دڵ ئەفزوون دەکا ئەندووهی عیشق قەلبی بێ قیمەت لە بۆتەی میحنەتا ئیکسیری دی
قیسمەتی تۆ هەر چی بوو سالم هەتا هاتی نەما مادەری دونیا لە سستیی تالیعت وا دیری دی

5[edit]

ئەمڕۆ بە دڵبەری شەهی هەر مەرز و کیشوەری سا هەڵسە دەی بنێرە سەرت تاجی سەروەری
چیهرەت بە هەیبەتێکە لەناو شامی توڕڕەدا دەربێ سەحەر لە بورجی ئوفوق شەمسی خاوەری
غەیری کولاهەکەت کە هوما سایەجۆیە لەو کەس لێ نەدا موقابیلی تۆ لافی هەمسەری
ناکا کەسێ بە سەهلیی و مفتی شکاری تۆ ئاهوویی دیدەمەست و تەبیعەت غەزەنفەری
خۆش ڕەنگە خاڵی هیندوویی فەردت لە عاریزا سابیت قەدەم موقیمە لە نارا سەمەندەری
نەزدیکە بیی بە من لە تەماشای ئاینە ئەزبەسکی دیدەمەست و نکووڕووی و دڵبەری
سەرسامی ماجەرایی فەلەک بم ئەگەر ببێ سەودایی عیشقی تۆ لە سەرمدا بە سەرسەری
دەشکێ بە میسلی حورمەتی من قیمەتی نەبات پۆشیدە گەر نەکەی لەبی شەهدت لە موشتەری
یەئجووجی غەم لە عالەمی دڵ با نەگا بە جان سەد بەستە بێ تا بە ویسالت سکەندەری
خێڵی موژەت بە قەسدی دڵم حازرن بە سەف لەشکەرکەشی هەمیشە وەکوو تووسی نەوزەری
سا شەرحی وەسفی تۆ بە چ وەجهێ بکەم ئەدا هەر چی خەیاڵی من هەیە دەیڵێم و بەرتەری
بۆ تەییی ڕاهی مەتڵەبی تۆ سەر قەدەم دەکا تۆ شاهی حوسن و سالمی دڵدادە لەشکەری

6[edit]

فەسڵی هیجرت ڕۆح دەکێشی، وەختی قوربت دڵبەری! حەسرەتا بۆ خۆم و بەختم، هەردوو سەر غارەتگەری!
حەلقەیی زوڵفی خەمت میسلی کەمەندی ڕۆستەمە کەچ نموودارە برۆت، وەک «ذولفیقار»ی «حەیدەر»ی
جوملە ئەجرامی فەلەک مەحون لە نوکتەی خاڵی ڕووت مەهـ لە سەیری عاریزت، وەک من بە دایم موشتەری!
عەکسی ڕووت نەبوایە گەر، بۆچ ئابڕووی بەلقیس دەبوو کەی بە «جەم»یان دا لە شێوەی لێوی تۆ ئەنگوشتەری
مەی لەسەر مەی بۆ دەدەی ساقی مەسینە، کافییە مەست و بێهۆشم لەبەر ئیمایی دیدەعەبهەری!
«وای بر حالم» لەبەر خوونڕێزییی موژگانی یار یەک بە یەک دڵدۆزە وەک پەیکانی تووسی نەوزەری!
شیعری من وەک شاهیدێکە، حوسنی مادەرزادی بێ عاریزی، یەکسەر لە مەکری ماشیتە و زێوەر بەری
دەستزەنی ئەشعاری «خاقانی»ی و غەیرم قەد نییە قالە نیم، بدزم لە هەر سەترێ کەلامی «ئەنوەری»
شیعری کەس نانێمە ناو سەفحەی بەیازم تا ببم میسلی خەڵقی نیمە ئەسڵەن حیلە و ئەفسوونگەری
دڵبەری سالم ئەگەر بێت و بچێتە مەیکەدە سەربەسەر بەیعەت دەکەن پێی، بتپەرستی ئازەری!

