Мокшанские песни (М. Е. Евсевьев, 1897)/В/1

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Образцы мордовской народной словесности. Выпускъ I. Мокшанскія пѣсни.  (1897) 
Авторхне: Мокшетъ, edited by Евсевьевъ, Макаръ Евсевьевичъ
1-це морась
Образцы мордовской народной словесности. Выпускъ I. Мокшанскія пѣсни. — Казань, типо-литографія Императорскаго университета, 1897. — с. 3—4

[ 3 ]

I. I.
1.

Вај с́удуф, с́удуф Ос́ан́ Иванн́ӓс́!
Ива понд́ж́афты̃ коз́-ал́ан́ т́иҥкса,
Коз́-ал́ан́ т́иҥкса тоз́ер вораф́ќӓ.
Тож́д́ӓн́а шуфты̃н́, вај вас́л́ӓ шуфты̃н́

1.

Ахъ, несчастный, несчастный Осиповъ, Иванъ!
Иванъ вѣетъ на току богатаго мужика,
На току богатаго мужика — ворохъ пшеницы.
Изъ легкаго дерева, мягкаго дерева,

5.

П́ӓш́ен́ кајмы̃ц Иван́ ќӓцы̃нза;
Эс́ м́ерасы̃нза, эс́ кор́асы̃нза,
Од полшупкан́ац Иван́ лаҥксы̃нза;
Муры̃мста рамаф, лафкаста кочкаф,
П́л́исвај ваз́н́ац Иван́ п́р́асы̃нза;

5.

Липовая лопата у Ивана въ рукахъ;
Въ свою мѣру, въ свою пору,
Новый полушубокъ на Иванѣ надѣтъ;
Въ Муромѣ купленная, въ лавкѣ выбранная,
Плисовая шапка на головѣ Ивана;

10.

Москуста рамаф, лафкаста кочкаф,
Пар́с́ин́ кушак Иван́ п́ер́ф́канза;
Кен́ер́ пакар́ѓӓ кал́ц́ат вар́агат,
Сафјаннајн́ат Иван́ ќӓцы̃нза.
М́ел́ганза јакај шкајн́ац т́ӓд́ӓн́ац,

10.

Въ Москвѣ купленный, въ лавкѣ выбранный,
Шелковый кушакъ на Иванѣ подпоясанъ.
До локтевой кости — рукавицы-варежки,
Сафьяненькія у Ивана на рукахъ.
За нимъ ходитъ родимая матушка,

15.

Шкајн́ац т́ӓд́ӓн́ац авар́д́ез́-кол́ѓез́,
Авар́д́ез́-кол́ѓез́ — сон с́ед́ин́ кундаз́.
— «Куду, Иванн́ӓ, куду ид́н́ӓз́ӓ!
Братн́ӓ т́ер́д́едӓз́ ш́ер́бан́ кајама;
Ш́ер́бан́ кајама, т́ӓш́т́ӓ лувы̃ма:

15.

Родимая матушка, плача-заливаясь,
Плача-заливаясь — за сердце хватаясь:
— «Домой, Иванушка, домой дитятко!
Братья зовутъ тебя жребій бросать,
Жребій бросать — мѣтку читать, —

20.

Ингы̃л́и кајасак — м́екл́и таргасак,
М́екл́и кајасак — иҥгл́и таргасак».
— «Ох-ај, авакај, ох-ај, тӓдакај!
Тамак ќел́ѓӓт́н́ӓ, т́амак вас́кафн́ӓ,
Кортак, т́ӓд́акај, кортак, авакај,

20.

Первымъ бросишь — послѣднимъ вынешь,
Послѣднимъ бросишь — первымъ вынешь».
— «Ахъ, матушка, ахъ, родимая!
Ты не лги, не обманывай меня,
Говори, матушка, говори, родимая,

25.

Пачк в́ид́ен́аста азка, т́ӓд́акај,
Кона ц́орац́ен́ салдаты̃кс максат?
Кона ы̃р́в́ан́ӓц́ен́ салдаткакс кадат?»

25.

Сущую правду ты скажи мне, матушка,
Котораго сына ты въ солдаты отдаешь?
Которую сноху ты въ солдаткахъ оставляешь?»

[ 4 ]

— «Мон максы̃л́ин́ӓ оц́у ц́ораз́ен́,
Оц́у ц́ораз́ен́, мон Вас́ил́каз́ен́,

— «Отдала-бы я сына старшаго,
Сына старшаго — я Василія,

30.

Оц́у ц́ораз́ен́ ид́енза лама,
Ид́енза лама — с́ис́ем́ с́т́ир́енза,
С́ис́ем с́т́ир́енза — фќӓн́ӓ ц́оран́ӓ,
Фќӓн́ӓ ц́оран́ӓ — с́ӓ-вы̃к јолман́ӓ.
Мон максы̃лен́ӓ јоткста ц́ораз́ен́,

30.

У старшаго сына дѣтей много.
Дѣтей много — семь дочерей,
Семь дочерей, лишь одинъ сынокъ,
Лишь одинъ сынокъ, и тотъ маленькій.
Отдала-бы я сына средняго,

35.

јоткста ц́ораз́ен́ — мон М́икулказ́ен́,
јоткста ц́ораз́ен́ ы̃р́вац п́еќ ц́еб́ӓр́,
Ы̃р́вац п́еќ ц́еб́ӓр́, п́еќ и кулцы̃нды:
Мон́ ил́ад́ен́-ѓӓ рана мац́саман́,
Шобдаваҥ-га позда с́т́афцаман́.

35.

Сына средняго — Николая,
У сына средняго жена очень добра,
Жена очень добра и послушлива:
И вечеромъ меня рано укладываетъ,
И по-утру поздно будитъ.

40.

Сы̃ркак, Иванн́ӓ, сы̃ркак, ид́н́азӓ.

40.

Иди, Иванушка, иди сыночекъ!

41.

Салдаты̃с́, в́идна, Ива тон́с́ ул́ат».

41.

Солдатомъ знать, Иванушка, будешь ты».

Село Болдово, Инсарск. уѣзд.