မဟာဗုဒ္ဓဝင်/၆- ပါရမီတော်ခဏ်း (ည) ဥပေက္ခာပါရမီ

by မင်းကွန်းဆရာတော်

←(ဈ) မေတ္တာပါရမီ

မဟာဗုဒ္ဓဝင် by မင်းကွန်းဆရာတော် (ည) ဥပေက္ခာပါရမီ

(၁) ပါရမီမည်သောတရားများ→

(ကျီ)

(ဉ) ဥပေက္ခာပါရမီ

ဥပေက္ခာအဓိပ္ပါယ်

     ဤဥပေက္ခာဟူသော ပါဠိစကားမှာ သဒ္ဒါနက်အားဖြင့် “သင့်တင့်အောင် ရှုခြင်း”ဟူ၍ မြန်မာပြန်ဆိုရ၏။ သင့်တင့်အောင် ရှုခြင်းဟူသည် ဆင်းရဲမှု ချမ်းသာမှု နှစ်ပါးကွဲပြားရာမှာ မည်သည့်ဖက်သို့ တဖက်သတ် မလိုက်ပါပဲ ဆင်းရဲမှုနှင့်လည်းသင့်တင့် ချမ်းသာမှုနှင့်လည်း သင့်တင့်လေအောင် ရှုခြင်းဟု ဆိုလိုသည်။ ဤကဲ့သို့ ရှုခြင်းကိုပင် ရှေးပညာရှိကြီးများက “လျစ်လျူရှုခြင်း”ဟူ၍ မြန်မာပြန်ဆိုခဲ့ကြသည်။

     ဤပညာရှိတို့၏ စကားအဓိပ္ပါယ်ကို ကောင်းစွာ မစဉ်းစားမိက “လျစ်လျူရှုခြင်းဟူသည် အာရုံမပြု ဂရုမစိုက်ပဲ စွန့်ပစ်ထားလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်”ဟု မှတ်ထင် ပြောဆိုမိတတ်ကြ၏။ ဤသို့ အာရုံမပြုပဲ စွန့်ပစ်ထားခြင်းကို ဥပေက္ခာခေါ်သည်မဟုတ်၊ ဥပေက္ခာဟူသည် အာရုံပြုရမည်သာ ဖြစ်၏။ သို့ရာတွင် ဆင်းရဲမှုအာရုံနှင့် တွေ့လျှင်တမျိုး ချမ်းသာမှုအာရုံနှင့်တွေ့လျှင် တမျိုးကဲ့သို့ ထူးထွေကွဲလွဲခြင်းမရှိ၊ သာမညအားဖြင့် တစားတည်းထား၍ ရှုမြင် ဆင်ခြင်ခြင်းသာ ဖြစ်၏။

ဥပေက္ခာပွါးနည်း

     ဤဥပေက္ခာကို ပွါးများရန်နည်းမှာ ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်ပါဠိတော်လာ မေတ္တာပွါးများနည်းအတိုင်းပင် ဖြစ်၏၊ မေတ္တာပွါးများနည်းမှာကား ပွါးများပုံအခြင်းအရာ လေးမျိုးရှိသည့်အတွက် ငါးရာနှစ်ဆယ့်ရှစ်နည်း ရရှိပေသည်။ ဥပေက္ခာပွါးနည်းမှာမူ “ကမ္မဿကာ= ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာ ရှိကုန်၏”ဟူ၍ ပွါးပုံနည်း တနည်းသာရှိသောကြောင့် ငါးရာနှစ်ဆယ့်ရှစ်၏ လေးပုံတပုံ (၁၃၂) တရာ့သုံးဆယ့်နှစ်နည်းသာ ရနိုင်၏။

     ရနိုင်ပုံကား.. မေတ္တာပွါးနည်းမှာ ပြခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း အနောဓိသပုဂ္ဂိုလ် ငါးပါး ဩဓိသပုဂ္ဂိုလ် ခုနစ်ပါးဟူ၍ ပုဂ္ဂိုလ်တဆယ့်နှစ်ပါး ရ၏။ ပွါးပုံအခြင်းအရာမှာ ကမ္မသကာဟူသော တနည်းတည်းသာဖြစ်၍ ပွါးနည်းအတွက် နည်းအရေအတွက် မတိုးတော့ပြီ၊ သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ ပါဏာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ ဘူတာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ ပုဂ္ဂလာ ကမ္မဿကာ၊ ၊ သဗ္ဗေ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ ပုရိသာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ အရိယာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ အနရိယာ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ ဒေဝါ ကမ္မဿကာ၊ ၊သဗ္ဗေ မနုဿာ ကမ္မဿကာ၊ ၊ သဗ္ဗေ ဝိနိပါတိကာ ကမ္မဿကာ၊ ဤကဲ့သို့ အရပ်မျက်နှာဖြင့် မပိုင်းခြားပဲ

(ကျု)

ရအပ်သောနည်း တဆယ့်နှစ်ပါး။ ဤတဆယ့်နှစ်ပါးကို တဖန် အရပ်ဆယ်မျက်နှာဖြင့် မြှောက်ပွါး ပိုင်းခြားလိုက်သော် တရာ့နှစ်ဆယ်ရ၏၊ အရပ်မျက်နှာကို မပိုင်းခြားပဲ ရခဲ့သောနည်း တဆယ့်နှစ်ပါးနှင့် ပေါင်းလိုက်သော် နည်းပေါင်း တရာသုံးဆယ့်နှစ်ပါး ဖြစ်၏။ ဤနည်း တရာ့သုံးဆယ့်နှစ်ပါးထဲမှ မိမိနှစ်သက်ရာ တနည်းနည်းဖြင့် ဥပေက္ခာကို ပွါးများလိုက ပွါးများရာ၏။ အခြားနည်းဖြင့် မပွါးကောင်းဟူ၍ကား မမှတ်ယူအပ်။

     ထင်ရှားစေဦးအံ့.. မေတ္တာပွါးနည်း၌ ပြခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း ပုဂ္ဂိုလ်များကို အခြားနည်းအားဖြင့် သုံးနှုန်းခေါ်ဆို၍ ပွါးများလိုက ပွါးများနိုင်သည်သာ ဖြစ်၏။ ပွါးများပုံ အခြင်းအရာ “ကမ္မဿကာ”ဟူသော နေရာ၌လည်း ဤပါဠိနှင့် အနက်အဓိပ္ပါယ်တူမျှသော အခြားပါဠိများဖြင့်လည်း ပွါးများနိုင်သည်သာ ဖြစ်၏၊ ဤပါဠိများဟူသည်မှာ အင်္ဂုတ္တရနိကာယ၊ ပဉ္စကနိပါတ်၊ (၆) နီဝရဏ၀ဂ်၊ (၇) အဘိဏှသုတ်၌ “သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဿကာ ကမ္မဒါယာဒါ ကမ္မယောနိ ကမ္မဗန္ဓူ ကမ္မပ္ပဋိဿရဏာ”ဟူ၍ ဟောတော်မူသည့်အတိုင်း..

ကမ္မဿကာ = ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာ ရှိကုန်၏၊

ကမ္မဒါယာဒါ = ကံ၏ အမွေခံသာ ဖြစ်ကြကုန်၏၊

ကမ္မယောနီ = ကံသာလျှင် အမျိုး (အကြောင်းရင်း) ရှိကြကုန်၏၊

ကမ္မဗန္ဓူ = ကံသာလျှင် အဆွေခင်ပွန်း ရှိကြကုန်၏၊

ကမ္မပ္ပဋိဿရဏာ = ကံသာလျှင် ကိုးကွယ်အားထားရာ ရှိကြကုန်၏-

ဟူ၍ အဓိပ္ပါယ် ပြန်ဆိုရသည့်အတိုင်း ဖော်ပြရာပါ ပါဠိငါးပုဒ်တို့သည် အနက်အဓိပ္ပါယ် တူညီကြသည်ဖြစ်၍ “သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မသကာ”ဟု ပွါးများရမည့်အစား-

သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဒါယာဒါ ဟူ၍သော်၎င်း၊

သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မယောနီ ဟူ၍သော်၎င်း၊

သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မဗန္ဓူ ဟူ၍သော်၎င်း၊

သဗ္ဗေ သတ္တာ ကမ္မပ္ပဋိဿရဏာ ဟူ၍သော်၎င်း-

မိမိနှစ်သက်ရာ ဉာဏ်၌ထင်လင်းရာ ပါဠိတို့ဖြင့် ပွါးများနိုင်သည်ဟု သိရှိမှတ်ယူအပ်၏။

(ကျူ)

စဉ်းစားဖွယ်

     ဤအရာ၌ စဉ်းစားဖွယ် ရှိပြန်သည်ကား.. ဖြည့်ကျင့်ရမည့် ပါရမီတပါးဖြစ်သော မေတ္တာမှာ သတ္တဝါအများတို့ကို အာရုံပြုကာ ချမ်းသာစေလိုသော စိတ်နှလုံးကို ထားရသည့်အတွက် မြင့်မြတ်သော ပါရမီတရား ဖြစ်ထိုက်ကြောင်း သိသာထင်ရှားပေ၏။ ဥပေက္ခာမှာမူ ဖြည့်ကျင့် ဆည်းပူးအပ်သော ပါရမီတပါးပင် ဖြစ်သော်လည်း သတ္တဝါအများကို အာရုံပြုကာ သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုသည် သူတို့၏ ကံအတိုင်းသာ ဖြစ်သည်၊ ချမ်းသာထိုက်သော ကံပါလျှင် ချမ်းသာလိမ့်မည်။ ဆင်းရဲထိုက်သော ကံပါလျှင် ဆင်းရဲလိမ့်မည်၊ ငါ တစုံတရာမျှ ကြောင့်ကြစိုက်နေဖွယ် မရှိဟူသော နှလုံးသွင်းခြင်းမျိုးဖြစ်၍ ဤနှလုံးသွင်းခြင်းမျိုးကို မြင့်မြတ်လှသည်ဟု ဆိုရန် ခဲယဉ်းမည်မဟုတ်ပါလော၊ (အရပ်သုံးဝေါဟာရဖြင့် ပြောဆိုလျှင်) သတ္တဝါတိုကို ဂရုမစိုက်ပဲ အမှတ်မဲ့နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်ဟုဆိုက မှားနိုင်ပါမည်လော၊ သို့ဖြစ်၍ ဥပေက္ခာတရားသည် အဘယ့်ကြောင့် မြင့်မြတ်သော ပါရမီတရား ဖြစ်နိုင်ပါသနည်းဟု စဉ်းစားဆင်ခြင်ရန် လိုအပ်ပေ၏။

     စဉ်းစားဆင်ခြင်သော်.. လောကကြောင်း ဓမ္မကြောင်း နှစ်ပါးလုံးမှာပင် ရခဲ ဖြစ်စေနိုင်ခဲသော အရာသည် အဖိုးတန်၍၊ ရလွယ် ဖြစ်စေနိုင်လွယ်သော အရာသည် ထိုကဲ့သို့ အဖိုးမတန်ဖြစ်ခြင်းမှာ ဓမ္မတာပင်ဖြစ်၏။ လောက၌ ကျောက်စရစ်ခဲ အမှိုက်သရိုက် သဲတို့သည် ရလွယ်လှသည့်အတွက် အဖိုးမတန်လှပဲ၊ ရွှေ ငွေ ကျောက်သံပတ္တမြား စသည်တိုကား ရခဲ ဖြစ်စေနိုင်ခဲလှသည့်အတွက် အဖိုးတန်လှကြောင်း လူအများပင် အသိအမြင် ထင်ရှားပေ၏။

     ဤအတူ ဓမ္မကြောင်းမှာလည်း လောဘ ဒေါသစသော တရားဆိုးတို့သည် ရလွယ် ဖြစ်စေနိုင်လွယ်လှသော တရားတွေချည်းဖြစ်၍ အနည်းငယ်မျှ အဖိုးမတန်၊ ရအောင် ဖြစ်အောင် တမင်ကြံဆောင် အားထုတ်နေရခြင်း မရှိ၊ မဖြစ်အောင်ပင် တားမြစ်၍ မလွယ်ကူလှပဲ လွန်လွန်ကဲကဲ ဖြစ်ပွါးတတ်သော တရားတွေ ဖြစ်ကုန်၏၊ အဖိုးမတန်သည့် ပေါင်းပင်များနှင့်လည်း တူလှကုန်၏။ ဒါနသီလစသော ကုသိုလ်တရားတို့သည်ကား အားထုတ်မှုမရှိပဲ အလိုအလျောက် မဖြစ်ပွါးနိုင်၊ အားထုတ်ဆည်းပူးနိုင်ပါမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော တရားစုသာ ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုတရားစုထဲတွင် ဒါနသီလတို့ထက် အဆင့်အတန်းမြင့်သော ဘာဝနာကုသိုလ် အဝင်အပါ မေတ္တာတရားအစစ်ကို ရရှိရန် မေတ္တာတရားစစ်စစ်ကို ဖြစ်စေနိုင်ဖို့ရန် ခဲယဉ်းလှပေ၏။

     ခဲယဉ်းပုံမှာ.. ဝေရီပုဂ္ဂိုလ် မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ် ပိယပုဂ္ဂိုလ်ဟူ၍ ပုဂ္ဂိုလ်သုံးစားရှိသည့်အနက် ရန်သူဖြစ်သော ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်တို့အပေါ်မှာ မေတ္တာတရား ပွါးများ

(ကျေ)

ဖြစ်စေနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှ၏။ မိတ်ဆွေလည်းမဟုတ် ရန်သူလည်း မဟုတ်သော အလတ်စား မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်တို့အပေါ်မှာ ရန်သူအပေါ်မှာလောက် ခဲယဉ်းခြင်းမရှိ၊ ချစ်အပ်သော မိတ်ဆွေအပေါ်မှာသာ မခဲမယဉ်း အလွယ်တကူနှင့် ပွါးများနိုင် ဖြစ်စေနိုင်ပေသည်။ သို့ရာတွင် မေတ္တာအာရုံထားရှိရန် ခဲယဉ်းသော ဝေရီပုဂ္ဂိုလ်နှင့် အလတ်စား မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်တို့အပေါ်မှာ မေတ္တာတရား မပွါးများပဲ အလွယ်လိုက်ကာ ချစ်အပ်သော မိတ်ဆွေအပေါ်မှာသာ ပွါးများပါတော့မည်ဟူ၍ မေတ္တာကို မည်ကဲ့သို့ပင် ပွါများနေစေကာမူ ထိုမေတ္တာသည် ခဲယဉ်းခြင်းမရှိသည့်အတွက် အဖိုးတန်မေတ္တာ မဟုတ်သည့်ပြင် ထိုမေတ္တာမျိုးကို ပွါးများနေ၍လည်း မေတ္တာပါရမီကို ဖြည့်ကျင့်ရာမရောက်။