7[edit]

مورغی دڵ بۆ سەیری شایی، وا لە سینەمدا فڕی بۆ سەدای تەپڵی عەرووسی وا دەواڵم هەڵبڕی
ئاغە مەیلی هەمسەری بوو، زۆری هەوڵ دا، عاقیبەت چارەنووس ئەنگوشت نوما بوو، پەردەیی شەرمی دڕی
بێوەیێ قورب و جیواری بوو لە نەزدیک خانوەکەی زاهیرەن ئاغا بە وەسفی بەرقی ڕووبین دایبڕی
نامزەد تالیب بە پوول بوو، ئاغە هیچی شک نەبرد زەردگۆش ئاسا فریبی دا، بەبێ هیچ گوێی بڕی
هەر وەکوو تەڵقینی کوردی، ئاغە کورتیی کردە کار بێ مەلا و قازی، لەوێ دەردەم بۆ خۆی مارەی بڕی
نییەتی وا بوو بینای عەیش و نیشات ئامادە کا پیرەژن، مردووی مرێ، هات گێچەڵی بۆ خۆی کڕی
مەجمەعی جەمعاوەری بوون بۆ شەوئاهەنگی زەفاف تووننشین و توورفرۆش و تەپلە چوارگوێ و گەرگەری
لەقلەق و نێری چراچی بوون و دۆمە چەپڵەژەن بەستەگۆ بوو «بانەیی»، «ڕەوحە» مەقاماتی چڕی
هەر کە دەرکەوت مەشعەلی بووک، ئاغە هاتە هاتوچۆ! وەک نەهەنگ ئەوزاری گرتە مست و تەختی هەڵبڕی
بێوە بووک بوو هاتە بەر بان، ئاغە تێڵای گرتە مست باتەقای قامیش لەسەردا دای بە سەریا و لێی خوڕی
سوورنشینان چادری سووریان بەسەر بووکا کێشا پیرەژن، پیری نیهانی، کەوتە ڕەوتی کوڕکوڕی
بووکێ چوو دانیشت و ئاغە زوو لە سەربان هاتە خوار لنگی بووکی وەک چەلیپا، لام ئەلف لا، هەڵبڕی!
سووری ئاغە سەیری خۆشە، سووری خۆشی سەڕخڕە سوور لە سوورا سەرڕقیی کرد، تیکی توممانی دڕی!
ئاغە سەیری کرد لەوێدا، داخوا بووکێ چی دەکا؟ بەربووکی بەدبەخت سەدای دا: ئاشەوان! ئاشت گەڕی!
دەستەکی هاتە تەحەڕڕوک، گینگڵی خوارد وەک حەفی ڕێگەیی دەربەندی بەست و کەف لە زاری دەرپەڕی!
هاتە جونبوش سەرپەتی، هەروەک چناری ماسیدەر دەستێکی هێنا بە ملیا، کەوتە فیکری کوڕکوڕی
چۆکی دادا وەک هوزەبر و لەندەهووریی زۆری کرد ماڵی وێرانم، وەکوو جاوی نەشۆراو دایدڕی!
ئاغا موزتەڕڕ و موجەڕڕەد بوو کە پیاویش سەڵت و قوڵت شەرتی یەک عەهدی لە بەینی هەردوولایان هەڵگڕی
نیم نهێبی دا بە مەترەق، نیم دەقیقەی پێ نەچوو نیم ڕەمەق بوو بووکەکە، دێوئەردەڵان جەرگی بڕی!
بووکێ بێخود، ئاغە مەست، بەربووک بە ئەنگوشت هاتە خۆی دەستەخوشکی دا بە گان، گۆبەندی گێڕا و دەرپەڕی!

8[edit]

بەس موشکیلە زاهید! بگەیە عیشقی حەقیقی بۆ شوغڵی تەریقەت، هەیە سەد سیڕڕی ڕەقیقی
تا شێوەیی مەرجان نەگرێ لوئلوئی ئەشکت بەو موزدە جەفا کەی دەکڕێ لێوی عەقیقی؟
بۆ عوزری گوناهانی گوزەشتەم لە خەجاڵەت کوا نوتقی زوبانم کە بکەم زیکری تەریقی
وا هاتە تەلاتوم لە دڵا بەحری مەحەببەت دەرناچێ لە یادم بە چ دەم بیمی غەریقی
بەینی من و بێگانە تەفاوەت کە لە میهرا گەر ڕاستە لەگەڵ من سەنەما یار و ڕەفیقی
بەم نەوعەیە گەر وەختی ئەلەم فیکری غەریبت سالم ئەمە هەزیانە نەوەک شیعری سەلیقی

9[edit]

