Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Frysztat
[ 421 ]Frysztat, niem. Freistadt, mko pow. w b. księstwie cieszyńskiem, leży w płn.-zach. części tego księstwa, na prawym brzegu Olzy, na wzgórzu łagodnem i nieznacznem (740 st. n. p. m.), o trzy kwadranse drogi od granicy pruskiej, o pół godziny od linii dr. żel. Ces. Ferdynanda i koszycko-bogumińskiej. F. ma z przedmieściami 250 dm., 2670 mk. t. j. 2452 kat., 134 ew. (którzy należą do parafii w Orłowie), 79 izr., 5 gr. kat., gruntu 1348 m., piękny ratusz, kościół katol. parafialny, piękny zamek z parkiem. Według statystyki kościelnej par. kat. F. liczy 4820 dusz kat., 50 ewang., 140 izr. Dekanat katol. F. dyec. wrocławskiej, w którym językiem urzędowym jest polski, obejmuje w pow. frysztackim i bogumińskim 7 parafij: Lutynia Niemiecka, Dziećmorowice, F., Bogumin, Piotrowice, Reichswaldau, Zebrzydowice. Powiat frysztacki zajmuje 3,5 mil kw. Z tego 70% roli ornej, 9% łąk i pastwisk, 18% lasu. Ogólna długość dróg wynosi mil 12,5. Powiat granićzy na płn. z Prusami i pow. strumieńskim, na wschód ze skoczowskim i cieszyńskim, na południe z frydeckim i ostrawsko-morawskim, na zachód z bogumińskim i Prusami. Wzgórza są tu płaskie, ale góry i doliny gęsto się krzyżują. Najwyższe punkta są: wzgórze Roj (878 st.) i góra Węglowa (912 st.). Są [ 422 ]one, jak i inne wzgórza, pokryte lasem częściowo. Grunta w pow. niezbyt urodzajne; przytem Olza i jej dopływy: Piotrówka, Stonawka rozlewają dość często na wiosnę. Zato węgiel kamienny stanowi cenne i obfite bogactwo okolicy. W pow. frysztackim jest 1 miasto, 23 gminy miejscowe, 13 konskrypcyjnych, 3653 dymów, 1 parafia ewang., 5 parafij katolickich, 8 filij, 20 szkół ludowych katolickich, 3 ewangelickie, 25 folwarków, 20 kopalń węgla, 50 pieców koksowych, 1 cukrownia, 1 fabryka sody, 1 warzelnia potażu, 2 browary, 18 gorzelń, 22 młyny, 5 dworców drogi żelaznej itp. Liczba mieszkańców polaków wynosi 27,729 t. j. 13,512 męż., 14,217 kob. Co do wyznań 23763 kat., 3626 ewang., 335 izr., 5 gr. kat. Liczba dzieci żywo urodzonych 1054 na 1000 wypadków śmierci. Na 1000 dziewcząt rodzi się 1015 chłopców. Co do gęstości zaludnienia (7922 na 1 milę kw.) pow. frysztacki zajmuje w księstwie cieszyńskiem 4-te miejsce między powiatami. Większość mieszkańców mówi po polsku. Większych posiadłości jest w pow. 9 i zajmują 15,956 morg. rozległości, mniejszych 2466 (20545 morg.). Włościanie, po większej części biedni, żyją głównie z rolnictwa i hodowli bydła. Starostwo frysztackie obejmuje dwa powiaty: frysztacki i bogumiński. Por. artykuły: Olbrachcice, Karwina, Dąbrowa, Sucha, Roj, Orłowa i i. Czyt. Dr. Oppolsky „Geschichte der Freistadter Pfarrkirche“ i Dr. Julius Bayer „Denkwürdigkeiten der Stadt F.“ (Wiedeń 1879). F. S.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|