0%

Нарспи. Туй

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Туй
автор Константин Васильевич Иванов (1890—1915)


Туй


Хĕвел тухнă-тухманах
Тĕтĕм кайрĕ ял çинче.
Куçне уçнă-уçманах
Чăваш ларать мунчинче.
Çимĕк кунĕ йăлипе
Çынсем мунча кĕреççĕ,
Çимĕк курăкĕпеле
Çан-çурăмне хĕртеççĕ.
(Ват аттесем, аннесем
Çапла хушса хăварнă.)
Çапла паян чăвашсем
Мунча кĕрсе тасалнă.
Çĕнĕ кĕпе-йĕмпеле
Тухрĕç вĕсем урама,
Тухрĕç вĕсем ерипе,
Утрĕç ирех туй курма.
— Акă туй та акă туй,
Пирĕн туйсем çаплалла! —
Турикасри туй сасси
Янăратать çур яла.

Михетерĕн кил-çурчĕ
Аякранах курăнать.
Урам енчи хапхаран
Çын кĕрет те çын тухать.
Пӳрт умĕнче çын нумай,
Килнĕ вĕсем туй курма.
Ваттисем те сахал мар:
Килнĕ вĕсем сăра ĕçме.
Ярăнтарса, явăнса
Шăпăр кĕвви ташлатать.
Ырă хуçа хушнипе
Туй халăхĕ туй тăвать.
Туй халăхĕ туй туса
Ывăнать те савăнать.
Шăпăр сасси чарăнсан
Туй юррийĕ пуçланать:
«Мĕншĕн шăппăн ларатăр?
Мĕншĕн шăппăн ларатăр?
Шăппăн-шăппăн лармашкăн
Шăпчăк чĕппи мар эпир!»

Анчах шăпăр хăлăхсăр:
Татах ташлама чĕнет,
Кĕрĕс-кĕрĕс ташласа,
Пӳрт урайĕ силленет.
Ырă хăнасем тĕпелте
Ĕçсе-çисе савăнаççĕ,
Хĕрĕпеле каччине
Ырă кунсем сунаççĕ:
«Сывă пулччăр, пур пулччăр,
Ача-пăчаллă пулччăр;
Ырă-тату пурăнччăр,
Усал сăмах ан илтчĕр.
Ĕçер-çиер, тăвансем,
Ĕмĕр пĕрле пурăнар!
Хĕрпе качча юратса
Атьăр шепрех туй тăвар!»
Акă ĕнтĕ, пăх ĕнтĕ,
Епле ташлать ват хуçа!
Хĕрĕн туйин савнăçĕ
Çĕклет иккен ват пуçа!
Маттур пуса каччисем
Вăйран тухса сикеççĕ,
Вĕсен хыççăн хĕрĕсем
Такмакĕпе сĕтеççĕ.

Пурçăн çӳçеллĕ чаршав
Маччаранах сулланать.
Хĕрлĕ чаршав хыçĕнче
Пĕркенчĕкпе хĕр ларать.
Хĕр ларать те хĕр йĕрет,
Пĕркенчĕкне çĕклемест.
Хĕр çуммисем юрласа
Унăн сасси илтĕнмест.
Хĕр çуммисем юрринче
Асăнаççĕ Нарспие,
Михетерĕн Нарспине,
Тăваççĕ-мĕн ун туйне:
«Шурă сухал Тăхтаман
Упăшкийĕ пулмалла,
Хăйĕн чунĕ савнинчен
Каймаллипех каймалла.
Эсĕ юта кайсассăн
Мĕн тăвĕ-ши Сетнерӳ?
Ырă Нарспи аппаçăм,
Ăçта санăн телейӳ?»

Туй тăваççĕ çĕмĕрсе,
Унăн вĕçĕ-хĕрри çук.
Тантăш патне çӳресе,
Ялта тантăш пĕтес çук.
Çӳллĕ сăран кӳмийĕ
Тантăш патне çӳретет.
Хĕр çуммисен юррийĕ
Таçта çити илтёнет.
Кунĕн-çĕрĕн выляма
Шăпăрĕ те чаранмасть,
Кунĕн-çĕрĕн ташлама
Пуса каччи ывăнмасть.
Пĕтĕм ялти ача-пăча
Туйĕ хыççăн хăвалать.
Вилес пекех ватă çын
Пӳрт хыçĕнче çывăрать.
Туй тăвăр та шеп тăвăр,
Ватă çыннăн халĕ çук,
Выртнă çĕрте сиккелет,
Анчах тăма вăйĕ çук.