نەیدەبەست زاریع، ئەزەل، توخمی مەحەببەت، کاشکی توخمی عیشقی کەم دەکرد، دیهقانی قودرەت، کاشکی!
گەر قەڵەم بەد لێ درا بۆ بەختی من، ڕۆژی ئەزەل هەر نەبوومایە لە مادەر بۆ موسیبەت، کاشکی!
تا لە یەک دووری دەکەن ڕۆح و جەسەد، وەختی مەمات بۆ میانی یار و من نەبوایە فیرقەت، کاشکی
بۆ دەوایی دەردی سەعبی من، حەکیم ئەمری دەکرد بۆسەیی لەعلی لەبت تەنخواهی شەربەت، کاشکی!
توولی مەجنوونی بیابان، تەبعی وەحشی داوە پێم ڕێم دەکەوتە کۆیی لەیلا بەعدی غوربەت، کاشکی!
یاری زاڵم خەسڵەتم شێوەی جەفایە ماهـ و ساڵ هەفتەیێ دەیگرتە دڵ ڕەسمی مەحەببەت، کاشکی!
کۆیی تۆ ڕەوزەی بەرینە، سەعبە بۆ «سالم» گوزەر دەرنەدەکرا تا حەشر ئادەم لە جەننەت، کاشکی!

10[edit]

بە یادی ڕووی دڵارامی؛ سەفایە، نەشئەیە، ڕامی «بیا ساقی! بده جامی کزان یابم سرانجامی»
لە توڕڕەی زوڵفی شەبڕەنگا مەپۆشە ڕوویی خورشیدت «که در عشقت پس از عمری برون آورده‌ام شامی»
دەکا شیرین لە خەشما تەڵخگۆییی لێوی شیرینت «دعا گر نیست، خوش وقتم ز گفتارت به دشنامی»
بڵا ئاهم دەمێ بێ غەم لە دڵدا بێتە دەم ساتێ «که بی هجر جگرسوزت به سر بردیم ایامی»
لە پاداشی حوقووقی ڕەنج و خیدمەتهایی دێرینم «چه خواهد شد ز رحمت بر زبان آرد ز من نامی»
لە سەرگۆشیی مودامی گۆشەوارەت وەختە عاجز بم «نمیدانم که دارد از که بر گوش تو پیغامی؟»
سەبا عەتتار و جا گوڵزار و ساقی یار و بێ ئەغیار «بیا «سالم» غنیمت دان، بکش بر یاد جم جامی»

11[edit]

بۆ پاسی ڕوو لە توڕڕەیی موو، ماری ئەرقەمی چین چین حەساری بەستووە، هەر سوو بە مەحکەمی
جوز خاڵی تۆ کە لالەیی دڵ داغدارە لەو کێ دیی ئەبەد لە کونجی لەبا عەیشی هەمدەمی؟!
مەنناعە بۆ تولووعی سەحەر شەو لە بەختی من ئەی بادی سوبحدەم! وەرە سا لابە پەرچەمی
زەخمم کە ئەشکەبووسییە، نازانێ حاڵەتم نەیدیوە هەر کەسێ لە موژەت تیری ڕۆستەمی
گوڵ نایەوێ لە بولبولی شۆریدە غەیری مەرگ عاشق شوعووری بێ، ئەمەتە شیققی ئەسلەمی
نەزدیکە گەر جەوابی فیغان خەندە بێتە گوێم نازانی دەردی دڵ چ دەکا؟ تۆ کە بێ غەمی
بۆ چی دەبێ کە عەرزەیی سالم بەری نیهان ئەی دڵ کە تۆ بە خەڵوەتی جانانە مەحرەمی؟

12[edit]

ڕاستە ئەی زوڵف! سییەهمارانی حاریسی گەنجی ڕوخی یارانی
سونبول ئاشوفتەیە ئەی توڕڕە لە ڕەشک تا لەسەر چیهرەیی یار ئەفشانی
مایەیی فیتنەیی ئەی نەفسی پەلید بۆ خەلیفەی دڵی من مەروانی
جەوری یارم وەکوو فیرعەونە ڕەقیب تۆ لە پەهلوویی ئەوا هامانی
بێ شەکەرخەندەیی تۆ، بێ جانم ئەی لەبی دڵبەری من مەرجانی؟
مەرتەبە و پایەیی تۆ من بەڵەدم درة التاجی سەری شاهانی
بە ئیشارەی موژە سالم بدە جان با نەبی نادیمی نافەرمانی