     မေတ္တာပါရမီ ပြည့်ဝရန် ကျကျနန ပွါးများလိုလျှင် ရှေးဦးစွာ မိမိကိုယ်ကို မေတ္တာပွါးများရသည်။ ဤကဲ့သို့ မိမိကိုယ်ကို မေတ္တာပွါးခြင်းသည် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာဖြစ်၍ အလွယ်တကူနှင့် မေတ္တာတရား ချွင်းချက်မရှိ ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ဤသို့ မိမိအပေါ်မှာ ပွါးများသဖြင့် ပြည့်ပြည့်စုံစုံ ဖြစ်ပေါ်လာသော မေတ္တာကို စံနမူနာ ပြုလုပ်ထားစေလိုသည့်အတွက် ရှေးဦးစွာ မိမိကိုယ်ကို မေတ္တာပွါးများရသည်ဟု ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။

     ထို့နောက် ရန်သူပုဂ္ဂိုလ် အလယ်အလတ်ပုဂ္ဂိုလ် မိတ်ဆွေပုဂ္ဂိုလ်တို့အပေါ်မှာ ပွါးများသောအခါ ထူးခြားခြင်းမရှိပဲ စံနမူနာထားသည့် (မိမိကိုယ်ကိုပွါးသည့်) မေတ္တာတရားအတိုင်း ညီညီမျှမျှ ပွါးများနိုင်ရသည်။ ဤကဲ့သို့ မိမိကိုယ်နှင့် မခြားမနား ပုဂ္ဂိုလ်သုံးမျိုးလုံးအပေါ်မှာ ညီမျှသော မေတ္တာကိုပွါးရန် လွယ်ကူပါမည်လော၊ မလွယ်ကူလှပေ။ ရန်သူဂ္ဂိုလ် အလယ်အလတ်ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကို ထားဘိဦး၊ “အတ္တသမံ ပေမံ နတ္ထိ= ကိုယ်နှင့်တူသည့် ချစ်အပ်သောသူ မရှိ”ဟူသော တရားတော်အတိုင်း ချစ်အပ်သော ပိယပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာပင် ကိုယ်နှင့်အညီအမျှ မေတ္တာတရား ဖြစ်ပွါးထားရှိရန် ခဲယဉ်းပေလိမ့်မည်။ ဤသို့ မိမိနှင့် ထပ်တူဖြစ်အောင် မိတ်ဆွေအပေါ်မှာပင် ပွါးများရန်ခဲယဉ်းသော မေတ္တာတရားကို မိတ်ဆွေတွင်မက အလယ်အလတ်ဂ္ဂိုလ် ရန်သူပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုပါ တတန်းတစားတည်း ခွဲခြား၍မရအောင် ညီညီမျှမျှ ပို့နိုင်သောမေတ္တာမှသာ ပါရမီ စင်စစ် ဖြစ်သည်။

     ဤအကြောင်းကို ထောက်ထားပါက မေတ္တာပါရမီစစ်စစ် ဖြစ်ပွါးရန် မည်မျှလောက် ခဲယဉ်းသည်၊ မည်မျှလောက် အဖိုးတန်သည်တို့ကို သိရှိပေလိမ့်မည်။ ဤသို့ ခဲယဉ်း အဘိုးထိုက်တန်လှစွာသော မေတ္တာပါရမီကို ပွါးများသည့်အတွက်ပင် ကျား ခြင်္သေ့စသော သတ္တဝါရိုင်းတွေကသော်မှ

(ကျဲ)

သုဝဏ္ဏသာမအပေါ်မှာ မေတ္တာသက်ဝင်ကြကြောင်းကို ရှေး၌ပြခဲ့ပြီ။ ဤမေတ္တာနည်းအရ ဥပေက္ခာအရာမှာလည်း ပါရမီမြောက်မည့် ဥပေက္ခာအား မေတ္တာထက်ပင် ပိုမို၍ ခဲယဉ်းပေသည်။

     ခဲယဉ်းပုံမှာ.. ပြခဲ့ပြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်သုံးမျိုးအနက် အလယ်အလတ် မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာပင် ဥပေက္ခာတရားဖြစ်ရန် လွယ်ကူလှသည် မဟုတ်ပေ၊ လောက၌ကား “ဤသူ့ကို ယခု ငါ ဥပေက္ခာပြုထားပြီ၊ ဤစီးပွါးထည်းမှာ ငါသည် ကမ္မဿကာပင် ထားပါသည်” စသည်ဖြင့် အရေးမယူ ဂရုမစိုက်ခြင်း သဘောကိုသာ ပြောဆိုနေကြသဖြင့် လျစ်လျူရှုခြင်း ဥပေက္ခာသည် အရာမရောက်သကဲ့သို့ ဖြစ်၍နေ၏၊ စင်စစ်ကား ဥပေက္ခာဖြစ်ရန် အာရုံပြု၍ ဂရုစိုက်ရမည်သာ ဖြစ်၏။

     မေတ္တာအရာမှာ မိတ်ဆွေအပေါ်၌ ပွါးများရန် လွယ်ကူသကဲ့သို့ ဥပေက္ခာအရာ၌လည်း အလယ်အလတ် ပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာ ပွါးများရန် လွယ်ကူသေး၏၊ အကြောင်းမှာ ပကတိအားဖြင့်ပင် အလယ်အလတ်ပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာ ချစ်ခြင်း မုန်းခြင်း မရှိသဖြင့် ထိုသူ၏ ချမ်းသာစေလိုသောစိတ် ပျက်စီးစေလိုသောစိတ်တို့ မဖြစ်ပွါးအောင် စောင့်ရှောက်ရန် လွယ်ကူ၏။ အလယ်အလတ်ပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာ ဥပေက္ခာပွါးများဖို့ထက် ရန်သူပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာ ဥပေက္ခာပွါးများဖို့ရန် ပိုမိုခဲယဉ်း၏။ အကြောင်းမှာ ရန်သူအပေါ်၌ ပကတိအားဖြင့် မုန်းထားစိတ် ရှိနေသည့်အတွက် ရန်သူမှာ ပျက်စီးသွားသတဲ့ဆိုလျှင် ဝမ်းသာဝမ်းမြောက်သာသဘော အလွယ်နှင့် ပေါ်ပေါက်လာတတ်၏၊ ရန်သူမှာ ကောင်းစား ချမ်းသာသတဲ့ဆိုလျှင် မနာလို မနှစ်သက်သောသဘော အလွယ်နှင့် ပေါ်ပေါက်လာတတ်၏။ ထိုသဘောမျိုး နှစ်ပါးလုံးပင် မဝင်လာအောင် မပေါ်ပေါက်လာအောင် စောင့်ရှောက်ပိတ်ပင်ရန် ခဲယဉ်း၏။ ဤသဘောမျိုး အနည်းငယ်မျှ ဝင်လာလျှင်ပင် ဥပေက္ခာသဘော ပျက်ကွက်၍သွား၏။

     ဤသို့ ရန်သူအပေါ်မှာ ဥပေက္ခာပွါးများရန် ခဲယဉ်းသည်ထက် မိတ်ဆွေ ပိယပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာ ဥပေက္ခာပွါးများရန် သာ၍ခဲယဉ်းပြန်၏၊ အကြောင်းမှာ ပိယပုဂ္ဂိုလ်အပေါ်မှာ ပကတိအားဖြင့် မေတ္တာသက်ဝင် ချစ်ခင်နေသည့်အတွက် ပိယပုဂ္ဂိုလ်သည် ချမ်းသာသုခ ရသွားသတဲ့ဆိုလျှင် စိတ်အထူးရွှင်လန်း ဝမ်းမြောက်၍ လာတတ်၏။ ပိယပုဂ္ဂိုလ် ပျက်စီးသွားသတဲ့ဆိုလျှင် အလွန်တရာ ပူပင်သောက ဝင်ရောက်၍လာတတ်၏၊ ထိုရွှင်လန်းဝမ်းမြောက်ခြင်း ပူပင်သောက ရောက်ခြင်း နှစ်မျိုးကို မဝင်လာနိုင်အောင် စောင့်စည်းပိတ်ပင်ရန် ခဲယဉ်းလှ၏။

     ဖော်ပြအပ်ပြီးသည့် ခဲယဉ်းခြင်းမျိုးတွေ မရှိစေပဲ မိမိကိုယ်နှင့်တကွသော မဇ္ဈတ္တပုဂ္ဂိုလ် ဝေရီပုဂ္ဂိုလ် ပိယပုဂ္ဂိုလ် သုံးစားလုံး၌ပင် စိတ်သဘောထား

(ကျော)

မခြားမနား တမျိုးတစားတည်းဖြင့် လျစ်လျူရှုနိုင်မှ ဥပေက္ခာသဘော ထမြောက် အောင်မြင်၏။ ဤပုဂ္ဂိုလ်သုံးစားအပေါ်မှာ စိတ်သဘောထား ခြားနားခြင်း တစုံတရာရှိနေသမျှ ဥပေက္ခာတရား ကောင်းစွာ ထမြောက်အောင်မြင်ခြင်း မရှိနိုင်။

     ဥပေက္ခာမှာ ပြခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း အာရုံမပြု ဂရုမစိုက် စွန့်ပစ်ထားရသော သဘောမျိုးမဟုတ်ပဲ အာရုံပြု၍ ဂရုစိုက်ရမည့် သဘောသာဖြစ်ရာ ထိုသို့ ဂရုစိုက်ရာမှာ “ငါနှင့်တကွသော သတ္တဝါများ ချမ်းသာစေရန် အတွက်၎င်း ဆင်းရဲစေရန်အတွက်၎င်း တစုံတရာ အားထုတ်မှု ပြု၍မရ၊ ချမ်းသာထိုက်သော ကံပါလာသည့် သတ္တဝါတို့မှာ ချမ်းသာကြမည်သာ ဖြစ်၏၊ ဆင်းရဲထိုက်သော ကံပါလာသည့် သတ္တဝါတို့မှာ ဆင်းရဲ ကြမည်သာ ဖြစ်၏။ ထိုသတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုသည် မိမိတို့ကံနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည်ဖြစ်၍ တစုံတရာ ကြောင့်ကြစိုက်၍ မရနိုင်”ဟူ၍ သတ္တဝါတို့ကို အာရုံပြုကာ ထင်ထင်ရှားရှား နှလုံးသွင်းနိုင်ခြင်းသာလျှင် ဥပေက္ခာစင်စစ် ဖြစ်ပေသည်။ ဤသို့ သတ္တဝါများအတွက် တစုံတရာ စိုးရိမ်ကြောင့်ကြမှု မပြုရသဖြင့် ဥပေက္ခာတရားသည် သိမ်မွေ့လှ၏၊ တည်ကြည် ငြိမ်သက်လှ၏၊ မေတ္တာတရားထက် အထက်သို့ရောက်လေလေ အဆင့်အတန်းမြင့်လေလေ ဖြစ်၏။

     အဆင့်အတန်းမြင့်ပုံမှာ.. ဤဥပေက္ခာသည် မေတ္တာကဲ့သို့ပင် သမထကမ္မဋ္ဌာန်း လေးဆယ်တို့တွင် တပါးအပါအဝင် ဖြစ်ပြီးလျှင် ပါရမီဆယ်ပါးတွင်လည်း တပါးအပါအဝင် ဖြစ်၏။ သမထနည်းလမ်းအရ ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်းပွါးများလိုလျှင် အထက်ဆုံးဈာန်အတွက်သာ ပွါးများရ၏၊ အောက်ဈာန်များအတွက် မပွါးများရ။ ထင်ရှားစေဦးအံ့.. ဈာန်သည် ဉာဏ်နုံ့နှေးသူတို့မှာ ငါးကြိမ် ပေါက်မြောက်မှ ဈာန်စခန်းအဆုံးသို့ ရောက်၏၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် ဈာန်ငါးပါးကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏။ ပဉ္စကနည်းဟူ၍ ခေါ်၏၊ သို့ဖြစ်၍ ဉာဏ်နုံ့သူတို့အဖို့ ပဌမအကြိမ် ရရှိသောဈာန်ကို ပဌမဈာန်၊ ဒုတိယ တတိယ စတုတ္ထ ပဉ္စမအကြိမ် ရရှိသောဈာန်ကို ပဉ္စမဈာန် ဤသို့အားဖြင့် ဉာဏ်နုံ့နှေးသူတို့အဖို့ ဈာန်ငါးပါးရှိလေသည်။

     ဉာဏ်ထက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာကား လေးကြိမ် ပေါက်မြောက်လျှင်ပင် ဈာန်တရားအဆုံးသို့ ရောက်လေ၏။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်များအတွက် ဈာန်လေးပါးကို မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူ၏၊ စတုက္ကနည်းဟူ၍ ခေါ်၏၊ သို့ဖြစ်၍ ဉာဏ်ထက်သောသူတို့အဖို့ ပဌမအကြိမ် ရရှိသောဈာန်ကို ပဌမဈာန်၊ ဒုတိယ တတိယ စတုတ္ထအကြိမ်ရရှိသော ဈာန်ကို စတုတ္ထဈာန် ဤသို့အားဖြင့် ဈာန်လေးပါး ရှိလေသည်။

(ကျော်)

