Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Fyszhuza
[ 425 ]Fyszhuza, Fiszhuza, niem. Fischhausen, przez niektórych naszych pisarzy mko zwane Rybaki, niegdyś zwało się Bischofshausen, Bischhausen, Vischhusen, jestto m. pow. reg. królewieckiej, nad częścią zatoki Świeżej, zwaną „Schoenes Wigt,“ pod 54° 45' sz. płn. i 37° 40' dł. wsch. Jest tu st. drogi żel. z Królewca do Piławy, o 33 kil. od Królewca. Grunta, ku zatoce spadziste, zawierają piasek, margiel, glinę i węgiel brunatny. Mieszkańcy w liczbie 2500 trudnią się głównie rybołówstwem. Jest też tu browar i cegielnia z wyrobem sączków, które do Królewca wywożą. F. posiada landraturę, sąd okręgowy, skład towarów banku państwowego, st. pocztową, pocztę osobową do Gierman, 3 jarmarki rocznie: dwudniowe, kramne. W r. 1264 krzyżacy zbudowali tu przy wsi zamek, do którego pierwszy biskup samlandzki Henryk von Strittberg przeniósł swą rezydencyą. R. 1305 trzeci biskup samlandzki Zygfryd von Reinstein nadał osadzie prawa miejskie. Kapituła, urządzona przez pierwszego biskupa, przeniesioną została do Królewca, biskup rezydował w F. aż do reformacyi Lutra. Owczesny właśnie biskup Georg von Polenz przyjął reformę w r. 1523. Pałac owych biskupów, uległy zniszczeniu, znajduje się dziś częściowo pod wodami Fryszhafu, kaplica na śpichlerz zamieniona a w grobach biskupich mleko przechowają. O 5 kil. od F. nad morzem stoi zamek Lochstaedt, zbudowany 1264, największy krzyżacki po malborskim. W nim 1429 r. życia dokonał w. mistrz krzyż. obrońca Malborka Henryk Reuss von Plauen, wtrącony tu do więzienia 1413 r. Na wybrzeżu morskiem o 3 kil. od F. widać resztki kaplicy św. Wojciecha pod wsią Tenkity. Przed kilku laty kaplica ta jeszcze stała (Czyt. Józefa Bruzdowicza: „Niektóre wiadomości o Prusach“).
Powiat fyszhuski ma 32 mile kw. rozl., 50,000 mieszk., przedstawia bardzo piękne krajobrazy wzgórzyste i wiele wspomnień historycznych. Jestto dawna Samlandya (ob.). W pow. fyszhuskim leżą: Piława, Rudau, Kranz, Medenau, Brüsterort i i. J. B.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|