Үгү ээрен дугайында алгыш
| ← Адыг ээрен дугайында алгыш | Тыва улустуң алгыш-йөрээлдери (Өг-бүле биле холбашкан йөрээлдер) |
Өскүс баарга чалбарыг → |
| Чаяан чылы: 1990. |
Үгү ээрен дугайында алгыш
Арыг-арга
Аралай ушкан
Айбаң кызыл
Үгүжегим оой-оой!
Чалгыныда бижиктиим аар,
Чакпазында судурлуум аар.
Шаңгыр хаяа
Хонаш кылган, оой.
Шакырып эдип орар, оой-оой!
Тайга бажын
Дамчый ужар, оой.
Даглар кырын
Кезий ужар, оой, оой!
Даш-ла билек дег
Дагыл сарыг
Үгүжүүм, оой-оой.
Тайга бажы одарлыглар,
Дамырак суг сугаттыглар,
Тоолайлыгны долганганнар!
Теректигге дешкилешкен,
Оорашты одура маңнаан
Арзайтыны ашканнарым,
Каргы бажы одарлааннар,
Маргаа сиген чемиш кылган,
Оран-чуртту кезээннерим,
Арай оожум, арай оожум,
Ылым чылым болуулуңар,
Аъдым боор сен, хөлүм боор сен!
Иргек оруун, оо-оой,
Эргиир-ле бис, оо-оой
Аза оруун оой, оой
Аргыыр-ла бис, оо-оой
Халдып орар хан-на шилгим,
Эстеп орар, эрги шилгим!
Чарным, мойнум
Чайгандырган
Чаъстар[1], хола
Коңгулдуурлар.
Эктим, мойнум
Чайгандырган
Ээрен-дөстүң ээлери!
дүңгүр чайгап
Түккүлеткен,
Түмен аза хайындырган,
Ээренни кыңгыраткан,
Эрлик бугун хайындырган.
Мунган аъдым кижи аъдым
Могай берди, шылай берди,
Ачыжы аът, хөлези аът
Арыпплатты, туруплатты,
Хая көрбейн,
Хайзы баспайн чоргулаңар.
Кеткен хевим кижи хеви,
Элей берди, түрей берди,
Ээ көрбейн,
Эгли дүшпейн чоргулаңар.
Удур көрбе, улуг тынма,
Уян сеткил бодаваңар.
Азыраан мал, ажы-төлдүң
Куду сузун чайлатпаңар.
Алырыңны алгай дыр сен,
Чиириңни чиген дыр сен,
Аза черге болчажыылы,
Элээн үе эрткен соонда,
Эрлик черге дужаалыңар!
Каалама кара суглуг,
Кончуг бедик кожагарлыг.
Каңгырт диген хая-даштыг,
Сүргей-сүргей сүүр даглыг,
Берт-бежел бедик баштыг
Кашпагайым, Каргы черим.
Октаргайда онаап тур мен,
Кыйгы салдым,
Дээримге онаап тур мен,
Делегейге кыйгы салдым.
Курбумтудан бады келген
Куу сарыг булуттарның
Аразындан уштулаңнап,
Аймап үнген дүлгээзиним.
Каптагайның бедиинейде
Кара-бора булуттарның
Ханы ырак ханызындан
Хайнып, шимчээп үнүп келген.
Дүлгээзинниг, авыяастыг
Дүвү-далаш чорук кылыр,
Черге дегбес киискип чоруур
Четкелерим, дыңнаңарам.
Арыг кылаң дээримде
Алдын-сарыг күзүнгүмнү
Ам-на дораан, бо-ла дораан,
Алдынналдыр чалап келгер.
Чораан чонга дузалыглар,
Човаанарга ачылыглар,
Кызыл тынга дузалыглар,
Кыңчыктырбайн чалап келгер.
Алдын-хүлер күзүнгүмге
Арны-бажым танып тур мен.
Хүлер алдын күзүнгүмче
Куурарты көрүп тур мен.
Көзүлбести көзүлдүрген,
Көрүнмести ээлдирген.
Амы-тынга дузалыымны.
Өжээнигге алыспадым.
Аза хейи авыяастап,
Артындан кээп аппарбазын.
Эрлик хейи көгээзинниг,
Эжик эндеп хөлдептезин,
Эткен дүңгүр хейи-билек
Эстенгирлеп чоргулаңар
Каккан дүңгүр аайы-биле
Хала чокка шакпарыңар.
Оо-ой, ээ-эй!
Хадың баштап кагаалыңар,
Кара суглап кежээлиңер.
Терек баштап кежээлиңер,
Терең суглап кежээлиңер,
Оо-ой! ээ-эй!
Көжегелиг тайга ажаал,
Көдүргелиг хову кежээл.
Барбас черже бараалыңар,
Бай-ла Тайга ажаалыңар!
Көрбес чүве көрээлиңер,
Хөр-ле Тайга ажаалыңар!
Ам-на даарта база кээр мен,
Алдын-кызыл алгыртыр мен,
Аян тудуп бергей-ле мен.
Алды оолду
Ырлаткай мен.
Соң-на даарта база кээр мен,
Солун оолдар хөөмейлеп бээр.
Чеди чаада база кээр мен.
Ажы-төлдүң, оой-ой, оо-ой!
Аас-кежии, курай-курай!
Кожагар-кожагар бөртерлиг,
Хорлаңгы-ла ужалыглар —
Оолдарның кудук кежии
Курай-курай!
Кулаанайда дээрбектиг,
Курлаанайда салбактарлыг,
Аваңайга анай тыртар,
Аалыңга анай хай дээр,
Өдээнейге өшкү дозар,
Өвей-өвей, өпеяалар.
Куду-сүзүү курай-курай!
Дөргүн черниң суун ижер,
Дөжем черниң оъдун-на чиир
Өргүн малдың буян кежии
Өөр-өнер чаш-ла малды,
Курай-курай, курай!
Дөргүн черниң суун ижер,
Дөлем черниң оъдун оъттаар.
Дөрт-ле чүзүн малдың
Буян-кежии, курай-курай!
Ээзинге эгиир шагда
Эргим-не эргимим,
Коданынга хотпалыг,
Кулаанайда сыргалыг,
Кудуруунда уялыг
Калдар ыттың
Буян кежии курай-курай[2]!