13[edit]

هیلاکی عیشقتم جانا و دەشزانم کە دەیزانی «که هم نادیده می‌بینی و هم ننوشته می‌خوانی»
بە کوێریی دوشمنی بەدخوو، شەوێ با بێمە ئاغۆشت «نبیند چشم نابینا، خسوس، اسرار پنهانی»
دڵی ڕەندانی ئاشوفتە لە توڕڕەی زوڵفت ئاسوودەن «نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی»
لە بەختی ئەبتەری من، عەیشی خەڵوەت توولی هەر کەم بوو «بدان قدر وصال ای دل! که در هجران فرومانی»
ئەگەر گێسوو پەرێشان کەی بە سوجدەت، زاهیدان ڕاهیب؛ «که از هر حلقه‌اش هردم هزاران بت بیفشانی»
کە ڕابورد ڕەنجی مەهجووری، دڵا! ئەییامی وەسڵیش دێ «بکش دشواری غربت به یاد عهد آسانی»
خەفەت بەستوویە ڕێی شادی بە ڕووی دڵما لە شەش لاوە «خدایا یک نفس با ما گره بگشا ز پیشانی»
خەیاڵی دەستڕەسیی ئەو زوڵفە، سالم! باعیسی سەرمە «نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی»

14[edit]

غەرقە لە دڵم پەیکان پەیوەستە لە موژگانی چاکست گریبانم از چاک گریبانی
بێهوودەیە ئەی عاقڵ دێوانە دەکەی زنجیر عمریست پریشانم از زلف پریشانی
شەوقی مەهـ و ڕووی دڵبەر کەوتوونە جەدەل دیسان ای کاش برون آیند یک روز به میدانی
جەمعن لە پەرێشانی دڵها و خەمی زوڵفت زیبد که زنی جانا صد گوی به چوگانی
غەیری ئەمەلی هیجرت یادی چ بەشەر ناکەم در عشق تو بشکستم صد عهد به پیمانی
بۆ چارە دڵی بیمار دامانی وەفا دەگرێ شاید که به دست آرد از لعل تو درمانی
حەیرانی ڕەهی عیشقن گەر شەمسە وەگەر مەنسوور «سالم» نبود پیدا زین بادیه پایانی

15[edit]

سوویی عاشق وەختی ئیما ڕووبەڕوو تیرئەفگەنی بۆ فەرامەرزی دڵم ئەی تورکی کافر بەهمەنی
غەمزە عاجز بوو لە تیرئەندازییا هەر تالیبی ئی دڵی بەدبەختی ڕووسەختم مەگەر ڕووبینتەنی؟
ڕەنگە دامەن داتەکێنێ دڵبەری لامەزهەبم گەر لە مەحشەردا بە زاری دەس بەرم بۆ دامەنی
دڵ چ حاجەت ئارەزووی گوڵشەن بکا وەختی بەهار؟ تۆ لە هەر فەسڵا لە بەرچاوم بە عاریز گوڵشەنی
دەستی تۆیە و عەهدی تۆ ئەی حەلقەیی زەنجیری زوڵف گەردەنی دڵ وەقفی تۆ بی تا موتیعی گەردەنی
تۆ بە جان تیشنە بە خوێنی سالم و جانی ئەوی دۆستی وا نابێ تۆ دەیکەی درێغا دوشمەنی!

16[edit]

لەتیف و سەروقەدد و گوڵجەبینی حەریف و دڵفەریب و دڵنشینی
لەگەڵ هەر بەرتەرین شۆخێ جەدەل کەی بەهەر ئانێ لە حوسنا بێهتەرینی
خەریکی دڵنەوازیی دوشمنانی لەگەڵ یارانی یەکدڵ هەر بە کینی
بە جەوری بێ حیساب و لوتفی ئەندەک لە سەد لا زەهر و یەک لا ئەنگەبینی
بە تۆ نابن هەموو غیلمانی جەننەت ئەتۆ ئەی نووری دیدەم نازەنینی
چ سیحرێ بێ دڵت تەسخیری من کا بە هەر ئانێ کەتۆ سیحرئافەرینی
لەبی تۆ مەعدەنی مەرجانە نەک یەم مەحەللی شەککە ئەو تۆ جێی یەقینی
لە بۆسەی شەهدی من گەر ڕوو ترش کەی بە لەززەت هەر وەکوو ئەسکەنجەبینی
وەکیلی خزری، ئەی خاڵی لەبی یار! لە گوێ ئابی حەیاتا جانشینی
دەکا تەسخیری دڵها لەعلی لێوت سولەیمان حیشمەت و ساحیب نگینی
بە یادی چیهرە، ئەی دڵ! بەندی توڕڕەی لە کوردستانە سالم تۆ لە چینی

