gelicka, gorzelnia, młyn z piłą nad Reknicą, cegielnia i hamernia. 2.) Cz. wielki, królewski, wieś włościańska, leży tuż przy Szlach. Cz., na przeciwnej stronie Reknicy, także własność dawniejsza oo. jezuitów w Szotlandzie. Po kasacie rząd pruski wydał tę wieś w r. 1775 w wieczystą dzierżawę dwu włościanom i 1 zagrodnikowi; rozl. jest 81 m.; kat. 8, ewang. 20, domów mieszk. 3, par. Pręgowo, odległość od Kartuz 2 mile. 3.) Cz. mały, wieś włościańska, nieco w północno-wschodniej stronie od Cz. wielkiego, na lewym brzegu Reknicy, należała także do jezuitów w Szotlandzie, którzy ją w XVII w. nowo założyli pod nazwą Czapielska huta. Po kasacie klasztoru została wydana jako własność r. 1820 trzem włościanom i trzem zagrodnikom. Areału zawiera 295 m., kat. 25, ewang. 45, domów mieszk. 6, par. Pręgowo.
Czapielszczyzna, wieś w gminie Serwecz, pow. wilejskiego, nad Wilią, na prawym brzegu, własność Slizieniów. Między C. a Kostykami wzdłuż rzeki mnóstwo kurhanów.
Czapiewice, wieś rycerska w pow. chojnickim, parafia i st. poczt. Brusy, pół mili od bitego traktu chojnicko-kościerskiego, zawiera 3133 m., 41 domów mieszk., 334 kat, 6 ew.
Czapiszki, folw., pow. wiłkomierski, par. Traszkuny, własność Piotra Kończy, gruntu włók 6. J. G.
Czapla, dawne i bardzo powszechne nazwisko, dało początek nazwom jak: Czapla, Czaple, Czaplice, Czaplin, Czaplowizna i t. p. Br. Ch.
Czapla, wieś, pow. kolski, gm i par. Brudzew.
Czapla, wieś, pow. latyczowski, dusz męz. 212, ziemi dwor. 372 dz., włośc. 367 dz. Należała do Mierzwińskich, dziś Chojnackich.
Czaplaki, wieś, pow. jaworowski, o 3,8 kilom. od Krakowca, par. gr. katol. Kochanówka.
Czaple 1.) Cz. małe, wś i fol., pow. miechowski, gm. Rzerzuśnia, par. Czaple wielkie. Leży o 12 w. na połud.-zach. od m. Miechowa, na stokach gór Wyżrał, które stanowią rozdział wód między Dłubnią a Szreniawą. W 1827 r. było tu 31 dm. i 160 mk., obecnie liczy 40 dm. i 292 mk., gruntów włośc. morg, 394 pr. 119. Czaple małe z fol. Krempa mają gruntów dworskich 903 morgi. Majętność ta byla niegdyś własnością kościoła św. Floryana na Kleparzu w Krakowie (Długosz 1, 233), miała wtedy 34 łany kmiece i folwark kanonicki. Kolegiata św. Floryana utrzymywała się do r. 1779; wtedy podczas reformy akademii krakowskiej, przyłączono jej fundusze, w tej liczbie i wieś Czaple małe, do funduszów akademickich (Dzieła Jana Śniadeckiego. Warszawa 1837 r. T. II, 21). Wieś Czaple małe w r. 1802, razem z innemi dobrami akademii, zajętą została przez rząd ówczesny; następnie sprzedana Szymononowi Milieskiemu, dziś jest w posiadaniu syna jego Frańciszka Ksawerego Milieskiego. Mają Cz. kopalnie wapienia krzemienistego. 2.) Cz. wielkie, wś kościelna, o wiorstę oddalona od poprzedniej. W r. 1827 było tu 41, dm. 260 mk., obecnie liczy 49 dm. i 479 mk. Posiada szkołę początkową. Razem z nowopowstałą w r. 1868 wioską, nazwaną Wysiołkiem Czapelskim, utworzoną z gruntów poplebańskich; liczy osad włościańskich 51, z przestrzenią gruntów morg. 422. Dobra Cz. wielkie, z folwarkiem Ewelinów i osadą leśną Górny zwaną, mają gruntów morg. 1287. Gleba lekko-glinkowata, w części rędziny. Wieś ta wspominana u Długosza (T. II, 41) miała wtedy kościół drewniany. Obecny murowany wzniesiony został w 1525 r. przez Andrzeja Paproczkiego. Na jednym z dzwonów tutejszych, obok nieczytelnego napisu, jest wyraźna data odlewu rok 1111. Drugi pochodzi z 1591 r. a trzeci z 1039 (Ks. Wład. Siarkowski, Dzwony w gub. kieleckiej. Warszawa 1878 r. str. 21, 34, 36). Dobra Cz. wielkie były w XVI w. własnością Trepków Nekandów, potem Dębińskich, obecnie należą do Popielów Sulima, którzy zgromadzili tu piękny księgozbiór, bogaty w dzieła do historyi polskiej się odnoszące. Par. Cz. dek. miechowskiego obejmuje Cz. wielkie, małe i wieś Smroków. W. Cz. wielkich jest szkółka wiejska. Dwór nowy, murowany, rysunku Bolesława Podczaszyńskiego. 3.) Cz., folw., pow. włoclawski gm. i par. Lubień, — od Warszawy w. 133, od Włocławka 28, od Ostrów w. 14, nabyty w r. 1871 za rs. 40,500; rozl. wynosi m. 712 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 450, łąk i pastwiska m. 82, lasu m. 102, place i nieużytki m. 18 płodozmian 16 polowy—bud. mur. 4 drew. 11. 4.) Cz., okolica szlachecka, pow. sokołowski, par. Skrzeszew. W obrębie jej leżą wsie: Cz. Andrzejowice, Cz. Jarki, Cz. Obrępałki i Ruskie; z tych Cz. Andrzejowicze leżą w gminie Wyrozęby, pozostałe zaś w gm. Korczew (ob.). Cz. Andrzejowicze w 1827 r. liczyły 27 dm. i 162 mk., obecnie zaś 25 dm., 148 mk. i 600 mórg obszaru. Cz., Jarki liczyły 5 dm., 19 mk., Obrępałki 1 dm., 8 mk. i Cz. Ruskie 25 dm., 198 mk.; obecnie wszystkie trzy razem, liczą 29 dm., 407 mk. i 1398 mórg obszaru. 5.). Cz., wś drobnej szlachty, pow. węgrowski, gm. Borze, par. Czerwonka, ma 16 dm., 95 mk., 365 m. gruntu pszennego klasy 1-ej i 2-ej, r. 1827 miała 14 dm. 84 mk., 6.) Cz., wś, pow szczuczyński, gm. Radziłów, par. Słucz. W 1827 r. było tu 6 dm. i 37 mk. Br. Ch., Mar., A. Pal. i Ign. P.
Czaple (z Drzypolem), wieś, pow. samborski, nad rzeką Strwiążem, oddalona na zachód od Sambora o 1 ½ mili, od Starej Soli ¾ mili na północny wschód. Wieś ta leży przy gościńcn prywatnym z Sambora na Fulsztyn do Chyrowa.
