par. grec. w Łubnie; kasa pożyczkowa gminna, położenie pagórkowate, gleba żytnia. Obszar dworski należy do Błażowy, własność Wandy ze Skarzyńskich hr. Ostrowskiej. M.
Futor v. chutor, jest to na Ukrainie i Podolu nazwa małego folwarku, zakładanego zwykle w ustronnem miejscu, zdala od wsi. Założycielami futorów bywali zwykle w poprzednich wiekach wysłużeni wojacy, zarówno ze szlacheckich chorągwi jak i z piechoty wybranieckiej lub cudzoziemskiej, którym hetmani w nagrodę zasług wydzielali kawałek ziemi stepowej. Osiadając tu nie porzucali oni swych żołnierskich obowiązków i przy sposobności stawali zwykle pod chorągwiami. W. Pol w Mohorcie przedstawił typ takiego rycerza-rolnika.
Futory, wś, pow. starokonstantynowski, na płn. od Starokonstantynowa ku Hrycowu, blisko gran. pow. zasławskiego, ma cerkiew parafialną.
Futory, ob. Dachnów, Oleszyce i Oszczańce.
Futory Jaśkowieckie, wś, pow. latyczowski, gm. Michałpol, par. Nowosiołka; o 10 w. od Derażni, stacyi dr. żel. odesko-wołoczyskiej. Ma 454 dusz męz., 635 dzies. ziemi włośc. R. 1820 było tu 99 dusz męz. Grunta górzyste, glinkowate. Wieś ta po r. 1831 była skonfiskowana Aleksandrowi Bernatowiczowi. Dr. M.
Fyrczów, potok górski, wypływa w obr. gm. Cisowa w pow. dolińskim, z pod wzgórza lesistego Jawornikami zwanego (585 m.); płynie leśnym jarem na południowy wschód, poczem zrosiwszy łąki cisowskie wpada we wsch. części wsi do Sukiela. Długość biegu 4 kil.
Fyrląd 1.), Fryląd, Frydląd, niem. Friedland, mko, pow. niemodliński, nad rz. Sztejną, ma 1959 mk., kościół katol. i ewang., szkoły dwie obu wyznań, dom poprawy dla chłopców, liczne targi, zwłaszcza na trzodę, 4 jarmarki, 600 m. gruntu. Par. kat. ma przeszło 7000 dusz, kazanie na przemian polskie i niemieckie. Kościół ewang. jest filią niemodlińskiego, podobnież synagoga filią niemodlińskiej. Obok miasta leży zamek hrabiów von Burghauss, zwany Schloss-Friedland, który w XV w. należal do hr. Beroschinskych (?), potem do Nowaków, jest dziś rezydencyą zarządu dóbr, obejmujących razem do 8000 m. Folw. F. ma 1675 m. rozl., piękne stawy rybne, wspaniały park. Wieś F. pod mkiem ma 1200 m. rozl., 57 osad, browar, gorzelnię, młyn wodny. 2.) F., niem. Friedland bei Waldenburg, mko, pow. walbrzyski w reg. wrocławskiej, ma 1000 mk, handel płótnem, fabr. papieru, 5 jarm. rocznie. 3.) F., wś, nad Ostrawicą, pow. frydecki na Szląsku austr., łączy się koleją żel. z Ostrawą Morawską, 33 kil. długą. F. S.
Fyszhuza, Fiszhuza, niem. Fischhausen, przez niektórych naszych pisarzy mko zwane Rybaki, niegdyś zwało się Bischofshausen, Bischhausen, Vischhusen, jestto m. pow. reg. królewieckiej, nad częścią zatoki Świeżej, zwaną „Schoenes Wigt,“ pod 54° 45' sz. płn. i 37° 40' dł. wsch. Jest tu st. drogi żel. z Królewca do Piławy, o 33 kil. od Królewca. Grunta, ku zatoce spadziste, zawierają piasek, margiel, glinę i węgiel brunatny. Mieszkańcy w liczbie 2500 trudnią się głównie rybołówstwem. Jest też tu browar i cegielnia z wyrobem sączków, które do Królewca wywożą. F. posiada landraturę, sąd okręgowy, skład towarów banku państwowego, st. pocztową, pocztę osobową do Gierman, 3 jarmarki rocznie: dwudniowe, kramne. W r. 1264 krzyżacy zbudowali tu przy wsi zamek, do którego pierwszy biskup samlandzki Henryk von Strittberg przeniósł swą rezydencyą. R. 1305 trzeci biskup samlandzki Zygfryd von Reinstein nadał osadzie prawa miejskie. Kapituła, urządzona przez pierwszego biskupa, przeniesioną została do Królewca, biskup rezydował w F. aż do reformacyi Lutra. Owczesny właśnie biskup Georg von Polenz przyjął reformę w r. 1523. Pałac owych biskupów, uległy zniszczeniu, znajduje się dziś częściowo pod wodami Fryszhafu, kaplica na śpichlerz zamieniona a w grobach biskupich mleko przechowają. O 5 kil. od F. nad morzem stoi zamek Lochstaedt, zbudowany 1264, największy krzyżacki po malborskim. W nim 1429 r. życia dokonał w. mistrz krzyż. obrońca Malborka Henryk Reuss von Plauen, wtrącony tu do więzienia 1413 r. Na wybrzeżu morskiem o 3 kil. od F. widać resztki kaplicy św. Wojciecha pod wsią Tenkity. Przed kilku laty kaplica ta jeszcze stała (Czyt. Józefa Bruzdowicza: „Niektóre wiadomości o Prusach“). Powiat fyszhuski ma 32 mile kw. rozl., 50,000 mieszk., przedstawia bardzo piękne krajobrazy wzgórzyste i wiele wspomnień historycznych. Jestto dawna Samlandya (ob.). W pow. fyszhuskim leżą: Piława, Rudau, Kranz, Medenau, Brüsterort i i. J. B.
Felin (po niem. Fellin, po estońsku Willandi, w dawnych niemieckich kronikach Velin, w łacińskich Viliende), miasto powiatowe okręgu parnawsko-felińskiego w gubernii inflanckiej czyli ryskiej, w jej części przez Estów zamieszkałej, nad jeziorem tejże nazwy, w okolicy żyznej ale bezleśnej, leży pod 58° 40' północnej szerokości i 43° 20' wschodniej długości w oddaleniu wiorst 213¼ od Rygi, 98 od Dorpatu a 102½ od Parnawy, w położeniu wzgór-
