Przestrzeń posiadłości dwor. roli or 727, łąk i ogr. 88, past. 187; pos. mn. roli or. 521, łąk i ogr. 54, past. 125 morg. austr. Okolica bardzo urodzajna, z łagodnym klimatem. Ludność: rzym. kat. 105, gr. kat. 673, izrael. 17, razem 795. Należy do rzym kat. parafii w Sąsiadowicach. Grec. kat. par. ma w miejscu, obejmującą miejscowość Janów z 307 duszami gr. kt. obrządku. Dokument fundacyjny jest przez Jana Karola Tarłę 18 kwietnia 1577 roku w Czaplach wydany, a potwierdzony przez Jerzego księcia Lubomirskiego wielkiego marszałka hetmana polnego koronnego w Warszawie 15-go lipca 1659 roku. Metryki są od 1732 roku. W Czaplach są ruiny wielkiego zamku i dwór z pięknym ogrodem. Właściciel większej posiadłości Kazimierz Jędrzejowicz. Wieś tę wzmiankuje Paprocki w Herbach, pod klejnotem Topór; należała ona wtedy do ziemi przemyskiej; za Kuropatnickiego (1786) należała do St. Borzęckiego, podstolego koronnego i znajdował się tam kościół pod wezwaniem S. Anny i klasztor ks. karmelitów dawnej obserwancyi, fundacyi Borzęckich (którego dziś niema).
Czaple, niem. Gr. Czappel, folw. w pow. chełmińskim, przy bitym trakcie wąbrzesko-chełmińskim; aż do rozbioru Polski dobra stołowe biskupów chełmińskich, teraz w ręku niemieckiem. Obszaru ma 1423 mórg, domów mieszk. 6, kat. 41, ew. 23, par. Nowawieś 2.) Cz., niem Gr. Zappeln, wś w pow. świeckim, między dwoma jeziorami, z których struga płynie do Wisły; istniała przed krzyżakami; r. 1320 ma tę wś niejaki Hanusz; z polskich posiedzicieli był ostatni Eustachy Potocki którego żona Maryanna Kącka; po nich nabył Cz. około r. 1780 Targuzon Teper. Obszaru ziemi mają Cz. 1803 mórg, domów mieszk. 28, kat. 3, ew. 197; szkoła w miejscu, par. Świecie. 3.) Cz., niem. Czapeln, wś w pow. gdańskim, 2 mile od Gdańska, w pobliżu rz. Strzelnicy i traktu bitego gdańsko-kartuskiego i wejherowskiego, jest bardzo stara. R. 1282 książę pomorski Mestwin II zapisał ją wraz z 14 innemi wioskami cystersom w Oliwie, jako wynagrodzenie za ziemię gniewską, którą musiał ustąpić krzyżakom. Po kasacie klasztoru należała od r. 1806 do 1828 do miasta Gdańska, poczem została wydana w wieczystą dzierżawę; obejmuje 1377 mórg, mieszk. kat. 152, ewan. 20, dm. mies. 16, par. Maternia 4.) Cz. stare, niem. Alt-czapel, wś włość. w pow. kartuskim, położona na południowym ostrowie, który tworzą jeziora raduńskie, śród mniejszych jeziór; r. 1382 Jan z Rusocina, syn Piotra z Rusocina pod Gdańskiem, podarował tę wieś na fundacyą klasztoru w Kartuzach; jezioro golubskie, na wschód leżące od wsi, zapisał temuż klasztorowi Konrad Czolner von Rotenstein, mistrz w. krz. r. 1386. Po kasacie klasztoru kartuskiego została wydana na własność włościanom. Obecnie zawiera 4 posiadłości włościan i 5 zagrodników i z przynależnościami liczy 1577 mórg areału (w czem 270 mórg jeziór), kat. 33, ew. 134, domów mieszk. 20, par. Stężyca, szkoła w miejscu i młyn wodny; odległość od Kartuz 2¼ mili. 5.) Cz. nowe, Neu-Czapel, wś w tem samem położeniu, na wschód od Starych Czapel, na których obszarze dopiero za klasztornych rządów powstała przez oo. kartuzyan; w r. 1525 już z dawna istniała. Przez rząd pruski po kasacie klasztoru wydana jako właśność włościanom, liczy obecnie 1 wolne szołectwo, 12 posiadłości włość. i 1 zagrodnika, kat. 50, ewang. 89, domów mieszk. 20. 6.) Cz., niem. Zappeln, wś, pow. łecki, st. p. Gąski. Kś. F.
Czeple 1.) C. wolne, niem. Frei Tschapel, wś, pow. kluczborski, 1785 folw. miasta Kluczborka, teraz wś kolonialna 2.) C. stare, Alt-Tschapel, wś i folw. w pobliżu poprzedzającej, folw. ma 626 morg. rozl. i należy do dóbr skarbowych Bogacica. F. S.
Czaplica, ob. Czaplice.
Czaplice 1.) (zwane osobne), wieś szlachecka i włośc., pow. łomżyński, gm. i par. Szczepankowo. W 1827 r. było tu 8 dm. i 59 mk. Folw. Cz. Osobne, część lit. C. z wsią Cz. osobne, od Łomży w. 10, od Czyżewa w. 35, od Narwi w. 10. Nabyte w r. 1879 za rs. 13,750. Rozległość wynosi m. 361 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 269, łąk m. 27, pastwisk m. 27, lasu m. 26, nieużytki i place m. 12. Budowli murowanych 3, drewnianych 10. Wieś Cz. Osobne osad 6, gruntu m. 5. 2.) Cz., okolica szlach., pow. przasnyski, gm. Krzynowłoga mała, par. Krzynowłoga wielka, od Przasnysza w. 20, od Chorzel w. 5. W obrębie jej leżą wsie: Cz. Bąki, Cz. Jaworowo, Cz. Furmany, Cz. Piłaty, Cz. Wielkie, Cz. Kurki, Cz. Miłki. Około 1827 r. istniały jeszcze Cz. Koty i Cz. Rajki i Golanki. Jestto gniazdo Czaplickich, wspominane już w aktach z 1436. W 1827 r. Cz. bąki liczyły 12 dm., 98 mk., Cz. wielkie 6 dm., 54 mk., Cz. Rajki i Golanki 9 dm., 44 mk., Cz. Kurki 10 dm., 69 mk., pozostałe zaś ogółem miały: 12 dm. i 90 mk. obecnie zaś Cz. bąki, folwark wraz z avulsem Cz. jaworowo, zajmuje powierz. 454 m. w tej liczbie 318 m. gruntu ornego, 3 dm., 21 mk. Wsie włośc. Cz. bąki i Cz. kurki liczą 92 mk., 32 osad, 16 dm., powierz. 98 m. wtem 86 gruntu ornego. Wieś drobnej szlachty Cz. kurki, 29 mk., 8 dm., powierzchni 249 m., w tem 153 m. gruntu ornego. Cz. wielkie, Cz. Furmanie i Cz. Piłaty, wsie drobnej szlachty i włośc., liczą 130 mk., 20 dm., powierzchni 576 m., w tej liczbie 32 m. włośc. Folw. Cz. Wielkie był nabyty 1871 r. za rs. 9493; Cz. Bąki t. r. za rs. 15,890 a Cz. Furmany także