     ဤသို့ ဉာဏ်နုံ့နှေးသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အတွက် ဈာန်ငါးပါး, ဉာဏ်ထက်မြက်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့အတွက် ဈာန်လေးပါးဟူ၍ နည်းနှစ်နည်းရှိရာ မည်သည့်ဈာန်ကိုမျှမရသေးခင် ဈာန်တရားကိုရရန် ကြိုးကုတ် အားထုတ်သောသူသည် ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်းကို စီးဖြန်းပွါးများမှု မပြုရသေး၊ ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်းသည် ပဉ္စကနည်းအလို ပဉ္စမဈာန်နှင့်သာ သက်ဆိုင်၏၊ စတုက္ကနည်းအလို စတုတ္ထဈာန်နှင့်သာ သက်ဆိုင်၏။ သို့ဖြစ်၍ ဉာဏ်နုံ့နှေးသောသူဖြစ်လျှင် အခြားသော သမထကမ္မဋ္ဌာန်းများဖြင့် စတုတ္ထဈာန်တိုင် ပေါက်မြောက်အောင် အားထုတ်ပြီးမှ နောက်ဆုံး ပဉ္စမဈာန်ကိုရအောင် အားထုတ်လိုသော အခါမှသာ ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွါးများနိုင်သည်၊ ဉာဏ်ထက်မြက်သော သူဖြစ်လျှင် အခြားသမထကမ္မဋ္ဌာန်းများဖြင့် တတိယဈာန်တိုင် ပေါက်မြောက်အောင် အားထုတ်ပြီးမှ နောက်ဆုံး စတုတ္ထဈာန်ကိုရအောင် အားထုတ်လိုသောအခါမှသာ ဥပေက္ခာကမ္မဋ္ဌာန်းကို ပွါးများနိုင်သည်။ အကြောင်းသော်ကား ဥပေက္ခာသည် ပြခဲ့ပြီးသောအတိုင်း “သိမ်မွေ့တည်ကြည် မြင့်မြတ်သောသဘောရှိသော တရားဖြစ်၍ အထက်ဖြစ်သော ဈာန်တရားနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည်။ အောက်ဈာန်များနှင့် မသက်ဆိုင်။

     မေတ္တာတရားမှာ အောက်ဈာန် လေးပါး သုံးပါးတို့နှင့်သာ သက်ဆိုင်၏၊ ဤအချက်ကိုထောက်သဖြင့်ပင် မေတ္တာတရားထက် ဥပေက္ခာတရားက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း ထင်ရှားပေသည်။ သမထကမ္မဋ္ဌာန်းအနေဖြင့် စီးဖြန်းခြင်းမဟုတ်ပဲ ဥပေက္ခာပါရမီ ပြည့်ဝရန်သာ ရည်ရွယ်ခဲ့ပါလျှင် မည်သည့်အခါမှာမဆို ဥပေက္ခာတရားကို ပွါးများ အားထုတ်နိုင်ပေသည်။

မဟာလောမဟံသစရိယ

     ဤ ဥပေက္ခာပါရမီ အရာ၌ ဘုရားအလောင်းတော်၏ ကြက်သီးမွေးညင်း ထခမန်း ပြင်းထန်သော ဥပေက္ခာပါရမီ ဖြည့်ကျင့်တော်မူပုံကို စရိယာပိဋက ပါဠိအဋ္ဌကထာမှ ထုတ်ပြဦးအံ့..၊

     ရှေးသရောအခါ မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်သည် ဥစ္စာများပြား ကြွယ်ဝမြင့်မြတ်သော အမျိုး၌ဖြစ်၍ ပညာသင်ကြားချိန်အရွယ်သို့ ရောက်သောအခါ ဒိသာပါမောက္ခဆရာ့ထံမှ ပညာရပ်အလုံးစုံကို သင်ကြားတတ်မြောက်၍ ပြန်လာပြီးလျှင် အမိအဖတို့ကို ကောင်းစွာစောင့်ရှောက် လုပ်ကျွေး၍နေ၏။ မိဖတို့ ကွယ်လွန်ရာ ဆွေမျိုးဉာတိများက အမိအဖမှ ဆင်းသက်လာသော စည်းစိမ်ဥစ္စာတို့ကို ကောင်းစွာ တည်တံ့တိုးပွါးအောင် စောင့်ရှောက်စီမံပါလော့ဟူ၍ ပြောဆိုကြ၏။

(ကျံ)

     ဘုရားအလောင်းမှာမူကား သင်္ခါရတရားတို့၏ မမြဲခြင်းသဘောကို အရင်းခံကာ အလုံးစုံသော ဘုံဘဝတို့၌ ထိတ်လန့် ကြောက်ရွံ့ခြင်းသဘော တိုးပွါးထက်သန်ပြီးလျှင် ခန္ဓာကိုယ်၌လည်း မတင့်တယ်သော အသုဘအမှတ်သညာကို ရရှိလျက် အိမ်ရာတည်ထောင်ခြင်း ကြောင့်ကြဖွယ်အမှုတို့ဖြင့် လွှမ်းမိုး၍နေသော ကိလေသာချုံ အရှုပ်အထွေးအတွင်းသို့ သက်ဆင်းလိုစိတ် လုံးဝမရှိပဲ ကြာမြင့်စွာသော ကာလကပင် ကာမနယ်မှ ထွက်မြောက်လိုသည့် စိတ်ဆန္ဒသာ အမြဲတိုးပွါး၍ နေ၏၊ တိုးပွါးသည့်အတိုင်း များပြားသော စည်းစိမ်ဥစ္စာစုကို ပယ်စွန့်၍ ရဟန်းပြုလိုသော်လည်း “အကယ်၍ ငါရဟန်းပြုသွားလျှင် ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းကြခြင်းဖြင့် ငါ အထင်အရှား ဖြစ်နေလိမ့်ဦးမည်”ဟု ကြံစည်မိပြန်၏။ ဤသို့ ကျော်စောထင်ရှား လာဘ်ပေါများမှု အရိုအသေပြုမှုတို့ကို စက်ဆုပ်သဖြင့် ရဟန်းမပြုပဲ “ငါသည် လာဘ်ရခြင်း မရခြင်းစသော လောကဓံတရားတို့၌ မတုန်မလှုပ်ဖြစ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ပါမည်လော”ဟု ကြံစည်လျက် အထူးအားဖြင့် သူတပါးတို့၏ အနှိပ်အစက်ဒဏ်ကို သည်းခံခြင်းစသော အကျင့်ကို ပြည့်စေလျက် သူတပါးတို့အပေါ်မှာ လျစ်လျူရှုခြင်းတည်းဟူသော ပါရမီကို အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်စေအံ့ဟု ဝတ်မြဲတိုင်းသော အဝတ်ဖြင့်ပင် အိမ်မှထွက်ခဲ့၍ မြင့်မြတ်လှစွာ ခေါင်းပါးသော အသက်မွေးခြင်းရှိလျက် အားမရှိတရှိ မနုံတနုံကဲ့သို့ သူတပါးတို့အပေါ်မှာ စိတ်မရှိတတ်သောသဘော (စိတ်မဆိုးတတ်သော ဘဘော)ရှိသူဟူ၍ အများက ယူဆရကာ အများတကာတို့၏ မရိုမသေ ညှဉ်းဆဲစရာဖြစ်၍ ရွာနိဂုံးမြို့တို့၌ တနေရာ တနေရာလျှင် တညတညသာ အိပ်နေ၍ လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာနေတော်မူ၏။ မရိုမသေမှု များစွာအပြုခံရသော အရပ်မှာကား ကြာမြင့်စွာလည်း နေတော်မူ၏။ ဝတ်ဆင်တော်မူခဲ့သော အဝတ်များ ဆွေးမြည့်ဟောင်းနွမ်းလတ်သော် ရှိသမျှ အဝတ်ပိုင်းငယ်ဖြင့်သာ မျှတ၍ ထိုအဝတ်ပိုင်းငယ် တဖန် ဆွေးလတ်ပြန်သော် တစုံတယောက်က ပေးလှူသော အဝတ်ကို ခံယူတော်မမူပဲ အရှက်အကြောက်ဖုံးလွှမ်းရုံ ရရသမျှသော အရာဝတ္ထု တခုခုဖြင့်သာ ကိုယ်အင်္ဂါကို ဖုံးလွှမ်း၍ လှည့်လည်တော်မူ၏။

     ဤသို့နေသဖြင့် ကာလကြာမြင့်လတ်သော် နိဂုံးရွာတခုသို့ ရောက်ရှိတော်မူ၏။ ထိုရွာ၌ ရွာသူသားငယ် (ကလေး)တို့သည် လွန်ကျူးတတ်သော သဘောရှိကြကုန်၏၊ အချို့အချို့သော မူဆိုးမသား မင်းကျွမ်းဝင်သူတို့၏သား မြေး ကျွန် စသည်တို့သည် ပျံ့လွင့်သောစိတ်ရှိကြ ငါတလူလူ မာန်မူတက်ကြွကြ လျှပ်ပေါ်လော်လည်ကြ နှုတ်ထွက်ကြမ်းထမ်းကြ ဖရိုဖရဲ တပြန့်ကြဲစကား ပြောကြားကြကုန်လျက် အခါခပ်သိမ်းပင် သူတဖက်သားအပေါ်မှာ ပျော်မြူးပြောင်လှောင်ခြင်း များစွာပြုလုပ် လှည့်လည်ကြကုန်၏။ လူအိုလူမင်း

(ကျား)

ဆင်းဆင်းရဲရဲ လမ်းသွားနေကြသည့် ယောက်ျားမိန်းမတို့ကိုမြင်လျှင် နောက်မှလိုက်၍ ကတော့ထဲ၌ ပြာထည့်ကာ ကျောအပေါ်မှာ လောင်းထည့်ကြကုန်၏။ (မခံချိမခံသာဖြစ်စေရန်) ဆပ်သွားရွက်ကို ချိုင်းကြား၌ဆွဲ၍ ပေးကြကုန်၏။ ထိုသို့ ဖောက်ဖောက်ပြန်ပြန် ပြုလုပ်သဖြင့် ပြန်လှည့်ကာကြည့်ကြသော အဖိုးအို အဖွားအို စသည်တို့ကိုလည်း ကုန်းယောင် ကွယောင် ဆွံ့ယောင်စသည် ဖော်ပြသော ကစားခြင်း ပြောင်လှောင်ခြင်းမျိုးစုံကို ဖော်ပြလျက် ပြင်းစွာ ရယ်သွမ်းသွေးကြကုန်၏။

     ဘုရားအလောင်းတော်သည် ထိုနိဂုံးရွာမှာ ဤသို့မသင့်မလျော် ပြုကျင့် လွန်ကျူး စော်ကားကြသည့် ထိုရွာသူသားငယ်တို့ကို မြင်တော်မူလျှင် “ယခုအခါ ငါသည် ဥပေက္ခာပါရမီ ပြည့်စုံရန်အကြောင်း အထောက်အပံ့ကောင်းကို ရအပ်ပြီ”ဟု ကြံစည်၍ ထိုနိဂုံးရွာ၌ နေတော်မူ၏။ အလောင်းတော်ကို ထိုလွန်ကျူးစော်ကား သူငယ်များမြင်လျှင် ဖောက်ပြန်သော အပြုအမူများကို ပြုလုပ်ရန် အားထုတ်ကြလေတော့၏၊ အလောင်းတော်သည် ထိုသူငယ်တို့ ပြုမူချက်ကို မခံနိုင်ယောင် ကြောက်ရွံ့ယောင်ဆောင်ကာ ထ၍ပြေးသွားတော်မူလေ၏၊ သူငယ်တို့သည် အလောင်းတော်နောက်သို့ ကောက်ကောက်ဝိုင်း၍ လိုက်ကြကုန်၏။

     ဘုရားအလောင်းတော်သည် ထိုသူငယ်မိုက်တို့ မျက်ခြေမပျောက် နောက်မှ လိုက်လာသောအခါ သုသာန်အနီးသို့ ရောက်သည်တွင် “ဤအရပ်၌ ထိုသူငယ်မိုက်တို့ကို တားမြစ်ပြောဆိုမည့်သူ တယောက်မျှမရှိ၊ ငါ၏ ဥပေက္ခာပါရမီကို လှလှကြီး ဖြည့်ရတော့မည်”ဟု ကြံစည်တော်မူကာ သုသာန်အတွင်းသို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် လူရိုးတခုကို ခေါင်းအုံးပြုလုပ်ကာ အိပ်နေတော်မူလေ၏။ သူငယ်မိုက်တို့လည်း အခွင့်ကောင်းရကာ ဘုရားအလောင်းတော် အိပ်နေရာသို့ သွားကြပြီးလျှင် ချွဲခန်းဟပ်၍ တံတွေးဖြင့် ထွေးပက်ခြင်း အစရှိသည့် အမျိုးမျိုးသော ဖောက်ပြန်ပြစ်မှားမှုကို ပြုလုပ်ကာ ပြန်၍သွားကြကုန်၏။ ဤနည်းအတိုင်း ထိုသူငယ်မိုက်တို့သည် နေ့တိုင်း နေ့တိုင်းပင် လာရောက်ပြုလုပ်ကြကုန်၏။

     ပညာရှိ သူတို့ကမူကား ထိုသူငယ်မိုက်တို့ ဖောက်ပြန်ပြစ်မှားမှု ပြုလုပ်ကြသည်ကို မြင်သောအခါ တားမြစ်ကြပြီးလျှင် “ဤပုဂ္ဂိုလ်ကား တန်းခိုး အာနုဘော်ကြီးလှသော မြတ်သောရသေ့ မြတ်သောယောဂီ ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ဖြစ်ပေသည်”ဟု သိရှိကြကာ ပြန့်ပြော မြောက်များစွာသော ပူဇော်သက္ကာရမှု မြတ်နိုးတနာမှုကို ပြုကြလေကုန်၏။

(ချ)

     ဘုရားအလောင်းတော်သည်ကား သူငယ်မိုက်တို့နှင့် ပညာရှိများအပေါ်မှာ ငါ့ကို ပူဇော်ကြပေသည် ဟူ၍လည်း ချစ်ခြင်းမရှိ၊ ငါ့ကို ပြစ်မှားကြသည် ဟူ၍လည်း မုန်းခြင်းမရှိပဲ နှစ်မျိုးလုံးအပေါ်မှာ အလယ်အလတ်သဘောရှိခြင်း တည်းဟူသော တထပ်တည်း တူမျှသော သဘောရှိတော်မူ၍ ဥပေက္ခာပါရမီကို ဖြည့်ကျင့်တော်မူလေသည်။

(ဤအကြောင်းအရာစုကို မဟာလောမဟံသဇာတ်ဟု ခေါ်သော်လည်း မဟာလောမဟံသဟူသော အမည်သည် ဘုရားအလောင်း၏ အမည်မဟုတ်၊ ဤအလောင်းတော်၏ ကျင့်တော်မှုကို မြင်ရသူတိုင်း များစွာ ကြက်သီးမွေးညင်း ထကြရသောကြောင့် မဟာလောမဟံသဟူ၍ ခေါ်သည်။)

