Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czapielsk
[ 731 ]Czapielsk, mylnie Czapielki, niem. Czapielken, wieś w pow. kartuskim dzieli się na 3 odrębne części:
1) Cz. wielki, wieś szlachecka, nad rz. Reknicą, która wpada do Raduni. R. 1323 m. krzyż. Fryderyk von Wildenberg wydał ją na własność jakiemuś Wilhelmowi de Senicz; r. 1570 ma ją Wilhelm Bąkowski, a sto lat później Krzysztof Borzewicz, od którego nabyli ją w roku 1617 oo. jezuici za 31,000 złp. podówczas należały do tej wsi pobliski także Styngwałd, i Wielki i Mały Rząbc czyli Zambrze (Somerkau). Widać, że i w roli dobrze umieli zarabiać ci ojcowie, ponieważ w krótkim przeciągu czasu założyli na rozległym lesistym obszarze aż 9 nowych wiosek: Rybia czyli Górna huta, Dolna huta, Marszewy, Majdany, Krymki, Zalesie, Czapielska wola, Stary Styngwałd i Babi dół. Całym tym kluczem dóbr zarządzał osobny ekonom, jezuita, który zawsze przemieszkiwał we Wielkim Cz. Także i o duchowne potrzeby dobrze dbali jezuici, utrzymując tu bez przerwy t. zw. dom misyjny dla Kaszub, przynajmniej dwóch ojców ciągle tu przebywalo. W małym kościele filialnym znajdującym się oddawna we wsi, odprawiali w niedziele i święto parafialne nabożeństwo. Oprócz tego mieli prywatną murowaną kaplicę przy domu. Jeszcze w r. 1772 rezyduje w C. jako kapelan ex-jezuita Józef Brzeski. Po kasacie rząd pruski wydał tę wieś znowu na własność prywatną. Obecnie zawiera Wielki Cz. 2454 morg. rozl. (w czem 95 m. jeziór), katol. 166, ew. 124, domów mieszk. 31. Mały kościołek św. Mikołaja, filialny do Pręgowa, został z nowa wzniesiony r. 1847. W miejscu znajduje się szkoła [ 732 ]ewangelicka, gorzelnia, młyn z piłą nad Reknicą, cegielnia i hamernia.
2.) Cz. wielki, królewski, wieś włościańska, leży tuż przy Szlach. Cz., na przeciwnej stronie Reknicy, także własność dawniejsza oo. jezuitów w Szotlandzie. Po kasacie rząd pruski wydał tę wieś w r. 1775 w wieczystą dzierżawę dwu włościanom i 1 zagrodnikowi; rozl. jest 81 m.; kat. 8, ewang. 20, domów mieszk. 3, par. Pręgowo, odległość od Kartuz 2 mile.
3.) Cz. mały, wieś włościańska, nieco w północno-wschodniej stronie od Cz. wielkiego, na lewym brzegu Reknicy, należała także do jezuitów w Szotlandzie, którzy ją w XVII w. nowo założyli pod nazwą Czapielska huta. Po kasacie klasztoru została wydana jako własność r. 1820 trzem włościanom i trzem zagrodnikom. Areału zawiera 295 m., kat. 25, ewang. 45, domów mieszk. 6, par. Pręgowo.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|