17[edit]

سەد مەولەوی بە فەتوەیی دڵ دەبنە عیسەوی گاهێ ئەگەر لە کیسوەتی تەرسا بەدەرکەوی
چەسپیدە باهەمن دڵ و عیشقت هەمیشە وەک زوڵفی ئەیاز و گەردنی مەحموودی غەزنەوی
کەس وەک دڵم لە شۆری مەحەببەت بەڵەد نییە هەر وەک حەکیمی ڕۆمیی و ئەشعاری مەسنەوی
پەنهانە تورکی دیدەیی مەستت لە شامی زوڵف تەبدیلە جادووانە بە ئەسبابی شەبڕەوی
بولبول لە شاخساری چەمەن باربود نەوا گوڵ نایە سەر بە شۆر و شەعەف تاجی خوسرەوی
سەد زۆری ڕۆستەمی نییەتی زۆری سیم و زەڕ تالیع ئەگەر زەعیفە نەبەی پەنجە با قەوی
سالم کەلامی کوردیی و بێ وەزن و سست و لەنگ بێ مەعنەیە بگاتە ئەلای شێخی مەعنەوی

18[edit]

دەنگی دقّ البابی دڵ دێ ئەی خیرەد دا ڕاکە، دەی کەس نەزانێ بێ، خەیاڵی یارە گەر، دەر وا کە دەی
گەر لەبەر تیری نەزەر پڕخوێنە مەنزڵگاهی دڵ بێتە چەشمەنداز دیدەم غورفەیێکی پاکە، دەی
ئەی خیرەد بۆ دیدەنیی یاری حەبیبم هەستە سا بێرە دڵ بۆ ڕەهگوزارت سەددی سینەم چاکە، دەی
هاتە سەر شوێن پێی خەیاڵی دڵبەرم فیکری ڕەقیب ئەی خیرەد خۆ تۆ فەریبەندەی دەسا حاشا کە، دەی
سالم ئەمشەو خاسسە بۆ فەوتی ڕەقیبی کەچنەزەر ڕوویی دەستی حاجەتت بۆ دەرگەهی مەولا کە، دەی

19[edit]

مەهی دەی هات و چوو، ڕابورد شەوی دەی دەسا دەی مەی بدەن، ئەمجا پەیاپەی
خەڵاسم کەن لەدەس غەم، موتریب ئامان بە دەنگی بەربەت و چەنگ و دەف و نەی
دە بێ ساقی لە مەی عیسا نەفەس، بێ بە نەشئە موردەیی سەد ساڵە کەی حەی
زوموڕڕود ڕەنگە سەحرا و بادە گوڵگوون هەتا کەی کاهیلی؟ چەنگێ، دەخیل، دەی
چ ڕەنگینە، بە مەستی، ڕوویی ساقی چ دڵگیرە سەدای هەی بێنە مەی، هەی
عەجەب سەفوەتدەهێکە مەی، حەقیقەت لە دڵ بیروون دەکا غەلل و غەش و غەی
بە یەغما چوو، هەمیسان تاقەتی هۆش لە چاوی مەستی ساقی، ئۆف خودا، وەی
سوراحی! وا لە پەردەت مەی دیارە نیهانی قەت نییە ڕازت چ فیتنەی؟!
تەنک زەرفی مەکەن ئامان حەریفان! لەتیفە مەی، بە عەفوا با نەبێ قەی!
لە سایەی دەوڵەتی والییی والا لە هەر سوو بەزمە وەک جەشنی جەم و کەی
لە بیمی شەحنەیی ئەو، ئێستە ڕەهزەن نەماوە، هەر لە بەسرا تا بە ڕێی ڕەی
ئیشارەی بەرقی تیغی ڕۆژی مەیدان بە چالاکی دەکا ئەسپی قیران پەی!
مەهـ و ماهی بە جەولانی دەکا ڕێش لە زەربی سممی ئەسپا و نووکی نێزەی
دەزانن بۆ مەسیحا کەوتە پشت ڕۆژ؟ لەتاو ئەوجی بوڵەندی داری تەقڵەی
زوهوورە شێوەیی فیردەوس و دۆزەخ لە جەشن و بەزمیی و قەهر و فەلاقەی
بەدەنپۆش، گەر موزەییەن کا بە دۆشی دەپۆشێ پەرتەوی خۆر، شەوقی شەمسەی
ئەگەر مەیلی کەرەم کا تەبعی شۆخی دەکاتە مەرد دوونان، حاتەمی تەی
بە خاسسییەت وەکوو زومڕووتە عەدلی دەبێ سا دوشمنی کوێر بن وەکوو حەی
لە باغا بیدی مەجنوون زۆر بە دەئبە ئەبەد، تا بێ بە سوجدەی ئەو دەبا پەی
ڕەهـ و ڕەسمی یەلی، گەر بێتە خاتر دەکا شەق سینەیی قەیسەر بە دەشنەی
ئەگەر بێ مەیلی ڕاو کا بۆ تەفەڕڕوج دەکاتە سەعوە توغڕول چنگی واشەی
بە دەنگی تەپڵی باز گەر بازی بەردا عوقاب وەک کارەوان ماتە لە حەملەی
خودایا! سا لە ڕێی ساقییی کەوسەر هەتا بێ باغ و تاک و شاخ و ڕیشەی
بە بەزم و کامەرانی و عەیش و عیشرەت لە بادەی لوتفی حەق پڕ بێ پیاڵەی