ဥပေက္ခာ၏ ပြည့်စုံခြင်း

     မုန်းခြင်း ချစ်ခြင်း နှစ်မျိုးတို့၏ ငြိမ်းခြင်းသည် ဥပေက္ခာ၏ ပြည့်စုံခြင်းဖြစ်၏။ (ဥပေက္ခာပါရမီဟူသည် မုန်းခြင်း ချစ်ခြင်း နှစ်မျိုး၏ ငြိမ်းအေးခြင်းပင် ဖြစ်၏၊ မငြိမ်းအေးသမျှ၊ ဥပေက္ခာပါရမီ မဖြစ်ဟု ဆိုလိုသည်။)

     လူမှုရေးရာနှင့်စပ်၍ တစုံတရာ မသိမမြင်ပဲ တွေတွေဝေဝေ ငေးမှိုင်၍နေခြင်းသည် ဥပေက္ခာ၏ ပျက်စီးခြင်းဖြစ်၏။ ဤကဲ့သို့သော နေမှုကို ဥပေက္ခာ မခေါ်ရဟု ဆိုလိုသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဤသို့ ငေးမှိုင်နေမှုသည် ဥပေက္ခာမဟုတ်၊ ဥပေက္ခာဟူ၍ ထင်မှားရသည့် မသိမမြင်မှုသာ ဖြစ်သည်။ ဥပေက္ခာအစစ်မှာ ချမ်းသာကြောင်း ဆင်းရဲကြောင်း အကောင်းအဆိုးကို သိမြင်သည်။ သို့သော် ထိုကိစ္စများသည် ငါနှင့် မသက်ဆိုင်၊ ထိုသူတို့၏ ကံနှင့်သာ ဆိုင်သည်ဟု ထင်ထင်မြင်မြင် နှလုံးသွင်းခြင်းသာ ဖြစ်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏။

     နေတ္တိ အဋ္ဌကထာ၌ “ပြင်းစွာ တွေဝေ ငေးမှိုင်နေခြင်းသည် ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး အာရုံအမျိုးမျိုးတို့၌ လျစ်လျူရှုသည့်အယောင်ဖြင့် လှည့်ပတ်တတ်သည်၊ (မောဟက ဥပေက္ခာယောင်ဆောင်၍ လှည့်ပတ်တတ်သည်။) ကုသိုလ်တရားတို့၌ အားမထုတ်လိုခြင်းသည် ဥပေက္ခာဗြဟ္မစိုရ် အယောင်ဆောင်၍ လှည့်ပတ်တတ်သည်၊ (ကုသိုလ်မှု၌ ပျင်းရိခြင်း ကောသဇ္ဇဓာတ်က ဥပေက္ခာယောင် ဆောင်တတ်သည်)” (နေတ္တိ-ဋ္ဌ၊ မျက်နှာ ၉ဝ) ဤကဲ့သို့ ဖွင့်ပြထားသည်။ ဤသို့ နေတ္တိအဋ္ဌကထာ၌ ပြဆိုအပ်သည့်အတိုင်း ဥပေက္ခာအယောင်

(ချာ)

ဆောင်ကြသည့် မောဟတရား ကောသဇ္ဇတရားတို့က မိမိကိုယ်ကို အလှည့်ဖြား မခံရအောင် အထူးသတိချပ်သင့်လှပေ၏။

ဥပေက္ခာအရကောက်

     ဥပေက္ခာဟူသည် ပရမတ္ထအားဖြင့် တရားကိုယ်ထင်ရှား သီးခြားရစကောင်းသော တရားဖြစ်၏၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာခေါ်သော စေတသိက်တရားပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်ဟူသမျှကို သိမ်းရုံးကာ အလုံးစုံပင် ဥပေက္ခာပါရမီဟူ၍ကား မခေါ်နိုင်။ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်သည် သောဘဏစိတ်အားလုံးတို့နှင့် ဆက်ဆံသော စေတသိက်ဖြစ်၍ သောဘဏစိတ်တိုင်း မှာပင် ဤ တကြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်သည် ယှဉ်တွဲဖြစ်ပေါ်၏၊ ဥပေက္ခာပါရမီစစ် ဖြစ်နိုင်သော တတြမဇ္ဈတ္တတာကား သတ္တဝါများကို အာရုံပြုကာ “သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုသည် ကံအတိုင်းသာ ဖြစ်ပေ၏၊ မည်သူမျှ ဝင်ရောက် ကြောင့်ကြစိုက်၍ ရကောင်းသည်မဟုတ်”ဟူ၍ သတ္တဝါတို့ကို အာရုံပြုကာ ထိုသတ္တဝါတို့မှာ ကံသာလျှင် ကိုယ်ပိုင်ဥစ္စာရှိမှု အရင်းခံမှုကို ဆင်ခြင်နှလုံးသွင်းသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်သည့် တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်ဖြစ်သည်။ သတ္တဝါတို့ကို အာရုံမပြုပဲ ရတနာသုံးပါးအာရုံ ဒါနအာရုံ သီလအာရုံ စသည်တို့ကို အာရုံပြုကာ ဖြစ်ပေါ်လာသော တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်ကား ဥပေက္ခာပါရမီ မဖြစ်နိုင်။

     သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုကို အာရုံပြု၍ လျစ်လျူရှုသည့် အခါမှာလည်း တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက် တပါးတည်းသာ ဖြစ်လာသည်မဟုတ်၊ ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက်အများပင် အတူတကွ ဖြစ်ကြ၏၊ ထိုသို့ ဖြစ်ရာမှာ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်၏အာရုံနှင့် ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက်စိတ် စေတသိက်တို့၏အာရုံသည် အတူတူပင် တမျိုးတည်းပင် တခုတည်းပင် ဖြစ်သော်လည်း သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုကို လျစ်လျူရှုခြင်းသည် တကြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်၏ သဘောရင်းဖြစ်၍ ထိုတတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်ကို ဥပေက္ခာပါရမီဟု အမည်ထူးတပ်၍ ခေါ်ဆိုရလေသည်။ ထိုသို့ ဖြစ်သည့်အခါတွင် တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်နှင့် ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက် စိတ်စေတသိက်တို့သည်လည်း ဥပေက္ခာပါရမီတွင် အပါအဝင် ဖြစ်ကုန်တော့၏၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက်က ဦးစီးခေါင်းဆောင် ဖြစ်ခြင်းမျှသာ ထူးတော့သည်။

ဥပေက္ခာဆယ်ပါး

     ဤသို့လျှင် ပရမတ္ထအားဖြင့် တရားကိုယ်သီးခြား ထင်ရှားရကောင်းပါလျက် ဥပေက္ခာပါရမီတွင် မပါဝင်နိုင်သော ဥပေက္ခာတရားများလည်း ရှိနေသည့်အတွက် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာနှင့် အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာတို့၌-

(ချိ)

၁။ ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ၊

၂။ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ၊

၃။ ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာ၊

၄။ ဝီရိယုပေက္ခာ၊

၅။ သင်္ခါရုပေက္ခာ၊

၆။ ဝေဒနုပေက္ခာ၊

၇။ ဝိပဿနုပေက္ခာ၊

၈။ တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ၊

၉။ ဈာနုပေက္ခာ၊

၁၀။ ပါရိသုဒ္ဓုပေက္ခာ-

ဟူ၍ ဥပေက္ခာဆယ်မျိုးရှိကြောင်းကို ပြဆိုတော်မူကြ၏။

     (၁) ထိုဆယ်မျိုးတို့တွင် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများမှာ ခြောက်ပါးသော ဒွါရတို့၌ ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး အာရုံခြောက်မျိုးတို့ ထင်ကြရာ အလိုရှိအပ်သည့် ဣဋ္ဌအာရုံထင်သော်လည်း ဝမ်းမြောက်တော်မမူကြ၊ အလိုမရှိအပ်သည့် အနိဋ္ဌအာရုံထင်သော်လည်း နှလုံးမသာမယာ မရှိကြပဲ သတိသမ္ပဇဉ် အမြဲယှဉ်တော်မူကြကာ အသင့်အားဖြင့်သာ ရှုတော်မူကြကုန်သည်။ ဤသို့ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ ဒွါရခြောက်ပါးတို့၌ ဣဋ္ဌ အနိဋ္ဌ ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး အာရုံခြောက်မျိုးတို့ ထင်လာရာ၌ စင်ကြယ်သော မူလပကတိသဘောကို မစွန့်လွှတ်သော အခြင်းအရာအားဖြင့်ဖြစ်သော ဥပေက္ခာသည် ဆဠင်္ဂုပေက္ခာမည်၏။ (အင်္ဂါခြောက်ပါးရှိသော ဥပေက္ခာဟု ဆိုလိုသည်။ အင်္ဂါခြောက်ပါးဟူသည် ဒွါရခြောက်ပါးနှင့် အာရုံခြောက်မျိုးတို့ပင် ဖြစ်၏။)

     (၂) သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုသည် ထိုသူတို့၏ ကံအတိုင်းသာ ဖြစ်သည်ဟူ၍ လျစ်လျူရှုမှုသည် ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ မည်၏။ (မြတ်သောနေခြင်းဖြင့် လျစ်လျူရှုခြင်းဟု ဆိုလိုသည်။ ။ဤဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာသည်ပင် ဥပေက္ခာပါရမီ ဖြစ်၏။)

     (၃) မဂ်ဖိုလ်တရား ရရှိရန် အားထုတ်သောအခါ အချို့တရားက အားလျော့၍ အချို့တရားက အားပိုနေလျှင် အားပျော့သောတရားကို မြှောက်မြှင့်ပေးရခြင်း၊ အားပိုနေသောတရားကို ဖိနှိပ်ပေးရခြင်း ပြုရမြဲဖြစ်သော်လည်း မဂ်၏အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းဟု ခေါ်အပ်သော ဗောဇ္ဈင်အဖြစ်သို့ ရောက်သောအခါ ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက် တရားတို့သည် အလျော့အပိုမရှိပဲ အညီအမျှသာ ဖြစ်ရှိကြသောကြောင့် တကွဖြစ်ဖက်တရားတို့ အပေါ်မှာ အညီအမျှသာ ဖြစ်ခြင်းဟု ဆိုအပ်သော ဥပေက္ခာသည် ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာမည်၏။

(ချီ)

     (၄) မဂ်ဖိုလ်တရားရရှိရန် အားထုတ်ရာမှာ လိုသည် ပိုသည်မရှိရအောင် ညီမျှစွာဖြစ်သော ဝီရိယသည် ဝီရိယုပေက္ခာ မည်၏။

     (၅) သမာဓိတရား မဂ်ဖိုလ်တရားတို့ကို ရရှိရန် အားထုတ်သောအခါ ပဌမဈာန် စသည်တို့ဖြင့် အသီးအသီး ပယ်ရှားအပ်သော နီဝရဏစသော သင်္ခါရတရားတို့ကို အာရုံယူခြင်း၌ လျစ်လျူရှုခြင်း သဘောသည် သင်္ခါရုပေက္ခာ မည်၏။ (ဤသင်္ခါရုပေက္ခာသည် ဝိပဿနာဉာဏ် ရင့်သန်လာသောအခါ၌ ဖြစ်၏။ ဝိပဿနာဉာဏ် မရင့်သန်သေးသည့်အခါမှာ နီဝရဏစသော သင်္ခါရတရားတို့ကို ပယ်ရှားရာ၌ ဂရုစိုက်ခြင်း ပြုရသည်။ ရင့်သန်လာသောအခါ ထိုနီဝရဏစသော သင်္ခါရတရားတို့ကို အထူး ဂရုမစိုက်ရတော့ပဲ လျစ်လျူရှုသော အနေအားဖြင့်သာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။)

     (၆) အာရုံအရသာကို ခံစားရသည့်အခါမှာ ချမ်းသာသော အနေအားဖြင့်လည်း မဟုတ်၊ ဆင်းရဲသော အနေအားဖြင့်လည်း မဟုတ်ပဲ အလတ်စားဖြစ်သော အနေအားဖြင့်သာ ခံစားခြင်းဝေဒနာသည် ဝေဒနုပေက္ခာ မည်၏။

     (၇) ခန္ဓာစသော တရားတို့၏ အနိစ္စစသော သဘောကို အထူးမြင်အောင် ဆင်ခြင်သုံးသပ်ရာ၌ လျစ်လျူအနေအားဖြင့်သာ သုံးသပ်ဆင်ခြင်ခြင်းသည် ဝိပဿနုပေက္ခာ မည်၏။ ။(ဤအရာ၌ ဝိပဿနာဟူသော စကား၏ အကျဉ်းချုပ်အဓိပ္ပါယ်ကို ဤသို့ သိရာ၏၊ ဝိ= အထူး၊ ပဿနာ= မြင်ခြင်း၊ အထူး သိမြင်ခြင်းကို ဝိပဿနာဟု ခေါ်သည်၊ အထူးမြင်ပုံကား.. လောက၌ ငါ သူတပါး ယောက်ျား မိန်းမ စသည်ဖြင့် အကောင်အထည်တွေ ရှိနေကြသည်ဟု သိမြင်ခြင်းသည် လူတိုင်းသိသော အရိုးခံ အသိအမြင်သာ ဖြစ်၏၊ သညာ သိသာ ဖြစ်၏။ ဉာဏ်ဖြင့်စိုက်စူး အသိထူးမဟုတ်။ “တရားသဘော စင်စစ်အားဖြင့် ငါကောင် သူကောင်ဟူ၍ မရှိပါတကား၊ ဖရိုဖရဲ ပြိုကွဲပျက်စီးတတ်သော ရုပ်နာမ်တို့၏ အစုအဝေးမျှပါတကား၊ ထိုရုပ်နာမ်တို့ သည်လည်း ခဏမစဲ တသဲသဲ ပျက်စီးနေကုန်ပါတကား၊ ပျက်စီးသည့်နေရာမှာ အစားဝင်ကာဝင်ကာ တရားအသစ်များက အဆက်မပြတ် ဖြစ်ပေါ်နေကြခြင်းကြောင့်သာ ပျက်ရာမထင်သကဲ့သို့ ဖြစ်နေကုန်စွာ့တကား”ဟူ၍ သိမြင်ခြင်းကို ဝိပဿနာခေါ်သည်၊ ဤကား အဓိပ္ပါယ်ချုပ်တည်း။)

