Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Biebrza

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search


[ 204 ]Biebrza, rz., początek swój bierze z bagien na połd. od Nowego Dworu w gub. grodzieńskiej, płynie w kierunku półn. od wsi Syruciowiec zwraca się ku zach. i odtąd w całym swym biegu aż do ujścia w Narew, stanowi granicę królestwa od cesarstwa. Za wsią Rohożyniec nagle zwraca się ku półn., pod os. Lipsk tworzy wężowaty załom, zawracając ku połud., lecz niebawem powraca do kierunku zachod.; pod Jasionowem przybiera kierunek więcej połud., zrobiwszy znaczniejsze zakręty pod Czarnym lasem i Dębowem, mniej więcej w kierunku połud.-zach., podpływa pod Goniądz; ztąd nachyla się ku zach.; od Osowca coraz więcej nachyla się ku połud. i tak płynie aż do wsi Okrasina; następnie dążąc w kierunku połud.-zach., płynie około wsi: Brzostowo, Mocarze, Burzyn, Rutkowskie, Wierciszewo i przepłynąwszy około 140 w. (Bobrowski podajo 170 w., L. Wolski 19 mil, Stuckenberg 140 w., Bliziński, rękopis 220 w.), wpada pod wsią Ruś do Narwi z prawej jej strony. Prawy brzeg B. znajdujący się w królestwie, nieledwie na całej przestrzeni posiada rozległe błota, zwane Biebrzańskiemi, do których przystęp po największej części jest utrudniony i dla tego szczególniej w powiecie augustowskim, prawie nigdzie nie widzimy osad nad samą rzeką, tylko w niejakiej odległości. Lewy brzeg w cesarstwie jest prawie wszędzie suchy, miejscami wyniosły, jak np. pod Goniądzem. Przy takim stanie B. ma koryto niezupełnie pewne na przestrzeni od źródła do Dębowa to jest do ujścia Netty, w długości 15 i pół mil; szerokość w średnim stanie wynosi od 3–10 sążni, głębokość wody od 5–10 stóp; od ujścia Netty szerokość B. wynosi 10–20 sążni, głęb. od 10–14, a w niektórych miejscach i do 20 stóp. W czase suszy woda miejscami jest tak małą, że można ją pieszo przechodzić i wozami przejeżdżać. Podczas wezbrania wód, rzeka zalewa nawet zabudowania wsi nadbrzeżnych. Największe wezbranie wydarzyło się w roku 1844; wtedy woda wzniosła się na 6 stóp nad stan najwyzszy, rozlała od 2 do 7 wiorst po przyległych gruntach i zatopiła część zabudowań mieszkalnych we wsi Brzostowie. Zamarzanie wody najczęściej następuje w grudniu, lody puszczają w marcu lub kwietniu, średnia ich grubość stóp 2. W czasie wód większych spław rozpoczyna się już od osady Lipska, lecz dla berlinek, galarów i tratew właściwie dopiero, jako dogodny przy każdym stanie wód, uważa się od Dębowa, na przestrzeni 68 wiorst, gdzie kanał augustowski łączy się z Biebrzą; odtąd aż do ujścia do Narwi, na długości 10 mil, spławiane bywa drzewo, zboże, sól, żelazo. i i. d. W latach 1823 i 24 w czasie budowy kanału augustowskiego, koryto B. było regulowane, np. pod wsiami: Mocarze i Szostaki prostowane; z tem wszystkiem dziś w niektórych miejscach przedstawia ono niedogodność dla spławu. Jakoż pod Dolistowem, Wroceniem i Goniądzem dzieli się na kilka odnóg, z których żadna nie ma dostatecznej głębokości; w innych miejscach zanieczyszczone jest piaskiem, zwirem i kamieniami; pod Brzostowem, Goniądzem, Wroceniem i Dolistowem znajdują się zawały kamienne, a pod Dawidowizną (pod Goniądzem) rafa kamienna. Dwa są przewozy na Biebrzy: jeden w Osowcu, drugi w Ostrowiu, a pod Sztabinem most drewniany na palach. We wsi Sieburczyn znajduje się śpichrz zbożowy przeszło na tysiąc korcy. Do Biebrzy zlewają się w królestwie następujące rzeki: Niedźwiedzica, poniżej wsi Ponarlica; Jastrzębianka z Lebiedzianką naprzeciw wsi Jasionowo; Netta pod Dębowem; Stawiska pod wsią Lipowo, wchodzi w błota biebrzańskie i następnie wlewa się do Biebrzy; Łek i Dybła, o pół mili powyżej miasta Goniądza; Klimaszewica pod wsią Mścichy; Wissa przy wsi Płuty w pow. kolneńskim; nakoniec rzeczka Kamionka pomiędzy wsiami Rutkowskie i Burzyn. W gub. grodzieńskiej z lewego brzegu wpadają: Sidra, Berwina, Kamionka, Stołowniata, Grodnianka, Brzozówka, Olszanka, Karpa, Młynówka, Węgierzec, Raciborówka. Według Swięcickiego Andrzeja B. stanowiła granicę między siedzibami Jadźwingów (Augustów, Rajgród, Goniądz) a ziemią Wizką. Stefan Batory chciał uspławnić B. na przestrzeni od Lipska do ujścia. Znaczenie B. jako drogi wodnej polega na tem, że wchodzi ona w system połączenia rzeki Niemna z Wisłą; jakoż od Niemna idzie kanał augustowski, który, zakończony uspławnioną rzeką Nettą, łączy się z Biebrzą pod Dębowem, gdzie jest śluza; następnie spław odbywa się Biebrzą, która wpada do Narwi pod wsią Ruś, o 3 w. na półn. wschód od Wizny, a nakoniec Narew, powiększona wodami Bugu i innych rzek pomniejszych, zlewa się do Wisły pod Modlinem. Br. Ch.


#licence info
Public domain
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]

This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home.


Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.

PD-US-1923-abroad/PL Public domain in the United States but not in its source countries false false