20[edit]

ئەی دیدە وا دیارە کە تۆ ئابڕووم دەبەی بەم نەوعە گەر لە مەجلیسی بێگانە گریە کەی
ئەم شەو چ بوو سوپاهی خەیاڵ ئاخری نەهات نابن بەقەد فەراخییی دڵ کەربەلاء و ڕەی
لەو وەختەوە کە دوورە لە من ڕووی بەهاری تۆ ڕووی کردووم خەزانی فیراقت بە ڕەنگی بەی
یەکدەم ئەگەر بگاتە لەبم لێوی شەهدی تۆ بۆ من هەمیشە نەخل سیفەت ئەنگەبینە قەی
گەهـ دڵ ئەسیری زوڵفتە گەهـ شادی بۆسەتە زیندەی دەکەی بە ئابی بەقا دەیکوژی بە حەی
زاهیر بووە لە ئاهـ و دڵ و ڕۆژ و ڕوویی من ئەوقاتی قەوس و فەسڵی خەزان و تەمووز و دەی
مەخموورە دیدەکەت لە خەو و بادە هەم لە ئەو خەو چاکی سەند لە دیدەیی تۆ ئینتیقامی مەی
ڕووت چەرخی حوسن و خاڵی لەبت قوتبی سابیتە مەشغووڵە دڵ بە گەردشی دەوری وەکوو جودەی
گوێم گرتووە هەمیشە لە ناڵەی حەزینی دڵ سالم! لە غوربەتا چ بەتەئسیرە دەنگی نەی

21[edit]

جانانە حاڵی ئەم دڵە گەر جستوجۆ دەکەی: مەشغوڵی ناڵەیە لە جودایی بە میسلی نەی
چیهرەم کە پیش از این بە سەفا ڕەنگی لالە بوو ئێستە دەبا لە حینی خەزانا گرەو لە بەی
چاوت لە بەزمی بادەکەشان بێت و عیشوە کا ناکەن بە ڕەسمی نەشئەیی مەستی هەوایی مەی
غەم جەیشی سەلم و توورە ئەسەر ئیرەجی دڵم بۆ شۆڕشی وەغا و ئەلەم سینە بوو بە ڕەی
سالم دەلیلە میسرەعی کوردی بڵێ بە یار ڕەحمەت برالە، بۆ کەی و جەورت هەتا بە کەی؟

22[edit]