     (၈) ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ မိမိတို့၏ ကိစ္စ၌ အညီအမျှ ဖြစ်နေကြသော သဟဇာတ်တရားတို့အပေါ်မှာ ညီညွတ်အောင် အားထုတ်မနေရတော့ပဲ လျစ်လျူရှုသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်းသည် တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ မည်၏။

(ချု)

     (၉) ဈာန်တရားကို ပွါးများရာမှာ တတိယဈာန်၌ဖြစ်သော မြင့်မြတ်သော ချမ်းသာ၌ပင် ချမ်းသာသည့်အဖို့အစုမှာ မကျရောက် မပါဝင်စေပဲ လျစ်လျူရှုနိုင်ခြင်းသဘောသည် ဈာနုပေက္ခာမည်၏။ (အဆုံးဈာန်၌သာရသော ဥပေက္ခာဟု ဆိုလိုသည်။)

     (၁၀) အလုံးစုံ ဆန့်ကျင်ဖက်ဖြစ်သော တရားတို့မှ စင်ကြယ်သည်ဖြစ်၍ ဆန့်ကျင်ဖက်တရားတို့ကို ငြိမ်းစေမှု၌ ကြောင့်ကြခြင်းမပြုသော သဘောသည် ပါရိသုဒ္ဓုပေက္ခာ မည်၏။ (အလုံးစုံ ဆန့်ကျင်ဖက်တရားတို့မှ စင်ကြယ်သော စတုတ္ထဈာန်ဥပေက္ခာ ဖြစ်သည်။)

     ထိုဆယ်ပါးတို့တွင် ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ, ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ, ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာ, တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ, ဈာနုပေက္ခာ, ပါရိသုဒ္ဓုပေက္ခာ- ဤခြောက်ပါးတို့သည် တရားကိုယ်အားဖြင့် တူညီကြကုန်၏၊ တတြမဇ္ဈတ္တတာ စေတသိက် တမျိုးတည်းသာ ဖြစ်ကုန်၏။

     တရားကိုယ် တမျိုးတည်းဖြစ်လျက် အဘယ့်ကြောင့် ခြောက်မျိုး ခွဲထားပါသနည်းဟု မေးဖွယ်ရှိ၏၊ (အဖြေကား) တရားကိုယ် တမျိုးတည်းပင် ဖြစ်သော်လည်း အခိုက်အတန့် ကွဲပြားသောအားဖြင့် ခြောက်မျိုးခွဲ၍ ခေါ်ရသည်။ ဥပမာဆိုသော် လူတယောက်တည်းပင် ဖြစ်စေကာမူ ငယ်စဉ်အခါ ကုမာရ= ကလေးသူငယ်၊ ကြီးလာသောအခါ ယုဝ= ပျိုနုသောသူ၊ ထို့ထက် ကြီးလာပြန်သောအခါ ဝုဍ္ဎ= လူကြီး၊ သေနာပတိ= စစ်သူကြီး၊ ရာဇ= မင်း စသည်ဖြင့် အရွယ်အလိုက် အခိုက်အတန့်အားဖြင့် ခွဲခြားခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သကဲ့သို့တည်းဟူ၍ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်အဋ္ဌကထာနှင့် အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာကြီးတို့၌ ဖွင့်ပြထား၏။

     ပိုမိုရှင်းလင်း သိသာအောင် ဖေါ်ပြရပါမူ “ကိစ္စအလုပ် ကွဲပြားခြင်းကြောင့် ခြောက်မျိုး ကွဲပြားကြခြင်း ဖြစ်သည်”၊ ကိစ္စကွဲပြားပုံမှာ..

     (၁) ပြခဲ့ပြီးသောအတိုင်း ကောင်းကောင်းဆိုးဆိုး အာရုံခြောက်မျိုးလုံးကိုပင် အာရုံပြုကာ ထိုအာရုံတို့၌ အလယ်အလတ်စားအားဖြင့် နှလုံးသွင်းနိုင်ခြင်းသည် ဆဠင်္ဂုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၂) သတ္တဝါတို့ကို အာရုံပြုကာ သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာရေး ဆင်းရဲရေး၌ လျစ်လျူရှုခြင်းသည် ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၃) ဈာန်မဂ်ဖိုလ်တို့ကို ရဖို့ရန် အားထုတ်ရာမှာ ပယ်ရှားအပ်သော နီဝရဏတရားတို့ကို အာရုံယူမှု၌ လျစ်လျူရှုခြင်းသည် ဗောဇ္ဈင်္ဂုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

(ချူ)

     (၄) ဝီရိယ၏ အပိုအလိုမရှိ ညီမျှစွာ ဖြစ်ခြင်းသဘောသည် ဝီရိယုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၅) အပိုအလိုမရှိ တညီတညွတ်တည်း ဖြစ်နေကြသော သဟဇာတ် (ဖြစ်ဖော်ဖြစ်ဖက်) တရားတို့ကို ချီးမြှောက်ဖိနှိပ်မှုမပြုပဲ လျစ်လျူရှုခြင်းသည် သင်္ခါရုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၆) အာရုံခံစားမှု၌ လျစ်လျူရှုခြင်းသည် ဝေဒနုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၇) ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တအားဖြင့် သုံးသပ်စိစစ်မှု၌ လျစ်လျူရှုခြင်း သဘောသည် ဝိပဿနုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၈) အညီအမျှ ဖြစ်နေကြသော ယှဉ်ဖော်ယှဉ်ဖက် တရားတို့အပေါ်မှာ လျစ်လျူရှုခြင်း သဘောသည် တတြမဇ္ဈတ္တုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၉) အလွန်မြတ်သော ဈာန်ချမ်းသာ၌ပင် လျစ်လျူရှုခြင်း သဘောသည် ဈာနုပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     (၁၀) အလုံးစုံ ဆန့်ကျင်ဖက်ဖြစ်သော တရားတို့မှ စင်ကြယ်သော လျစ်လျူရှုခြင်း သဘောသည် ပါရိသုဒ္ဓပေက္ခာ၏ ကိစ္စဖြစ်၏။

     ဤသို့လျှင် ကိစ္စမျှသာမက ဖြစ်ရာဌာန အာရုံပါ ထူးခြားသည်ကို မှတ်သားရာ၏။ ဝီရိယုပေက္ခာမှာ ဝီရိယစေတသိက်ဖြစ်၍၊ ဝေဒနုပေက္ခာမှာ ဝေဒနာစေတသိက်ပင် ဖြစ်သောကြောင့် ဤဥပေက္ခာနှစ်ပါးတို့သည် အခြားဥပေက္ခာများနှင့် တရားကိုယ်ချင်း မရောနှောပေ။ ။သင်္ခါရုပေက္ခာနှင့် ဝိပဿနုပေက္ခာတို့ကား ပညာစေတသိက်ချည်းသာ ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုနှစ်ပါးတို့မှာ တရားကိုယ်ပင် တူသော်လည်း ကိစ္စထူးခြား၍ နှစ်မျိုးကွဲပြားသည်။ ကိစ္စထူးခြားပုံမှာ..

သင်္ခါရတရားတို့၏ အနိစ္စ ဒုက္ခ အနတ္တ သဘောသုံးမျိုးကို အထူး ဂရုမစိုက်ရတော့ပဲ ထင်မြင်အောင် ရှုဆင်ခြင်ခြင်း သဘောသည် ဝိပဿနုပေက္ခာဖြစ်၏၊ သင်္ခါရတရားတို့ကို အာရုံယူခြင်း၌ ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်မှု မရှိ လျစ်လျူရှုခြင်းသဘောသည် သင်္ခါရုပေက္ခာဖြစ်၏။

ပါရမီဥပေက္ခာနှင့် ဥပေက္ခာဆယ်ပါး

     ဤ အဋ္ဌကထာဆရာကြီးများ ပြဆိုတော်မူအပ်သော ဥပေက္ခာဆယ်ပါးတို့တွင် ပါရမီဥပေက္ခာဟူ၍ တိုက်ရိုက်မပါပဲ ရှိနေ၏။ ဤသို့ မပါခြင်းမှာ ပါရမီဥပေက္ခာသည် ပြခဲ့ပြီးသော ဥပေက္ခာဆယ်မျိုးတို့အနက် တမျိုးမျိုးတွင် မပါဝင်၍ပင်

(ချေ)

မပါလေသလော၊ သို့မဟုတ် အဋ္ဌကထာဆရာကြီးများ၏ ပြဆိုချက်ကပင် လစ်လပ်ဟာဟင်း ကြွင်းကျန်နေသလောဟု တွေးတော ဆင်ခြင်ဖွယ်ရှိ၏။ ဆင်ခြင်သောအခါ အဋ္ဌကထာဆရာကြီးများ၏ ပြဆိုချက်သည် မစေ့မစပ် လစ်လပ်ဟာဟင်း ကြွင်းကျန်နေသည်ဟု မဆိုသင့်ပေ၊ ပြခဲ့ပြီးသော ဥပေက္ခာဆယ်ပါးတွင် ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ၌ ပါရမီဥပေက္ခာသည် ပါဝင်သည်ဟူ၍ မှတ်ယူအပ်၏။

     အချို့သော ဆရာတို့ကမူကား “ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာနှင့် ပါရမီဥပေက္ခာသည် တခြားစီဖြစ်၏၊ ဖြစ်ပုံမှာ.. မိမိအပေါ် ပြစ်မှားကျူးလွန်သောသူနှင့် မြတ်နိုးတနာ ပြုလာသူတို့အပေါ်မှာ စိတ်မခြားမနား တသားတည်းထားနိုင်ခြင်းသည် ပါရမီဥပေက္ခာဖြစ်၏။ သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုသည် ကံအတိုင်းသာ ဖြစ်ကြသည်ဟု သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုအပေါ်မှာ စိတ်တမျိုးတည်း ထားနိုင်ခြင်းသည် ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ပြဆိုကြ၏။

     ဤဆရာတို့အလိုမှာ ဥပေက္ခာပါရမီသည် မိမိကို ပြစ်မှားသူ မြတ်နိုးသူတို့အပေါ်မှာသာ အာရုံရောက်၏၊ ချမ်းသာဆင်းရဲ သဘောသို့ အာရုံမရောက်၊ သတ္တဝါတို့၏ ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုသို့ အာရုံရောက်လျှင် ပါရမီဥပေက္ခာမဟုတ်၊ ဗြဟ္မာရုပေက္ခာသာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုပေသည်။ ဗုဒ္ဓဝင်ပါဠိတော်၌ကား ဥပေက္ခာပါရမီ၏ သဘောကို..

တထေဝ တွမ္ပိ သုခဒုက္ခေ၊ တုလာဘူတော သဒါ ဘဝ။

ဥပေက္ခာပါရမိတံ ဂန္တွာ၊ သမ္ဗောဓိံ ပါပုဏိဿတိ။

ဟူ၍ ဟောတော်မူ၏။ ထိုပါဠိတော်စကားရပ်တွင်“သုခဒုက္ခေ တုလာဘူတော= ချမ်းသာမှု ဆင်းရဲမှုတို့မှာ ချိန်ခွင်သဖွယ် ဖြစ်ပါစေ”ဟူ၍ ချမ်းသာဆင်းရဲ နှစ်ပါးကို အခြေခံထား၍ ဟောတော်မူ၏။ စရိယာပိဋကပါဠိတော် မဟာလာမဟံသစရိယခဏ်း၌လည်း..

ယေ မေ ဒုက္ခံ ဥပဒဟန္တိ၊ ယေ စ ဒေန္တိ သုခံ မမ။

သဗ္ဗေသံ သမကော ဟောမိ။-----

အစရှိသည်ဖြင့် ဆင်းရဲချမ်းသာ နှစ်ပါးကိုပင် အခြေခံထားကာ “အကြင်သူတို့သည် ငါ့အား ဆင်းရဲမှုကို ပြုကြကုန်၏၊ အကြင်သူတို့ကား ငါ့အား ချမ်းသာကို ပေးကြကုန်၏၊ ထိုအလုံးစုံသော သူတို့၏အပေါ်မှာ ငါ၏စိတ်ထား ညီမျှသည်သာ ဖြစ်၏”ဟူ၍၎င်း၊ သုခဒုက္ခေ တုလာဘူတော၊ ယသေသု အယသေသု စ= ချမ်းသာဆင်းရဲမှုတို့၌ ဖြစ်စေ၊ ကျော်စောမှု မကျော်စောမှုတို့၌ဖြစ်စေ ချိန်ခွင်သဖွယ်သာ ဖြစ်သည်ကို၎င်း ဟောကြားတော်မူသည်။

(ချဲ)

     အဋ္ဌသာလိနီအဋ္ဌကထာနှင့် ပါဌဇာတ် အဋ္ဌကထာတို့၌လည်း “ဤသို့လျှင် ရွာသူသားငယ်တို့ ချွဲသလိပ်စသည် ထွေးခြင်း ပန်းနံ့သာတို့ဖြင့် ပူဇော်ခြင်းတို့ဖြင့် ချမ်းသာဆင်းရဲကို ဖြစ်စေကြကုန်သော်လည်း လျစ်လျူရှုမှုသဘောကို မလွန်စေသော အလောင်းတော်၏ ဥပေက္ခာပါရမီသည် “ပရမတ္ထဥပေက္ခာပါရမီ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ချမ်းသာဆင်းရဲမှု နှစ်ပါးကိုပင် အခြေခံထား၍ ဖွင့်ဆိုတော်မူကြသည်။

     ထိုမှတပါးလည်း ဝိသုဒ္ဓိမဂ် အဋ္ဌကထာနှင့် အဋ္ဌသာလိနီ အဋ္ဌကထာတို့မှာ ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ၏ လက္ခဏာစသည်ကို ပြဆိုရာ၌.. “သတ္တေသု မဇ္ဈတ္တာကာရလက္ခဏာ ဥပေက္ခာဟူ၍ ဥပေက္ခာသည် သတ္တဝါတို့အပေါ်မှာ လျစ်လျူရှုသော အခြင်းအရာဖြင့်ဖြစ်ခြင်း လက္ခဏာရှိသည်”ဟု ပြဆိုတော်မူကြ၏။ သတ္တဝါတို့ အပေါ်မှာဟူ၍ သာမည ပြဆိုတော်မူထားသဖြင့် သတ္တဝါ၏အရ မိမိကိုပြစ်မှားသော သတ္တဝါ မြတ်နိုးသော သတ္တဝါတို့ကို၎င်း၊ ချမ်းသာသောသတ္တဝါ ဆင်းရဲသော သတ္တဝါတို့ကို၎င်း ယူနိုင်သည်ချည်းသာ ဖြစ်၏။ သို့ဖြစ်၍ မိမိကို ပြစ်မှားသူနှင့် မြတ်နိုးသူတို့၏အပေါ်မှာ အလယ်အလတ်စား စိတ်ထားနိုင်သော အခြင်းအရာသည်လည်း ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ ဖြစ်၏ဟူသော အဓိပ္ပါယ်သည် ထင်ရှားပေ၏။ ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ပါရမီဥပေက္ခာသည် ဗြဟ္မဝိဟာရုပေက္ခာ၌ ပါဝင်သည်ဟူသော အဓိပ္ပါယ်လည်း ထင်ရှားလေတော့၏။

ဥပေက္ခာပါရမီခဏ်း ပြီး၏။

**********

ဒီပင်္ကရဗုဒ္ဓဝင်

စာမျက်နှာ(၂၈၇)၊ စာပိုဒ်အမှတ် (က)၌-

     (ဒီပင်္ကရာမင်းသား အရွယ်သို့ရောက်)ဟူသော စကားအရ စဉ်းစားဆင်ခြင်ဘွယ်ကို ပြဆိုဦးအံ့..

     အသက် တရာတမ်းမှာ ပွင့်တော်မူသော ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားမှာ အသက်တဆယ့်ခြောက်နှစ်တွင် အရွယ်သို့ရောက်၍ ထီးနန်းအုပ်ချုပ် မင်းလုပ်တော်မူသည်။ အသက် တသိန်းတမ်းမှာဖြစ်သော ဒီပင်္ကရာမင်းသား၏ အရွယ်ရောက်သောအသက်ကို မည်မျှဖြင့် ပိုင်းခြားသင့်သနည်း၊ ဤအချက်ကို လေးနက်စွာ စဉ်းစားဆင်ခြင်သင့်၏။

(ချော)

     အသက်တရာတမ်းမှာပွင့်မည့် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား၏ အရွယ်ရောက်သည်ဟု သတ်မှတ်အပ်သော အသက် (၁၆) တဆယ့်ခြောက်နှစ်အတိုင်းပင်၊ အသက်တသိန်းတမ်းမှာပွင့်သည့် ဒီပင်္ကရာ မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော် ဒီပင်္ကရာမင်းသား၏ အရွယ်ရောက်သည့် အသက်ကို (၁၆) တဆယ့်ခြောက်နှစ်တည်းဟု ပိုင်းခြားသတ်မှတ်ရန် သင့်လျော်မည် မဟုတ်ချေ။ တဖန် တရာတမ်းမှာ သတ်မှတ်ထားသည့် (ရာနှုန်းတဆယ့်ခြောက်)အတိုင်း သတ်မှတ်ရမည်ဆိုလျှင် တသိန်းတမ်းမှာ (၁၆၀၀၀) တသောင်း ခြောက်ထောင်မျှသော အသက်ကို အရွယ်ရောက်သော အသက်ဟု သတ်မှတ်ရမည်ကဲ့သို့ ဖြစ်၏။ ဤအချိုးအစားအတိုင်းသာ ဖြစ်သင့်သည်ဟူ၍လည်း ပြောဆိုမှတ်သားရန် ခဲယဉ်းမည်ဖြစ်၏။

     အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော်.. ဒီယနိကာယ ပါထိကဝဂ္ဂပါဠိတော် သုံးခုမြောက် စက္ကဝတ္တိသုတ်၌ အသက်တမ်း အစားစားကို ပိုင်းခြား၍ ဟောတော်မူရာဝယ်..

ဆယ်နှစ်တမ်းအတွက်-

ဒသဝဿာယုကေသု ဘိက္ခဝေ မနုဿေသု ပဉ္စဝဿိက ကုမာရိကာ အလံပတေယျာ ဘဝိဿန္တိ။ ။ရဟန်းတို့.. အသက် ဆယ်နှစ်တမ်း၌ဖြစ်သော လူတို့မှာ ငါးနှစ်အရွယ်ရှိသော သူငယ်မတို့သည် လင်ပေးစားခြင်းငှါ ထိုက်ကုန်လတ္တံ့၊..

ဟူ၍ ဟောကြားတော်မူပြီးလျှင်..

အနှစ်ရှစ်သောင်းတမ်းအတွက်-

အသီတိဝဿသဟဿာယုကေသု ဘိက္ခဝေ မနုဿေသု ပဉ္စဝဿသတိကာ ကုမာရိကာ အလံပတေယျာ ဘဝိဿန္တိ။ ။ ရဟန်းတို့.. အနှစ်ရှစ်သောင်းတမ်း၌ ဖြစ်ကြသော လူတို့မှာ အသက် နှစ်ပေါင်းငါးရာရှိသော သူငယ်မတို့သည် လင်ပေးစားခြင်းငှါ ထိုက်ကုန်လတ္တံ့၊..

ဟူ၍ ဟောတော်မူထားသည်။

     ဤပါဠိတော်၌ ဆယ်နှစ်တမ်းနှင့် အနှစ်ရှစ်သောင်းတမ်း သူငယ်မများ၏ အရွယ်ရောက်သည်ဟု သတ်မှတ်အပ်သော အသက်ကိုသာ ပိုင်းခြား ဟောပြတော်မူသည်။ အခြား အသက်တမ်းရှိ လူများအတွက်ကိုကား ဤသို့ အရွယ်ရောက်သည့် အသက်တမ်းကို ဟောကြားတော်မမူ၊ ဆယ်နှစ်တမ်းနှင့် အနှစ် ရှစ်သောင်းတမ်းတို့မှာလည်း သူငယ်မများအတွက်သာ တိုက်ရိုက်ဟောထား၍ သူငယ်များအတွက်ကိုကား တိုက်ရိုက် မဟောသော်လည်း သူငယ်များအတွက်လည်း သူငယ်မများအတိုင်းပင် ဖြစ်သင့်သည်ဟု မှတ်ယူလိုက မှတ်ယူသင့်၏။

(ချော်)

     ဤသို့လျှင် အသက် ဆယ်နှစ်တမ်းနှင့် တရာတမ်းတို့မှာ အရွယ်ရောက်သည့်အသက် သတ်မှတ်ပုံချင်း ကွာခြားသကဲ့သို့၊ တရာတမ်းနှင့် တထောင်တမ်း၊ တထောင်တမ်းနှင့် တသောင်းတမ်း စသည်တို့မှာလည်း လူတို့၏ အရွယ်ရောက်သော အသက်အပိုင်းအခြား ကွာခြားကြမည်သာ ဖြစ်၏။

     စက္ကဝတ္တိသုတ် ပါဠိတော်အရ ရှစ်သောင်းတမ်းမှာ အနှစ်ငါးရာသည် အရွယ်ရောက်သောအသက် ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားသော်လည်း ယခု ဒီပင်္ကရာမင်းသားအတွက်မှာမူ အသက်တသိန်းတမ်း ဖြစ်နေ၍ အရွယ်ရောက်သောအသက်မှာ အနှစ်ငါးရာဖြင့် သတ်မှတ်သင့် မသတ်မှတ်သင့် စသည်ကိုလည်း စဉ်းစားရန်ပင် ဖြစ်၏။

     ဆယ်နှစ်တမ်းမှစ၍ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်လာသည်ကို ထောက်ဆလျှင် ရှစ်သောင်းတမ်းနှင့် တသိန်းတမ်းကိုမှာလည်း အရွယ်ရောက်သည့် အသက်အပိုင်းအခြား ထူးခြားသင့်ရကား ရှစ်သောင်းတမ်းမှာ အနှစ်ငါးရာဖြစ်၍ တသိန်းတမ်းမှာ အနှစ်ခြောက်ရာ ဖြစ်သင့်သည်ဟု ဆိုသင့်၏။ ကျမ်းဂန် တိုက်ရိုက်မရှိ၍ စဉ်းစားဆင်ခြင်၍သာ မှတ်ယူရာ၏။

     တနည်းအားဖြင့် အသက်တိုးတက် ရှည်လျားလာသော တက်ကပ်အကွင်းမှာ အရွယ်ရောက်သော အသက်ကို ငါးရာဖြင့်သာ သတ်မှတ်ထားပါသည်။ ရှစ်သောင်းတမ်းထက် ပိုလွန်၍ တသိန်းတမ်းသို့ပင် ရောက်စေကာမူ ပါဠိတော်မှာ အများဆုံးလာသည့် အရေအတွက်ဖြစ်သော အနှစ်ငါးရာဖြင့်သာ သတ်မှတ်သင့်ပါသည် ဟူ၍လည်း ဆိုသင့်ပြန်၏။ သို့ရကား ဒီပင်္ကရာမင်းသား၏ အရွယ်ရောက်သည့် အသက်ကို အနှစ်ငါးရာ (သို့မဟုတ်) အနှစ်ခြောက်ရာဟု ဆိုသင့်၏။

စာမျက်နှာ (၂၈၈)၊ စာပိုဒ်အမှတ် (ခ)၌-

     ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ၌ လာသောအတိုင်း အလောင်းတော် ဒီပင်္ကရာမင်းသား ဥယျာဉ်တော်သို့ထွက်ကာ နိမိတ်များကို မြင်သည့်အကြောင်းအရာကို ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်။

     ဤရေးသားချက်အရမှာ.. အလောင်းတော်သည် နတ်များဖန်ဆင်းပြသည့် သူအို သူနာ သူသေဟူသော နိမိတ်ကြီးသုံးမျိုးကိုသာ မြင်ရကြောင်းပါရှိ၍၊ လေးခုမြောက် ရဟန်းနိမိတ်ကို မြင်ရကြောင်း မပါရှိခဲ့။ ရှေးနိမိတ်သုံးပါးကိုသာမြင်၍ ရဟန်းနိမိတ်ကို မမြင်ရပဲ ရဟန်းပြုတော်မူသည်ဟု အဓိပ္ပါယ် ရောက်ရှိနေ၏။

(ချံ)

     ပါဠိတော်၌ကား..

နိမိတ္တေ စတုရော ဒိသွာ၊ ဟတ္ထိယာနေန နိက္ခမိ။

“နိမိတ်ကြီးလေးပါးလုံးကို မြင်ပြီးသော် ဆင်ယာဉ်ဖြင့် တောထွက်တော်မူပြီ”–

ဟူ၍သာ ဟောတော်မူ၏။ ။ဤပါဠိတော်အရ ဆင်ယာဉ်စီး၍ တောမထွက်ခင် နိမိတ်လေးပါးလုံးကို မြင်ရမည်သာဖြစ်၏။

     ပါဌဇာတ် အဋ္ဌကထာစသော ကျမ်းဂန်တို့မှာ အကျယ်တဝင့် ပြဆိုအပ်သော သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား တောထွက်ခဏ်း၌လည်း နိမိတ်ကြီးလေးပါးတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ၄-လခြား မြင်ပြီးနောက်မှ သီးခြား တောထွက်ကြောင်း လာရှိသည်။

     သုတ်မဟာဝါ ပါဠိတော် မဟာပဒါနသုတ်လာ ပိပဿီမြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော် ရထားယာဉ်စီးလျက် တောထွက်တော်မူခဏ်း၌လည်း ပဌမအကြိမ် ဥယျာဉ်သို့ ထွက်တော်မူရာ လမ်းခရီးတွင် လူအိုကိုမြင်၍ ဥယျာဉ်သို့ရောက်အောင် မသွားတော့ပဲ ထိုအရပ်မှပင် လှည့်ကာ နန်းတော်သို့ပြန်ကြောင်း၊ ဤနည်းအတူ ဒုတိယအကြိမ်မှာ သူနာကိုမြင်၍၊ တတိယအကြိမ်မှာ သူသေကိုမြင်၍ နန်းတော်သို့ပြန်ကြောင်း၊ စတုတ္ထအကြိမ်မှာကား ရဟန်းကိုမြင်၍ နှစ်သက်တော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းရှိရာသို့ ရထားကို မောင်းနှင်စေ၍ ရောက်ရှိသောအခါ ရထားထိန်းကို ရထားနှင့်တကွ ပြန်လွှတ်လိုက်ပြီးနောက် နန်းတော်သို့ မပြန်တော့ပဲ တောက်လျှောက်ပင် ရဟန်းပြုတော်မူကြောင်း ဟောကြားထားသည်။

     ဤပါဠိတော်အရ ဝိပဿီမြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်သည် ဥယျာဉ်သို့ လေးကြိမ်တိုင်တိုင် ထွက်တော်မူရာ အစဉ်အတိုင်း နိမိတ်ကြီးလေးပါးကို မြင်တော်မူပြီး၍ စဟုတ္ထအကြိမ်မှာကား နန်းတော်သို့ မပြန်တော့ပဲ တောက်လျှောက် ရဟန်းပြုတော်မူသဖြင့် သီးခြား တောထွက်ခြင်းဟူ၍ကား မရှိတော့ပြီ။ သို့ရာတွင် စဘုတ္ထအကြိမ်မှာ ရဟန်းနိမိတ်ကို မြင်ပြီးမှ တောက်လျှောက် တောထွက်ခြင်း ဖြစ်သောကြောင့် ဝိပဿီဗုဒ္ဓဝင်ပါဠိတော်၌-

နိမိတ္တေ စတုရော ဒိသွာ၊ ရထယာနေန နိက္ခမိ၊-

ဟု နိမိတ်ကြီးလေးပါးကို မြင်ပြီးမှ ရထားယာဉ်ဖြင့် တောထွက်ကြောင်း ဟောကြားတော်မူသည်။

(ချား)

     သို့ဖြစ်၍- ဤဒီပင်္ကရဗုဒ္ဓဝင်၌လည်း..

နိမိတ္တေ စတုရော ဒိသွာ၊ ဟတ္ထိယာနေန နိက္ခမိ။..