خزروارم ئەگەر ماچێ کەرەم کەی به آب زندگانی برده‌ام پی
بەبێ زەحمەت گوڵاو گیرا لە گوڵشەن رخش می بیند و گل می کند خوی
غەمم پڕزۆرە موتریب بێنە سازت رگش بخراش تا بخروشم از وی
بە غەم با ئەشکی یاقووتی نەڕێژم به یاد لعلش ای ساقی بده می
کەسێ سەندوویە خوێنی خۆی لە دونیا که باشد خون جامش در رگ و پی
نە دڵ دێنێ بڵێم: شەهـ بێ خەدەم بێ نه کس را می‌توانم دید با وی
نەما نام و نیشانی تاجداران که می‌داند که جم کی بود و کی کی
مەبە ئیمەن لە تیر و قەوسی دونیا غنیمت دان فراغ بهمن و دی
لە عەهدی گوڵ حەرامە وەرع و پەرهیز بساط زهد را چون غنچه کن طی
نەکەی جانا لەگەڵ من جەنگی بێ سوڵح بباید کشتن و آنگه کنی حی
وەرە سالم ئەگەر ئەربابی سەمعی حدیث بی زبانان بشنو از نی

23[edit]

ماری موو بۆ باغی ڕوو پەرژین دەکەی کافری بێ دین ئەمینی دین دەکەی
بۆ جەوابی یەک سوئالی من لە چاو هەر نەزەر تیری نیگەهـ تەعیین دەکەی
شیعری فەرهادم دەخۆند لێوت گەزی یەعنی: بۆ تەحسینی ڕووی شیرین دەکەی؟!
یادی وەسڵ ئەی دڵ لە هیجرا موشکیلە وای لە دەیدا مەیلی فەروەردین دەکەی
ڕووت مونەققەش بوو لە نەزمی چەتر و خاڵ ڕۆژ و شەو هەر مەشقی نەقشی چین دەکەی!
خەم دەبێ چەوگانی زوڵفت بۆ زەنەخ وەهـ چ خۆش بازی بە گۆی سیمین دەکەی!
عەیبی سالم بۆ دەڵێی، واعیز لە عیشق کوفرە بۆ تۆ مەنعی ڕێگەی دین دەکەی!

24[edit]

درێغا نەقدی دینم کردە سەرفی کاری دونیایی سەڵاحی دونیەویشم دایە دەستی نەفس و خودڕایی
بڵێم دونیا درەنگ سەرچێ، وەیاخود ئاخیرەت زوو بێ منی شەرمەندەیی موفلیس؛ نە دونیاییم، نە عوقبایی
لە جوانیدا بە دانش هەرچی سککەی ئابڕووم لێ دا بە نادانی لە پیریدا هەمووم دانا بەخۆڕایی
سیاهەی جەمعی سەرفی نەقدی عومری خۆم تەماشا کرد چ دەخڵی نیکنامی تیا نەبوو، جوز خەرجی ڕیسوایی
حەریسیی پیریی و جەهلی شەبابە کەسبی کەونەینم تەریقی عەهدی پیریم و خەجاڵەتمەندی بوڕنایی
لە گوفتەی پیریی و کردەی جوانی بەس هەراسانم خەرەفگۆی ناتەوانیم و خیلافکەردەی تەوانایی
لە خوانی مونعیم و ئیرشادی مورشید هەردوو مەحروومم لە دیدارم هەراسانن چ ئەم لایی چ ئەولایی
ڕەزالەت پەستییە «سالم»، بوڵەندی زیددی بەدبەختی مەچۆ بەم نەوعە بۆ مەجلیس: نە پایینی نە باڵایی!

25[edit]

ئەسیرم باز لە داوی قەیدی توڕڕەی موشکبۆ موویی فرنگی زاده خویی، کافری، زنار گیسویی
گوڵئەندامێ سەمەن بوویێ مەلەک ڕوویێ فریشتەخوو زلیخا مشربی، لیلی وشی، شیرین سخن گویی
غەریب تاقە بە مەحبووبی تەماشای خاڵی لای لێوی تو گویی بر لب آب بقا بنشسته هندویی
بڵێم: گەر وەک گوڵ و ماهە بە نەفحە و ڕوو، خەتا و سەهوە ندارد مه چنین رویی، ندارد گل چنین بویی
لە تۆی پیراهەنی دەرکەوت کە پوستانی وتم: ئەی دڵ تماشا کن که سرو ناز بار آورده لیمویی
بە عیشوەی چاوی مەخمووری وەها پەیوەستەیە ئەبرۆی تو پنداری کمانداریست در دنبال آهویی
بە سالم شەوکەتە زەنجیری مەجنوونی لە کۆی لەیلا اسیر خال او گردم ز تیر چشم جادویی