ဟူသော ဗုဒ္ဓ၀င်ပါဠိတော်နှင့် မဆန့်ကျင်ရန်၎င်း..။ ဤဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ၌ပင် နောက်ဖြစ်သော နှစ်ကျိပ်လေးဆူသော ဘုရားအလောင်းတော်တို့ နိမိတ်ကြီးလေးပါးကို မြင်ပြီးမှ တောထွက်တော်မူကြကြောင်း ဖွင့်ပြလတ္တံ့ဖြစ်ရာ ထိုဖွင့်ပြချက်များမှာလည်း “နိမိတ္တေ စတုရော ဒိသွာ”ဟူသော ပါဠိတော်ကိုပင် မူတည်၍ ဖွင့်ခြင်းဖြစ်သောကြောင့် အဋ္ဌကထာ၌ ရှေ့နောက် မဆန့်ကျင်ရန်၎င်း..

“လေးကြိမ်မြောက်၌ အလောင်းတော် ဒီပင်္ကရာမင်းသားသည် ဝိသုကြုံနတ်သား လာရောက် ဆင်ယင်ပေးအပ်သော အဆင်တန်ဆာရှိသည်ဖြစ်၍ ဆင်အပေါင်း (၈၄၀၀၀) ရှစ်သောင်းလေးထောင် ခြံရံလျက် စီးတော်ဆင်ထက်၌ စီး၍ ဥယျာဉ်တော်သို့ ထွက်တော်မူလျှင် ရဟန်းနိမိတ်ကိုမြင်သဖြင့် နှစ်သက်တော်မူပြီးလျှင် ရဟန်းပြုရန် အလိုဆန္ဒတော်ကို ဖြစ်စေ၍ များစွာသော စစ်သည်ဗိုလ်ပါအပေါင်း ခြံရံလျက် ဥယျာဉ်တော်သို့ဝင်ကာ စီးတော်ဆင်ထက်မှ ဆင်းသက်၍ ဥယျာဉ်တော်အတွင်း လှည့်လည် ကြည့်ရှုတော်မူပြီးလျှင် အလွန်တရာ အေးမြနှစ်သက်ဖွယ်ကောင်းလှသော ကျောက်ဖျာထက်မှာ ထိုင်နေတော်မူလျက် ရဟန်းပြုရန် စိတ်အကြံကို ဖြစ်စေသောခဏဝယ် သုဒ္ဓါဝါသဘုံမှ ရဟန္တာမဟာဗြဟ္မာကြီးသည် ပရိက္ခရာရှစ်ပါးကို ဆောင်ယူခဲ့၍ အလောင်းတော်၏ မျက်မှောက်၌ ထင်ရှား ပေါ်ပေါက်လာကာ ပရိက္ခရာတို့ကို ဆက်ကပ်သည်”..

ဟု မှတ်ယူသင့်သည်။

     ထိုသို့ မှတ်ယူမှသာလျှင်၊ ၊အလောင်းတော်တို့၏ ဓမ္မတာသုံးဆယ် အဝင်အပါ၊ ၊“စတ္တာရိ နိမိတ္တာနိ ဒိသွာ ဇာတမတ္တပုတ္တာနံ မဟာသတ္တာနံ မဟာဘိနိက္ခမနံ= နိမိတ်ကြီးလေးပါးတို့ကို မြင်ပြီးလျှင် သားတော်ဖွားမြင်လျှင် ဖွားမြင်ခြင်း အလောင်းတော်တိုင်း တောထွက်တော်မူကြခြင်း”ဟူသော ဓမ္မတာနှင့်လည်း မဆန့်ကျင်ပေမည်။

စာမျက်နှာ (၂၈၉)၊ စာပိုဒ်အမှတ် (ဂ)၌-

     အလောင်းတော် ဒီပင်္ကရာမင်းသားကို အတုလိုက်ကာ လူပေါင်း တကုဋေတို့ ရဟန်းပြုကြသည်..ဟူ၍ အဋ္ဌကထာဆရာ ပြဆိုချက်သည် များလွန်းသည်

(ဂျ)

မဟုတ်လောဟု တွေးတော မေးမြန်းဘွယ်ရှိ၏။ များလွန်းသည်ဟူ၍ မဆိုနိုင်။ အကြောင်းကား.. ထိုအချိန်အခါသည် အသက် တသိန်းတမ်းအခါ ဖြစ်သော ကြောင့်ပင်တည်း။

ချဲ့ဦးအံ့..၊ ပါထေယျပါဠိတော် စက္ကဝတ္တိသုတ်၌-

     “အသက်ရှစ်သောင်းတမ်း၌ ဖြစ်သောလူတို့မှာ အနာရောဂါဟူ၍-

(၁) အစာစားချင်ခြင်း၊

(၂) အစာစားပြီးသောအခါ အစာယစ်လျက် ကိုယ်လက်ထိုင်းမှိုင်းခြင်း၊

(၃) အိုခြင်း..

ဤသုံးမျိုးသာရှိကြောင်း။

     ဤအသက်ရှစ်သောင်းတမ်းမှာ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းကြီးသည် အလွန်တရာ ပြည့်စုံကြွယ်ဝ၍ တရွာနှင့်တရွာ နိဂုံးတခုနှင့်တခု ဇနပုဒ်တခုနှင့်တခု မင်းနေပြည် တပြည်နှင့် တပြည်တို့သည် ကြက်ပျံတကျသာ ကွာဝေးကြကြောင်း။ အဝီစိငရဲ၌ ငရဲသားသတ္တဝါတို့ ပြည့်နှက်နေသကဲ့သို့၊ အသက်ရှစ်သောင်းတမ်းမှာလည်း ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းမှာ လူတို့ဖြင့် ပြည့်နှက်နေကြောင်း” ဟောထားတော်မူ၏။

     အသက် ရှစ်သောင်းတမ်းမှာပင် ဤမျှလောက် လူတွေ ပြည့်နှက်နေခဲ့ပါလျှင် အသက်တသိန်းတမ်းမှာ ဆိုဘွယ်ရာမရှိ၊ သာ၍ပင် ပြည့်နှက်နေတော့မည် ဖြစ်၏။

     ဤသို့ ပြည့်နှက် များပြားခြင်း၏ အကြောင်းရင်းကို စဉ်းစားပြန်သော်.. အလွန်တရာ အသက်တမ်းရှည်သောခေတ်မှာ သတ္တဝါများ မွေးဖွားပြီးနောက် ရောဂါအထူးအထွေ ပေါ်ပေါက်ခြင်းမရှိ (ရောဂါဟူ၍ အထူးမရှိသည့်အတွက် သေကျေပျက်စီးခြင်း နည်းပါး လှသည်။ မွေးဖွားရာမှာ နည်းပါးမည် မဟုတ်သော်လည်း ပျက်စီးသူမှာ အလွန်တရာ နည်းပါးလှသောကြောင့် လူသူများပြားခြင်း ဖြစ်ရလေသည်။

     ထို့ကြောင့် “တကုဋေမျှလောက်သော သူတို့သည် အတုလိုက်၍ ရဟန်းပြုကြသည်”ဆိုရာမှာ များလွန်းသည်ဟု မဆိုထိုက်ကြောင်း ကောင်းစွာ သတိပြုသင့်သည်။

     စိတ်ထားအလွန်တရာ စင်ကြယ်သည့် သူတော်ကောင်းများဖြစ်ကြသော အသက် ရှစ်သောင်းတမ်း တသိန်းတမ်းရှိ လူတို့၏ အခြေအနေကို

(ဂျာ)

အသက်တိုလှသော ယခုခေတ်လူများနှင့် နှိုင်းစာစဉ်းစားခြင်းငှါ မထိုက်။ မှန်၏.. ယခုတ် လူသားများ၏ ကုသိုလ်ကံသည် အားနည်း၏၊ ထို့ကြောင့် ရောဂါဝေဒနာ ထူပြော၏၊ အသက်တို၏၊ အစားအသောက် ရှားပါး၏၊ လူများသုံးစွဲရန် အဝတ်အစား စပါးဆန်ရေ များစွာထွက်အောင် ရအောင် ကြိုးစား အားထုတ်သော်လည်း အားထုတ်သလောက် ခရီးမရောက် အကျိုးမရပဲ ပျက်စီးသည်သာ များ၏။ ရှေးသူတော်ကောင်းတို့၏ ခေတ်မှာကား ကုသိုလ်ကံ အားကြီးသောကြောင့် ရောဂါဝေဒနာဟူ၍ မရှိ၊ အသက်ရှည်၏။ အစားအသောက် ပေါများ၏၊ အဝတ်အစားအတွက် အားထုတ်သမျှမှာ ကုသိုလ်ကံတန်းခိုးကြောင့် မပျက်စီးပဲ အနည်းငယ်မျှသော နေရာကပင် များစွာသော အဝတ်အစားတွေ ထွက်ရှိစေ၏ဟု ယုံကြည် မှတ်ယူသင့်ပေသည်။

စာမျက်နှာ (၃ဝဝ)၊ စာပိုဒ်အမှတ် (ဃ)၌-

     “ထိုဒီပင်္ကရာ မြတ်စွာဘုရား၏ အသက်တော်မှာ တသိန်းဖြစ်၏”ဟု ဆိုရာဝယ်..၊ ဒီပင်္ကရာ မြတ်စွာဘုရားသည် အသက်တော် အနှစ်တသိန်းတိုင်တိုင် တည်နေသည်ဟု အဓိပ္ပါယ်မယူအပ်။ ထိုအခါမှာ လူတို့ တည်နေကြသည့် အသက်တမ်း တသိန်းကိုသာ ဟောတော်မူသည်ဟု မှတ်ယူအပ်၏။

     မြတ်စွာဘုရားတို့မည်သည် ပွင့်တော်မူရာအသက်တမ်း၏ ငါးပုံလေးပုံမျှသာ တည်နေတော်မူကြ၍ တပုံအကျန်မှာ ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူကြမြဲ ဖြစ်သည်။ ။ထို့ကြောင့် သုတ်မဟာဝါ အဋ္ဌကထာ မဟာပဒါနသုတ် အာယုပရိစ္ဆေဒအဖွင့်၌-၊ အာယုပ္ပမာဏံ ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသေ ကတွာ စတ္တာရိ ဌတွာ ပဉ္စမေ ဝိဇ္ဇမာနေယော ပရိနိဗ္ဗုတော၊ ၊ဟူ၍၊ “အသက်တမ်းပမာဏကို ငါးစုစု၍ လေးစုတည်နေတော်မူပြီးလျှင် ငါးခုမြောက်အစု ထင်ရှားရှိနေခိုက်တွင်ပင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူကြကြောင်းကို” ဖွင့်ဆိုတော်မူ၏။

     သို့ဖြစ်၍ အသက် တသိန်းတမ်းမှာ ပွင့်တော်မူသော ဒီပင်္ကရာ မြတ်စွာဘုရားသည် အသက်တသိန်းကို ငါးစုစု၍ လေးစုဖြစ်သော အနှစ်ရှစ်သောင်းပတ်လုံး တည်နေတော်မူကာ တစုအကျန်တွင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူသဖြင့် မြတ်စွာဘုရား၏ အသက်တော်မှာ ရှစ်သောင်းဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူအပ်၏။

     ပါဠိတော်လာ အထောက်အထားမှာ..၊ ကောဏ္ဍည မြတ်စွာဘုရားသည် အလောင်းတော်ဖြစ်သော ဝိဇိတာဝီစကြာမင်းအား နောင်အခါ ဂေါတမဟူသော အမည်ဖြင့် ဘုရားဖြစ်လတ္တံ့ဟူ၍ ဗျာဒိတ်ကြားတော်မူသော အခဏ်းတွင်၊ ၊အာယု ဝဿသတံ တဿ၊ ဂေါတမဿ ယသဿိနော၊ ၊ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား၏ အသက်တော်သည် အနှစ်တရာ..ဟု ဟောထားသော်လည်း

(ဂျိ)

ထိုအနှစ်တရာဟူသည်မှာ ပွင့်တော်မူရာ အသက်တမ်းသာဖြစ်၍၊ ဂေါတမ မြတ်စွာဘုရား၏ စင်စစ် တည်နေသော အသက်တော်မှာ ပြဆိုခဲ့ပြီးသောအတိုင်း အသက်တရာကို ငါးစုစု၍ လေးစုဖြစ်သော အနှစ်ရှစ်ဆယ်သာ တည်နေတော်မူသည်ကိုလည်း ထောက်ထားအပ်၏။

စာမျက်နှာ (၃၀၁)၊ စာပိုဒ်အမှတ် (င)၌-

     “တပည့်သား သံဃာတော်နှင့် တကွသော ထိုဒီပင်္ကရာ မြတ်စွာဘုရားသည် အေးငြိမ်းခြင်းသဘောသို့ ဆိုက်ရောက်တော်မူလေပြီ..”ဟု ဟောတော်မူသော အရာမှာ မြတ်စွာဘုရားနှင့် တပည့်သာဝကများသည် မရှေးမနှောင်းပင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူကြသည်ဟု မမှတ်ယူအပ်။

     ပါရာဇိကပါဠိတော် ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍ၌ မြတ်စွာဘုရားအား သာသနာတော် အရှည်တည်ရေး မတည်ရေးတို့နှင့် စပ်လျဉ်း၍ အရှင်သာရိပုတြာ၏ လျှောက်ထားချက်ကို ဖြေဆိုတော်မူသော စကားရပ်တွင်၊ အဋ္ဌကထာဆရာ အကျယ်ဖွင့်ပြသည်ကို လိုရင်း အကျဉ်းချုံး၍ယူလျှင်.. “သက်တော်ရှည်သော ဝိပဿီ, သိခီ, ဝေဿဘူ ဘုရားသုံးဆူတို့၏ သာသနာတော်သည် သာဝကနှစ်ဆက်သာ တည်၍၊ ကကုသန်စသော နောက်နောက်ဘုရားတို့၏ သာသနာတော်မှာ သာဝကနှစ်ဆက်မျှမက အဆက်များစွာ ပိုမို၍တည်ကြောင်း”ကို သိရ၏။

     ဤသို့ သက်တော်ရှည်သော မြတ်စွာဘုရားများ၏ သာသနာတော်သာ သာဝကနှစ်ဆက် တည်ကြောင်းကို ဖွင့်ပြထားသဖြင့် အသက်တသိန်းတမ်းမှာ ပွင့်တော်မူသော ဒီပင်္ကရာမြတ်စွာဘုရားနှင့် အသက်ကိုးသောင်းတမ်းမှာ ပွင့်တော်မူသော သုမနမြတ်စွာဘုရားတို့၏ သာသနာတော်သည် သာဝကနှစ်ဆက် တည်သည်ဟူ၍ပင် မှတ်ယူအပ်၏။

     ထိုသာဝကနှစ်ဆက်အရ ဒီပင်္ကရာမြတ်စွာဘုရားကို မှီလိုက်သော ပဌမအဆက် သာဝကများအတွက် နှစ်ပေါင်းတသိန်း၊ ထိုပဌမ သာဝကများထံမှာ ရဟန်းပြုရသော ဒုတိယအဆက် သာဝကများအတွက် နှစ်ပေါင်းတသိန်းအားဖြင့် ဒီပင်္ကရာမြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူပြီးသည့်နောက် နှစ်ပေါင်း (၂၀၀၀၀၀) နှစ်သိန်းတိုင်တိုင် သာဝကများ ထင်ရှားရှိတော်မူကြသေးသည်။ ထိုနှစ်ပေါင်း နှစ်သိန်းလွန်မှသာ သာဝကများနှင့်တကွ သာသနာတော် ကွယ်သည်ဟု မှတ်ယူအပ်၏။

(ဂျီ)

     ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ၌ကား ကောဏ္ဍညဗုဒ္ဓဝင်အဖွင့် အစတွင် (ဒီပင်္ကရာမြတ်စွာဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူသော် ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်သည် အနှစ်တသိန်း တည်သည်)ဟု ဖွင့်ပြထား၏။ ဤအလိုသော် သာဝကတဆက်သာ သာသနာတည်သည်ဟု မှတ်ယူဘွယ်ရှိ၏။

ဒီပင်္ကရဗုဒ္ဓဝင် ပြီး၏။

**********

မင်္ဂလဗုဒ္ဓဝင်

စာမျက်နှာ(၃၁၇) စာပိုဒ်အမှတ်(စ)၌-

     “ဝင်္ကပဗ်တောင်” ဟူရာဝယ်..၊ ဝင်္ကပဗ္ဗတဟူသော ပါဠိ၌ (ဝင်္က- ကွေ့ကောက်သော၊ ပဗ္ဗတ- တောင်၊ ဝင်္ကပဗ္ဗတ= ကွေ့ကောက်သောတောင်ဟု ဆိုလိုသည်) ရှေးဆရာတို့က ဝင်္ကပဗ္ဗတကို မြန်မာပြန်သောအခါ “ကွေ့ကောက်သောတောင်”ဟု မြန်မာစကား တိုက်ရိုက်ရောက်အောင် ပြန်ဆိုတော်မမူကြပဲ ပဗ္ဗတမှ အဆုံးဖြစ်သော (ဗ)နှင့် (တ) အက္ခရာနှစ်လုံးကို ဖြုတ်ပယ်ကာ“ဝင်္ကပဗ်”ဟူ၍သာ ပါဠိပျက်စကားအားဖြင့် ပြန်ဆိုတော်မူခဲ့ကြ၏။

     ယခုအခါမှာ စကားရွေ့လျော၍ “၀င်္ကပဗ်” မဟုတ်တော့ပဲ “၀င်္ကပါ”ဟု ခေါ်နေကြပြီ။ ဤသို့လျှင် “၀င်္ကပဗ်”မှ ရွေ့လျောကာ “ဝင်္ကပါ”ဟု ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲနေသော ဝေါဟာရ၏ ဆိုလိုရင်းအနက်မှာ “ကွေ့ကောက်သောတောင်”ဟု ဆိုလိုသည်။

     ယခုကာလ မီးထွန်းပွဲ စသည်တို့မှာ လူအများ အဝင်အထွက် အသွားခက်အောင် ပြုလုပ်ထားသောအရာကို (ကွေ့ကောက်သောလမ်းများ ဖြစ်သောကြောင့်) ကွေ့ကောက်သောတောင်နှင့် တူရည်ရွယ်ကာ “ဝင်္ကပါ”ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။

     ဥပမာအားဖြင့်- ဓုတင်ကျင့်ဝတ် တဆယ့်သုံးပါးရှိသည့်အနက် သင်္ကန်းအတွက် မြေမှုန့်ပေါ်မှာ စွန့်ပစ်ထားသော အဝတ်ကိုယူ၍ သင်္ကန်းချုပ်လုပ် ဝတ်ဆင်ခြင်းအကျင့်ကို ပါဠိလို “ပံသုကူလိကဓုတင်”ဟု ခေါ်ဝေါ်ရင်း ဖြစ်သော်လည်း ပံသုကူလိကပုဒ်မှ အဆုံးဖြစ်သော (လိ)နှင့် (က) အက္ခရာနှစ်လုံးကို ဖြုတ်ပယ်ကာ “ပံသုကူ”ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်၏။ ထို“ပံသုကူ”မှ စကားရွေ့လျောကာ “ပံ့သကူ” တဖန် “ပင့်တကူ”ထိအောင် ပြောင်းလဲ ခေါ်ဝေါ်နေကြ၏။

ထို“ပံသုကူ”ဟူသော စကား၏ မူလအဓိပ္ပါယ်ရင်းမှာ.. လူများက မိမိတို့ မသုံးစွဲလိုသဖြင့် ဖုံမှုန့်တွေပေါ်မှာ စွန့်ပစ်ထားသဖြင့် ဖုံမှုန့်တွေနှင့်

(ဂျု)

ရောပြွမ်းနေသော အဝတ်ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။ ရှေးက သူတော်ကောင်းများသည် အဝတ်နှင့်စပ်၍ တပ်မက်သောလောဘကို ပယ်ရှားလိုသည့်အတွက် ကောင်းမွန်သစ်လွင်သော အဝတ်ကို မရှာယူပဲ စွန့်ပစ်ထားသော အဝတ်များကို ရှာဖွေကောက်ယူတော်မူကြ၏။ ထိုသို့ ကောက်ယူခြင်းကို ပံ့သကူ ကောက်ယူခြင်းဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။

     ထိုမှတပါး.. ရဟန်းတော်တို့မှာ ခွက်အမျိုးမျိုးမထားပဲ ဆွမ်းရော ဟင်းပါ သပိတ်ထည်း၌ထည့်၍ သုံးဆောင်သော အကျင့်ကို ပါဠိလို “ပတ္တပိဏ္ဍိကဓုတင်”ဟု ခေါ်၏။ ဤပါဠိကို ရှေးဆရာကြီးများက "ပါဠိမှဆင်းသက် မြန်မာဝေါဟာရ ပြန်ဆိုသောအခါ (ဍိ)နှင့် (က) အက္ခရာနှစ်လုံးကို ဖြုတ်ပယ်ကာ “ပတ္တပိဏ်”ဟု ပြန်ဆိုတော်မူကြ၏။ ထိုမှ စကားရွေ့လျောကာ “ပတ္တပိုင်” ထိုမှတဖန် “ဗတ်လဗိုင်”ဟူ၍ ခေါ်ကြပြန်၏။ ဤ ပတ္တပိဏ္ဍိကဓုတင် ပတ္တပိုင်ဓုတင်အရာ၌— သပိတ် (သို့မဟုတ်) ခွက်တခုထည်းမှာ ဆွမ်းရော ဟင်းပါ ထည့်၍ သုံးဆောင်ခြင်းကို ဆိုလိုရင်းဖြစ်သော်လည်း အချို့သောသူတို့ကမူ ဟင်းနှင့်ထမင်း ရွေးချယ်၍မရလောက်အောင် နယ်ပြီးမှ စားရမည်ဟု အလွန်အကျွံ အဓိပ္ပါယ်ကို ကောက်ယူမှတ်သားပြီးလျှင် အခြား စားသောက်ဘွယ်များ ရွေးမရအောင် ရောနေသည်ကို “ဗတ်လဗိုင်နှင့် တူသည်”ဟု စကားသုံးနှုန်း ပြောဆိုကြသည်။

     ထိုမှတပါးလည်း.. သစ်ပင်ရင်း၌သာ နေသောကျင့်ဝတ်ကို “ရုက္ခမူလိကဓုတင်”ဟု ကျမ်းဂန်တို့မှာ လာရှိသော်လည်း မြန်မာဝေါဟာရ၌မူ (လိ)နှင့် (က) အက္ခရာနှစ်လုံးကို ဖြုတ်ပယ်ကာ “ရုက္ခမူဓုတင်”ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ကြ၏။

     “၀င်္ကပါ”ဟူသော စကားမှာလည်း ဤဆိုအပ်ပြီးသော ဓုတင်အခေါ်အဝေါ်များနှင့် အလားတူပင်ဖြစ်၏။

စာမျက်နှာ (၃၂၅)၊ စာပိုဒ်အမှတ် (ဆ)၌-

     ပုဏ္ဏားတို့၏ ဂုဏ်အင်္ဂါများကို ဖေါ်ပြရာတွင် (ပဒကော၊ ဝေယျာကရဏော)ဟူသော နှစ်ပုဒ်တို့၏ အဓိပ္ပါယ်ကို သီလက္ခန်အဋ္ဌကထာ အမ္ဗဋ္ဌသုတ်အဖွင့်၌၊ ၊ပုဒ်အမျိုးမျိုးကို၎င်း ပုဒ်မှကြွင်းသော သဒ္ဒါနည်းအမျိုးမျိုးကို၎င်း သင်ကြား တတ်မြောက် သိမြင်ပို့ချနိုင်၏၊ ၊ဟု အဋ္ဌကထာဆရာ ဖွင့်ပြတော်မူ၏။ ။ဤအလိုသော်.. နာမ်ပုဒ် အာချာတ်ပုဒ် ဥပသာရပုဒ် နိပါတ်ပုဒ်တို့၌ တတ်မြောက်လိမ္မာသော ဉာဏ်ပညာနှင့် ပြည့်စုံသည်ကို ပဒကဟုခေါ်၏။ ပုဒ်မှကြွင်းသော (လိင်- ဓာတ်တည်းဟူသော) ပကတိ ဝိဘတ် ပစ္စည်းစသော သဒ္ဒါနည်းအမျိုးမျိုး၌ တတ်မြောက်လိမ္မာသော ဉာဏ်ပညာနှင့် ပြည့်စုံသည်ကို ဝေယျာကရဏ ခေါ်၏။

(ဂျူ)

     ဤအဋ္ဌကထာ ဖွင့်ပြချက်အရ “ပုဒ်နှင့် ပုဒ်မှကြွင်းသော သဒ္ဒါနည်းတို့မှာ” ရှေး သုမေဓဗြာဟ္မဏခဏ်း၌ ပြခဲ့ပြီးသော အက္ခရာဗျည်းစသော အမည်တို့နှင့်တကွ နိရုတ္တိနည်းအမျိုးမျိုးတို့ကို ဖော်ပြသော (အက္ခရပဘေဒ)ခေါ် သဒ္ဒါကျမ်းတည်းဟူသော စကား၌ ပါဝင်ပြီး ဖြစ်သင့်ကုန်၏။

     ထို့ကြောင့်ပင် သီလက္ခန်ဋီကာသစ်ဆရာတော်က— (အယံ အဋ္ဌကထာတော အပရော နယော= ဤကား အဋ္ဌကထာမှ တနည်းဟု စကားပလ္လင်ခံပြီးလျှင်) ဝေဒကျမ်းတို့ကိုပင် ဂါထာပဒ စုဏ္ဏိယပဒအားဖြင့် ဆိုတတ်သောကြောင့် ပဒကဟုခေါ်ကြောင်း ဖွင့်ပြပြန်သည်။ ။ဤ သီလက္ခန်ဋီကာသစ်၌လည်း ပဒကအရကိုသာ တနည်းဖွင့်ပြ၍ ဝေယျာကရဏ အရကိုကား အထူးတနည်း မဖွင့်ပြခဲ့။

     သို့ရကား— ပဒ၏အရ အလင်္ကာကျမ်းလာ ပဇ္ဇအဖွဲ့မျိုးဖြစ်သော ဂါထာဗန္ဓကိုယူ၍၊ ဝေယျာကရဏ၏အရ ဂဇ္ဇအဖွဲ့မျိုးဖြစ်သော စုဏ္ဏိယ= (စကားပြေ)ဗန္ဓကိုယူသော် သင့်မြတ်လှ၏။ (ဒေသနာတော်၏ အင်္ဂါကိုးပါး၌ တပါးအပါအဝင်ဖြစ်သော ဝေယျာကရဏမှာလည်း စုဏ္ဏိယစကားပင်ဖြစ်သည်။) သို့ဖြစ်၍- ပဒခေါ်သော ဂါထာအဖွဲ့ အမျိုးမျိုးကို၎င်း ဝေယျာကရဏခေါ်သော စုဏ္ဏိယ စကားပြေအဖွဲ့ အမျိုးမျိုးကို၎င်း သင်ကြားတတ်မြောက် သိမြင် ပို့ချနိုင်၏ဟု အဓိပ္ပါယ် ပြန်ဆိုလိုက်သည်။

     ဤသို့ ပြန်ဆိုခြင်းဖြင့် “အက္ခရပဘေဒခေါ်သော သဒ္ဒါနည်းအမျိုးမျိုးကို သိမြင်နားလည်ရုံမျှမက ဂါထာဗန္ဓ စုဏ္ဏိယ စကားပြေ အရေးအသား အရွတ်အဘတ်လည်း တတ်မြောက်လိမ္မာသည်”ဟူသော ဂုဏ်တမျိုးလည်း တိုးတက် ရရှိလာနိုင်၏၊ ဤအဓိပ္ပါယ်ကိုပင် ရည်၍ အရှင်မဟာသီလဝံသသည် ဆုတောင်းခဏ်းပျို့ (သုမေဓဗြာဟ္မဏ- ပညာပလခဏ်း)၌–

“ထူးပြားကဗျာ၊ ဖွဲ့စရာသား၊ ဂါထာပုံသေ၊ စကားပြေ၌၊ ဆိုလိုက်မိန့်တန့်၊ ရှင်းရှင်းသန့်လျက်၊ မတွန့်ညင်းညင်း၊ ပိုဒ်တွင်းသက်သက်၊ ထွေငေါ်နက်၏”–

ဟူ၍ စပ်ဆိုထားတော်မူသည်။

အနုဒီပနီ = (ထပ်မံဖွင့်ပြချက်) ပြီး၏။

ဤတွင် မဟာဗုဒ္ဓဝင် ပဌမတွဲ (ပဌမပိုင်း) ပြီး၏။